Morgunblaðið - 29.12.2001, Blaðsíða 39

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 29. DESEMBER 2001 39
VIKULOK
HULDA Vilhjálmsdóttir sannaði
með sýningu sinni á Horninu að hún
á fullt erindi inn í heim íslenskrar
samtímalistar. Hæfileik-
ar hennar eru öðru frem-
ur fólgnir í náttúrulegri
tilfinningu fyrir miðlin-
um – málaralistinni –
sem hún fer með af
innsæi og næmu hand-
bragði.
Það sem fyrst vekur
athygli eru teiknihæfi-
leikar Huldu. Þeir njóta
sín vel á fletinum þar
sem þeir birtast í leik-
andi pensilfari, öruggum
útlínum og áferð sem
helst í hendur við skýra
formhugsun og litaskyn.
Þetta ber vissulega vott
um traustan grunn sem
auðvelt er að nýta til að
byggja á frekari þróun.
Veikleikinn er því
fremur bundinn við myndefnið en
tæknina. Eins og svo margir góðir
málarar hefur Hulda of ríka tilhneig-
ingu til að hlífa áhorfendum við stuð-
andi myndefni. Sá blús sem hún vill
koma til skila til okkar – Blús er yf-
irskrift sýningarinnar – skortir þann
þunga sem nafngiftin ber með sér.
Blús Huldu er einfaldlega of ljúfur til
að hitta áhorfandann með þeim
þunga sem hún vill eflaust leggja í
höggið.
Hér er ekki við skort á tjáning-
arríki að glíma því Hulda hefur áður
sýnt að henni er ekki skaps vant. Það
er miklu fremur hin séríslenska virð-
ing fyrir fágun og samræmi sem tek-
ur um of broddinn úr tjáningunni.
Jafnvægislist milli aðferðar og ætl-
unar er einmitt kjarninn í allri list-
sköpun. Hallist á annað ógnar það
þýðingu tjáningarinnar þannig að
hún fellur flöt, annað hvort í skreyti
eða taumlaust öskur.
Hulda þarf að leggjast yfir þessi
rök og spyrja sig um styrkleika
skammtsins sem hún setur í hrær-
una. Þetta þarf hún að gera áður en
hún festir sig um of í ákveðinni upp-
skrift. Listin er nefnilega aldrei gef-
in fyrirfram. Hlutföllin eru ætíð und-
irorpin tilfinningu og því dugar
engin gefin vigt. Ekkert skýrir þetta
betur en dæmisagan um fátæku
ekkjuna, svo við gerumst dulítið há-
tíðleg.
Blúsað á striga
MYNDLIST
Mokka, Skólavörðustíg
Til 6. janúar. Opið daglega frá kl. 9:30–
23:30.
MÁLVERK –
HULDA VILHJÁLMSDÓTTIR
Halldór Björn Runólfsson
Frá sýningu Huldu Vilhjálmsdóttur á Mokka.
LISTVINAFÉLAG Hallgríms-
kirkju efnir enn eina ferðina til mál-
verkasýningar í anddyri guðshúss-
ins á tuttugasta starfs-
ári sínu. Nú er það
Þórður Hall sem sýnir
þar sex málverk, öll af
óræðu sjávarlandslagi
með eyjum, þoku, birtu-
brigðum og háum haf-
fleti. Málverkin eru öll í
afgerandi bláum og ljós-
leitum tónum og skoðast
því sem beint framhald
þeirra mynda sem Þórð-
ur sýndi í Listasafni
Kópavogs fyrir rúmu
ári.
Í landslagsmyndun-
um í Listasafni Kópa-
vogs var tækni Þórðar
snöggtum óræðari en í
málverkunum í Hallgrímskirkju, en
þau eru öll frá því ári sem senn tek-
ur enda. Ég minnist þess ekki að
Þórður hafi hamrað myndir sínar
með jafnafgerandi hætti í Kópa-
vogsmyndunum og þeim sem hann
sýnir núna. Með því er átt við það
hvernig vefnaði strigans er fylgt eft-
ir með lóðréttu og láréttu pensilfari.
Víst er að við þessi afgerandi
tæknibrögð glata málverk Þórðar
töluverðu af persónulegri ásýnd
sinni og hverfa um of undir áhrifa-
mátt Georgs Guðna, en hann hefur
löngum verið þekktur fyrir að nota
slíka krossáferð við málun mynda
sinna. Eins leiða hin nýju verk
Þórðar hugann að myndum Guð-
bjargar Lindar, en eyjamótíf henn-
ar hafa einnig yfir sér hamraðan
svip.
Vonandi er hér einungis um
stundlegt þróunarferli að ræða sem
færa mun Þórð jafnharðan aftur á
sinn eigin sporbaug því enginn get-
ur með góðu móti farið í fötin af öðr-
um listamanni án þess að eiga á
hættu að glata við það tiltrú þeirra
sem til beggja þekkja.
Hitt hlýtur að vera merkilegt
stúdíum að kanna hinn mikla og
töfrandi áhrifamátt Guðna á sam-
ferðamenn sína. Í því sambandi er
áhugavert að skoða hvað það er sem
dregur okkur enn til draumheima
þeirra Claude Lorrain og Turner,
og fær okkur til að kikna í hnjálið-
unum yfir ódáinslandslagi þeirra og
annarra rómantískra sólseturstúlk-
enda. Segja má að Georg Guðni sé
arftaki þeirrar saknaðkenndu lands-
lagslistar sem áðurnefndir meistar-
ar endurvöktu af aldalöngum blundi
idýllískrar Miðjarðarhafshefðar.
Eitthvað hlýtur það að vera í sál
okkar sem þráir hið óræða, mósku-
lega og rökkurbjarta – chiaroscuro
– því mig minnir að Lísa Páls hafi
spurt mig í efstasalnum í Listasafni
Íslands hvort ég væri ekki sammála
þeirri fullyrðingu að þokumálverkin
rómantísku úr safni Petit palais
væru raunveruleg málaralist –
væntanlega meint sem andstæða
gervi- og hjómlistar allrar síðustu
aldar. Getur verið að við komumst
aldrei yfir sólarlagið og sæþokuna
sem klassískir meistarar uppgötv-
uðu í árdaga vestrænnar listar?
Súldarmið
MYNDLIST
Hallgrímskirkja
Til 17. febrúar. Opið daglega frá kl. 9–17.
MÁLVERK –
ÞÓRÐUR HALL
Halldór Björn Runólfsson
Eitt af verkum Þórðar Hall myndlistarmanns
á sýningu hans í anddyri Hallgrímskirkju.
Spurning: Á undanförnum árum
hefur verið í tísku að ungt fólk
láti gera göt í eyrnasnepla og
ýmsa aðra staði, jafnvel í gegnum
tunguna, til að hengja og festa
alls kyns skraut. Ég heyrði ein-
hvers staðar að göt í gegnum
tunguna með pinna í geti verið
hættuleg, er það satt?
Svar: Já, flestir kannast eflaust
við þessa tísku að gera göt og
setja hringi eða pinna í eyrna-
snepla, eyru, augabrúnir, nasa-
vængi, miðsnesi, nafla, geirvört-
ur, tungu, kynfæri og sjálfsagt
einhverja fleiri staði. Þetta er
heldur hvimleitt og í versta falli
hættulegt.
Fyrsta hættan felst í því að
götunaráhöld eru ekki alltaf
hreinsuð og sótthreinsuð nægj-
anlega vel og geta borið smit á
milli fólks, það sem menn óttast
mest er alnæmi og lifrarbólga.
Ekki veit ég hvort slíkt smit hef-
ur átt sér stað hér á landi en það
er vel þekkt erlendis og getur
gerst hvar sem er. Alnæmi er
ólæknandi eins og flestir vita og
lifrarbólga B og C geta orðið
langvarandi og hættulegir sjúk-
dómar sem stöku sinnum valda
varanlegum skemmdum á lifrinni.
Hér er því um að ræða alvarlega
hluti og þó að hættan sé lítil eru
allir sem láta gata sig að taka
vissa áhættu (sams konar hætta
fylgir húðflúri).
Önnur augljós hætta er stað-
bundin sýking og flestir sem láta
gera á sig göt fá bakteríusýkingu
með graftarmyndun í gatið og
getur sýkingin staðið í nokkra
daga eða verið að koma og fara
dögum og vikum saman. Bakt-
eríusýkingin verður oftast vegna
baktería sem eru til staðar á húð-
inni og þegar götin eru gerð í nef
eða tungu er hætta á sýkingum
mun meiri vegna þess að þar er
mikið af bakteríum. Á slímhúð í
nefi og munni er mikið af ýmsum
bakteríum sem undir venjulegum
kringumstæðum valda ekki sýk-
ingum, en ef slímhúðin rofnar
geta sumar þessara baktería
valdið sýkingu. Þekkt eru tilvik
þar sem tungupinni orsakaði sýk-
ingu með mikilli bólgu í tungu og
öndunarerfiðleikum og einstaka
sinnum blóðsýkingu (blóðeitrun).
Enginn veit hversu algengt þetta
er, einfaldlega vegna þess að það
virðist ekki hafa verið rannsakað.
Til viðbótar sýkingum er vitað að
tungupinnar geta valdið talerf-
iðleikum (þvoglumælgi), öndunar-
erfiðleikum, brotnum tönnum, of-
næmi og fleiri sjaldgæfari
vandræðum. Ef pinnarnir eru
ekki úr gulli, títani eða gæðastáli
geta þeir valdið ofnæmi.
Breska tannlæknafélagið hefur
látið málið til sín taka og varað
við afleiðingum tungupinna. Ein-
staka tannlæknar hafa gengið svo
langt að neita að meðhöndla sjúk-
linga með tungupinna.
Að lokum hlýtur maður að
spyrja um tilganginn, til hvers
fólk sé að þessu. Svarið liggur
sennilega í því að gera eins og fé-
lagarnir eða frægt fólk og að líta
vel út. Það getur vissulega verið
prýði að fallegum eyrnalokkum
og flestir draga mörkin þar.
Mörgum finnst hringir eða pinnar
í nefi og tungu ógeðslegir og þeim
fylgi óþrifnaður og þetta ætti
ungt fólk að hugsa um áður en
það ákveður að láta gata nef eða
tungu.
Geta pinnar í
tungu verið
hættulegir?
MAGNÚS JÓHANNSSON LÆKNIR SVARAR SPURNINGUM LESENDA:
 Lesendur Morgunblaðsins geta spurt
lækninn um það sem þeim liggur á hjarta.
Tekið er á móti spurningum á virkum dög-
um milli klukkan 10 og 17 í síma 5691100
og bréfum eða símbréfum merkt: Vikulok.
Fax 5691222. Einnig geta lesendur sent
fyrirspurnir sínar með tölvupósti á net-
fang Magnúsar Jóhannssonar:
elmag@hotmail.com.
Hvimleitt og
í versta falli
hættulegt
MIKIL áfengisdrykkja ungs fólks
hefur leitt til ógnvænlegrar aukn-
ingar á tilfellum þeirra sem eru með
skorpulifur, að sögn prófessors
Liam Donaldsson sem veitir land-
læknisembættinu í Englandi (Eng-
land’s Chief Medical Officer) for-
stöðu. Sérstaklega hefur orðið
fjölgun á þessum tilfellum hjá kon-
um og koma þau í kjölfar mikillar
aukningar á sjúkdómnum hjá körl-
um, að hans sögn.
Opinberar tölur í Englandi sýna
að tvisvar sinnum fleiri stúlkur á
aldrinum 18–24 ára en karlar eiga
við ofdrykkjuvanda að stríða.
Konurnar sem fá sjúkdóminn
fleiri og yngri
Áfengisvarnarráð (The Charity
Alcohol Concern) í Englandi hefur
beðið yfirvöld að móta áætlun til að
spyrna gegn áfengisvandanum þar í
landi. Eric Appleby sem er fram-
kvæmdastjóri ráðsins telur að það
þurfi að auka fræðslu á þessu sviði
og standa fyrir herferðum gegn
áfengisvandanum og koma á ráðgjöf
og meðferð.
Skorpulifur leggur nú árlega
1.600 konur að velli í Englandi í sam-
anburði við 1.200 konur fyrir sjö ár-
um.
Kemur ekki á óvart
Þegar fólk hefur einu sinni fengið
skorpulifur er um að ræða viðvar-
andi skaða á lifur, þó að meðferð geti
komið í veg fyrir að skaðinn verði
meiri en þegar er orðinn, segir enn-
fremur í fréttinni sem birtist á
heilsuvef BBC.
Jafnframt er haft eftir prófessor
Peter Scheur, sem er varaforseti
bresku lifrarsjúkdómasamtakanna
(The British Liver Trust), að aukn-
ing á tilfellum skorpulifrar kæmi
honum ekki á óvart. Hann segir
áfengi ekki eina orsakavaldinn held-
ur eigi aukning á lifrarbólgu C þátt í
vandanum. Prófessor Scheur bætir
við að aukning á skorpulifur meðal
kvenna sé „félagslegt“ fyrirbæri en
ekki aðeins læknisfræðilegt. „Konur
eru taldar vera mjög móttækilegar
fyrir sjúkdómnum. Vandamál sam-
hliða ofneyslu áfengis koma fyrr upp
hjá þeim svo þær eru líklegri til að fá
skorpulifur þrátt fyrir að hafa neytt
tiltölulega lítils magns af áfengi,“
segir hann.
Skorpulifur dánar-
orsök sífellt fleiri ungra
áfengisneytenda
Áfengisneysla ungra kvenna í Englandi fer vaxandi og einnig fjöldi
þeirra sem deyja af völdum skorpulifrar.