Morgunblaðið - 06.12.2001, Blaðsíða 76

MORGUNBLAÐIÐ, KRINGLUNNI 1, 103 REYKJAVÍK, SÍMI 569 1100, SÍMBRÉF 569 1181, PÓSTHÓLF 3040,
ÁSKRIFT-AFGREIÐSLA 569 1122, NETFANG: RITSTJ@MBL.IS, AKUREYRI: KAUPVANGSSTRÆTI 1 FIMMTUDAGUR 6. DESEMBER 2001 VERÐ Í LAUSASÖLU 190 KR. MEÐ VSK.
Ger›u jólainnkaupin
í Íslandsbanka
– og flú ræ›ur hva›
gjafirnar kosta!
Á ÁRUNUM 1958-1959 var byggð
hleðslustöð fyrir djúpsjávarsprengj-
ur á Keflavíkurflugvelli, en í henni
var ætlunin að setja saman kjarn-
orkuvopn sem var ætlað að granda
kafbátum. Skammt frá var sprengi-
efnageymsla. Þetta er meðal þess
sem kemur fram í nýrri bók Vals
Ingimundarsonar sagnfræðings,
„Uppgjör við umheiminn“.
Valur segir að þessi hleðslustöð
(Advanced Underseas Weapons
Shop, AUW Shop) hafi verið byggð í
þeim tilgangi að þangað væri hægt
að flytja vopn á stríðstímum. Hann
segist ekki hafa fundið neinar vís-
bendingar um að kjarnorkuvopnum
hafi verið komið þarna fyrir á kalda-
stríðstímanum.
Eftir að bandaríska njósnaflugvél-
in U-2 var skotin niður yfir Sovét-
ríkjunum 1960 óskaði Guðmundur Í.
Guðmundsson, þáverandi utanríkis-
ráðherra, eftir upplýsingum frá
bandarískum stjórnvöldum um hvort
Keflavíkurflugvöllur hefði verið not-
aður til millilendingar fyrir U-2 flug-
vélar og hvort hér væru kjarnorku-
vopn. Af því tilefni sendu utanríkis-
ráðuneyti og varnarmálaráðuneyti
Bandaríkjanna fyrirmæli til James
Penfields, sendiherra Bandaríkj-
anna á Íslandi, þar sem honum var
leiðbeint um hvernig hann ætti að
svara fyrirspurninni.
Hleðslustöðin byggð 1958–59
Í svarinu kemur fram að verið sé
að koma upp aðstöðu á Keflavíkur-
flugvelli fyrir kjarnorkuvopn. Um sé
að ræða hleðslustöð fyrir djúpsjáv-
arsprengjur sem 2. floti Bandaríkj-
anna gæti haft til aðstoðar í aðgerð-
um sínum.
Stöðin var byggð á árunum 1958–
1959 og stendur hún enn nokkuð af-
skekkt á flugvallarsvæðinu. Skammt
frá henni voru byggðar hálfniður-
grafnar sprengiefnageymslur. Ís-
lenskir iðnaðarmenn unnu að bygg-
ingunni undir stjórn Bandaríkja-
manna.
Valur segist ekki vita hvernig
hleðslustöðin og geymslurnar eru
nýttar í dag eða hvort hlutverki
þeirra hefur verið breytt.
Á þessum tíma voru 14 slíkar
hleðslustöðvar í Bandaríkjunum og
erlendis og segir Valur að markmið-
ið hafi verið að koma kjarnorkuvopn-
um fyrir í öllum þeirra. Pólitísk
vandamál hafi hins vegar komið í veg
fyrir að það yrði gert alls staðar. Á
Keflavíkurflugvelli voru á þessum
tíma sex P2V7 Neptune langdrægar
kafbátaleitarvélar sem gátu borið
kjarnorkudjúpsjávarsprengjur, en
hleðslustöðin var sérstaklega hönn-
uð fyrir slíkar sprengjur.
Valur segir að í hernaðaráætlun-
um bandaríska sjóhersins á seinni
hluta sjöunda áratugarins hafi verið
gert ráð fyrir því að kjarnorkuvopn-
um væri komið fyrir á Íslandi á
stríðstímum.
Það var stefna íslenskra stjórn-
valda að hér skyldu ekki vera kjarn-
orkuvopn nema með samþykki ís-
lenskra stjórnvalda. Valur segir að
Bandaríkjamenn hafi á sjötta og sjö-
unda áratugnum viljað hafa frjálsari
hendur og ekki viljað gefa íslenskum
stjórnvöldum tryggingu fyrir því að
þau yrðu spurð um leyfi til að koma
fyrir kjarnorkuvopnum á Íslandi.
Hann segir hins vegar að þótt engir
formlegir samningar hafi verið gerð-
ir um beitingu kjarnorkuvopna héð-
an svo hann viti hafi þurft að fá leyfi
íslenskra stjórnvalda áður en her-
stöðin yrði notuð í þeim tilgangi.
Ný bók Vals Ingimundarsonar um utanríkismál Íslands á 7. og 8. áratugnum
Kjarnorkuvopnageymsla
byggð á Keflavíkurflugvelli
„ÞAÐ var ekki tími til neins ann-
ars en að hlaupa upp og út,“ sagði
Gunnar Oddsteinsson, vélstjóri á
Ófeigi II VE 325, við komuna til
hafnar í gær eftir skipsskaða sem
hann lenti í ásamt skipsfélögum
sínum á Ófeigi þegar skipið sökk á
örskammri stundu skammt suður
af landinu í fyrrinótt. Átta skip-
verjum tókst að komast í gúm-
björgunarbáta og var þeim bjarg-
að um borð í bátinn Danska Pétur
frá Vestmannaeyjum í stórsjó og
roki en eins skipverja er saknað
eftir árangurslausa leit í gær.
Leitinni verður haldið áfram í dag.
Hjartnæm stund
Það var hjartnæm stund á hafn-
arbakkanum í Friðarhöfn í Vest-
mannaeyjum þegar skipbrots-
mennirnir hittu sína nánustu síðla
dags í gær eftir margra klukku-
stunda siglingu með bjargvættum
sínum á Danska Pétri. Friðarkerti
loguðu í húsakynnum útgerð-
arfélags Ófeigs og var efnt til
samverustundar með skipbrots-
mönnunum og sr. Báru Friðriks-
dóttur og sr. Kristjáni Björnssyni.
Einn skipverji sem bjargaðist af
Ófeigi meiddist á fæti og var flutt-
ur á sjúkrahús við komuna til
Eyja.
„Björgunin gekk eins og í sögu
og það voru engir hnökrar á
henni, þótt veðrið væri slæmt,“
sagði Gunnar Oddsteinsson, sem
var efst í huga þakklæti til áhafn-
arinnar á Danska Pétri.
Um 50 mínútur tók að bjarga
skipverjum af Ófeigi um borð í
Danska Pétur, sem heyrði neyð-
arkall hins sökkvandi skips
skömmu eftir miðnætti aðfaranótt
miðvikudags. Um fimm mínútum
eftir neyðarkallið var Ófeigur
horfinn af ratsjá Danska Péturs en
þá var skipið lagt af stað í rétta
átt og sá reykblys sem skipbrots-
mennirnir sendu upp frá björg-
unarbátunum.
Gert er ráð fyrir að rannsókn-
arnefnd sjóslysa taki skýrslur af
skipverjum Ófeigs í dag, fimmtu-
dag.
Morgunblaðið/Sigurgeir
Tekið á móti Gunnari Oddsteinssyni, vélstjóra á Ófeigi, í Eyjum í gær.
Eins manns saknað eftir að Ófeigur VE fórst undan Suðurlandi í fyrrinótt
„Ekki tími til
annars en að
hlaupa upp og út“

Ófeigur/6
LEIKRIT Ólafs Jóhanns Ólafsson-
ar, Sniglaveislan, verður sett upp í
West End í London í febrúar á
næsta ári. Verkið verður sýnt í öðru
hvoru leikhúsinu Lyric eða Garrick.
Framleiðandi sýningarinnar er
Fred Zollo en hann hefur m.a. fram-
leitt kvikmyndirnar Mississippi
Burning og Quiz Show. Leikstjóri
verður Ron Daniels, sem hefur um
árabil verið leikstjóri og listrænn
stjórnandi við Konunglega Shake-
speare-leikhúsið í Stratford upon
Avon. Í aðalhlutverki verður David
Warner, sem þótti á sínum tíma lík-
legasti arftaki Sir Laurence Oliviers
í Shakespeare-leikhúsinu í Strat-
ford. Hann sló í gegn í hlutverki
Hamlets, en flutti til Bandaríkjanna
og sneri sér að kvikmyndaleik.
Ólafur Jóhann segir að þetta sé af-
ar ánægjulegt fyrir sig, ekki síst þar
sem þarna verði valinn maður í
hverju rúmi, og leikhúsin sem koma
til greina tvö þau bestu í West End.
Sniglaveislan verður
sýnd í West End

Margir vilja/30
FLUGLEIÐIR munu á næstu dög-
um bjóða upp á sérstök jólagjafa-
tilboð á alla áfangastaði félagsins í
Evrópu, að sögn Guðjóns Arn-
grímssonar, upplýsingafulltrúa fé-
lagsins. Hann segir að félagið sé að
keppast við að lækka fargjöld til
þess að fá fólk til að fljúga og
ferðast og vega þannig upp á móti
þeim samdrætti sem verið hefur í
flugferðum í kjölfar hryðjuverk-
anna í Bandaríkjunum 11. septem-
ber síðastliðinn.
Þetta er í samræmi við það sem
mörg önnur flugfélög hafa gert.
Fargjöld flugfélaga í Bandaríkjun-
um hafa til að mynda lækkað um
hátt í 40% að jafnaði frá því fyrir
hryðjuverkin.
Tilboð
á Netinu
Einstaklingsfargjöld Flugleiða
samkvæmt jólagjafatilboði félagsins
til Kaupmannahafnar, Amsterdam,
Frankfurt, Glasgow, Lundúna,
Óslóar, Parísar og Stokkhólms
verða boðin á 19.900 krónur ef
ferðast er í janúar, febrúar eða
mars á næsta ári. Þessi tilboð verða
eingöngu til sölu á söluskrifstofum
Flugleiða núna fyrir jólin.
Strax eftir áramótin verður hafin
sala á tilboðsferðum til Glasgow og
Lundúna, vor og haust, á Netinu,
þar sem Flugleiðir munu bjóða
ungu fólki, á aldrinum 18 til 25 ára,
netferðir á 9.900 krónur, aðra leið-
ina, og 19.900 krónur báðar leiðir.
Tilboð til annarra en þessa aldurs-
hóps verður 23.900 krónur.
Skattar og gjöld eru innifalin í til-
boðum Flugleiða, þau verða aðeins í
boði á Netinu og verða nánar aug-
lýst þegar þar að kemur.
Flugleið-
ir lækka
flugfar-
gjöld

Fargjöld lækkuð / C8