Morgunblaðið - 13.01.2002, Blaðsíða 20

Ljósmyndir/Friðþjófur Helgason
Í kvikmyndinni er sagt frá ferð með Þórði bónda Halldórssyni á Laugalandi í Skjaldfannadal. Hann er með ferðaþjónustuna Svaðilfara sem skipuleggur „gamaldags“ hestaferðir kringum Drangajökul. Ferð-
irnar taka átta daga og liggur leiðin um Snæfjallaströnd, Jökulfirði yfir á Strandir og alla leið norður að Dröngum. Þaðan er farið yfir jökul til baka. Fremstur í flokki gengur Hjalti Halldórsson frá Laugalandi.
Í MYNDINNI um Ísaldarhest-inn er rakin saga íslenskahestsins sem landnámsmennfluttu með sér hingað til landsfyrir meira en ellefu öldum.
Spáð í forsögu hans sem ef til vill má
rekja austur eftir steppum Asíu. Frá
landnámi hefur þetta hrossakyn vaxið
hér í einangrun, hert og kynbætt af
náttúruvali með hjálp óblíðrar ís-
lenskrar náttúru. Hesturinn er sam-
ofinn tilveru þjóðarinnar og hefur
leikið stórt hlutverk í hugmyndaheimi
hennar, tilveru og skáldskap.
Páll segist alltaf hafa haft gaman af
hestum, þótt ekki hafi verið mikið af
þeim í Vestmannaeyjum á hans upp-
vaxtarárum. Þegar hann fór að fást
við kvikmyndatökur þótti honum
einkar gaman að mynda hesta.
„Það tengdist meðal annars Evr-
ópumeistaramótum íslenskra hesta,
en ég kvikmyndaði fimm slík,“ segir
Páll. Ár eftir ár horfði hann á íslenska
og útlenda knapa etja kappi á íslensk-
um gæðingum. Páll segist hafa veitt
því eftirtekt hvað reiðmennska ís-
lenskra knapa breyttist mikið þegar
þeir fóru að keppa við reiðmenn ann-
arra landa. Sú reynsla hafi komið
mörgum til góða og auðgað hesta-
íþróttina hér heima.
Ísaldarhestar á hellaristum
Auk þátta um Evrópumeistaramót
átti Páll töluvert myndefni af hestum
sem hann hafði safnað hér á landi. Svo
duttu úr 10–15 ár sem hann myndaði
ekki hesta. Það blundaði samt með
honum að gera hestamynd og hann
skrifaði handrit þar sem íslenski hest-
urinn var í aðalhlutverki. En kveikjan
að myndinni um ísaldarhestinn var
samt hálfgerð tilviljun.
„Ég hitti Svíann Bo Landin sem
sýndi mér myndir af hellaristum frá
ísaldarskeiðinu í Frakklandi. Þar sá
ég sömu vetrarhesta og ég var að
mynda hér á landi. Með þetta mikla
fax, tagl og skegg. Ég horfði á ís-
lensku hestana, kafloðna að vetrar-
lagi, og sá að þetta voru sömu hrossin!
Það var svo lygilegt. Hausinn sá sami
og feldurinn eins. Miðað við önnur
dýr á hellaristunum þá getur ísald-
arhesturinn hafa verið álíka stór og sá
íslenski,“ segir Páll.
Þar sem náttúrulögmálið ríkir
Í kvikmyndinni leggur Páll áherslu
á samspil mannsins og hestsins, sem
hér er fulltrúi hinnar villtu náttúru.
Enda náttúrulögmálið ríkjandi í villtu
stóði. Þetta stef – um manninn og
náttúruna – er grunntónn í mörgum
náttúrulífsmyndum Páls. Þar má
nefna selamyndina Sofa urtubörn á
útskerjum, hvalamyndina Hvalveiðar
Íslendinga, lundamyndina Litli bróðir
í norðri og æðarfuglsmyndina Nábú-
ar, æður og maður.
„Ég gef hestinum mikið rúm í þess-
ari mynd, það gerir hana frábrugðna
mörgum öðrum íslenskum hesta-
myndum,“ segir Páll. Hann og félagar
hans, kvikmyndatökumennirnir Frið-
þjófur Helgason og Þorvarður Björg-
úlfsson, voru löngum stundum í ná-
vígi hrossa víðsvegar um landið. Þeir
kvikmynduðu hegðunarmynstur
stóða, samspil graðhesta og mera og
komust að ýmsu óvæntu. Kvikmynda-
gerðarmennirnir fylgdust einnig með
athugun Víkings Gunnarssonar, for-
stöðumanns hestabrautar Hólaskóla
og dr. Hrefnu Sigurjónsdóttur pró-
fessors við Kennaraháskólann á
snertimeðferð folalda. Myndatökurn-
ar voru oft mjög krefjandi, ekki síst í
verstu vetrarveðrum.
„Ég nýt þess að vera með svo dug-
lega stráka með mér,“ segir Páll.
„Friðþjófur er 24 tíma nagli og Varði
er jafnþrautseigur og einnig hesta-
maður. Við sátum um vond veður til
þess að sanna hvað íslenski hesturinn
stæði af sér. Hvað hann gæti afrek-
að.“
Myndatökur fóru fram í Horna-
firði, á Suðurlandi, í Reykjavík, Borg-
arfirði, Húnavatnssýslu, Skagafirði,
Eyjafirði og á Vestfjörðum. „Þegar
farið er að liggja yfir stóði verður
hegðun hestanna eðlileg eins og eng-
inn væri til staðar. Það er merkilegt
að það er alltaf gömul hryssa sem
leiðir stóðið, ekki graðhesturinn eins
og margi myndu ætla,“ segir Páll.
„Þarna uppgötvaði ég eitthvað sem ég
hef borið undir marga hestamenn.
Mér hafði verið sagt að graðhestar
færu á milli hryssa í stóði og gegndu
hlutverki sínu eins og tækifærin biðu.
Ég fylgdist náið með tveimur ólíkum
hestum og það átti við um báða að
þeir sinntu bara einni hryssu í einu.
Svo lengi sem hún var móttækileg
fékk hún óskipta athygli hestsins.
Hann hunsaði hinar hryssurnar á
meðan hann sinnti þessari einu út-
völdu. Það skipti engu þótt hinar bók-
Hér er Páll Steingrímsson að taka mynd af Ástrúnu Davíðsson og Kristínu
Gunnarsdóttur hjá ferðaþjónustunni Landi og hestum á Húsatóftum á Skeið-
um. Þær skipuleggja hestaferðir um Suðurland. Myndin er tekin við Brúarhlöð.
Íslenskir ísaldarhestar
Kvikmyndin Ísaldarhesturinn, The Ice Age Horse,
vann nýlega til verðlauna, í flokki mynda um
tengsl manns og náttúru, á Wildlife Europe-
kvikmyndahátíðinni. Guðni Einarsson hitti Pál
Steingrímsson, höfund kvikmyndarinnar, og
fræddist um ísaldarhestana íslensku.
Í Ísaldarhestinum er m.a. fjallað um
hið aldarlanga samband íslenska
hestsins og mannsins. Myndin er
tekin á áningarstað vestur á fjörðum.
20 SUNNUDAGUR 13. JANÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐ