Morgunblaðið - 29.12.2001, Blaðsíða 8

FRÉTTIR
8 LAUGARDAGUR 29. DESEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Fyrirlestur um flugumferðarstjórnartækni
Nýtt átak
að hefjast
DOKTOR ÁslaugHaraldsdóttirheldur fyrirlestur
á vegum Flugmálastjórn-
ar, Kerfisverkfræðistofu
Verkfræðistofnunar Há-
skóla Íslands, IEEE á Ís-
landi og stúdentafélags
IEEE. Fyrirlesturinn
verður haldinn föstudag-
inn 4. janúar í hátíðarsal
aðalbyggingar Háskóla
Íslands og hefst klukkan
15. Áslaug starfar hjá
Boeing og hefur unnið
um margra ára skeið á
sviði flugumferðarstjórn-
arkerfa og greiningar
þeirra, enn fremur við
gerð kerfislíkana og
herma á sviði stýrifræða.
Hún er höfundur fjölda
greina og er eftirsóttur
fyrirlesari á sérsviði sínu. Morg-
unblaðið ræddi við Áslaugu og
fræddist nánar um hana, starfs-
svið hennar og fyrirlesturinn.
– Hvert er starfssvið þitt hjá
Boeing?
„Titillinn er á ensku „Assoc-
iate Technical Fellow“ sem ég
treysti mér ekki til að þýða yfir
á íslensku. Ég vinn í deild sem
nefnist „Air Traffic Manage-
ment“, sem stofnuð var í janúar
2001 til að hefja nýtt átak á sviði
flugumferðarstjórnarmála í
Bandaríkjunum og um allan
heim. Ég veiti tæknilega forystu
í þessari deild, aðallega varðandi
hugmyndir um nýjar starfsað-
ferðir í flugumferðarstjórn, upp-
byggingu nýs kerfis sem byggist
meðal annars á gervihnatta-
tækni og notkun líkana og
hermitækni til að endurhanna
flókin kerfi.“
– Segðu okkur frá efni fyrir-
lestursins sem þú ætlar að
flytja ….
„Ástandið í flugumferðarmál-
um í Bandaríkjunum og Vestur-
Evrópu hefur farið stöðugt
versnandi á undanförnum árum,
vegna ört vaxandi flugumferðar
og hægra framfara í tækni flug-
umferðarstjórnarkerfa. Þrátt
fyrir hryðjuverk í flugi í haust er
gert ráð fyrir að vöxturinn haldi
áfram á næstu árum og talin
brýn nauðsyn að vinna að grund-
vallarbreytingum á flugumferð-
arstjórnartækni til að auka
verulega afköst kerfanna þar
sem umferðin er hvað mest.
Takmörkuð afköst kerfanna lýsa
sér aðallega í vaxandi seinkun-
um og miklum truflunum á flugi
vegna veðurs, einkum í Banda-
ríkjunum. Auk þess er vinnuálag
í flugumferðarstjórn orðið það
mikið að árekstrarhætta er talin
geta farið vaxandi á næstu ár-
um.
Miklar framfarir hafa orðið á
undanförnum árum í samskipta-
tækni, siglingatækni og stað-
setningartækni auk upplýsinga-
og tölvutækni, en flugumferðar-
stjórnarkerfi hafa ekki nýtt sér
nýja tækni eins hratt og flest
önnur svið iðnaðarins.
Að hluta eru það
strangar öryggiskröf-
ur í flugi sem valda
því að erfitt er og dýrt
að gera breytingar.
Boeing fyrirtækið hefur mikla
reynslu í hönnun og byggingu
flókinna flugtækni- og gervi-
hnattakerfa, og telur orðið mjög
brýnt að nýta slíka þekkingu til
að gera breytingar í flugumferð-
arstjórnarkerfum. Fyrirlestur-
inn mun lýsa aðferðum í kerf-
isverkfræði sem fyrirtækið vill
breyta við hönnun á nýjum
stjórnunaraðferðum og tækni-
uppbyggingu á þessu sviði. og
gefa yfirlit yfir stefnu Boeing
Air Traffic Management, og um
byggingu líkana og herma til að
þróa breytingar í flugumferðar-
stjórnarkerfum.“
– Ertu með boðskap sem á er-
indi til íslenskrar flugumferðar-
stjórnar, þ.e.a.s. eitthvað sem
hentar vel að innleiða hér á
landi?
„Já, tveir þættir í þessu átaki
eru helst til umhugsunar hér-
lendis. Í fyrsta lagi býður Bo-
eing fram mikla sérþekkingu í
gervihnattatækni og mun vinna
að vaxandi nýtingu gervihnatta
á sviði flugsins. Þetta mun fela í
sér mikla möguleika til að bæta
staðsetningartækni og samskipti
við flugvélar í úthafsflugi, þar
sem ekki er hægt að nota rat-
sjárstöðvar og VHF-sjónlínu-
samskiptatækni, en gervihnatta-
kerfi eru óháð staðsetningu
miðað við landlegu.
Í öðru lagi mun aukin sam-
skiptageta, þ.e. þráðlaus gagna-
samskipti, bjóða upp á beina
tenginu milli tölvukerfa í flug-
vélum og á jörðu niðri, sem þýð-
ir að fluggagnavinnslukerfi í
flugstjórnarmiðstöðvum geta
nýtt sér mun betri vitneskju um
flugplön og stefnu flugvéla en
áður hefur verið mögulegt.
Flugumferðarstjórn Íslands hef-
ur gert stórátak í endurnýjun
gagnavinnslukerfa sinna á und-
anförnum árum og er vel í stakk
búin til að nýta sér betri sam-
skiptatækni við flugvélar á Atl-
antshafi.“
– Hverjum er fyrirlesturinn
ætlaður?
„Hann er ætlaður
verkfræðingum, tölv-
unarfræðingum, flug-
mönnum, flugumferð-
arstjórum og öðru
tæknifólki á sviði flugumferðar-
kerfa.“
– Hefurðu áður haldið fyrir-
lestra hér á landi um svið þitt?
„Nei, en ég kenndi við Há-
skóla Íslands. Ég var ekki með
slíka opna fyrirlestra á sviði
flugumferðarstjórnar. Ég hef
hins vegar nýlega haldið svipaða
fyrirlestra fyrir FAA, NASA og
Eurocontrol.“
Áslaug Haraldsdóttir
 Áslaug Haraldsdóttir er fædd í
Reykjavík 21. október 1956. Hún
er með BS í vélaverkfræði frá
Háskóla Íslands 1980, MS í sama
fagi frá Oklahoma State Uni-
versity 1982 og doktor í faginu
með stýritæknisérsvið frá Uni-
versity of Michigan 1987. Hún
vann á Kerfisfræðistofu Háskóla
Íslands 1991–95 og hjá Boeing
frá 1995. Áslaug á tvö börn, Báru
og Jónas Behboud.
…mun fela
í sér mikla
möguleika
REYKJAVÍKURBORG notaði ung-
linga undir átján ára aldri við tóbaks-
eftirlit en farið var þrisvar sinnum í
slíkar aðgerðir. Kvörtunum var fylgt
eftir með formlegum hætti, þ.e. með
áminningum og þvingunarúrræðum
sem heilbrigðisnefnd ræður yfir.
Hrannar B. Arnarsson, formaður
umhverfis- og heilbrigðisnefndar
Reykjavíkurborgar, segir að ekki
séu aðrar betri leiðir færar til þess að
tryggja eftirlit með sölu á tóbaki.
Þessi aðferð geti heldur vart talist
nýlunda; íþrótta- og tómstundaráð
víða um land hafi um árabil staðið
fyrir könnunum þar sem krakkar
undir átján ára aldri hafa farið og
reynt að kaupa sér tóbak.
„Þetta eftirlit hefur hins vegar
ekki verið fært í þann formlega bún-
ing sem það nú er komið í í Reykja-
vík. Það urðu mikil læti í fyrra þegar
við fórum að áminna eigendur sölu-
staða og ætluðum að loka nokkrum
vegna þess að þeir höfðu brotið í þrí-
gang af sér. En síðan voru sett ný
tóbakslög þar sem enn ríkari skyldur
eru lagðar á heilbrigðiseftirlit að
fylgjast með sölu tóbaks og það var
okkar niðurstaða og borgarlög-
manns einnig að þetta sé í raun eina
færa leiðin til þess að fylgja lögunum
eftir með eðlilegum hætti. Og við
ætlum okkur að standa undir þeim
kröfum sem lögin gera til okkar.“
Ekki verið að reyna
að „hanka“ menn
Aðspurður segir Hrannar að ung-
lingar, sem taka þátt í þessu eftirliti,
séu ekki eldri en sextán ára. „Það er
ekki verið að senda fullorðinslega
unglinga á sölustaðina til þess að
„hanka“ menn. Við gerum líka allt til
þess að vara söluaðila við enda vilj-
um við ekki að þeir lendi í þessu. En
lögin er nú þannig að okkur ber, við
ítrekuð brot, að svipta menn sölu-
leyfi.“
Hrannar segir að þessar eftirlits-
aðgerðir séu til komnar vegna nauð-
synjar, aðrar leiðir séu ekki færar til
þess að fylgja lögunum eftir. Það sé
rík sönnunarbyrði í málum sem þess-
um og því geti menn lítið aðhafst
vegna kvartana utan úr bæ og ekki
sé heldur gerlegt að vera með stand-
andi eftirlitsmenn eða eftirlits-
myndavélar á öllum sölustöðum.
Aðspurður um gagnrýni Samtaka
verslunar og þjónustu á að unglingar
séu notaðir við eftirlitið segir Hrann-
ar að sér þætti fróðlegt að heyra
þeirra hugmyndir um hvernig hægt
væri að tryggja virkt eftirlit með
ódýrari og skilvirkari hætti.
„Þegar við hófum þetta eftirlit síð-
asta vetur var staðan þannig að um
70% útsölustaða seldu unglingum
undir átján ára aldri tóbak en þetta
hlutfall var komið vel niður fyrir 50%
að loknum okkar aðgerðum. En það
er engu að síður alveg óásættanlegt
hlutfall. En komi þetta vel út núna er
væntanlega engin sérstök þörf á því
að vera með þetta eftirlit mjög oft.
Það er allra hagur að menn virði lög-
in.“
Unglingar sem tálbeitur við tóbakseftirlit
Eina færa leiðin til að
tryggja virkt eftirlit
NÝTT 2000 fermetra stálgrind-
ahús sem hýsir áfengisframleiðslu
hefur verið tekið í notkun í Borg-
arnesi.
Ölgerð Egils Skallagrímssonar
lét reisa húsið en framleiðslan fór
áður fram í Mjólkursamlagshús-
inu við Engjaás. Þegar ákvörðun
var tekin um byggingu þessa
húss, lá ekki annað fyrir en að
Reykjagarður flytti starfsemi sína
hingað. Kristmar Ólafsson rekur
Víngerðina ehf. sem sér um alla
framleiðslu á víninu en auk hans
vinna þrír starfsmenn við fram-
leiðsluna. Ölgerðin á fasteignina
og öll framleiðslutæki og sér jafn-
framt um efniskaup auk markaðs-
setningar á framleiðslunni. Alls
eru framleiddar átta vörutegundir
en þekktust eru vörumerkin Eld-
ur ís, Tindavodki og Jöklakrap.
Framleiðslan á þessu ári hefur
aukist talsvert þrátt fyrir minni
heildarsölu á sterku víni hér-
lendis. Útflutningur hefur aukist
og er um helmingur framleiðsl-
unnar. Hann virðist ætla að vera
stöðugur þar sem samið hefur
verið við stóran dreifingaraðila.
Vínframleiðsla hafin í nýju húsnæði
Borgarnesi. Morgunblaðið.
Morgunblaðið/Guðrún Vala
Úr nýja framleiðslusalnum. Brynhildur Eiríksdóttir, Kristmar Ólafsson, Bryndís Ólafsdóttir og Finnur Ingólfsson.
KOMINN er til landsins kappakst-
ursbíll frá Williams-liðinu, sem er í
fremstu röð í Formula 1-kappakstr-
inum. Þetta er bíll sem Ralf Schu-
macher og Carlos Montoya hafa ek-
ið víða um heim. Hann verður til
sýnis í Perlunni í dag og á morgun
klukkan 11–18. Fullorðnir greiða
fyrir aðgang en börn fá frítt inn.
Miðinn gildir einnig sem happ-
drættismiði.
Kappakst-
ursbíll sýnd-
ur í Perlunni
Morgunblaðið/Þorkell