Morgunblaðið - 12.01.2002, Blaðsíða 35

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 12. JANÚAR 2002 35
Á Norðurbakka
Hafnarinnar í Hafnar-
firði í skjóli gamla bæj-
arins og norðanáttar-
innar á eftir að rísa
glæsileg bryggju-
byggð, í nánd við sjó-
inn, höfnina, athafnalíf-
ið, miðbæinn, þjónustu,
verslanir og veitinga-
hús. Í kringum höfnina
reis Hafnarfjörður.
Vegna þessarar legu
myndaðist skýr mið-
bæjarkjarni sem hefur
gefið okkur sérstöðu.
Það er eftirsótt að búa í
miðbæ, þar sem stutt
er í þjónustu, verslanir og veitinga-
hús. Þetta er ákveðinn lífstíll sem
sækir á.
Menn hafa litið til Norðurbakka
hafnarinnar sem svæðis sem ætti að
endurskipuleggja og breyta um nýt-
ingu á. Skipulag miðbæjar og bæj-
arins í heild hefur gert aðgengi að
honum þröngt og erfitt. Nauðsynleg
umferð um uppskipunarhöfn á erfitt
um vik. Kostnaðarsamt er að gera
við byggingar á Bakkanum. Mörgum
þykja þessar byggingar í miðbæ
Hafnarfjarðar vægast sagt ljótar. Þá
er ljóst að stálþil Norðurbakkans er
farið að gefa sig. Líklega kostar á
annað hundrað milljónir að setja
nýtt stálþil.
Tekin var sú ákvörðun fyrir
nokkrum árum að hefja uppbygg-
ingu Hafnarinnar utan Garða sem
kallað er, þ.e. byggja upp Suðurhöfn-
ina, sem hefur bætt alla Höfnina til
muna en kostað gríðarlega fjármuni.
Það er vafasamt að Höfnin geti við
þessar aðstæður tekið að sér að
ganga frá nýju stálþili á Norður-
bakka. Norðurbakkinn gæti hins
vegar létt á Höfninni og styrkt hana
ef bærinn leysir hann til sín. Ég hef
reyndar talið að við hönnun bryggju-
hverfis eigi að gera ráð fyrir legu-
kanti, og skoða hvort hægt sé að
koma fyrir skemmtiferðaskipalægi.
Þróun hugmyndar um bryggju-
hverfi á Norðurbakka hefur verið í
vinnslu allt þetta kjörtímabil. Bær-
inn festir kaup á húsum gömlu Bæj-
arútgerðarinnar til að hafa hönd í
bagga með skipulagi og ekki löngu
síðar festir Þyrping kaup á húsum
Norðurstjörnunnar á bakkanum.
Hugmyndir um framtíð Norður-
bakkans voru ræddar af ákafa, bæði
formlega og óformlega, innan hafn-
arstjórnar og bæjarráðs og voru
menn yfirleitt á einu máli um ágæti
málsins, en einstaka maður hefur
haft áhyggjur af afleiðingum þess að
höfnin missti Norðurbakkann.
Margir höfðu á orði að þeir vildu
leggja inn pöntun strax á íbúðum á
bakkanum. Ákveðið var að leita eftir
viðræðum um að flytja Listaháskóla
Íslands á Norðurbakkann en það
gekk ekki eftir. Var bæjarstjóra þá
falið að ræða við eignaraðila á Norð-
urbakka um að stofna til formlegs
samstarfs. Sett var á fót nefnd bæj-
arráðs með fulltrúum allra flokka til
viðræðna við aðila málsins, en í henni
sátu, auk mín, bæjarstjóri og Jóna
Dóra Karlsdóttir fulltrúi minnihluta
bæjarstjórnar. Viðræður gengu
hratt fyrir sig enda allir aðilar sam-
mála um að þetta væri afar gott mál
sem væri hagkvæmt fyrir alla.
Verðmat á eignum á svæðinu var
talið snúið, m.a. vegna þess að eignir
bæjarins voru taldar hafa fallið í
verði frá því þær voru
keyptar. Síðan stendur
náttúrulega til að rífa
allar þessar eignir. Þá
verða Jónar að rýma
sitt svæði og færa sig
yfir í Suðurhöfnina fyrr
en þeir höfðu ætlað sér.
Í samningnum eru hins
vegar ákvæði um end-
urmat, óski aðilar þess,
þegar eignirnar verða
greiddar að 3 árum
liðnum. Bærinn skilar
lóðum og uppfyllingum
tilbúnum til byggingar,
en hirðir jafnframt
gatnagerðargjöld af
byggingunum. Núverandi meirihluti
hefur haft þá stefnu að gatnagerð-
argjöld standi undir raunverulegum
kostnaði á gatnagerð í þeim hverfum
sem eru í byggingu, þ.e. að ekki komi
til niðurgreiðslu annarra íbúa bæj-
arins á viðkomandi kostnaði.
Þróun á verkefninu fer fram undir
þriggja manna stjórn í hlutafélagi
aðila, þar sem allir fara með jafnan
hlut og stjórnarformaður kemur frá
Hafnarfjarðarbæ. Þyrping mun
vinna þróunarverkefnið og mun sér-
staklega við það miðað að litlir og
meðalstórir verktakar geti komið að
verkefninu í byggingu.
Eftir að samningar höfðu tekist og
málið var komið á borð bæjarstjórn-
ar hefur minnihluti bæjarstjórnar,
reynt að gera samninga við ofan-
greinda aðila tortryggilega. Talið að
þetta hefði mátt gera á annan hátt,
gert lítið úr samráði og umræðum
um málið á undanförum árum, talað
um fljótræði og stjórnsýslubrot.
Verkefni þetta á sér langan aðdrag-
anda, og 3 ára ferill tæplega merki
um fljótræði. Kaldhæðni örlaganna
lætur stundum ekki á sér standa. Á
sama tíma og meirihluti bæjar-
stjórnar í Hafnarfirði gerir sam-
komulag við fyrirtæki um samstarf á
Norðurbakka og minnihlutinn gerir
flest tortryggilegt, gerist nákvæm-
lega það sama í Reykjavík. Meiri-
hlutinn í borginni gerir samkomulag
við fyrirtæki um uppbyggingu Norð-
lingaholti við Rauðavatn. Hverjir
haldið þið að reyni að gera sam-
komulagið tortryggilegt og leggjast
á móti því? Jú lesandi góður, minni-
hlutinn, sjálfstæðisflokkurinn í
Reykjavík. Er þetta virkilega svona
sem minnihlutar í sveitarstjórn eiga
að vinna? Hver sagði þeim það?
Kjósendur? Það held ég ekki.
Framundan er mikil vinna við að
undirbúa byggingarframkvæmdir á
Norðurbakkanum. Efnt verður til
samkeppni um svæðið í heild sinni.
Mikil vinna er framundan við að
skoða byggingarreitinn, fyllingarnar
og undirstöður bygginga. Skoða þarf
lausnir á umferð, skólum, leikskóla
o.s.frv. Stefnt er að því að svæðið
verði að fullu byggt eftir 5 ár og þá
verði félagi því sem stofnað var um
Norðurbakkann slitið. Byggingar-
svæðið er um 60 þúsund fermetrar
og má búast við að byggingar verði
ekki undir þeim fermetrafjölda. Sýnt
hefur verið líkan af mögulegri út-
færslu á svæðinu í blöðum og vil ég
vara menn við að taka það sem eitt-
hvað varanlegt, það er langt því frá.
Myndin sýnir bara kassa án neinnar
lögunar, eitt líkan af mörgum sem
menn völdu, eingöngu ætlað til að
gefa mönnum kosta á að skilja betur
hvað er verið að tala um. Þegar sam-
keppni lýkur verða birtar myndir af
húsum með dyrum og gluggum sem
er auðveldara að glöggva sig á.
Bryggjubyggð á Norðurbakka í
Hafnarfirði á eftir að verða eftir-
sóknarvert og fallegt hverfi sem set-
ur svip á bæinn um ókomna tíð. Ótt-
umst ekki breytingar, sjáum í
gegnum úrtölur atkvæðaveiðara,
höldum á vit framtíðar.
Megi björt framtíð fylgja ykkur
öllum.
Bryggjuhverfi á
Norðurbakkanum
Þorsteinn Njálsson
Höfundur er læknir, formaður bæj-
arráðs Hafnarfjarðar og bæj-
arfulltrúi Framsóknarflokksins.
Hafnarmál
Við hönnun bryggju-
hverfis, segir Þorsteinn
Njálsson, á að gera
ráð fyrir legukanti,
og skoða hvort hægt
sé að koma fyrir
skemmtiferðaskipalægi.
FRAM á öndverða
21. öldina voru val-
möguleikar Íslendinga
fyrir formlegar veður-
spár afar einsleitir.
Til örfárra ára hefur
verið til staðar sam-
keppni á þessum vett-
vangi, ójöfn að vísu en
framsækin. Aðferðir
„samkeppninnar“ hafa
verið ólíkar, í tækni, í
mannafla, í útlögðum
kostnaði, í aðstöðu og
mörgu fleiru. Hér er
líka ólíku saman að
jafna, ríkisbákni og
smáu sprotafyrirtæki.
Ríkisbáknið Veður-
stofan berst hatrammlega fyrir „yf-
irburðastöðu“ sinni með aðstoð og
tilstyrk Samkeppnisstofnunar og
„stjórnar“ Veðurstofunnar. Sprota-
fyrirtækið Halo ehf. hefur leitað
ásjár Samkeppnisstofnunar og
„stjórnarinnar“ við að hemja báknið
og stöðva misréttið en beðið í 13
mánuði eftir svörum.
Halo sem leiðandi í nýrri tækni
sækist eftir viðunandi starfsum-
hverfi og reynslu á heimaslóð, en
hyggur á útflutning hugvits og sér-
stöðu sem er fátíð, ef ekki einstök. Þá
er spurt: „Hvernig tekur heima-
markaður við afurðinni?“
Veðurspár fyrir Ísland
Rekstur Veðurstofu byggist ekki á
hennar eigin spáútreikningum, sú
þjónusta er keypt erlendis frá og
ekki til metnaður til að víkja frá því.
Það er í lagi, metnaðurinn er til hjá
öðrum eins og hér skal sýnt fram á.
Gerum nú samanburð á Davíð og
Golíat og vinnuaðferðum þeirra í
stuttu máli (Lögð er áhersla á spár
eingöngu):
A. Veðurstofan
 Verslar fullbúin veðurgögn frá
erlendum ríkisveðurstofum sem
unnin eru í stórtölvuumhverfi þeirra
og afhent Veðurstofu 48 tíma gömul.
 Veðurstofa móttekur tilbúin
veðurgögn og felur veðurfræðingum
skoðun og ýmsa handavinnu til að að-
laga þau frekar sínum vinnureglum.
Sem dæmi, eru hálendisspárnar end-
urunnar handvirkt á klukkustundar
fresti fyrir Landsvirkjun.
 Framsetningin er ýmist í rituð-
um texta, töluðu máli, einfaldri gerð
af grafík með íkonum á heimasíðu
Veðurstofu. Ennfremur til innsetn-
ingar í framsetningu og túlkun m.a.
veðustofustjóra sjálfs og veðurfræð-
inga Veðurstofu fyrir Ríkissjónvarp-
ið og í hendur starfsmanna annarra
fjölmiðla sbr. Stöð 2 og
dagblöð.
 Til þessara starfa
hefur Veðurstofan 100
manns eftir því sem
veðurstofustjóri tjáði
þjóðinni í útvarpinu
(Rás 2) að morgni 8.
janúar sl. Hafði efa-
semdir um að aðrir
gætu gert betur. Óupp-
lýst er af þessu tilefni
hve margir vinni við
spár Veðurstofu.
A. Halo ehf.
 Fyrirtækið hefur
aðgengi að opnum og
aðgengilegum frum-
veðurgögnum frá stærstu veður-
gagnagrunnum í Bandaríkjunum.
Þau eru sótt yfir Netið, eftir þörfum,
tvisvar til fjórum sinnum á sólar-
hring, alltaf ný og fersk. Gerð er á
gögnunum einföld gildiskönnun.
Hver söfnun tekur 40 mínútur og
gögn þessi eru til afnota án gjald-
töku.
 Gögnin eru lesin inn í tölvu-
reiknilíkön sem þróuð hafa verið til
margra tuga ára í alþjóðlega vísinda-
umhverfinu. Þetta er sjálfvirk
vinnsla, þróaður hugbúnaður Halo
(Íslenskt hugvit) og vinnur áreitis-
laust af hálfu starfsmanna Halo og
stöðugt, en með fráviksáætlunum
sem tekur yfir verði brestir í tölvu-
samskiptum eða bilanir í vélbúnaði.
Allur tölvubúnaður Halo sem nýtist í
þessu sambandi er samtals 7 – sjö –
PC tölvur eins og er og stýrikerfið
LINUX. Gjöld eru engin utan
rekstrar- og þróunarkostnaður.
 Framsetning. Notandinn velur
spátímann, spána og spásvæðið.
Miðlunin fer fram á:
1. Netinu. Grafísk 3ja sólarhringa
framsetning með einnar klukku-
stundar tímabilum fyrir 30 staði á Ís-
landi, 290 staði í Evrópu og innan við
100 staði í Bandaríkjum, N-Ameríku.
Kortaframsetning er með ítarlegu
staðarvali fyrir úrkomu, skýjafar,
hitastig og vind.
2. Lófatölvum og í farsíma. Grafísk
framsetning eftir staðarvali notanda.
3. Hliðrænu (hefðbundnu) sjón-
varpi. Tvívíddarframsetning (2D) á
stafrænum skrám (MPEG) til flutn-
ings með eina PC tölvu í útsending-
arborði stöðvar.
4. Stafrænt sjónvarp. Möguleikar
til uppflettingar á veðurspám í gagn-
virku sjónvarpi eins og á tölvunni og
vals. „Weateher on Demand“ kallast
það.
 Hjá Halo hafa starfað fjórir – 4
– starfsmenn með víðtæka menntun í
tölvunarfræðum, reikni- og stærð-
fræði og eðlisfræði. Rekstrarkostn-
aður um 40 milljónir á ári, við eðlileg-
ar aðstæður. Var mun minni á erfiðu
ári 2001.
Til umhugsunar fyrir þá sem lesa
af gaumgæfni: Íslenskt hugvit nýtir
gögn sem m.a. koma frá Íslandi og
gerir virðisauka úr þeim á eigin veg-
um og forsendum, sjá http://
www.theyr.is
Framsetningin á Netinu er sér-
stæð íslensk hugsmíð með hæstu fá-
anlegu nákvæmni og sérstæðri nýt-
ingu tölvuafls. Lögð eru niður
spásvæði sem eru 20 kílómetrar á
kant og yfir 40 lög að þéttleika á
hæðina.
Það er lítt til eftirbreytni að stofn-
un á Íslandi skuli með ærnum til-
kostnaði kaupa spávinnslu erlendis
frá, draga inn á borð til sín og fitla við
hana eftir heimasmíðuðum vinnu-
reglum til þess að gera þau „betri“
og koma þeim síðan handvirkt á
framfæri.
Væri ekki viturlegra, sé litið til
ótal þátta, að snúa betri hliðinni að
þeim aðilanum sem nær betri ár-
angri á nútímatækni hérlendis og er
reiðubúinn til samstarfs og nýtingar
þekkingar sinnar hér innanlands
með öllum ráðum. Ekki er nein
ástæða til ótta, þetta yrði ótvírætt til
að auðga og gera miklu hnitmiðaðra
innihaldsríkt og áhugavert efni.
Tölvulíkön og tölvureiknaðar spár
eru framtíðin á þessum vettvangi og
vinnsla þeirra hérlendis líka, það
ætti ekki að skipta máli hvað stjórn-
endur og „stjórn“ Veðurstofu álítur
og höfnun þeirra er sameiginlegt
vandamál okkar allra. Nauðsyn ber
og til að viðhöfð sé vandaðri stjórn-
sýsla í ráðandi stofnun og meiri vilji
til endurbóta en ekki flótti og und-
anbrögð. Enginn stjórnandi opin-
berrar stofnunar hefur leyfi til þess
að gleyma því til hvers er ætlast af
honum. Ef það gleymist er það ávís-
un á hnignun.
Lokaorðin að þessu sinni eru
áskorun til Alþingis Íslendinga, að
það leggi stofnunni Veðurstofu til
faglega yfirstjórn, en láti hana ekki
alfarið búa inni í fagráðuneyti. Í
þeirri stjórn þyrfti að sitja fólk með
vísindalega fagþekkingu, þekkingu í
upplýsingatækni, í fjölmiðlun og
stjórnun.
Valkostir
í veðurspám
Þorsteinn S.
Þorsteinsson
Veður
Það er lítt til eftir-
breytni, segir Þorsteinn
S. Þorsteinsson, að
stofnun á Íslandi
skuli með ærnum
tilkostnaði kaupa spá-
vinnslu frá útlöndum.
Höfundur er einn eigenda Halo ehf.
Í ÞESSU landi höf-
um við svokallaðar
skógarjarðir. Sumir
bændur, sem eiga jarð-
ir vel fallnar til skóg-
ræktar, gera samning
við Skógrækt ríkisins
um að rækta nytjaskóg
á jörðum sínum. Slíkir
bændur eru kallaðir
skógarbændur. Enn er
ekki nema 1% landsins
skógi vaxið í stað 25%
við landnám, en rækt-
unin gengur vel og
menn eru almennt
bjartsýnir.
Á síðasta ári voru
stofnuð samtök sjávarbænda, en það
eru bændur, sem eiga jarðir, sem
liggja að sjó. Um 500 bændur gerð-
ust félagar í samtökumnum, en talið
er að sjávarjarðir Íslands séu um
1500 alls.
Þessar sjávarjarðir eiga skýlaus-
an rétt til svokallaðra netlaga, sem
er ákveðin fjarlægð frá fjöruborði
þessara jarða, bæði hafsbotninn inn-
an netlaga og sjóinn yf-
ir honum. Þetta er
lagaskilningur, sem
landnámsmenn fluttu
hingað til lands með
sér frá Noregi og hefur
því gilt hér á landi frá
því fyrir stofnun Al-
þingis 930 og allt fram
til þessa dags.
Á þessu lífsbelti
sjávarins næst landi
eru mikilvægar uppeld-
isstöðvar sjávardýra
alls konar, svo og sela
og sjófugla. Ýmis önn-
ur hlunnindi fylgja
þessum jörðum, svo
sem reki, þangvinnsla, dúntekja o.fl.
Vegna þýðingar þessara jarða fyr-
ir vöxt, uppeldi og viðgang fiski-
stofnanna er nauðsynlegt að mögu-
leikar á aðhlynningu og vexti
sjávardýra sé góður gaumur gefinn.
Efla þarf alla aðhlynningu og rækt-
un á grunnslóð og gæta þess jafnan
að vaxtarskilyrði séu sem best. Í
þessum efnum hafa sjávarbændur
miklu hlutverki að gegna. Þeir eiga
að þekkja sjávarbotn jarða sinna
jafnvel og yfirborð þeirra ofansjáv-
ar.
Á sínum tíma var gömlum neðan-
jarðarlestarvögnum New York-
borgar fleygt í sjóinn. Þetta þótti
ekki góð latína í umhverfismálum.
En ekkert er svo illt að ekki boði eitt-
hvað gott. Síðar kom í ljós að á hafs-
botni reyndust þessir lestarvagnar
ákjósanlegasta skjól og uppeldis-
stöðvar fyrir ýmsar fisktegudir.
Þetta sýnir að hægt er að hafa góð
áhrif á vöxt og viðgang fiskeldis á
grunnslóð umhverfis landið.
Efla ber samtök sjávarbænda og
það mikla hlutverk, sem þeir hafa í
íslensku athafnalífi.
Sjávarbændur
Jóhann J. Ólafsson
Ræktun
Efla þarf, segir Jóhann
J. Ólafsson, alla
aðhlynningu
og ræktun á grunnslóð.
Höfundur er stórkaupmaður.