Morgunblaðið - 06.01.2002, Qupperneq 4

FRÉTTIR
4 SUNNUDAGUR 6. JANÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐ
ÞAÐ er erfitt að sjá hvort hægt sé
að troða fleirum inn í hosilóið henn-
ar Jónínu Jörgens, umsjónarmanns
félagsstarfs Hrafnistu í Laugarási,
því um fimmtán manns hafa komið
sér fyrir í sætum meðfram veggjum,
úti í horni, frammi við dyr og undir
súð. Enginn telur þó þrengslin eftir
sér því nú skal rifja upp gamla tíma,
manneskjur og atvik með sérrístaup
og konfekt sér til fulltingis.
Minningarhópurinn, sem svo er
kallaður, hittist reglulega á föstu-
dögum til að spjalla saman og að
þessu sinni hefst fundurinn með því
að skálað er fyrir nýja árinu. Það
eru enda áramót og þrettándinn
sem athygli fundargesta beinist að
að þessu sinni. „Við fórum niður á
höfn á gamlárskvöld og þar var
skotið upp flugeldum sem var virki-
lega spennandi,“ segir kona að nafni
Anna eftir að Jónína spyr hvernig
áramótin fóru fram í þá daga. Önn-
ur kona, Sabína, tekur undir en báð-
ar áttu þær heima í Vesturbænum í
Reykjavík á þessum tíma. Það er
greinilegt að það hefur verið hátíð-
leg stemmning á höfninni þegar
þetta var og þær segja margt fólk
hafa komið á höfnina af þessu tilefni
„sérstaklega ef það var gott veður“.
Fleiri kannast við að nýju ári hafi
verið fagnað með púðri. „Það voru
púðurkellingar og kínverjar en þeir
voru óskemmtilegir,“ segir einn við-
staddra og er feginn að búið er að
banna þá. „Þeir voru bara stór-
hættulegir.“ Þetta verður til þess að
flugeldaskot dagsins í dag ber á
góma og fundargestir eru sammála
um að þau séu „óráðsía á hæsta
stigi“. Eftir nokkrar umræður
kemst hópurinn þó að þeirri nið-
urstöðu að flugeldarnir séu ekki al-
slæmir því með sölu þeirra séu
björgunarsveitirnar styrktar og
þær séu nauðsynlegar. Einhver bæt-
ir þó kíminn við að reyndar sé ólík-
legt að þeir, sem taki þátt í umræð-
unum, fari að týnast á fjöllum úr
þessu.
Helv… víxlarnir!
Brennur og álfadans er þó það
sem flestir í minningarhópnum
tengja við áramótin forðum daga.
Þeir sem eru úr sveit segja lítið hafa
verið gert þar í tilefni áramótanna,
nema að ein man eftir því að í henn-
ar sveit hafi verið álfadans. „Það
var í Hnífsdal og þar bjó fólk sig
sem kóng og drottningu og álfa og
sungu mikið.“ Aðrir muna eftir
slíku á þrettándanum þar sem púk-
ar komu einnig við sögu og þá var
vissara að láta ljós loga í öllum her-
bergjum.
„Það er eitt gamlárskvöld sem ég
man sérstaklega eftir,“ segir kona
að nafni Sæunn. „Þá fórum við
stelpurnar niður í bæ, ætli ég hafi
ekki verið svona um 15 ára, og þá
brann húsið hans Gests Þorsteins-
sonar á horninu á Skólavörðustíg og
Frakkastíg. Loginn var svo mikill að
maður gekk neðan úr miðbæ og
rakleitt að húsinu sem brann síðan
til kaldra kola.“ Í ljós kemur að
fleiri muna eftir þessu atviki.
Í Vestmannaeyjum voru brennur
og einhverju smávegis var skotið
upp samkvæmt konu einni sem þar
bjó. „Eitt sinn kviknaði í Útvegs-
bankanum í Eyjum á aðfangadag.
Þetta var einhverntíman upp úr
1920 og þá sagði einn: Þetta er gott
því nú brenna allir helvítis víxl-
arnir!“ Sögumaður uppsker hlátur.
Hins vegar fylgir sögu að húsið
brann ekki að fullu. „Þannig að það
var hægt að bjarga víxlunum,“ bæt-
ir konan kímin við.
Heyrði aldrei
kýrnar tala
Stöðugt fleiri bætast í hópinn. „Ef
við verðum þrettán þá ætla ég út,“
segir eldri frú en greinilega er ekki
mikil alvara á bak við þau orð því
hún fer hvergi þrátt fyrir að talan
komist vel yfir það enda ekki létt að
slíta sig frá hópnum þegar umræð-
urnar eru komnar almennilega í
gang. Og nú er rætt um þá töfra sem
fylgja áttu nýársnóttinni.
„Kýrnar gátu talað á nýársnótt en
ég heyrði þær nú aldrei tala þegar
ég var í sveitinni,“ segir einhver og
glottir. „Láguð þið ekkert á hleri?“
spyr Jónína að bragði en enginn
kannast við að hafa staðið í því. Hins
vegar eru viðstaddir vissir um að
einhver hafi virkilega trúað þessu
upp á kýrnar.
„Svo mátti fólk ekki vera á kross-
götum því þá kom eitthvað fyrir
það,“ segir kona að nafni Signý.
Önnur kona tekur við frásögninni.
„Það mátti ekki tala þegar menn
sátu á krossgötunum því þá urðu
þeir annað hvort brjálaðir eða eitt-
hvað kom fyrir þá. Sagan segir af
manni sem gat ekki þagað þegar
honum var boðið flot heldur sagði:
sjaldan hef ég flotinu neitað.“
Hræddi kvenfólkið
Áfram er haldið þótt regnið bylji
á þakgluggum en það skiptir ekki
máli því ylurinn af minningunum er
góður. Karlarnir í hópnum láta tób-
akshorn ganga sín á milli og margir
gæða sér á konfekti. Þetta er nota-
leg stund.
„Ég man sérstaklega eftir einum
þrettánda,“ segir Signý. „Það var
alltaf farið í leiki á tyllidögum og
sérstaklega á þrettándanum. En um
það leyti sem kvöldmaturinn var
borðaður kom brjálaður kall inn á
heimilið. Ég man eftir því hvað við
krakkarnir urðum sárir því við
hugsuðum sem svo að nú yði ekkert
gert – enginn dans, engir leikir og
ekki neitt því kallinn var svo vitlaus.
Hann hafði verið að flækjast um og
var svona ruglaður. En svo tóku
piltarnir sig til og fóru með hann
austur fyrir á, því þar var hann
sveitfastur. Það var ekki byrjað fyrr
en seint að skemmta sér en það var
gert.“
„Þetta hefur ekki verið hann Ást-
arbrandur?“ spyr ein konan. Sú
reynist ekki hafa verið raunin en í
ljós kemur að margir kannast við
þann kauða, bæði þeir sem bjuggu í
Reykjavík og úti á landi. „Hann var
voðalega gjarn á að hræða kvenfólk,
klikkaður og gekk við prik. Einu
sinni kom hann til Akureyrar og
hljóp á eftir kvenfólkinu. Svo kom
hann allt í einu aftan að þeim og rak
prikið undir pilsið þeirra og rak upp
voðalegt öskur.“
Hélt í við Esjuna
Mjög margir í hópnum muna eftir
Ástarbrandi og karlinn atarna virð-
ist hafa verið ansi frár á fæti. „Hann
hljóp frá Hólmavík í Reykjarfjörð
og hann hélt í við Esjuna því hann
kom um leið og hún að bryggju,
hann var svo fljótur að hlaupa.
Hann var sagður þindarlaus!“
Fleiri sögur af furðufuglum úr
fortíðinni eru rifjaðar upp sem virð-
ast hafa verið margir og flestir með
viðurnöfn af einhverjum toga. Það
er greinilegt að margir þeirra áttu
bágt og höfðu hvergi höfði sínu að
halla. „Sumir sváfu í tunnunum
niðri á höfn í Reykjavík og í hita-
veiturörunum,“ segir ein konan og
það er á henni að skilja að fátæktin
hafi ekki verið betri að eiga við í þá
daga en nú.
Minningarhópurinn á Hrafnistu rifjar upp áramót og þrettándann fyrr á tímum
Talandi kýr og þagnar-
bindindi á krossgötum
Morgunblaðið/Sverrir
Í upphafi spjallsins var skálað fyrir nýja árinu í sérríi sem yljaði viðstöddum þrátt fyrir slagviðrið úti fyrir.
STJÓRN Verkalýðsfélags Borgar-
ness gagnrýnir Norðlenska mat-
borðið ehf. fyrir uppsagnir allra
starfsmanna fyrirtækisins í Borgar-
nesi, samtals um 37 manns, fyrir ára-
mót. Segir í fréttatilkynningu frá
stjórninni að aðkoma Norðlenska sé
með endemum.
„Þetta fyrirtæki ... tók yfir rekstur
stórgripasláturhúss og kjötvinnslu
fyrir hálfu ári og gerði þá bindandi
þriggja ára leigusamning við Goða
(Kjötumboðið) eftir úttekt á húsnæði
og tekjum.
Því er ekki óeðlilegt að spurt sé
hvað hafi breyst á þessu u.þ.b. 6
mánaða tímabili …,“ segir m.a. í
fréttatilkynningunni.
Kemur fram að sama dag og upp-
sagnarbréfin voru afhent var boðað
til fundar heimamanna sem hugsan-
lega þyrftu að koma að málinu og var
hann haldinn síðastliðinn miðviku-
dag. „Þar kom fram mikil og góð
samstaða og þriggja manna hópi var
falið að skoða alla hugsanlega mögu-
leika á að hér í Borgarbyggð yrði
áfram rekið sláturhús og kjötvinnsla
sem byggð er á áratuga reynslu fólks
á þessu svæði.“
Í ályktun stjórnarinnar frá fundi
hennar á fimmtudag er þessum
skjótu og jákvæðu viðbrögðum fagn-
að auk þess sem „lítt grundaðar upp-
sagnir“ alls starfsfólks Norðlenska í
Borgarnesi eru harmaðar.
„Vandinn meiri en
okkur grunaði“
Jón Helgi Björnsson, fram-
kvæmdastjóri Norðlenska, segir
ljóst að þegar fyrirtækið tók við
vinnslu Goða í Borgarnesi hafi verið
verulegur rekstrarvandi þar. „Vand-
inn var kannski meiri en okkur grun-
aði. Við höfum legið yfir rekstrinum
og reynt að greina hvað þyrfti að
gera til að koma honum í viðunandi
horf og ein af þeim niðurstöðum var
að þessi starfsemi í Borgarnesi hent-
aði okkur ekki.“
Hann segir þetta ekki hafa legið
fyrir þegar leigusamningurinn var
gerður. „Menn gera ekki þriggja ára
leigusamninga ef þeir eru búnir að
taka ákvörðun um eitthvað annað.
Við vissum í sjálfu sér að reksturinn
var erfiður á öllum þessum einingum
en það var langt frá því að fyrir lægi
að þessi ákvörðun yrði tekin.“
Jón Helgi segir Norðlenska þó
ekki hafa hafnað því að framselja
leigusamninginn til einhverra sem
vildu taka reksturinn yfir.
Uppsagnir Norð-
lenska í Borgar-
nesi gagnrýndar
RAUÐA kortið er nafn á nýju 90
daga afsláttarkorti í vagna Strætó
bs., sem tekið verður í notkun á
mánudag. Nýja kortið er ekki skráð
á nafn og geta margir einstaklingar
því nýtt sér það.
Það voru Ásdís Halla Bragadótt-
ir, bæjarstjóri Garðabæjar, og Sig-
urður Geirdal, bæjarstjóri Kópa-
vogs, sem veittu fyrstu kortunum
móttöku á skiptistöðinni í Mjódd í
gær og var það Ásgeir Eiríksson,
framkvæmdastjóri Strætó bs., sem
afhenti þeim kortin.
Verð rauða kortsins er 9.900
krónur en á mánudag hækkar verð
græna og gula kortsins um 100
krónur. Þá taka gildi breytingar á
leiðakerfi Strætó sem hafa áhrif á
vagna númer 10, 11, 112, 8, 14, 16
og 17 og loks leið 13 sem eftir
breytinguna fær númerið 18. Hægt
er að kynna sér þessar breytingar
nánar á heimasíðunni www.bus.is
fljótlega eftir helgi eða hringja í
upplýsingasíma Strætó sem er
551 2700.
Morgunblaðið/Golli
Sigurður Geirdal, bæjarstjóri Kópavogs (t.v.), og Ásdís Halla Bragadóttir, bæjarstjóri Garðabæjar, virða fyrir
sér nýju kortin sín. Á milli þeirra stendur Ásgeir Eiríksson, framkvæmdastjóri Strætó bs.
Nýtt 90 daga afsláttarkort í strætó