Morgunblaðið - 21.03.2002, Blaðsíða 35
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 21. MARS 2002 35
að lokum
akamálin.
fa út sam-
ð við ætl-
m áður en
i út [í lok
ki síst gert
ákveðnum
voru und-
fólu í sér
runnskól-
kjara og
mningarnir
l kennara
og samþykktir með tæplega 60% at-
kvæða.
Guðrún Ebba segir að við þá
miklu kerfisbreytingu sem felist í
samingnum raðist kennarar með
öðrum hætti í launaflokka og þrep en
áður. ,,Við tókum upp gjörbreytta
grunnröðun í launaflokka og það
gerir að verkum að fólk hækkar mis-
mikið. Við höfðum niðurstöður skoð-
anakönnunarinnar að leiðarljósi auk
margra samþykkta frá kennurum
um að það þyrfti að hugsa um um-
sjónarkennara í þessum samning-
um, enda felst í samningnum krafa
um stóraukið samstarf við foreldra
og aukna umsjón með nemendum.
Þetta vildum við að metið yrði að
verðleikum til launa. Markmið
kjarasamningsins er að auka þann
tíma sem skólinn hefur til að verja í
foreldrasamstarf og faglega aðstoð
við nemendur og í ljósi þess var skilj-
anlegt að kennarar, sem ekki eru
með umsjón á sinni könnu, beri
minna úr býtum.“
Hún segir að framkvæmd margra
mikilvægra þátta kjarasamningsins
hafi tekist vel vegna góðs undirbún-
ings í skólum en miklu máli skipti að
sveitarfélögin fylgi honum eftir og
geri skólastjórum kleift að ná fram
því besta sem samningurinn býður
upp á. Miklar umræður urðu um
kjaramál á aðalfundi FG í seinustu
viku en Guðrún Ebba segir að nið-
urstaðan sé alveg skýr að ekki sé
kjarasamningnum um að kenna
vegna þess sem miður hefur farið
heldur framkvæmd samningsins.
–Á hvern hátt hefur sjálft skóla-
starfið breyst á þeim tíma sem liðinn
er frá því þú hófst störf í þágu kenn-
arasamtakanna? ,,Ég sagði áðan að
mér hefði fundist við vera dálítið ráð-
villt á tímabili, en með sama hætti
finnst mér við kennarar núna vera
mun öruggari með okkur. Kennarar
segja mér að það sé borin meiri virð-
ing fyrir starfi þeirra nú en áður var.
Það hefur tekist að bæta ímynd
kennara og það er mun meiri og já-
kvæðari umfjöllun um skólastarfið í
fjölmiðlum en áður, sem er mjög
ánægjulegt. Við höfum líka fengið
nýja og metnaðarfulla aðalnámskrá
fyrir grunnskólana. Ég hef mikinn
áhuga á að hafa meiri áhrif á hvernig
hún er framkvæmd.“ Aðspurð hvaða
skýringar væru á því að mikill meiri-
hluti kennara væri konur, eða 78%
skv. nýjustu tölum, segir Guðrún
Ebba að ein af ástæðum þess sé
áreiðanlega sú að kennarastarfið
hafi allt þar til nú verið láglaunastarf
en á því hafi orðið breyting með nýj-
um kjarasamningi. ,,Nú getum við
fyrst sagt að launin séu samkeppn-
isfær við aðra svipaða hópa. Konur
eru náttúrlega frábærir kennarar en
ég held að það sé gott að hafa meiri
jöfnuð og hef trú á því að þessi staða
sé að breytast.“
Umræða er hafin um að gera
námstímann sveigjanlegri og gefa
duglegum nemendum kost á að fær-
ast milli skólastiga áður en hefð-
bundnu skólastigi lýkur. Hver er þín
skoðun á þessu?
,,Það er ekkert sem hindrar þetta í
dag samkvæmt aðalnámskránni.
Nemendur geta lokið grunnskóla-
prófi í níunda bekk og farið beint í
framhaldsskóla og það er líka mögu-
legt að taka t.d. próf í einstökum
greinum í níunda bekk og hefja
framhaldsskólanám í þeim greinum
samhliða grunnskólanámi. Aðalnám-
skráin hvetur til þessa en það er alls
ekki nægilega mikil umræða um
þennan möguleika, sem má segja að
sé vannýttur,“ segir Guðrún Ebba.
Get hugsað mér að
sækja um kennslu í haust
–Hvernig lýst þér á hugmyndir
um að flytja fræðsluskylduna niður á
leikskólastigið?
,,Ég tel að líta eigi á leikskólanám
sem rétt allra barna. Ég tel alveg
koma til greina að komið verði á
skólaskyldu við fimm ára aldur, en
hún verður þá að vera í leikskólun-
um. Ég er þeirrar skoðunar að á
sama hátt og við erum að auka
tengslin á milli grunn- og framhalds-
skóla, eigum við að efla og auka sam-
starfið mun meira á milli leikskóla og
grunnskóla. Það gæti jafnvel verið
hollt fyrir kennara að eiga þess kost
að fara á milli grunnskóla og leik-
skóla og fá þannig betri innsýn inn í
næsta skólastig. Ég vil líka að kenn-
arar í grunn- og framhaldsskólum
eigi þess kost að fara á milli skóla-
stiga þótt þeir séu ekki hjá sama
vinnuveitanda.“
Nú ert þú að yfirgefa þennan vett-
vang og tekur væntanlega sæti í
borgarstjórn í vor. Gerirðu ráð fyrir
að verða áfram viðloðandi skólastarf
og kennslu?
,,Ég get alveg hugsað mér það.
Það er ekki fullt starf að vera borg-
arfulltrúi og það má vel vera að ég
sæki um kennslu í einhverjum skóla
borgarinnar næsta haust.“
mennsku í Félagi grunnskólakennara
hefur
a kjör
ynd
ara
nskólum á seinustu árum,
ppnisfær við aðra hópa og
ð. Þetta segir Guðrún Ebba
nnsku í Félagi grunnskóla-
ið Guðrúnu Ebbu um störf
samtakanna.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
ð það sé borin meiri virðing fyrir starfi þeirra
ar,“ segir Guðrún Ebba Ólafsdóttir.
omfr@mbl.is
BANKASTJÓRN Lands-bankans tilkynnti í gærað bankinn hefði ákveðiðað lækka vexti helstu
óverðtryggðra útlána og innlána.
Breytingarnar taka gildi um næstu
mánaðamót. Vextir óverðtryggðra
skuldabréfa, yfirdráttarlána og af-
urðalána lækka um 0,25% og vextir
víxla lækka um 0,4%. Á innlánahlið
lækka vextir almennra innlána,
tékkareikninga og Kjörbóka um
0,25% en aðrir vextir innlána eru
óbreyttir.
Halldór J. Kristjánsson, banka-
stjóri Landsbankans, sagði að meg-
inástæðan fyrir ákvörðun bankans
væri lækkandi verðbólga. „Það var
að okkar mati eðlilegt að fylgja
lækkandi verðbólgu með því að
jafna vaxtamun á milli verð-
tryggðra og óverðtryggðra útlána.
Sá vaxtamunur var orðinn hár og
við höfum, bæði vegna góðrar
lausafjárstöðu og góðrar almennrar
aukningar innlána í bankanum,
stöðu til þess að lækka óverð-
tryggða vexti innan Landsbankans.
Við erum reyndar að lækka út-
lánsvextina heldur meira en inn-
lánsvextina og við ætlum því áfram
að berjast af krafti um innlánsvið-
skiptin.
Það er hins vegar skýrt í okkar
huga að til að frekari vaxtalækkanir
geti átt sér stað þarf að koma til
lækkun á stýrivöxtum Seðlabank-
ans. Við erum þeirrar skoðunar að
aðstæður séu þannig að Seðlabank-
inn eigi að geta haldið áfram lækk-
un vaxta og þar með geti almennt
vaxtastig í landinu á skammtíma
óverðtryggðum vöxtum farið lækk-
andi.“
Ekki gagnrýni
á Seðlabankann
Halldór tók fram að þessa
ákvörðun bæri ekki að skilja sem
gagnrýni á Seðlabankann. Stjórn-
endur Landsbankans væru þeirrar
skoðunar að það hafi verið nauðsyn-
legt að beita verulegu aðhaldi í pen-
ingamálum við þær aðstæður sem
ríkt hefðu í þjóðarbúskapnum.
Landsbankinn og Seðlabankinn
hefðu hins vegar nú ekki alveg
sama mat á því hvenær óhætt væri
að slaka á þessu aðhaldi.
Talsverð umræða hefur farið
fram að undanförnu um að bank-
arnir hefðu verið að taka til sín auk-
inn vaxtamun. Halldór var spurður
hvort þessi ákvörðun fæli í sér við-
brögð við þessari gagnrýni.
„Þessa ákvörðun tók Landsbank-
inn algerlega út frá efnahagslegum
forsendum og hefur í raun og veru
ekkert samhengi við þá umræðu
sem átt hefur sér stað opinberlega
um vaxtamun á Íslandi, sem Lands-
bankinn telur raunar að sé að hluta
til byggð á misskilningi og sé ekki
nægilega vel ígrunduð. Við viljum
benda á að vaxtamunur í íslenska
bankakerfinu hefur farið mjög
hratt lækkandi og er t.d. lægri en í
Bandaríkjunum og nokkrum öðrum
OECD-ríkjum. Það hvort vaxta-
munir í bankakerfinu sé 2,8% eða
3% skiptir ekki öllu máli í þeirri
umræðu heldur almennt grunn-
vaxtastig. Það er það sem þarf að
fara lækkandi með lækkandi verð-
bólgu. Þessi ákvörðun núna er hins
vegar tekin algerlega á okkar eigin
forsendum,“ sagði Halldór.
Í fréttatilkynningu frá Lands-
bankanum kemur fram að með
lækkandi verðbólgu og verðbólgu-
væntingum hafi verðbólguálag á
skuldabréfamarkaði farið lækk-
andi og sé nú um 3% samanborið
við 5% sl. haust. Munur verð-
tryggðra og óverðtryggðra kjör-
vaxta útlána í bankakerfinu (verð-
bólguálag) sé nú um 5,7%. Með
lækkandi verðbólgu séu því raun-
vextir óverðtryggðra útlána og
innlána nokkuð hærri en verð-
tryggðra um þessar mundir.
„Landsbankinn hefur á undan-
förnum misserum styrkt mjög
lausafjárstöðu sína, ekki síst með
aukinni markaðshlutdeild í innlán-
um en innlán bankans jukust mest
allra banka og sparisjóða á síðast-
liðnu ári. Sterk lausafjárstaða
bankans hefur gert það að verkum
að hann hefur verið lánveitandi í
meira mæli en lántakandi á inn-
lendum peningamarkaði. Um 90%
af útlánum bankans í íslenskum
krónum eru fjármögnuð með inn-
lánum. Bankinn hefur því tíma-
bundið svigrúm til lækkunar út-
lánsvaxta án þess að stýrivextir
Seðlabanka lækki,“ segir í yfirlýs-
ingu Landsbankans.
Með ákvörðun sinni lækkar
Landsbankinn vexti á óverð-
tryggðum skammtímalánum, en
vextir á verðtryggðum lánum
breytast ekki. Halldór sagði að um
30% af útlánum Landsbankans
væru í formi óverðtryggðra
skammtímalána en það er þó meira
en helmingur af útlánum bankans í
íslenskum krónum.
Nauðsynlegt að vextir lækki
Valgerður Sverrisdóttir við-
skiptaráðherra sagðist fagna þessu
frumkvæði Landsbankans. Hún
sagðist telja þetta ábyrga afstöðu
og sýna vilja til að taka þátt í lækk-
un verðbólgu. „Ég hef verið að
vonast eftir bankarnir sýndu lit og
lækkuðu vexti. Ég vona að þeir
stígi fleiri skref og að þarna sé haf-
in þróun sem haldi áfram. Það er
nauðsynlegt fyrir heimilin í land-
inu og atvinnulífið að vextir lækki.“
Valgerður sagðist telja að það
hefði verið svigrúm fyrir viðskipta-
bankana að lækka vexti án þess að
Seðlabankinn lækkaði stýrivexti.
Það hefði a.m.k. verið mat Lands-
bankans að svo væri.
Birgir Ísleifur Gunnarsson
Seðlabankastjóri vekur athygli á
því að það sé á valdi hvers við-
skiptabanka fyrir sig að taka
ákvörðun um sína vexti og vaxta-
róf, sem Seðlabankinn vilji engin
áhrif hafa á, inntur eftir viðbrögð-
um sínum við ákvörðun Lands-
bankans um að lækka m.a. vexti á
óverðtryggðum lánum og afurða-
lánum um 0,25%. „Ég vil hvorki
segja gott né illt um þessa ákvörð-
un þeirra,“ segir Birgir Ísleifur.
„Það sem hefur hins vegar vakið
athygli okkar er að munurinn á
okkar stýrivöxtum og meðalávöxt-
un óverðtryggðra skuldabréfa hjá
bönkunum jókst um 2% frá 1999 til
2001.“ Umrædd vaxtahækkun við-
skiptabankanna fór þannig úr 5,8 í
7,8%, að sögn Birgis Ísleifs. „Mér
finnst það ekkert óeðlilegt að
bankarnir skili því að einhverju
leyti til baka nú þegar eftirspurn
eftir útlánum dregst saman.“
Birgir segir að ekki sé um stór-
fellda ákvörðun að ræða sem muni
hafa sérstaka þýðingu fyrir efna-
hagslífið.
Töldu ekki rétt að
ganga gegn vaxtastefnu
Seðlabankans
Búnaðarbankinn tilkynnti í gær
lækkun vaxta á óverðtryggðum
inn- og útlánum í samræmi við
vaxtalækkanir annarra viðskipta-
banka um að jafnaði 0,25% frá og
með næstu mánaðamótum. „Frá
síðustu mánaðamótum höfum við
verið að skoða hvort ástæða væri
til vaxtalækkunar en fannst ekki
rétt í ljósi stöðunnar að ganga
gegn vaxtastefnu Seðlabankans,“
segir Árni Tómasson, bankastjóri
Búnaðarbankans. „Við höfum hins
vegar ákveðið nú að lækka vexti til
samræmis við það sem gert hefur
verið.“
Í fréttatilkynningu frá Búnaðar-
bankanum kemur fram að stjórn-
endur Búnaðarbankans hafi verið
fylgjandi vaxtastefnu Seðlabank-
ans sem hefur um langt skeið hald-
ið stýrivöxtum háum. Hafi stjórn-
endur Búnaðarbankans talið for-
gangsverkefni hagstjórnar að
draga úr spennu á vöru- og vinnu-
markaði sem er undirrót hárrar
verðbólgu og mikils viðskiptahalla.
Aðstæður hafi hins vegar breyst
mikið að undanförnu og helstu
hagvísar bendi til þess að betra
jafnvægi sé að komast á í þjóð-
arbúskapnum.
Vilja tryggja viðskiptavinum
samkeppnishæf kjör
Íslandsbanki tilkynnti sömuleið-
is vaxtalækkun í samræmi við
vaxtalækkanir annarra banka. „Ís-
landsbanki mun fyrir helgina
ákveða hvenær og hve mikið vextir
verða lækkaðir en við þá ákvörðun
verður tekið mið af hvað keppi-
nautarnir gera,“ segir Valur Vals-
son, bankastjóri Íslandsbanka.
„Við erum á samkeppnismarkaði
og viljum tryggja að við getum
boðið okkar viðskiptavinum sam-
keppnishæf kjör á hverjum tíma.“
Í fréttatilkynningu frá bankan-
um í gær kemur fram að bankinn
hafi í langan tíma talað fyrir því að
tilefni sé til að lækka vexti hér-
lendis, en Seðlabankinn hafi verið
annarrar skoðunar. „Það kemur á
óvart í ljósi þess að löggjafinn hef-
ur falið Seðlabankanum að stýra
vaxtastigi í landinu að annar rík-
isbanki fari á þennan hátt gegn
stefnu Seðlabankans,“ segir í til-
kynningunni.
Ekki náðist í talsmann spari-
sjóðanna í gærkvöldi.
Tökum mið
af lækkandi
verðbólgu
Bankastjóri Landsbankans um
ákvörðun bankans að lækka vexti
Landsbankinn reið á
vaðið með vaxtalækkun
í gær og í kjölfarið
fylgdu Íslandsbanki og
Búnaðarbanki. Við-
skiptaráðherra fagnar
vaxtalækkuninni og
bankastjóri Seðlabank-
ans segir það í valdi
hvers banka að ráða
sínu vaxtastigi.