Morgunblaðið - 21.03.2002, Blaðsíða 8

NÝJU námsmanna-
blokkirnar við Suður-
götu í Reykjavík eru
með flötu þaki. Ástæð-
an er hins vegar ekki
sú að arkitektarnir hafi
hugsað sér að slá tvær
flugur í einu höggi og
nota þær undir flug-
braut. Það er þó engu
líkara er flugvél Ís-
landsflugs sé að lenda á
þakinu.
Að lenda
á þakinu?
Ljósmynd/Baldur Sveinsson
FRÉTTIR
8 FIMMTUDAGUR 21. MARS 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Ráðstefna: Konur í vísindum
Konur sækja
í sig veðrið
NÆSTKOMANDIföstudag, 22.mars, verður
haldin ráðstefna með yf-
irskriftinni „Konur í vís-
indum“ í Salnum í Kópa-
vogi klukkan 13 til 17 og
fjallar hún um stöðu
kvenna innan íslenska
vísinda- og rannsóknar-
samfélagsins. Einn að-
standenda ráðstefnunnar
er Hellen Gunnarsdóttir,
deildarstjóri háskóla- og
vísindadeildar mennta-
málaráðuneytisins. Hún
svaraði fúslega nokkrum
spurningum Morgun-
blaðsins.
– Hver heldur ráð-
stefnuna og hvert er til-
efni hennar?
„Ráðstefnan um konur
í vísindum er boðuð af mennta-
málaráðuneytinu og verður
haldin í Salnum í Kópavogi. Yf-
irskrift hennar er: Konur í vís-
indum. Fer mannauður til spill-
is? Menntamálaráðherra Tómas
Ingi Olrich setur ráðstefnuna
með ávarpi. Ég hef annast
ásamt fleirum undirbúning ráð-
stefnunnar sem tekur á málefn-
um kvenna í vísindum.“
– Hver eru markmið ráðstefn-
unnar?
„Markmið þessarar ráðstefnu
er að draga upp mynd af stöðu
íslenskra kvenna í vísindum,
greina stöðu þeirra í samhengi
við stöðu kvenna í öðrum lönd-
um Evrópu. Á ráðstefnunni
verða kynntar niðurstöður
skýrslu um hlut kvenna í vís-
indum á Íslandi, þar sem not-
aðar eru tölfræðilegar upplýs-
ingar til að varpa ljósi á umfang
og hlutfallslega þátttöku kvenna
í fræðastörfum og rannsóknum.
Tilurð verkefnisins er aðild Ís-
lands að rannsóknaráætlunum
Evrópusambandsins þar sem
m.a. er unnið að því að auka hlut
kvenna í vísindum á grundvelli
þeirrar hugsjónar að full nýting
mannauðs auki hagvöxt og vel-
ferð. Upplýsingarnar sem
skýrslan byggist á voru teknar
saman af nefnd um konur og vís-
indi sem skipuð var af mennta-
málaráðherra vorið 2000.“
– Hver er hlutur kvenna í vís-
indum hér á landi?
„Langskólanám eða doktors-
próf er lykill að störfum á sviði
vísinda og rannsókna. Ef við
skoðum málið út frá menntun
kvenna kemur í ljós að konur
eru síður en karlar með dokt-
orspróf, en á tímabilinu 1990 til
2000 voru konur um fjórðungur
þeirra sem luku doktorsprófi.
Þær voru einnig í minnihluta í
æðstu stöðum háskólanna. Þó
hafa konur verið um helmingur
þeirra sem stunda nám á und-
anförnum árum. Þær eru um
helmingur þeirra sem útskrifast
frá framhaldsskólum og í meiri-
hluta þeirra sem útskrifast með
stúdentspróf. Jafnframt eru þær
í meirihluta þeirra
sem stunda nám og
útskrifast af háskóla-
stigi á Íslandi með
fyrstu háskólagráðu.“
– Má ætla að mann-
auður fari til spillis?
„Þrátt fyrir að konur séu í
meirihluta þeirra sem útskrifast
með fyrstu háskólagráðu fer
hlutfall þeirra lækkandi eftir því
sem gráðan verður hærri. Hins
vegar eru vísbendingar um að
konur sæki í auknum mæli í
framhaldsnám og er það jákvæð
þróun. Það er ljóst að vísindi og
rannsóknir verða æ mikilvægari
í hagsæld og hagvexti þjóða. Að
okkar mati skilar sú fjárfesting
sem lögð er í menntun kvenna
sér ekki nægjanlega vel til sam-
félagsins. Á leið til starfsframa
eru hindranir sem mikilvægt er
að tekið verði á svo menntun
þeirra fari ekki til spillis. Á ráð-
stefnunni verður reynt að svara
því hvort og hvaða hindranir eru
á leið kvenna í vísindum og
rannsóknum og skoðað hvort
mat á störfum kvenna sé öðru-
vísi en karla þegar sótt er um
stöður í háskóla.“
– Er hér verið að sækja í eitt
af þessum hefðbundu karlavígj-
um?
„Það má færa rök fyrir því að
konur sæki að körlum sem
starfa í vísindum og rannsókn-
um. Þó að karlar séu enn í
meirihluta meðal háskólakenn-
ara fjölgar konum í stöðum há-
skólakennara smátt og smátt. Í
dag eru konur um 9% prófess-
ora en þeim hefur fjölgað um-
talsvert í stöðu dósenta og lekt-
ora og eru um helmingur í
stöðum lektora í dag. Það er
ljóst að staðalmynd vísinda-
mannsins er karl en miðað við
niðurstöðu okkar þá eru konur
að sækja í sig veðrið á sviði vís-
inda, en betur má ef duga skal.
Leiða má rök að því að skortur á
fyrirmyndum fyrir kvennemend-
ur dragi úr áhuga kvenna á að
sækjast eftir starfsframa á sviði
vísinda og rannsókna. Ef fjölga
á konum á þessu sviði er nauð-
synlegt að huga að því þegar á
fyrstu skólastigum.
Gefa þarf kennslu-
fræði vísindanna og
framsetningu kennslu-
efnis aukinn gaum
með það fyrir augum
að vinna gegn staðalmyndum og
fordómum sem þrengja val-
möguleika einstaklinga. Einn
fyrirlesturinn á ráðstefnunni
fjallar einmitt um þetta efni, þar
sem tekið verður á orðræðu í
fræðitextum og kennslubókum
um kynfæri mannsins og hvern-
ig kynbundin framsetning texta
getur haft mikil áhrif þegar
grannt er skoðað.“
Hellen Gunnarsdóttir
 Hellen M. Gunnarsdóttir er
stúdent frá MR 1978 og með BA-
próf frá félagsvísindadeild HÍ ár-
ið 1983. MA-próf í samskipta- og
stjórnunarfræði frá University
of Southern California 1986. Að
námi loknu var hún forstöðu-
maður Rannsóknarþjónustu HÍ
og síðar framkvæmdastjóri
rannsóknarsviðs til 1997. Hóf
störf í menntamálaráðuneytinu
árið 1998. Eiginmaður hennar er
Örn Karlsson framkvæmdastjóri
og eiga þau tvo syni.
…og hvaða
hindranir eru
á leið kvenna
Hérna hefurðu svo seðlana og réttu græjurnar, Rannveig mín. Ég ætlast að sjálfsögðu til
að afköstin við gróðursetningu og línulögn fyrir sérana verði tvöfölduð.
FERTUG íslensk kona var handtek-
in í Faro í Portúgal í lok janúarmán-
aðar síðastliðins að beiðni alþjóða-
deildar ríkislögreglustjóra vegna
fangelsisdóms sem kveðinn var upp
yfir henni árið 1997. Hin handtekna
hafði verið dæmd til 15 mánaða
fangelsisrefsingar af Héraðsdómi
Reykjavíkur fyrir fjársvik, skjalafals
og misneytingu. Hún mætti ekki til
afplánunar en hvarf úr landi. Hún
hafði verið eftirlýst fyrir íslensk yf-
irvöld um alllangt skeið er hún
fannst í Portúgal.
Það var fyrir árvekni starfsmanna
utanríkisráðuneytisins að hún fannst
en hún þurfti að fá vegabréf sitt end-
urnýjað og setti sig í samband við
ráðuneytið í því skyni. Ráðuneytið
hafði undir höndum upplýsingar um
ókláruð mál hennar hérlendis og
gerði embætti ríkislögreglustjóra
viðvart.
Framsalið frá Portúgal gekk hratt
fyrir sig og fóru íslenskir lögreglu-
menn utan til að sækja konuna og
fluttu hana til Íslands í byrjun febr-
úar til afplánunar dómsins, sam-
kvæmt upplýsingum lögreglu.
Íslendingur
sóttur til
Portúgals
vegna fang-
elsisdóms