Morgunblaðið - 14.09.2002, Blaðsíða 23

ríkjunum, nema við ferns konar veið-
ar við Alaska. Þingið hefur bannað
notkun slíks kvótakerfis, en við erum
að vinna að því að fá því banni
hnekkt. Við teljum að kvótakerfi eins
og á Íslandi sé afskaplega mikilvægt
til þess að stjórna fiskveiðum, enda
hafa Íslendingar sýnt hve miklu það
getur skilað.
Við höfum notað sóknardaga í tölu-
verðum mæli, en teljum kvótakerfi
betri leið til að ná árangri í fiskveiði-
stjórnuninni. Við þurfum að minnka
flotann en í Bandaríkjunum eru eng-
ir opinberir styrkir til sjávarútvegs-
ins. Þess vegna gæti kvótakerfi kom-
ið sér vel á þann hátt að
sjávarútvegurinn sjálfur myndi þá
kaupa þá út, sem vilja hætta, eins og
er á Íslandi.“
Stöndum á
krossgötum
Hvernig gengur uppbygging fiski-
stofnanna?
„Við stöndum á krossgötum á viss-
an hátt í fiskveiðistjórnuninni. Upp-
bygging ofveiddra fiskistofna hefur
reynzt sjávarútveginum erfið. Mikið
er um málsóknir og skaðabótakröfur
á hendur yfirvalda vegna ýmissa
reglugerða sem settar hafa verið til
að byggja upp fiskistofna og skerða
um leið athafnafrelsi sjómanna. Rétt-
arkerfið leikur því orðið nokkurt
hlutverk í fiskveiðistjórnun. Niður-
staða dómara getur til dæmis verið á
þann veg að við verðum að ljúka upp-
byggingu tiltekins stofns fyrir ágúst
2003. Þarna erum við í töluverðum
vanda því það er ljóst að stjórnvöld í
„ÉG tel íslenzka fiskveiðistjórnunar-
kerfið mjög gott og tel að slíkt kerfi
myndi henta vel við fiskveiðistjórnun
í Bandaríkjunum. Vandi okkar er
umframveiðigeta fiskiskipaflotans og
við þurfum að sníða veiðigetuna að
veiðiþoli fiskistofnanna. Þegar of
mörg skip eltast við of fáa fiska tapa
allir á veiðunum, samkeppnin verður
of mikil og hætta á því að verr verði
farið með auðlindina en ella. Við
verðum að draga úr veiðigetunni og
til að geta það þurfum við kerfi eins
og íslenzka kvótakerfið,“ segir Will-
iam T. Hogarth, aðstoðarfram-
kvæmdastjóri NOAA Fisheries í
Bandaríkjunum, í samtali við Morg-
unblaðið.
2.400 starfsmenn
NOAA, sem er stofnun sem fer
með málefni sjávar og loftslags í
Bandaríkjunum, ber meðal annars
ábyrgð á fiskveiðistjórnun í landhelgi
Bandaríkjanna utan þriggja mílna. Á
fjárlögum þessa árs hefur sjávarút-
vegsdeildin yfir að ráða um 68 millj-
örðum íslenzkra króna. Starfsmenn
eru yfir 2.400 á fimm svæðum. Stofn-
unin rekur 5 vísindastöðvar og 12
rannsóknastofur í 15 ríkjum, en höf-
uðstöðvarnar eru Silver Springs í
Maryland.
„Ríkin sjálf stjórna veiðunum út að
þriggja mílna lögsögu hvert fyrir sig.
Við berum svo ábyrgð á veiðistjórn-
un, eftirliti, rannsóknum og í raun
nánast öllu, sem við kemur fiskveið-
unum og sjávarspendýrum þar fyrir
utan.
Sjávarútvegurinn er Bandaríkjun-
um mikilvægur, þó ekki eins og á Ís-
landi. Við teljum að sportveiðar í
Bandaríkjunum skili um 25 milljörð-
um dollara, 2.200 milljörðum króna,
inn í þjóðarframleiðsluna, en sjávar-
útvegurinn um 27 milljörðum, 2.350
milljörðum króna. Sjómenn eru um
170.000, skip og bátar eru um 123.000
og sportveiðimenn eru um 17 millj-
ónir,“ segir Hogarth.
Spornað gegn ofveiði
Hvernig er staðið að ákvörðun um
leyfilegan heildarafla?
„Fiskveiðistjórnunin byggist að
grunni til á lögum frá 1976 kennd við
Magnuson-Stevens. Lögunum var
fyrst ætlað að auka hlut Bandaríkj-
anna sjálfra í veiðum innan lögsögu
þeirra, en mikið var um veiðar út-
lendinga innan lögsögunnar. Þær eru
nú að heita má úr sögunni. Þessum
lögum var svo breytt 1996 vegna þess
að þrátt fyrir að útlendingarnir færu,
varð reyndin sú að ofveiði var um-
talsverð. Samkvæmt þeirri breyt-
ingu var okkur gert að byggja fiski-
stofnana upp að nýju innan 10 ára
auk þess sem ýmsum veiðum voru
settar ýmsar þrengri skorður en áð-
ur.
Í Bandaríkjunum eru sérstök
svæðisbundin fiskveiðiráð, alls átta.
Þessi ráð leggja tillögur sínar um
leyfilegan heildarafla og fyrirkomu-
lag veiðanna fyrir okkur. Ráðin bera
ábyrgð á þessum tillögum en síðan
tökum við við, komum þeim í fram-
kvæmd og fylgjum þeim eftir. Það
koma því margir að þessum ákvörð-
unum, sem eru teknar á lýðræðisleg-
an hátt.
Undir okkur heyrir 81 fiskistofn
sem hefur verið ofveiddur og verið er
að endurreisa og því verður að vera
lokið innan tilskilins tíma. Ofveiddir
stofnar voru um 90 fyrir ári svo okk-
ur hefur aðeins miðað í rétta átt.“
Hefur þú verið að kynna þér ís-
lenzkan sjávarútveg hér?
Framseljanlegir
kvótar bannaðir
„Já. Mér þykir mjög mikið koma
til fiskveiðistjórnunar á Íslandi sem
byggist á réttindavörzlu, úthlutun
framseljanlegra veiðiheimilda á skip.
Við höfum ekki slíkt kerfi í Banda-
Bandaríkjunum eiga að stjórna fisk-
veiðunum, ekki réttarkerfið.
Uppbygging fiskistofnanna er á
góðum rekspöl, en þar er þorskstofn-
inn við austurströndina aðalvanda-
málið. Einn þáttur þess er sá að regl-
ur okkur um veiðarnar hvetja til
brottkasts, þar sem sjómenn mega
aðeins koma að landi með þorsk inn-
an ákveðinna stærðarmarka. Sá fisk-
ur sem fellur utan þeirra fer í sjóinn
aftur og veldur því að fiskveiðidauði
verður of hár og upplýsingar um
hann ekki réttar.
Við höfum þurft að taka erfiðar
ákvarðanir og verðum að vinna með
alþjóðasamfélaginu, verðum að líta á
útbreiðslu fiskistofna og hvort þeir
eru sameiginlegir með okkur og öðr-
um þjóðum.
Það eru breytingar framundan og
ég hef kynnzt mörgu merkilegu hér á
Íslandi. Við getum til dæmis tekið
dæmið um rafrænu afladagbókina,
sem er hugmynd, sem myndi nýtast
mjög vel í Bandaríkjunum. Það er
ljóst að Íslendingar og Bandaríkja-
menn geta og ættu að vinna vel sam-
an að stjórnun fiskveiða.“
Hvalveiðar umdeildar
Hvaða skoðun hefur þú á hvalveið-
um?
„Hvalveiðar eru sérstaklega um-
deildar. Mér er ljóst að Íslendingar
og margar fleiri þjóðir vilja stunda
hvalveiðar. Afstaða margra í Banda-
ríkjunum til hvalveiða byggist að
miklu leyti á tilfinningum og málið er
snúið. Við styðjum aðild Íslands að
Alþjóðahvalveiðiráðinu og þurfum að
finna leið fyrir þjóðirnar til að finna
lausn á deilunum um hvalveiðar. Það
hefur verið bent á það á Íslandi að
ætli menn að nýta auðlindir hafsins
með sjálfbærum hætti, verði að gera
það frá báðum endum, bæði neðar-
lega í lífkeðjunni og ofarlega. Ég hef
ekki komið mikið að þessum málum
en það er ljóst að finna verður lausn á
þeim,“ segir William T. Hogarth.
William T. Hogarth, aðstoðarfor-
stjóri NOAA, telur að kvótakerfi
að fyrirmynd þess íslenzka geti
orðið til þess að bæta fiskveiði-
stjórnun við Bandaríkin. Í viðtali
Hjartar Gíslasonar við Hogarth
kemur meðal annars fram að 81
fiskistofn innan lögsögu Banda-
ríkjanna er ofveiddur. William T. Hogart
Kvótakerfið myndi
henta okkur vel
VIÐSKIPTI/ATHAFNALÍF
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 14. SEPTEMBER 2002 23