Morgunblaðið - 28.06.2002, Blaðsíða 48

48 FÖSTUDAGUR 28. JÚNÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
BRÉF
TIL BLAÐSINS
Kringlunni 1 103 Reykjavík  Sími 569 1100
 Símbréf 569 1329  Netfang bref@mbl.is
Allt efni sem birtist í Morgunblaðinu og Lesbók er varðveitt í upplýsinga-
safni þess. Morgunblaðið áskilur sér rétt t i l að ráðstafa efninu þaðan, hvort
sem er með endurbirtingu eða á annan hátt. Þeir sem afhenda blaðinu efni
ti l birtingar teljast samþykkja þetta, ef ekki fylgir fyrirvari hér að lútandi.
EF litið er á erindisbréf grænmet-
isnefndar, frumvarp landbúnaðar-
ráðherra og afgreiðslu í þinginu,
liggur svarið ljóst fyrir. Megin-
áherslan var lögð á að lækka verð til
neytenda á þessari hollu vöru.
Þegar aðlögunarsamningurinn er
skoðaður og síðan reglugerðin um
beingreiðslurnar, er annað upp á
teningnum.
Þar er fyrst til að taka, að bein-
greiðslufjárhæðin er föst tala, 195
milljónir fyrir árið, og strax núna er
farið að gera ráð fyrir því í reglu-
gerðinni, að skerða þurfi einingaverð
á vörunni, ef framleiðslan, og þá von-
andi líka neyslan, eykst eitthvað frá
fyrra ári.
Samt er ákveðið að greiða bein-
greiðslur frá áramótum, þó að þá
hafi verð verið óeðlilega hátt (tóm-
atar 699 kr. kg, agúrkur 560 kr. kg).
Fyrir utan það, að beingreiðslur ofan
á slíkt verð er ekkert annað en gjöf,
þá gefur augaleið, að neytendur nutu
einskis á þeirri tombólu.
Þegar svo aftur á móti verðið
hrundi á gúrkunum 15. mars og hélst
undir hundrað krónum fram yfir 1.
maí, hefði verið gott að fá ríflegar
beingreiðslur til að geta flaggað sem
lengst lægsta gúrkuverði heims-
byggðarinnar. Nei, þá fengum við
bæði á okkur kílóagjaldið frá heild-
söluaðilanum og „fyrirheit“ í reglu-
gerðinni um að til skerðinga geti
komið á lofuðum beingreiðslum yfir
árið.
Annað hljóð var í strokki tómata-
bænda. Háa verðið hélst nærri út all-
an maí, þrátt fyrir frjálsan innflutn-
ing (heimsmarkaðsverð á tómötum
virðist hafa minni áhrif hér en
heimsmarkaðsverð á gúrkum og
papriku).
En glópalán tómatabænda var þar
með ekki upp urið. Í reglugerðinni,
sem er undirrituð 22. maí, er kveðið
á um, að tómataframleiðendur skuli
fá tvöfaldar beingreiðslur fyrir maí-
mánuð! Ekki nutu neytendur þessa í
lækkuðu verði, enda varla von þegar
þessi aukageta kemur upp úr hatti
ráðuneytisins í lok þess mánaðar
sem við átti.
Reyndar virðist þessi ákvörðun
vera á skjön við aðlögunarsamning-
inn, þar sem segir í 2. grein 2.3:
„Heimilt verði að greiða mismunandi
háar beingreiðslur eftir tímabilum.“
Síðan segir: „Ákvarðanir um notk-
un þessara heimilda skulu teknar
með nægjanlegum fyrirvara til að
framleiðendur geti aðlagað sig
breyttum framleiðsluskilyrðum.“
Þannig er margt sem gera mætti
athugasemdir við í þessu nýja kerfi.
Vonandi er ekki keppt að því vísvit-
andi að koma hér á stórframleiðslu
örfárra sem hefðu allt í hendi sér,
bæði framleiðslu og sölu. Meiri fá-
keppni og stærri einingar leiða
örugglega ekki til lægra verðs.
Samantekt í lokin:
1. Beingreiðslum er eytt á tímabil,
þar sem verð er hátt og neytendur
njóta einskis af niðurgreiðslunum.
2. Tvöfaldaðar eru beingreiðslur á
tómötum í maí, eftir á, alveg að
óþörfu, því verðið var í toppi.
3. Síðan er farið að gera ráð fyrir
skerðingu á greiðslum vegna auk-
innar framleiðslu.
Þannig sitja eftir, í súpu samninga
og reglugerða, neytendur og hinn al-
menni garðyrkjubóndi, en bóndi
þessi á þann kost að úrelda gróður-
húsin sín og líklega sjálfan sig um
leið.
Hver er það sem stendur á bak við
þetta allt saman? Mér kemur í hug
gömul vísa, sem eg set hér til íhug-
unar.
Bak við tjöldin situr sál
sem að völdin hefur.
Vegur gjöldin, metur mál,
meðan fjöldinn sefur.
Það er brýnt að fjöldinn vakni og
láti sig þetta mál varða. Alþýðusam-
bandið og BSRB áttu fulltrúa í
grænmetisnefnd. Alþingi kom líka
að þessu máli. Ég spyr: Var það
þetta sem menn vildu?
ÓLAFUR STEFÁNSSON,
cand.agr. og garðyrkjubóndi,
Syðri-Reykjum, Biskupstungum.
Fyrir hverja
eru beingreiðslur
á grænmeti?
Frá Ólafi Stefánssyni:
ÞAÐ vakti athygli fyrir skömmu
þegar formaður LÍÚ kvartaði sáran
undan smábátunum, sem fengu að
veiða í 23 daga á ári. Þeir væru að
veiða allt of mikið frá hans umbjóð-
endum sem ættu fiskinn í sjónum.
Það sem er þó mest athygli vert er
þessi tími, 23 dagar. Það eru 365
dagar í árinu. Hvaða fyrirtæki gæti
gengið sem starfaði aðeins 23 daga á
ári?
Hvernig er hægt að lifa af því að
veiða fisk í aðeins 23 daga á ári?
Hvernig myndi þessi útgerð ganga
ef hún stæði kvótaþegum jafnhliða
og gæti starfað árið um kring?
Er formaður LÍÚ ekki einfaldlega
hræddur við þessa menn, sem sýna á
svo augljósan hátt að hægt er að
hagræða í útgerð með því að veita
jafnan aðgang að auðlindinni?
Myndu þeir ekki auðveldlega
sigra hans umbjóðendur í jafnri sam-
keppni?
Smábátaútgerð er eflaust sú starf-
semi sem styrkir sjávarbyggðirnar
hvað mest. Það þarf minnst fjár-
magn til að hefja slíka útgerð, og sú
staðreynd veitir fólki umfram allt ör-
yggistilfinningu. Það hefur nefnilega
þann valkost að fá sér trillu og fara
að veiða ef annað bregst og neyðist
ekki til að flytja á mölina.
GUÐMUNDUR ÖRN JÓNSSON,
Laugalind 1, Kópavogi.
23 dagar
Frá Guðmundi Erni Jónssyni: