Morgunblaðið - 29.12.2001, Blaðsíða 32

LISTIR
32 LAUGARDAGUR 29. DESEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
ÞRÍR ungir myndlistarmenn hafa
hlotið viðurkenningu úr Listasjóði
Pennans, sem afhentar voru við há-
tíðlega athöfn á Hótel Borg í gær.
Olga Soffía Bergmann myndlist-
armaður hlaut styrk Listasjóðs
Pennans að upphæð 400.000 krónur
og fylgir honum boð um að halda
einkasýningu í Listasafni Akureyr-
ar næsta haust. Þá mun sjóðurinn
kaupa tvö verk eftir unga myndlist-
armenn, að upphæð 150.000 hvort.
Um er að ræða „Dans III“ eftir Egil
Sæbjörnsson og „Ef þú sest í fangið
á mér skal ég faðma þig“ eftir Söru
Björnsdóttur.
Ferskur andblær í
íslenskt listalíf
Styrkveitingin í ár var sú tíunda
sem Listasjóður Pennans veitir, en í
stjórn sjóðsins sitja Gunnar Dungal
formaður, Anna Líndal og Guðrún
Einarsdóttir. Sjóðurinn var stofn-
aður í minningu hjónanna Mar-
grétar og Baldvins Pálssonar Dung-
al árið 1992. Markmið sjóðsins er að
styrkja unga og efnilega myndlist-
armenn sem sýnt hafa góðan árang-
ur í námi og eru að stíga sín fyrstu
skref á listabrautinni. Alls hafa nú
26 listamenn hlotið styrk úr Lista-
sjóði Pennans frá stofnun hans.
Olga Soffía Bergmann er fædd
árið 1967. Hún hóf nám við Mynd-
lista- og handíðaskóla Íslands árið
1987 og útskrifaðist þaðan 1991. Ár-
ið 1993 hóf hún framhaldsnám við
California College of Arts and
Crafts sem lauk með gráðunni MFA
árið 1995. Olga hefur haldið 7
einkasýningar og tekið þátt í 10
samsýningum. Þá starfrækir hún
rannsóknarstofu Doktors Berg-
manns, þar sem kannaðir eru þeir
ævintýralegu og furðulegu mögu-
leikar sem erfðaverkfræði og klón-
un bjóða uppá. Hugmyndin á bak
við Doktor Bergmann tengist sam-
spili lista og vísinda og þörf lista-
mannsins fyrir að hafa áhrif á um-
hverfi sitt.
Í umsögn dómnefndar með styrk-
veitingunni segir: „Með óvenjulegri
breidd í efnisvali og efnistökum þar
sem rannsóknarferli eða útfærslan
er hugmyndin tekst Olgu að birta
okkur sinn sérstæða hugmynda-
heim, sem er á einhvern hátt eins og
annar skóli, kemur eins og ferskur
andblær inn í íslenskt listalíf. Það
má segja að þarna verði til samruni
alþýðulistar og fagurlista.“
Tvö verk keypt
Egill Sæbjörnsson er fæddur í
Reykjavík 1973. Hann hóf nám við
Myndlista- og handíðaskóla Íslands
1993 og útskrifaðist þaðan 1997. Á
ferilskrá Egils eru 12 einkasýn-
ingar, 32 samsýningar, 39 gjörn-
ingar, 8 samstarfsverkefni auk út-
gáfu á hljómdiskum og annarra
starfa.
Í umsögn dómnefndar segir: „Eg-
ill er tilraunaglaður, hann vinnur
með eigin líkama, ljósmyndir, býr til
myndbandsverk og gjörninga, og
hefur tekist á við margmiðlun og
tónlist. Í verkinu „Dans III“ frá 1998
tengir Egill saman 150 ljósmyndir
til að búa til dansmyndband sem
hann varpar síðan á tjald og spilar
sjálfur undir á trommur. Þetta er
margslungið verk sem hefur farið
víða og opnað honum margar dyr.
Egill er dæmi um yngstu kynslóðina
þar sem ríkir hugmyndagleði, óheft
vinnubrögð og mikill hreyfanleiki.“
Sara Björnsdóttir er fædd 1962.
Hún hóf nám við Myndlista- og
handíðaskóla Íslands árið 1991 og
útskrifaðist þaðan 1995. Sara fór til
Englands í framhaldsnám og stund-
aði nám við Chelsea College of Art
& Design í London árið 1996–1997.
Sara hefur meðal annars haldið 5
einkasýningar og tekið þátt í yfir 20
samsýningum. „Við listsköpun sína
nýtir Sara sér gjörninga, mynd-
bönd, skúlptúra og ljósmyndir og
fjalla verkin oftar en ekki um átökin
milli andstæðna og andstæðar hlið-
ar á sama viðfangsefni. „Ef þú sest í
fangið á mér skal ég faðma þig“ er
myndbandsupptaka gjörnings sem
Sara bauð uppá á listamessu í Car-
acas í Venesúela og við opnun á eig-
in sýningu í Gallerí Skugga við
Hverfisgötu á þessu ári. Þar sat
listamaðurinn með gulan hatt og
breiddi út faðminn á móti gestum og
gangandi. Gjörningurinn var vel
heppnaður og opnaði augu fólks
fyrir töfrum hins daglega lífs,“ seg-
ir í umsögn dómnefndar.
Alls barst sjóðnum 61 umsókn
þetta árið.
Þrír myndlist-
armenn styrktir
Morgunblaðið/Þorkell
Egill Sæbjörnsson, Olga Soffía Bergmann og Sara Björnsdóttir.
DRYKKJUSJÚKUR auðnuleys-
ingi og veðmálafíkill, Conor O’Neill
(Keanu Reeves), er kominn í ískyggi-
leg mál hjá veðmöngurum í Chicago.
Getur ekki staðið í skilum og lánar-
drottnarnir lúskra óspart á honum.
Til bjargar aumu skinni verður hann
að taka að sér að þjálfa nokkra þel-
dökka drengi í hafnaboltaliði í einu
versta fátækrahverfi borgarinnar.
Druslast við það með hangandi hendi,
rétt til að skrimta áfram hérna megin
grafar. Spengileg kennslukona
(Diane Lane) ýtir við honum að gera
betur. Þegar svo litli sæti Baby G,
yngsti meðlimur liðsins, er skotinn til
bana í kúlnahríð glæpamanna í bæj-
arblokkunum, fyllast allir eldmóði.
Jafnvel mannlerinn O’Neill.
Ömurleg mynd, byggð á vondum
forsendum. Það þarf snöggtum skyn-
samari penna en þá sem hér starfa að
reyna að nota barnsdráp á uppbyggi-
legan hátt, ef slíkt er nokkurn tíma af-
sakanlegt. Hér virkar það sem
skömm og háðung fyrir alla viðkom-
andi. Ekki síst Reeves, sem virðist
orðinn fullkomlega dómgreindar- og
rænulaus (þó svo að framhald brellu-
myndanna Matrix lúri út við sjón-
deildarhringinn). Maður sem leikur í
Sweeet November og Hardball á
sama árinu er ekki með fullum söns-
um. O’Neill verður aldrei neitt annað
og meira en illa skrifað hlutverk um
ómerkilegan labbakút sem nær aldrei
að eilífu samúð áhorfandans.
Níu litlir
negra-
strákar
KVIKMYNDIR
Laugarásbíó
Leikstjóri: Brian Robbins. Handritshöf-
undur: Jan Gatins. Tónskáld: Mark Ish-
am. Kvikmyndatökustjóri: Tom Rich-
monds. Aðalleikendur: Keanu Reeves,
Diane Lane, John Hawkes, D.B. Sween-
ey, Mike McGlone, Graham Beckel. Sýn-
ingartími 100 mín. Bandarísk. Para-
mount. 2001.
HARDBALL 1⁄2
Sæbjörn Valdimarsson
Á gleðistundu
nefnist ný plata
með lögum Atla
Heimis Sveins-
sonar í flutningi
Kammersveitar
Reykjavíkur. Ein-
leikarar eru Erling
Blöndal Bengtsson sellóleikari og
Anna Guðný Guðmundsdóttir píanó-
leikari. Á plötunni eru fjögur lög. Erjur/
Bickering, Concerto Serpentinada, Á
gleðistundu/Moment of Joy og Ice-
rapp/Icelandic Rap. Stjórnendur eru
Guðmundur Óli Gunnarsson og Bern-
harður Wilkinson. Umsögn í plötu-
umslag skrifar Árni Heimir Ingólfsson.
Erjur voru samdar fyrir Erling Blöndal
Bengtsson árið 1997, og frumfluttar
af honum og Kammersveit Reykjavíkur
í janúar 1999. Concerto serpentinada
(Höggormskonsertinn) samdi Atli
handa Halldóri Haraldssyni og Kamm-
ersveit Reykjavíkur, sem frumflutti
verkið undir stjórn Pauls Zukofskys ár-
ið 1985. Íslenskt rapp, Rondo fantast-
ico eru „skemmtitónlist undir neon-
ljósum. Ég nota þessi gömlu íslensku
taktskipti 4-3-4-2, og spinn út frá
þeim. Og af því það var töluvert af
söngfólki í Caput-hópnum, sem frum-
flutti kammer-rappið, lét ég þau kveða
dálítið í leiðinni,“ segir Atli m.a. í við-
tali við Árna Heimi í plötuumslaginu. Á
gleðistundu er annað skemmtiverk,
tækifærismúsík sem Atli samdi fyrir
opnun Borgarleikhússins 1989.
Útgefandi er Smekkleysa. Sam-
starfsaðilar að útgáfu eru Kamm-
ersveit Reykjavíkur, Ríkisútvarpið og
Íslensk tónverkamiðstöð. Upptökur
fóru fram í maí og júní 2000 og apríl
2001 í Víðistaðakirkju, Hafnarfirði og
Salnum, Kópavogi. Hljóðritun: Tækni-
rekstrardeild Ríkisútvarpsins. Tækni-
maður var Páll Sveinn Guðmundsson.
Menningarsjóður Íslandsbanka og
Sjóvá-Almennar styrktu útgáfuna.
Kammertónlist
♦ ♦ ♦
FANNÝ Jónmundsdóttir sýndi
síðast fyrir fáeinum mánuðum á
samsýningu nemenda Kjuregei
Argunovu í Galleríi Ófeigs við
Skólavörðustíg. Þar sýndi hún at-
hyglisvert borð í forngrískum stíl
sem bar vott um töluverða útsjón-
arsemi í notkun mósaíkflísa.
„Óður til móður“ í Grafarvogs-
kirkju er af allt öðrum toga. Sýn-
ingin er mestan part byggð á íkon-
um og málverkum af Maríu
Guðsmóður með barnið og virðist
sem Fanný reyni að fylgja fyrir-
myndunum eins og kostur er. Að
minnsta kosti má þekkja margan
orgínalinn af mósaíkmyndum henn-
ar þótt vissulega skorti eftirgerðina
flestöll blæbrigði upphaflegu mynd-
anna. Í sjálfu sér er það spurning
hvers vegna Fanný gerir sér jafn-
lítið far um að fylgja eigin fyrir-
myndum og raun ber vitni. Í stað
þess að búa til eigin helgimyndir
sem hentað gætu mósaík-miðlinum
kýs hún að fara í smiðju til rúss-
neskra meistara sem máluðu með
temperatækni á tré og gyllingu,
málmplötur, gipsgrunn, keramik og
fílabein, eða endurreisnarmálara á
borð við Rafael, sem máluðu oftast
með olíulitum á panel eða striga.
Það er afar sjaldgæft að íkon séu
úr mósaík, en þó voru á fjórtándu
öld búnar til Maríumyndir úr mun
fínlegri mósaíkflísum en þeim sem
Fanný notar. Hins vegar er sér-
kennilegt að hún skuli ekki leita í
snemmkristna hefð á borð við
kirkjulistina í Ravenna frá sjöttu
öld. Þar er nefnilega að finna ein-
hver fegurstu mósaíkverk sem gerð
hafa verið.
En Fanný lætur sér því miður
nægja föndur án beinnar persónu-
legrar sköpunar. Það er synd því
svona föndri fylgir ekki nægilegur
tjáningarmáttur til að kallast list.
Myndir hennar verða því naumast
gagnrýndar sem slíkar, svo lausar
eru þær við raunverulegar listræn-
ar áherslur. Hins vegar eru þær
ekki ósnotrar sem skraut, enda
hlýtur það að vera takmarkið sem
Fanný lagði upp með þegar hún
fann hjá sér hvöt til að búa þær til.
Eftirmyndir í mósaík
Ein af mósaíkmyndum Fannýjar
Jónmundsdóttur.
MYNDLIST
Grafarvogskirkja
Til áramóta. Opið daglega frá 9–17.
MÓSAÍK –
FANNÝ JÓNMUNDSDÓTTIR
Halldór Björn Runólfsson
MATEJ Šarc óbóleikari, Svava Bern-
harðsdóttir víóluleikari, Elísabet
Waage hörpuleikari og Guðrún Birg-
isdóttir flautuleikari halda tónleika í
Langholtskirkju í dag kl. 17.
Guðrún býr í Kópavoginum, Elísa-
bet í Hollandi, en þau Svava og Matej
í Ljúbljana í Slóveníu. Svava segir
efnisskrá tónleikanna mjög fjöl-
breytta. „Við leikum Skálholtstríó
fyrir óbó, víólu og hörpu, eftir Misti
Þorkelsdóttur, sem hún samdi fyrir
okkur árið 1994, þegar hún var stað-
artónskáld í Skálholti. Þetta er stutt
og skemmtilegt verk og húmor í því.
Guðrún og Matej leika Dúó númer
tvö fyrir flautu og óbó eftir Wilhelm
Friedemann Bach og við Elísabet
leikum Canto fyrir víólu og hörpu eft-
ir slóvenskt tónskáld, Uros Krek.
Krek er eitt virtasta núlifandi tón-
skáld Slóvena og verkið er mjög fal-
legt. Eftir hlé leikur Matej Sequenzu
fyrir óbó eftir Luciano Berio, en hann
er á leiðinni til Kanada eftir áramót
að taka það upp fyrir Naxos-útgáf-
una. Í lokin leikum við stöllurnar svo
sónötu fyrir flautu, víólu og hörpu eft-
ir Claude Debussy. Þarna eru sóló,
dúó og tríó; eitthvað fyrir alla og
mjög fjölbreytt.“
Fjórmenningarnir hafa leikið sam-
an áður og hittast oft þegar hópurinn
er allur á Íslandi. Svava og Matej
leika bæði með Slóvensku fílharmón-
íusveitinni, og þar er ekki gefið frí
nema til þarfra hluta. „Þar er ein-
ungis gefið leyfi ef maður ætlar að
halda kammertónleika. Og við
ákváðum bara að drífa í því og nota
tækifærið í leiðinni að kynna slóv-
enska tónlist hér á Íslandi,“ segir
Svava. Fílharmóníusveitin sem þau
leika með heldur upp á 300 ára af-
mæli sitt í vetur. Brahms og Beethov-
en voru þar heiðursfélagar á sínum
tíma, og Mahler var aðalstjórnandi
hljómsveitarinnar árið 1881.
Nóg að gera í Ljúbljana
Matej og Svava hafa nóg að gera á
þessum söguríka stað. Auk þess að
leika með hljómsveitinni kennir
Svava víólunemendum við tónlistar-
háskólann og leikur með kammer-
sveit sem kemur víða fram í landinu.
Matej leikur með blásarakvintett
sem heitir Slowind, en tekur það
fram að nafnið hafi hvorki með iðnað
né vinda að gera, þótt það sé tvírætt.
„Þetta er bara stytting á Slovenian
Winds. Við erum með okkar eigin
tónleikaröð, og spilum bæði blásara-
kvintetta, en erum líka með blandaða
tónleika með strengjum til dæmis eða
slagverki. Við vorum í tónleikaferð í
Bandaríkjunum í vor, og gáfum út
geisladisk eftir ferðina. Þá kom upp
vandamál, því búið var að hanna kápu
disksins, þar sem var mynd af New
York með turnana tvo í forgrunni.
Eftir 11. september urðum við að
breyta útliti disksins, og settum í
staðinn mynd af Frelsisstyttunni.
Nú, við Svava kennum svo bæði á
sumarnámskeiðum í strandbænum
Piran,“ segir Matej, og Svava bætir
við: „Porto Roz var eitt sinn vinsæll
ferðamannastaður. Piran er í göngu-
færi þaðan. Staðirnir eru þó allt öðru
vísi, í Porto Roz er hótel við hótel, en
Piran er fiskibær frá miðöldum. Mat-
ej er listrænn stjórnandi námskeið-
anna og við höfum fengið nokkra Ís-
lendinga til okkar. Þarna er ekkert
gert annað en að æfa og spila, liggja á
ströndinni þess á milli og kæla sig í
sjónum.“
„Aðeins gefið frí til tónleikahalds“
Morgunblaðið/Kristinn
Elísabet Waage, Matej Šarc, Guðrún Birgisdóttir og Svava Bernharðs-
dóttir leika á tónleikum í Langholtskirkju í dag. Þeir hefjast kl. 17.