Morgunblaðið - 17.03.2002, Blaðsíða 49

FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17. MARS 2002 49
HÚN er snemma róm-uð í ljóðum og tónlistog sögum, og tæpasthafa verið gerð einsmörg listaverk af
nokkurri manneskju og henni,
málverk og höggmyndir; enginn
veit þó neitt um raunverulegt útlit
hennar.
Þetta er María, guðsmóðirin.
Hún er óaðskiljanlegur og dýr-
mætur partur hjálpræðissög-
unnar, og kemur þar margt til.
Eitt er það, að hún var fyrsta
manneskjan til að segja að Jesús
væri Drottinn.
Saga hennar er raunar að flestu
leyti óvenjuleg, en það er jú ein-
kennandi fyrir Guð. Hann snýr
nefnilega jafnan öllum mannanna
lögum og boðum og reglum á
hvolf. Nýja testamentið er þar
best til vitnis.
María, 14–16 ára gömul, er dótt-
ir Jóakims og Önnu. Hún er trúlof-
uð Jósef, en þessa ungu stúlku vel-
ur Guð til að koma frelsisverki sínu
áleiðis, kýs hana til að fæða guð-
legt líf inn í þennan heim. „Það
nærðist af hennar æðablóði og
brjóstalind, óx upp við hennar kné.
Hann, sem vitnaði síðar um sjálfan
sig, að hann væri brauð lífsins,
hann þáði sinn deilda verð af
henni, fátækri konu, í uppvexti sín-
um, nam af henni sitt móðurmál,
heyrði af hennar vörum það nafn,
sem hann átti að opinbera, nafnið
mikla og leynda, sem hann átti
með lífi sínu, verkum og orðum, að
veita nýja, sanna merkingu, af-
hjúpa svo, að hvert fátækt hjarta á
jörð gæti vitnað síðan, að það á
föður á himnunum, föður, sem
elskar.“ Þannig kemst Sigurbjörn
Einarsson biskup að orði í prédik-
un á Boðunardag Maríu árið 1971.
Talið er að orð Páls frá Tarsus
séu fyrst til að greina frá þessari
ungu stúlku í Biblíunni, en í Ga-
latabréfinu segir hann: „En þegar
fylling tímans kom, sendi Guð son
sinn, fæddan af konu, fæddan und-
ir lögmáli, til þess að hann keypti
lausa þá, sem voru undir lögmáli,
og vér fengjum barnaréttinn.“ Síð-
an er á hana minnst nokkrum sinn-
um í guðspjöllunum, en hún er þó
sjaldnast í forgrunni. Eða eins og
biskup ritar í áðurnefndri prédik-
un, „[hún] þokar... til hliðar. Hún
hverfur sjálf inn í birtuna, sem er í
kringum barnið. Þannig er það alls
staðar í Nýja testamentinu. Þar er
ekki víða talað um hana og ekki í
mörgum orðum. Það er eins og hin
hljóða lotning eigi bezt við í návist
hennar, hún verður meira og
minna ósýnileg í ljómanum af því
lífi, sem fæddist af skauti hennar.“
Hugmyndir manna um guðs-
móðurina voru framan af öldum
nokkuð á reiki, en loks komust þeir
að niðurstöðu um, hver staða Mar-
íu ætti að vera í kristninni. Á
kirkjuþingi í Efesos í Litlu-Asíu
árið 431 var fallist á það sjónarmið,
að guðlegt og mannlegt eðli hefði
samtengst í móðurlífi hennar. Hún
væri því öllum helgum mönnum
æðri. Þar með var braut hennar
rudd til þeirrar vegsemdar og
dýrkunar, sem hún átti eftir að
njóta upp frá því.
Upptök Maríudýrkunar hér á
landi eru óviss. Líklegt er þó talið,
að hún skjóti rótum á Íslandi í lok
12. aldar og einkum þó á 13. öld, en
nái ekki verulegri útbreiðslu fyrr
en á 14. öld. Á þessu tímabili eru
margar sögur um hana færðar í
letur, Maríukvæði ort og kirkjur
reistar henni til dýrðar. Þess má
geta, að kunnir eru vernd-
ardýrlingar 442 kirkna á öllu land-
inu frá kaþólskum tíma, og af þeim
er María verndardýrlingur 108
þeirra og nafndýrlingur 92. Sam-
tals gerir þetta 200 kirkjur. Það
sýnir best vinsældir hennar meðal
landsmanna fyrrum.
En þrátt fyrir óumdeilda stöðu
Maríu í hjálpræðisverkinu, og aug-
ljósa mildi hennar og göfgi í alla
staði, eiga evangelísk-lúthersk
kristnir erfitt með að skilja hvers
vegna leita þarf til almættisins í
gegnum dýrlinga, þegar meist-
arinn er búinn að segja: „Komið til
mín, allir þér sem erfiði hafið og
þungar byrðar, og ég mun veita
yður hvíld.“ Og í fyrra Tímóteus-
arbréfi segir að auki: „Einn er
Guð. Einn er og meðalgangarinn
milli Guðs og manna, maðurinn
Kristur Jesús, sem gaf sig sjálfan
til lausnargjalds fyrir alla.“ Þess
vegna látum við okkur dýrlinga
kaþólskra ekki varða, nema að
ákveðnu marki; við látum nægja
að taka ofan fyrir þeim.
Í títtnefndri prédikun frá 1971,
segir biskup: „Ég skil þá menn,
sem tengdu nafni Maríu kirkjur,
sem þeir reistu Guði til dýrðar.
Slíkar voru margar á Íslandi. Þær
voru og eru liljublöð, helguð henn-
ar minni. Hitt er annað mál, að
fyrri kynslóðir og rómverskir trú-
bræður nútímans hafa gengið
lengra í þessu en heilbrigt er og
farið út fyrir þau mörk, sem Nýja
testamentið dregur. Það vildu sið-
bótarmennirnir leiðrétta. En þar
fyrir vildu þeir ekki, að María
gleymdist. Þeim var ekki síður
hugleikið en öðrum kristnum
mönnum frá öndverðu, að til henn-
ar væri hugsað í lotningu, þegar
þess er minnzt, hver Jesús Kristur
var og er, að hann lét sig fæðast af
jarðneskri móður til þess að verða
oss bróðir, lausnari og lífgjafi.
Hann er að kristinni vitund undrið
mikla. Hann er sá, sem allir engl-
ar, allar himnanna sveitir, tilbiðja í
lotningu og svimandi sælu, hann
ber það nafn, sem hverju nafni er
æðra og hvert kné skal beygja sig
fyrir, hann er fögnuður jólanna,
sigurhetjan í kærleikans stríði á
krossi, sigrarinn dauðans sanni.“
Boðunardagur Maríu er 25.
mars.
Drottning
himnanna
sigurdur.aegisson@kirkjan.is
Boðunardagur Maríu
er haldinn í dag.
Hann er til minn-
ingar um það, er
Gabríel erkiengill
kom til hinnar ungu
meyjar í Nasaret og
tilkynnti stóran at-
burð í vændum.
Sigurður Æg-
isson lítur á sögu
þessa mesta dýrlings
kaþólskra manna.
Staður Nafn Sími 1 Sími 2
Akranes Jón Helgason 431 1347 431 1542
Akureyri Skrifstofa Morgunblaðsins 461 1600
Bakkafjörður Stefnir Elíasson 473 1672
Bifröst Bára Rúnarsdóttir 435 0054
Bíldudalur Pálmi Þór Gíslason 456 2243
Blönduós Gerður Hallgrímsdóttir 452 4355 868 5024
Bolungarvík Nikólína Þorvaldsdóttir 456 7441 867 2965
Borgarnes Þorsteinn Viggósson 437 1474 898 1474
Breiðdalsvík Skúli Hannesson 475 6669 894 2669
Búðardalur Agnar Sæberg Sverrisson 434 1381
Dalvík Halldór Reimarsson 466 1039 862 1039
Djúpivogur Sara Dís Tumadóttir 478 8161
Egilsstaðir Páll Pétursson 471 1348 471 1350
Eskifjörður Björg Sigurðardóttir 476 1366 868 0123
Eyrarbakki R. Brynja Sverrisdóttir 483 1513 699 1315
Fáskrúðsfjörður Jóhanna Sjöfn Eiríksdóttir 475 1260/853 9437/475 1370
Flateyri Hjördís Guðjónsdóttir 456 7885
Garður Álfhildur Sigurjónsdóttir 422 7310 699 2989
Grenivík Ólína H. Friðbjarnardóttir 463 3131
Grindavík Kolbrún Einarsdóttir 426 8204 426 8608
Grímsey Unnur Ingólfsdóttir 467 3149
Grundarfjörður Bjarni Jónasson 438 6858/854 9758/894 9758
Hella Brynja Garðarsdóttir 487 5022 892 1522
Hellissandur Sigurlaug G.Guðmundsdóttir 436 6752 855 2952
Hnífsdalur Auður Yngvadóttir 456 5477 893 5478
Hofsós Jóhannes V. Jóhannesson 453 7343
Hólmavík Ingimundur Pálsson 451 3333 893 1140
Hrísey Siguróli Teitsson 466 1823
Húsavík Bergþóra Ásmundsdóttir 464 1086 893 2683
Hvammstangi Stella Steingrímsdóttir 892 3392 894 8469
Hveragerði Imma ehf. 483 4421 862 7525
Hvolsvöllur Helgi Ingvarsson 487 8172/893 1711/853 1711
Höfn Ólafía Þóra Bragadóttir 478 1786 896 1786
Innri-Njarðvík Eva Gunnþórsdóttir 421 3475 862 3281
Ísafjörður Auður Yngvadóttir 456 5477 893 5478
Keflavík Elínborg Þorsteinsdóttir 421 3463 896 3463
Kirkjubæjarkl. Birgir Jónsson 487 4624 854 8024
Kjalarnes Haukur Antonsson 566 8372 895 7818
Kópasker Hrönn Guðmundsdóttir 465 2112
Laugarás Reynir Arnar Ingólfsson 486 8913
Laugarvatn Berglind Pálmadóttir 486 1129 865 3679
Neskaupstaður Sólveig Einarsdóttir 477 1962 848 2173
Ólafsfjörður Árni Björnsson 866 7958 466 2575
Ólafsvík Laufey Kristmundsdóttir 436 1305
Patreksfjörður Björg Bjarnadóttir 456 1230
Raufarhöfn Alda Guðmundsdóttir 465 1344
Reyðarfjörður Guðmundur Fr. Þorsteinsson 474 1488/892 0488/866 9574
Reykholt Bisk. Guðmundur Rúnar Arneson 486 8797
Reykhólar. Ingvar Samúelsson 434 7783
Reykjahlíð Mýv. Pétur Freyr Jónsson 464 4123
Sandgerði Sigurbjörg Eiríksdóttir 423 7674 895 7674
Sauðárkrókur Ólöf Jósepsdóttir 453 5888/854 7488/865 5038
Selfoss Jóhann Þorvaldsson 482 3375 899 1700
Seyðisfjörður Margrét Vera Knútsdóttir 472 1136 863 1136
Siglufjörður Sigurbjörg Gunnólfsdóttir 467 1286 467 2067
Skagaströnd Þórey og Sigurbjörn 452 2879 868 2815
Stokkseyri Kristrún Kalmansdóttir 867 4089
Stykkishólmur Erla Lárusdóttir 438 1410 690 2141
Stöðvarfjörður Sunna Karen Jónsdóttir 475 8864
Suðureyri Tinna Sigurðardóttir 456 6244
Súðavík Ingibjörg Ólafsdóttir 4564936
Tálknafjörður Sveinbjörg Erla Ólafsdóttir 456 2676
Vestmannaeyjar Jakobína Guðlaugsdóttir 481 1518 897 1131
Vík í Mýrdal Hulda Finnsdóttir 487 1337 698 7521
Vogar Hrönn Kristbjörnsdóttir 424 6535 557 5750
Vopnafjörður Svanborg Víglundsdóttir 473 1289 473 1135
Ytri-Njarðvík Eva Gunnþórsdóttir 421 3475 868 3281
Þingeyri Sigríður Þórdís Ástvaldsdóttir 456 8233 456 8433
Þorlákshöfn Ragnheiður Hannesdóttir 483 3945 483 3627
Þórshöfn Ragnheiður Valtýsdóttir 468 1249
Dreifing Morgunblaðsins
Hér eru upplýsingar um þá sem dreifa blaðinu á landsbyggðinni
ÞÝSKUNÁMSKEIÐ
Í GOETHE-ZENTRUM
Hin vönduðu þýskunámskeið fyrir byrjendur,
skemmra komna og lengra komna hefjast
24. september. Skráning og beiðni um upplýsingar í
síma 551 6061 (kl. 15-18 frá þriðjudegi til
föstudags) og á netfanginu goethe@simnet.is.
Væntanlegir þátttakendur eru beðnir um að skrá sig
fyrir 22. september.
Byrjendur
mánudaga 18-19.30; Katharina Gross
Grunnstig 1
miðvikudaga 20-21.30; NN
Grunnstig 2
þriðjudaga 18-19.30; Magnús Sigurðsson
Miðstig
miðvikudaga 18-19.30; Angela Schamberger
Talþjálfun
þriðjudaga 20-21.30; Angela Schamberger
Talþjálfun fyrir eldri borgara
mánudaga 20-21.30; Ursula Dane - hefst 8.10.
Barnanámskeið: framhald fyrir yngri og eldri börn
Yngri: Laugad. 13.30-14.15
Eldri: Laugad. 14.30-15.15; Katharina Gross
Bókmenntanámskeið
sunnud. 20-21.30; Peter Weiss
og Sabine Barth - Byrjar 21.10.
Námskeið á haustönn 2001:MENNTAMÁLARÁÐUNEYTIÐboðar til ráðstefnunnar Konur í vís-
indum föstudaginn 22. mars í Saln-
um, Kópavogi, kl. 13 – 17.
Ráðstefnan fjallar um stöðu
kvenna innan íslenska vísinda- og
rannsóknasamfélagsins. Kynntar
verða niðurstöður skýrslu um hlut
kvenna í vísindum, þar sem notaðar
eru tölfræðilegar upplýsingar til að
varpa ljósi á umfang og hlutfallslega
þátttöku kvenna í fræðastörfum og
rannsóknum.
Tilurð verkefnisins er aðild Ís-
lands að rammaáætlunum Evrópu-
sambandsins þar sem m.a. er unnið
að því að auka hlut kvenna í vísind-
um á grundvelli þeirrar hugsjónar að
full nýting mannauðs auki hagvöxt
og velferð.
Erindi halda: Tómas Ingi Olrich,
menntamálaráðherra, Nicole Dew-
andre, yfirmaður Women and
Science deildar Evrópusambands-
ins, Stefanía Óskarsdóttir, stjórn-
málafræðingur, Berglind Rós Magn-
úsdóttir, meistaranemi, Þorgerður
Þorvaldsdóttir, sagn- og kynjafræð-
ingur, Bryndís Brandsdóttir, vís-
indamaður, Valgerður Gunnarsdótt-
ir, sérfræðingur, Guðríður
Sigurðardóttir, ráðuneytisstjóri.
Fundarstjóri er Edda Lilja Sveins-
dóttir, jarðfræðingur.
Konur
í vísindum
Ráðstefna mennta-
málaráðuneytisins
LANDSBANKINN, í samvinnu við
PwC, býður nú Námu- og Vörðu-
félögum ókeypis ráðgjöf við fram-
talsgerð einstaklinga. Frá og með
18. mars verður hægt að senda fyr-
irspurnir á netfangið <mailto:skatt-
ur@landsbanki.is> skattur@lands-
banki.is alla virka daga á
skrifstofutíma og munu ráðgjafar
bankans svara innan sólarhrings.
Einnig verður spjallrás opin á
www.landsbanki.is þar sem einstak-
lingar geta sent fyrirspurnir á Net-
inu varðandi framtalsgerð.
Spjallrásin verður opin á eftirfar-
andi tímum: föstudaginn 22 mars kl.
20–22, laugardaginn 23. mars kl. 14–
18, sunnudaginn 24. mars kl. 14–18,
mánudaginn 25. mars kl. 20–22,
föstudaginn 5. apríl kl. 20–22, laug-
ardaginn 6. apríl kl. 14–18, sunnu-
daginn 7. apríl kl. 14–18, mánudag-
inn 8. apríl kl. 20–22.
Námskeið í gerð skattframtalsins
verður haldið fyrir Námu- og Vörðu-
félaga á Laugavegi 77 dagana 20. og
21. mars kl. 18–20. Námskeiðið er
ókeypis og hægt er að skrá þátttöku
á landsbanki.is eða í þjónustuveri
bankans. Námskeiðið verður einnig
haldið í Landsbankanum á Strand-
götu, Akureyri 21. mars á sama tíma.
Skattaráðgjöf
Landsbankans
BÁRA Baldursdóttir sagnfræðingur
heldur fyrirlestur í hádegisfundaröð
Sagnfræðingafélagsins sem hún
nefnir „Genetískar mengunarvarnir
í síðari heimsstyrjöld“, í stóra saln-
um í Norræna húsinu, þriðjudaginn
19. mars kl. 12.05–13. Fundurinn er
opinn öllu áhugafólki um sögu og
menningu.
Fjallað verður um aðgerðir ís-
lenskra stjórnvalda á stríðsárunum
til verndar íslensku þjóðerni. Sjón-
um verður einkum beint að hlutverki
íslenskra kvenna í karllægri þjóð-
ernisorðræðu þess tíma og þeirri
ógn sem talin var stafa af sambönd-
um þeirra við erlent setulið. Sérstak-
lega verður rætt um afskipti ríkis-
valdsins í krafti umdeildra bráða-
birgðalaga, er sett voru til höfuðs
íslenskum konum undir tvítugsaldri,
sem grunaðar voru um að hafa átt í
kynferðissamböndum við hermenn,
segir í fréttatilkynningu.
Fyrirlestur hjá
Sagnfræðinga-
félaginu