Morgunblaðið - 23.11.2001, Blaðsíða 40

UMRÆÐAN
40 FÖSTUDAGUR 23. NÓVEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
ÉG KEYPTI mér hið
ágæta blað Gestgjaf-
ann (9. tbl. 2001) sem er
ekki frásögur færandi.
Ég fletti í gegnum blað-
ið og með því fyrsta
sem ég las var veitinga-
húsarýni Þorra Hrings-
sonar.
Þegar ég las inngang
greinarinnar varð ég
mjög undrandi. Grein-
arhöfundur er að fjalla
um ágæti veitingastað-
ar í Reykjavík og efast
ég ekki um að sú um-
fjöllun er réttmæt.
Þorri hefur greinina
með þessum orðum:
„Eitt það allra besta sem komið get-
ur fyrir litla, einangraða og sjálf-
hverfa þjóð eins og Íslendinga er að
hún verði fyrir áhrifum frá öðrum
menningarsvæðum, annaðhvort á
þann hátt að menn og konur fara ut-
an og sækja sér nýja þekkingu sem
þau geta síðan borið aftur í heima-
hagana eða á þann hátt að hin nýja
þekking kemur til okkar og samlag-
ast þjóðfélaginu sem fyrir er. Sú
þjóðsaga hefur lengi verið við lýði
hér að Íslendingar séu einmitt
manna tilbúnastir að tileinka sér
nýja siði og að hér á landi sé þjóð-
ernis- og kynþáttahyggja lítil sem
engin, en sú þjóðsaga gengur þvert á
þá tilfinningu sem ég hef þegar ég
geng um miðbæ Reykjavíkur um
helgar og horfi upp á smekklausa og
bjórfulla smástráka um tvítugt (þess-
ir með Selfosslúkkið og
ljósabekkjaskánina)
gera ítrekaðar tilraunir
til að ganga í skrokk á
nýbúum, ferðamönnum
og reyndar öllum þeim
sem líta ekki út fyrir að
vera jafnógeðslegir og
þeir sjálfir. Þetta eru
þeir sem ætla að verða
framtíðarfulltrúar okk-
ar í heimsþorpinu, spá-
ið í það.“ Tilvitnun lýk-
ur.
Ég er með eindæm-
um hissa á innskoti
greinarhöfundar
(„þessir með Selfoss-
lúkkið og ljósabekk-
jaskánina“). Þorri Hringsson er
þarna að skrifa gegn fordómum og
það styð ég heilshugar. Inngangur-
inn hefði verið óaðfinnanlegur, að
mínu mati, ef hann hefði ekki klykkt
út með ofangreindum orðum. Mér
finnst það skjóta skökku við að hann
skrifar gegn fordómum en viðhefur
þá svo sjálfur í næstu setningu. Þar
talar hann um smekklausa, bjórfulla
smástráka um tvítugt, með Sel-
fosslúkk og ljósabekkjaskán. Og
ógeðslega í þokkabót! Ég hefði gam-
an af því að vita hvað hann meinar
með „Selfosslúkk“ og hvernig sá
karlmaður lítur út? Ég veit ekki til
þess að ungir karlmenn á Selfossi
hafi annað útlit en kynbræður þeirra
annars staðar á Íslandi og þótt víðar
væri leitað. Að spyrða svona saman
neikvæða hegðun og eitt ákveðið
bæjarfélag er með ólíkindum!
Mér finnst ofangreind ummæli
einnig vera mjög ósmekkleg, með til-
liti til þess að framar í blaðinu er
grein, þar sem Selfyssingarnir Krist-
jana Stefánsdóttir djassdrottning og
sambýlismaður hennar, Ólafur Jens
Sigurðsson, buðu til veilsu.
Greinarhöfundur mætti gaum-
gæfa hug sinn betur áður en hann
ryðst fram á ritvöllinn og ritstjóri
Gestgjafans ætti að hafa meira eft-
irlit með því sem birt er í blaðinu svo
það hljóti ekki álitshnekki af for-
dómafullum fullyrðingum greinahöf-
unda sinna.
Smekklaus
gestgjafi
Ragnheiður Kristín
Björnsdóttir
Fordómar
Mér finnst það skjóta
skökku við, segir
Ragnheiður Kristín
Björnsdóttir, þegar
Þorri Hringsson skrifar
gegn fordómum en
viðhefur þá svo sjálfur
í næstu setningu.
Höfundur er nemi og þriggja barna
móðir búsett á Selfossi.
MIKIÐ hefur verið
rætt undanfarið um
tvískiptingu heilbrigð-
iskerfisins í kerfi
þeirra sem geta borg-
að og kerfi þeirra sem
ekki geta borgað.
Margir hafa talað um
að hið versta mál sé ef
hér á landi verði til
slíkt tvöfalt heilbrigð-
iskerfi með mismun-
andi áherslum og mis-
munandi þjónustu
eftir efnahag þess sem
þjónustunnar leitar.
Íslendingar þurfa ekki
að leita til útlanda til
að sjá hvernig slíkt
tvöfalt kerfi virkar. Vegna sífellt
lækkandi endurgreiðslu Trygginga-
stofnunar ríkisins fyrir tannlækn-
ingar er slíkt fyrirkomulag í gildi á
Íslandi. Það mismunar öryrkjum og
öldruðum eftir efnahag þeirra og
það mismunar börnum eftir efna-
hag foreldra þeirra.
Tannheilsa fylgir efnahag
Um heim allan er það þekkt að
tannheilsa fólks fylgir efnahag
þess. Eins fylgir tannheilsa barna
efnahag foreldra þeirra. Þetta er
ekki bara vel þekkt
heldur hafa margar
þjóðir tekið sig til og
unnið markvisst að því
að eyða þeim ójöfnuði í
tannheilsu sem af
tekjumismun stafar.
Norðurlöndin hafa
gengið einna lengst í
þessa átt. Íslendingar
hafa síðustu árin tekið
aðra stefnu, vonandi af
vangá frekar en vilja.
Niðurskurður á
endurgreiðslu TR
Síðastliðinn áratug
hefur endurgreiðsla
Tryggingastofnunar
ríkisins til foreldra fyrir tannlækn-
ingar og tannvernd barna þeirra
verið skorin niður um helming.
Fyrst var þetta gert með nýjum al-
mannatryggingalögum árið 1993
sem kváðu á um lækkun endur-
greiðsluhlutfallsins úr 100% í 75%.
Nú hefur gráu verið bætt ofan á
svart með því að nota til útreikn-
inga endurgreiðslunnar gjaldskrá
heilbrigðisráðherra sem ekki hefur
tekið hækkunum síðan 1998. Þegar
endurgreiðsla TR fer ekki eftir
kostnaðarhækkunum í þjóðfélag-
inu, heldur stendur í stað, lækkar
endurgreiðslan hlutfallslega. Nú er
svo komið að endurgreiðsluhlutfall
fyrir tannlæknaþjónustu barna er
um 50–60% og enn lægra fyrir for-
varnir.
Lækkandi endurgreiðsluhlutfall
fyrir tannlækningar neyðir hina
efnaminni til að fresta tannaðgerð-
um barna sinna, oft þar til í óefni er
komið. Mörg dæmi eru um börn
sem þurfa að þola tannskemmdir,
tannverk og sýkingar í tönnum sín-
um vegna lakari efnahags foreldra
þeirra en hinna barnanna sem eiga
foreldra sem geta greitt þann hluta
sem TR endurgreiðir ekki fyrir.
Það er dapurlegt heilbrigðiskerfi
sem mismunar yngstu eigendum
kerfisins eftir efnahag foreldranna.
Endurgreiðsla til foreldra fyrir
tannvernd og varnir gegn tannátu
hefur verið skorin niður um helm-
ing eins og aðrar tannlækningar.
Auk þess hafa forvarnir sætt enn
frekari niðurskurði, með reglugerð-
um árin 1996 og 1999 sem kváðu á
um lækkun eða niðurfellingu end-
urgreiðslu fyrir varnir gegn tann-
skemmdum, svo sem flúormeðferð,
röntgenmyndun, reglulegt eftirlit,
fræðslu og skorufyllur.
Niðurskurður á endurgreiðslu
TR fyrir forvarnir gegn tann-
skemmdum mismunar börnum eftir
tekjum foreldra. Þeir foreldrar sem
vilja verja sín börn vel gegn tann-
skemmdum og hafa til þess fé
munu verða sér úti um þær varnir
sem til þarf þrátt fyrir niðurskurð á
endurgreiðslu frá TR. Börn efna-
meiri foreldra verða því með betri
tannheilsu. Augljóst er að með
þessu er aukið á tekjumismunun í
heilbrigðiskerfinu.
Hvað er til ráða?
Þekkt er að tannheilsa barna
mótast af efnahag foreldra þeirra.
Þjóðfélög sem hafa jöfnuð þegn-
anna að leiðarljósi hafa notað al-
mannatryggingar til að bæta þenn-
an ójöfnuð. Slíkar þjóðir hafa litið á
það sem samfélagslega skyldu sína
að veita börnum tannlæknaþjón-
ustu sem ekki mismunar eftir efna-
hag foreldranna. Norðurlöndin hafa
náð þessu marki með því að gera
tannlækningar því sem næst ókeyp-
is fyrir börn. Hér á Íslandi hefur
verið tekin önnur stefna. Fyrir rétt-
um áratug voru Íslendingar með
endurgreiðslukerfi fyrir tannlækn-
ingar barna sem líktist því sem hin
Norðurlöndin hafa gert að stefnu
sinni, 100% endurgreiðsla og
áhersla á forvarnir. Þá var stefnan
sett á sterkan samfélagslegan
stuðning til bættrar tannheilsu. Nú
þurfa foreldrar að greiða fyrir 40–
50% af kostnaði við tannlækningar
barna sinna og ef þeir vilja verja
börn sín tannskemmdum þurfa þeir
að greiða enn stærri hluta af þeim
vörnum sjálfir. Heilbrigðisyfirvöld
hafa þarna tekið þá stefnu að velta
kostnaðinum og ábyrgðinni af for-
vörnum gegn tannskemmdum af
samfélaginu yfir á foreldra, eða af
samhjálparstiginu yfir á sjálfshjálp-
arstigið.
Enn eftirbátar
Það fer eftir hugarfari hvers og
eins hvernig rétt er að haga slíkum
málum, en norræn þjóðfélög hafa
notið nokkurrar aðdáunar á al-
þjóðavettvangi vegna samhjálpar á
heilsusviði. Sérstaklega hafa skand-
inavískar þjóðir talist vera í far-
arbroddi í tannheilsumálum, ein-
mitt með því að færa tannheilsumál
yfir á samhjálparsviðið. Hættum að
vera eftirbátar þeirra þjóða sem við
viljum gjarnan miða okkur við og
tökum þá stefnu sem gagnast tann-
heilsu barna best.
Tannheilsa fyrir
hina efnameiri
Sigurður Rúnar
Sæmundsson
Endurgreiðslur
Niðurskurður á endur-
greiðslu TR fyrir
forvarnir gegn tann-
skemmdum, segir
Sigurður Rúnar
Sæmundsson, mis-
munar börnum eftir
tekjum foreldra.
Höfundur er tannlæknir.
Í Morgunblaðinu 9.
nóvember sl. er haft
eftir Helga Laxdal,
formanni Vélstjóra-
félags Íslands, á vél-
stjóraþingi að nem-
endur frá Vélskóla
Íslands hafi ekki
greiðan aðgang að há-
skólanámi og þurfi því
skólinn leyfi til að út-
skrifa stúdenta. Eitt
af meginviðfangsefn-
um þingsins var um-
fjöllun um menntunar-
mál vélstjóra og er
það vel.
En hafa skal það
sem sannara reynist
og því er ástæða til að leiðrétta um-
mæli formannsins, þau er snúa að
háskólanámi útskrifaðra vélstjóra.
Staðreynd málsins er sú að á vor-
dögum ársins 2000 sendi undirrit-
aður, ásamt rektor Tækniskóla Ís-
lands, skriflega yfirlýsingu til
skólameistara Vélskóla Íslands
þess efnis að útskrifaðir vélstjórar
frá Vélskóla Íslands, með 4. stigs
réttindi og 208 námseiningar, hefðu
beinan aðgang í iðnaðar- og véla-
deild Tækniskóla Íslands. Þaðan
geta þeir svo útskrifast með dipl-
oma í véliðnfræði, að einu og hálfu
ári liðnu, eða með B.Sc.-gráðu sem
véltæknifræðingar, orkutæknifræð-
ingar eða iðnaðar-
tæknifræðingar eftir
þriggja og hálfs árs
nám. Jafnframt veitir
B.Sc.-gráðan mögu-
leika á tveggja ára
framhaldsnámi við
Háskóla Íslands eða
erlendan háskóla óski
nemendur eftir að öðl-
ast meistaragráðu í
verkfræði.
Vél- og orkutækni-
fræðinámið í Tækni-
skóla Íslands er sér-
sniðið tækninám að
íslenskum þörfum.
Þessu til staðfestingar
má nefna að forsvars-
menn hérlendra verkfræðistofa eru
á höttunum, ár hvert, eftir nýút-
skrifuðum nemendum frá véladeild
skólans vegna tækniþekkingar
þeirra og færni.
Það er ánægjulegt frá því að
segja að haustið 2000 hófu átta vél-
stjórar, með 4. stigið frá Vélskóla
Íslands, háskólanám í vél- og orku-
tæknifræði við Tækniskóla Íslands.
Skemmst er frá því að segja að
þessir nemendur hafa staðið sig
með afburðum vel enda er Vélskóli
Íslands frábær framhaldsskóli á
sviði vél- og rafmagnsfræða. Þessir
nemendur standa óneitanlega mun
betur að vígi en samstúdentar
þeirra frá almennum framhalds-
skólum þegar kemur að tækni- og
hönnunarfögum hér við skólann.
Það er mat undirritaðs að þeir
véltæknifræðingar sem Tækniskóli
Íslands útskrifar og lokið hafa 4.
stigs vélstjórnarprófi verði þeir
fjölhæfustu og best menntuðu á
vinnumarkaðnum.
Engu að síður er það rétt haft
eftir Helga Laxdal að Vélskóli Ís-
lands útskrifar ekki stúdenta með
hvíta kolla. En hann útskrifar ígildi
stúdenta og ríflega það. Að mati
undirritaðs hefur sá, sem lokið hef-
ur prófi frá Vélskóla Íslands, mun
betri forsendur, getu og efni, til að
afla sér háskólamenntunar á sviði
tæknimála en flestir aðrir stúdent-
ar úr framhaldsskólum landsins.
Jens
Arnljótsson
Höfundur er forstöðumaður iðnaðar-
og véladeildar Tækniskóla Íslands.
Nám
Vél- og orkutækni-
fræðinámið í TÍ, segir
Jens Arnljótsson,
er sérsniðið að
íslenskum þörfum.
Vélstjórar, verið
velkomnir í TÍ
Meðgöngufatnaður
fyrir mömmu
og allt fyrir litla krílið.
Þumalína, Pósthússtr. 13, sími 551 2136
KUNERT
WELLNESS
Sokkabuxur
Hnésokkar
Ökklasokkar
iðunn
tískuverslun
2. hæð, Kringlunni, sími: 588 1680
v/ Nesveg, Seltjarnarnesi, sími: 561 1680
Toppárangur
með
þakrennukerfi
þakrennukerfi
Fagm
enns
ka
í
fyrir
rúmi

BLIKKÁS EHF.
SKEMMUVEGUR 36
200 KÓPAVOGUR
SÍMI 557 2000 - FAX 557 4111
Söluaðilar um land allt
G
læ
si
le
g
a
r
g
ja
fa
vö
ru
r Hitakanna
kr. 7.490
Mörkinni 3, sími 588 0640
Opið mán.-fös. frá kl. 12-18.
Lau. frá kl. 11-14.
Til að auglýsa á þessari síðu hafðu
samband við okkur í
síma 569 1111 eða sendu okkur
tölvupóst á augl@mbl.is