Morgunblaðið - 29.12.2001, Blaðsíða 30

ERLENT
30 LAUGARDAGUR 29. DESEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
HANS Hækkerup, æðsti yfir-
maður bráðabirgðastjórnar
Sameinuðu þjóðanna í Kosovo,
hefur sagt af
sér. Var það
haft eftir
heimildum
innan sam-
takanna í
gær.
Hækkerup,
sem er 56
ára að aldri
og fyrrver-
andi varnar-
málaráðherra Danmerkur, tók
við starfinu af Frakkanum
Bernard Kouchner í janúar á
þessu ári og búist var við, að
hann myndi endurnýja starfs-
samninginn eftir ár. Nú er sagt,
að hann vilji draga sig í hlé og
verja meiri tíma með fjölskyld-
unni. Á kona hans von á barni í
febrúar.
Banvænn
kuldi
í Bretlandi
MEIRA en 20.000 manns, aldr-
að fólk, lést á síðasta vetri í
Englandi og Wales vegna sjúk-
dóma, sem beinlínis má rekja til
kaldra húsakynna. Kemur
þetta fram í skýrslu frá sam-
tökum, sem kallast Hjálpum
hinum öldruðu. Báru þau sam-
an fjölda dauðsfalla hjá fólki 65
ára og eldra frá því í desember í
fyrra og fram í mars á þessu ári
og síðan meðaltalið sumarið og
haustið 2000. Talsmaður sam-
takanna sagði, að hér væri um
sérbreskt vandamál að ræða,
dauðsföll af fyrrgreindum sök-
um væru miklu færri í öðrum
og kaldari löndum.
Óttast mest
trúar-
bragðastríð
ÞJÓÐVERJAR óttast nú
trúarbragðastríð meira en
mikla mengun og stríð á milli
stórvelda. Kemur þetta fram í
könnun, sem vikuritið Focus
birtir í dag. 62% nefndu trúar-
bragðastríð sem mesta
áhyggjuefnið en í nóvember
sögðu 55%, að vaxandi mengun
ógnaði heimsbyggðinni mest. Í
öðru sæti nú og í nóvember
komu áhyggjur af vaxandi mun
á milli auðugra og fátækra
ríkja.
Meira en
40 líflátnir
í Kína
YFIRVÖLD í Kína hafa látið
taka af lífi meira en 40 manns á
síðustu dögum, menn, sem
höfðu verið dæmdir fyrir morð
og rán. Aftökurnar fóru fram
víða um landið en þær eru að
jafnaði flestar fyrir stórhátíðir
eins og nú þegar nýtt, kín-
verskt tunglár er að ganga í
garð. Í apríl á þessu ári hófst
mikil herferð gegn glæpum í
landinu og áætla sumir vest-
rænir sendimenn í Kína, að
fram til júlí hafi um 2.000 menn
verið dæmdir til dauða ogtekn-
ir af lífi. Er það meiri fjöldi en
aflífaður var opinberlega í öll-
um öðrum ríkjum heims síðast-
liðin þrjú ár.
STUTT
Hækkerup
hættur
í Kosovo
Hans
Hækkerup
BRETINN Richard Reid, sem
grunaður er um að hafa ætlað að
sprengja bandaríska farþegaþotu í
loft upp með sprengju sem falin var í
skó hans, segist hafa búið sprengj-
una til einn síns liðs, að sögn
franskra embættismanna sem taka
þátt í rannsókn málsins. Þeir segja
að Reid hafi sagt rannsóknarmönn-
um bandarísku alríkislögreglunnar
FBI að hann hafi keypt sprengiefnið
í Amsterdam fyrir andvirði 150.000
króna og fundið seljendurna á Net-
inu.
Frönsku heimildarmennirnir
sögðu að FBI hefði haft samband við
yfirvöld í Belgíu, Hollandi og Frakk-
landi til að skýra þeim frá því að
sprengiefni kynni að vera selt í
gegnum Netið.
Reid, sem er 28 ára, var handtek-
inn eftir að hafa reynt að kveikja í
sprengiþræði í skó sínum í farþega-
þotu American Airlines þegar hún
var á leiðinni frá París til Miami á
laugardag. Rannsóknarmenn segja
að sprengjan sem fannst í skónum
hafi verið nógu öflug til að granda
þotunni og öllum þeim sem voru í
henni, 197 manns.
Ferðaðist til Ísraels
Fregnir hermdu í gær að Reid
hefði ferðast til Ísraels, Egypta-
lands, Hollands og Belgíu áður en
hann fór til Parísar.
Ísraelskir embættismenn sögðu
að Reid hefði dvalið í Ísrael í viku í
júlí. Þeir sögðu að leitað hefði verið
mjög vandlega á honum og í far-
angri hans áður en honum hefði ver-
ið hleypt í þotu ísraelska flugfélags-
ins El Al og einnig við komuna til
Ben Gurion-flugvallar í Tel Aviv.
Ekki var greint frá því frá hvaða
flugvelli hann hefði farið til Ísraels.
Að sögn ísraelska dagblaðsins Yed-
iot Aharonot var hann með falsað
vegabréf frá Sri Lanka. Franska
dagblaðið Le Parisien sagði að Reid
hefði farið til Egyptalands eftir
dvölina í Ísrael.
Fékk nýtt vegabréf í Brussel
Heimildarmenn CNN-sjónvarps-
ins segja að Reid hafi dvalið í Amst-
erdam frá ágúst til 5. desember og
starfað sem uppvaskari hjá nokkr-
um veitingahúsum í miðborginni.
Hann fór þaðan til Brussel og er
sagður hafa fengið þar nýtt breskt
vegabréf þar sem gamla vegabréfið
hafði fallið úr gildi. Hermt er að
Reid hafi farið með lest frá Brussel
til Parísar 16. desember og reynt að
fara um borð í þotu American Air-
lines til Miami 21. desember, þ.e. á
föstudaginn í vikunni sem leið. Hann
var yfirheyrður á flugvellinum þar
sem hann þótti grunsamlegur, með-
al annars vegna þess að hann var
ekki með neinn farangur og hafði
greitt fyrir farmiðann með reiðufé.
Yfirheyrslan stóð svo lengi að hann
missti af fluginu og þurfti að dvelja á
hóteli við flugvöllinn yfir nóttina.
Daginn eftir var honum hleypt í þot-
una til Miami.
Flugfreyja og nokkrir farþegar
þotunnar yfirbuguðu Reid þegar
hann reyndi að kveikja í sprengi-
þræði í skó sínum með eldspýtum.
Notaði mjög öflugt
sprengiefni
Bandarískir embættismenn segja
að í skónum hafi verið mjög öflugt
sprengiefni, PETN, sem hryðju-
verkamenn hafi oft beitt. Sprengi-
þræðirnir sem Reid notaði hafi ekki
verið úr málmi þannig að erfiðara
hefði verið að kveikja í þeim með
eldspýtum. Einn rannsóknarmann-
anna sagði að sprengjan hefði lík-
lega sprungið strax ef Reid hefði
notað kveikjara.
PETN er á meðal tíu öflugustu
sprengiefna sem til eru, að sögn Pat
Shea, forstjóra Ancore, fyrirtækis í
Kaliforníu sem framleiðir sprengju-
leitartæki. Efnið er notað í semtex-
plastsprengjur, en slík sprengja
grandaði farþegaþotu Pan Am yfir
skoska bænum Lockerbie árið 1988.
Bandarískir leyniþjónustumenn
telja að hryðjuverkamenn í Líbýu og
fleiri löndum hafi miklar birgðir af
PETN.
Blaðamaður The Washington
Post fann minnisbækur í húsi liðs-
manna al-Qaeda í Kabúl í nóvember
og þar var fjallað ýtarlega um ýmis
sprengiefni, meðal annars PETN.
Rannsakað hvort Reid
tengist al-Qaeda
Rannsóknin beinist nú meðal ann-
ars að því hvort Reid hafi verið í
þjálfunarbúðum al-Qaeda. Nokkrir
al-Qaeda-liðar, sem hafa verið teknir
til fanga, segjast hafa séð Reid í
þjálfunarbúðum samtakanna, ann-
aðhvort í Afganistan eða Pakistan.
Rannsóknarmenn FBI segja að ekki
sé enn vitað hvort þessar fullyrð-
ingar séu réttar. Hugsanlegt sé að
föngunum hafi skjátlast eða að þeir
hafi logið til að koma sér í mjúkinn
hjá bandarískum leyniþjónustu-
mönnum sem yfirheyra þá.
Reid er haldið í fangelsi í Plym-
outh í Massachusetts og hann var
leiddur fyrir dómara í Boston í gær.
Saksóknarar óskuðu þá eftir því að
hann yrði úrskurðaður í gæsluvarð-
hald þar til réttað yrði í máli hans
þar sem hann væri hættulegur og
líklegur til að reyna að flýja ef hann
yrði leystur úr haldi gegn tryggingu.
Tamar Birckhead, einn af verj-
endum Reids í Boston, sagði að þeir
hefðu ekki fengið neinar upplýsing-
ar sem bentu til þess að Reid tengd-
ist hryðjuverkasamtökum eða
meintum hryðjuverkamönnum.
Segir hundruð Breta hafa
ánetjast öfgamönnum
Breskir fjölmiðlar lýsa Reid sem
smáglæpamanni og segja að hann
hafi snúist til íslamstrúar í fangelsi.
Hann sótti Brixton-moskuna í suð-
urhluta London og er sagður hafa
umgengist íslamska öfgamenn. Zac-
arias Moussaoi, sem hefur verið
ákærður fyrir aðild að hryðjuverk-
unum í Bandaríkjunum 11. septem-
ber, sótti sömu mosku og Reid en
ekki er vitað hvort þeir hafi hist þar.
Abdul Haq Baker, forseti Brix-
ton-moskunnar, kvaðst vita um
hundruð ungra manna eins og Reid
sem íslamskir öfgamenn hefðu feng-
ið til liðs við sig í Bretlandi. Hann
sagði öfgamennina hafa fært sig upp
á skaftið eftir hryðjuverkin 11. sept-
ember.
Baker kvaðst hafa varað bresku
lögregluna við þessu fyrir hryðju-
verkin í Bandaríkjunum en hún
hefði hunsað viðvaranirnar. „Það er
fyrst núna sem hún ómakar sig á því
að fylgja þessu eftir,“ sagði hann.
„En ég óttast að hún hafi ekki gert
nóg og brugðist of seint við.“
Segist hafa búið til
sprengjuna einn síns liðs
ReutersRichard Reid
„Skósprengjumaðurinn“ kveðst hafa keypt sprengiefnið í Amsterdam
Boston, London, Jerúsalem. AFP, The Washington Post, AP.
MIKLAR öfgar hafa verið í veður-
fari víða um heim síðustu daga og
vikur, í Ástralíu og Sádi-Arabíu
þjakar hitabylgja lönd og lýð en
frosthörkur og snjókoma herja í
Evrópu og Bandaríkjunum, að sögn
AFP-fréttastofunnar. Mikil rigning
hefur verið í Brasilíu og hafa aur-
skriður valdið manntjóni.
Snjóalög voru nær metri að þykkt
í borginni Buffalo í New York-ríki.
Hundruð manna hafa farist af völd-
um vetrarhörkunnar í Evrópulönd-
um. Alls hafa 178 látið lífið frá því í
október í Póllandi, mun fleiri en á
sama tímabili í fyrra. Oft er um að
ræða heimilislaust fólk sem deyr
áfengisdauða og frýs síðan í hel.
Stjórnvöld í Búlgaríu lýstu yfir
neyðarástandi í norðausturhluta
landsins vegna mestu ofankomu í 30
ár, þrír fórust af völdum mikilla
kulda. Talið er að um 250 manns hafi
farist í Moskvu það sem af er vetr-
inum vegna kulda.
Að sögn fréttavefjar BBC var í
gær búist við mikilli hríð í Skotlandi,
þakið fauk af sundhöll í borginni Av-
iemore í fyrrinótt, tré hafa fallið.
Truflanir hafa orðið á umferð vegna
vetrarveðursins á vegum og í lofti,
sumar ferjur urðu aðhættu sigling-
um.
Makedónía hefur verið mikið í
fréttum á árinu vegna styrjaldar-
átaka en nú hafa úrvalssveitir lög-
reglunnar þar í landi, Ljónin og
Tígrarnir, fengið nýtt verkefni: Þær
hafa síðan á miðvikudag unnið við að
hreinsa snjó af götum í mörgum
borgum og bæjum.
„Deilurnar virðast hafa frosið. Við
höfum við erfiðari vanda að kljást,“
sagði Goran Stojanovskí, ungur
námsmaður í höfuðborginni Skopje.
Frostið og snjókoman er meiri en
dæmi eru um í áratugi, frost fór í
mínus 14 gráður og hafa 28 manns
dáið, að sögn sjónvarpsstöðvarinnar
CNN. Tveir fórust í snjóflóði í vest-
urhluta landsins í liðinni viku og víða
hefur vegasamband rofnað við af-
skekkta bæi. Talið er að minnst 50
manns hafi farist í aurskriðum vegna
rigningarinnar í Rio de Janeiro-hér-
aði í Brasilíu í vikunni og um 30 er
enn saknað. Þúsundir manna flykkt-
ust hins vegar í moskur í Sádi-Arab-
íu til að biðja um regn en þurrkar
hafa herjað á norður- og miðsvæði
landsins á árinu.
Víða vetrarhörkur en
þurrkur hrjáir Sádi-Araba
Miklar svipting-
ar í veðurfari
í heiminum
Reuters
Stanley Bruno í Cheektowaga í New York-ríki mokar snjó af bílnum sín-
um í vikunni. Snjó hefur kyngt niður á svæðinu síðustu daga.
Beðið eftir strætisvagni í Sofiu.
Mjög kalt hefur verið í Búlgaríu.