Morgunblaðið - 23.11.2001, Side 39

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 23. NÓVEMBER 2001 39
UMRÆÐAN um
framtíð Afganistans er
nú í hámarki og í þeirri
umræðu er það grund-
vallaratriði að mann-
réttindi séu meginvið-
fangsefnið og mistök
fortíðarinnar verði ekki
endurtekin, þannig að
hægt verði að tryggja
íbúum Afganistans
örugga framtíð.
Á undanförnum vik-
um hefur Amnesty Int-
ernational fengið upp-
lýsingar um mann-
réttindabrot af hálfu
allra stríðandi aðila í
Afganistan og leggja
samtökin áherslu á að tryggt verði að
þeir sem bera ábyrgð á brotunum
verði leiddir fyrir sjálfstæða og óháða
dómstóla. Síðustu tvo áratugi hafa
íbúar Afganistans þurft að þola gróf
mannréttindabrot af hálfu yfirvalda,
erlendra herja og ýmissa vopnaðra
hópa. Hver ríkisstjórnin á fætur ann-
arri hefur brugðist þeirri skyldu sinni
að verja réttindi íbúa landsins og þeir
hafa þurft að sæta ofbeldi og skorti.
Árið 1992 komu Sameinuðu þjóð-
irnar að friðarsamkomulagi í landinu
en engar raunhæfar tilraunir voru
gerðar til að koma á stöðugu sam-
félagi sem byggðist á virðingu fyrir
mannréttindum.
Í dag beinast sjónir
heimsins að Afganistan
Í kjölfar árásanna 11. september á
Bandaríkin var hrundið af stað al-
þjóðlegri baráttu sem gengið hefur
undir nafninu „stríð gegn hryðju-
verkum“. Loftárásir á Afganistan
hafa verið liður í því stríði og hafa
árásirnar og viðvarandi innanlands-
átök komið niður á þúsundum al-
mennra borgara.
Ef mannréttindi verða ekki meg-
inviðfangsefni í tilraunum alþjóða-
samfélagsins til að koma á friði í Afg-
anistan verða borgarar landsins enn
og aftur beittir óréttlæti.
Ekki sér enn fyrir enda stríðsátaka
í Afganistan, en umræðan um póli-
tíska framtíð landsins er hafin og ef
árangur á að nást er ekki hægt að
knýja fram lausnir heldur verða allar
ákvarðanir um framtíð landsins að
byggjast á víðtækri þátttöku hinna
ólíku þjóðfélagshópa sem byggja
landið. Í því ferli leika Sameinuðu
þjóðirnar viðamikið hlutverk.
Fara verður
að alþjóðalögum
Amnesty International hefur hvatt
alla aðila að átökunum til að virða al-
þjóðleg mannréttinda- og mannúðar-
lög.
Samtökin hafa farið fram á að allir
aðilar að átökunum tryggi virðingu
fyrir mannréttindum almennra borg-
ara og sjái til þess að hjálparsamtök
geti komið fólki til aðstoðar.
Amnesty hefur einnig brýnt fyrir
ríkisstjórnum í ná-
grannaríkjum Afganist-
ans að virða Flótta-
mannasamning Sam-
einuðu þjóðanna og
veita flóttamönnum frá
Afganistan nauðsyn-
lega vernd.
Einnig hafa ríkis-
stjórnir, m.a. ríkis-
stjórn Íslands, verið
hvattar til að styðja þau
lönd sem bera hitann og
þungann af flótta-
mannastraumnum.
Loftárásir Banda-
ríkjanna hafa vakið al-
varlegar spurningar um
brot á alþjóðlegum
mannúðarlögum. Yfirmenn í banda-
ríska hernum hafa viðurkennt að
borgaraleg skotmörk hafi orðið fyrir
árásum, erfitt hefur reynst að fá
óháðar upplýsingar um slíkar árásir,
sem leitt hafa til dauða almennra
borgara, þar sem óháðir eftirlitsmenn
hafa ekki haft aðgang að landinu né
nauðsynlegum upplýsingum.
Amnesty International hefur farið
fram á að Bandaríkjaher tryggi að al-
mennir borgarar séu ekki drepnir í
árásum á landið og fara samtökin
einnig fram á að allar upplýsingar um
fall almennra borgara séu rannsak-
aðar og niðurstöður gerðar opinber-
ar.
Amnesty hefur einnig farið fram á
að notkun á klasasprengjum verði
stöðvuð.
Binda verður enda á refsileysi
Frá því að stríðsátök brutust út í
Afganistan árið 1978 hefur enginn
þurft að svara til saka vegna alvar-
legra mannréttindabrota sem framin
hafa verið næsta sleitulaust á undan-
förnum rúmum tuttugu árum í land-
inu. Fjöldi Afgana sem grunaðir eru
um mannréttindabrot býr utan Afg-
anistan, en ekkert ríki hefur sótt þá
til saka. Ef vítahringur ofbeldis- og
mannréttindabrota verður ekki rof-
inn og endi bundinn á refsileysið er
hætta á að íbúar landsins lifi áfram
við ótta og skort.
Sagan sýnir okkur að þegar mann-
réttindabrot eru hundsuð og hinir
seku komast upp með pyndingar,
„mannshvörf“, nauðganir og morð er
ætíð hætta á að mannréttindabrot
viðgangist áfram. Dæmin er mörg frá
Kambódíu til Sierra Leone, frá Ang-
ólu til Chile. Arfurinn berst frá einni
kynslóð til annarrar, arfur um mann-
réttindabrot sem aldrei voru viður-
kennd opinberlega, né neinn sóttur til
saka. Slíkur arfur hefur neikvæð
áhrif á friðarumleitanir og grefur
undan mannréttindavernd, jafnvel
mörgum árum eftir að brotin voru
framin.
Stöðva verður vopnaflutninga
og notkun barnahermanna
Vopnaflutningar til Afganistans
hafa í mörg ár viðhaldið mannrétt-
indabrotum í landinu. Vopn hafa bor-
ist til landsins frá Bandaríkjunum,
ýmsum löndum í Vestur-Evrópu,
fyrrum Sovétlýðveldum, Pakistan,
Sádi-Arabíu, Slóvakíu og Íran.
Vopnin sem vopnaðir hópar hafa
fengið eru m.a. jarðsprengur, sem
hafa komið hvað verst niður á al-
mennum borgurum, sérstaklega
börnum. Ef ekki verður gert átak í að
fækka vopnum í landinu og gera jarð-
sprengjur skaðlausar er líklegast að
ofbeldið haldi áfram og mannrétt-
indabrot verði viðvarandi í landinu.
Upplýsingar um notkun barnaher-
manna eru ógnvænlegar. Talibanar
hafa neitað því að þeir hafi börn innan
sinna raða en Amnesty International
hefur heimildir fyrir því að börn, sér-
staklega drengir sem sækja svokall-
aða „madrasas“, eða trúarskóla í Pak-
istan, hafi verið sendir til að berjast í
Afganistan. Samtökin hafa einnig
heimildir fyrir því að Norðurbanda-
lagið hafi barnahermenn innan sinna
raða. Amnesty International leggur
áherslu á að börn sem hafa gerst her-
menn fái aðstoð og endurhæfingu og
að bann við notkun barna í stríðsátök-
um sé virt að fullu.
Nauðsyn alþjóðlegs stuðnings
Þegar saga Afganistan er skoðuð
er ljóst að mikið starf er fyrir höndum
að byggja upp dómskerfi í landinu
sem fullnægir alþjóðlegum kröfum
um mannréttindi. Samfélag sem hef-
ur þurft að búa við gróf mannrétt-
indabrot í svo langan tíma, eins og
raunin er í Afganistan, þarfnast al-
þjóðlegs stuðnings til að byggja upp
réttlátt samfélag. Hlutverk óháðra
hópa og félagasamtaka í Afganistan
er einnig mikilvægt til að tryggja að
almenningur í landinu öðlist trú á
framtíðinni og fái notið þeirra mann-
réttinda sem þeim ber.
Afganistan
Jóhanna K.
Eyjólfsdóttir
Stríð
Draga þarf lærdóm af
fortíðinni, segir Jó-
hanna K. Eyjólfsdóttir,
til að byggja framtíðina.
Höfundur er framkvæmdastjóri Ís-
landsdeildar Amnesty International.
„Það er alltaf gaman að gefa út
góðar bækur. Sumar bækur
bera þó af og það gerir þessi bók.
Fyrirgefningin er einstök bók og
á erindi til hvers einasta manns,
ekki síst núna á þessum átakatímum.
Höfundurinn, geðlæknirinn
Gerald G. Jampolsky, segir:
„Ég er sannfærður um
óviðjafnanlegan heilunarmátt
fyrirgefningarinnar
og það erum við líka“.
Útgefendur.
Þessi margverðlaunaða
metsölubók hefur slegið
öll sölumet og hjálpað
fjölmörgum í gegnum
erfiðleika sem allir
þurfa að takast á við
einhvern tíma
á lífsleiðinni.
Besta „sjálfshjálparbók“ allra tíma
HJÁLPAÐU SJÁLFUM ÞÉR
eftir Louis L. Hayer loksins komin aftur
Loksins komin aftur
FYRIRGEFNINGIN
heimsins fremsti heilari
„Að fyrirgefa
sjálfum sér
og öðrum er forsenda
mannlegs þroska.“
Stefán Jóhannsson,
fjölskylduráðgjafi.
Sími 435 6810, 891 6811 — www.hellnar.is
Þessar bækur fást í öllum
helstu bókaverslunum landsins
Geisladiskur til sölu
Love Messages From Overseas .
Indian Princess Leoncie
Hinn frábæri nýi 17-laga geisladiskur
með poppdanstónlist fæst aðeins í
Hljómalind, Laugavegi 21 í Rvík
og Tónborg, Hamraborg 7, Kóp.
Afar sérstök jólagjöf í ár.
www.simnet.is/leoncie
Umboðssími 691 8123.
Hin eldheita söngkona Leoncie vill
skemmta á árshátíðum, þorrablótum,
skólaskemmtunum, klúbbum o.s.frv. um
land allt.
Geymið auglýsinguna.


Á s g a r ð u r b e s t i
d a n s s t a ð u r R e y k j a v í k u r
Húsið opnar kl. 22:00
með hljómsveit
• Stefáns P. ásamt
• Hallbergi Svavarssyni
• Föstudaginn 23. NÓV. 2001
• Frábært dansgólf
• Frábær tónlist fyrir
fólk á besta aldri

     
 

 
   
      
  
   

 
  
KVEN-
SÍÐBUXUR
3 SKÁLMALENGDIR
Bláu húsin við Fákafen.
Sími 553 0100.
Opið virka daga 10-18,
laugardaga 10-16.
Ungbarnafatnaður
Komdu í bæinn og skoðaðu úrvalið og
verðið. Allt fyrir mömmu.
Þumalína, Pósthússtr. 13, s. 551 2136.