Morgunblaðið - 14.09.2002, Side 28

NEYTENDUR
28 LAUGARDAGUR 14. SEPTEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Býður Bónus alltaf betur?
„Við erum alltaf ódýrastir.“
Alltaf?
„Alltaf!“
Hvernig farið þið að því?
„Við erum með einn mann sem
gerir ekkert annað en að fylgjast
með verði á markaðinum. Þegar
mikið liggur við, eins og í verðstríði
undanfarinna vikna, hefur aðstoðar-
maður minn lagt okkur lið. Þegar
Bónus var opnaður var verðstríð við
Hagkaup, síðan var verðstríð við
Miklagarð. Í framhaldi af því kom
Nettó, seinna Krónan og loks Euro-
pris. Þegar nýir aðilar koma inn á
markaðinn verða alltaf hræringar í
verðlagningu.“
Eru það varanlegar eða tíma-
bundnar lækkanir?
„Þegar Bónus kom á markað fyrir
13 árum lækkaði matvöruverð strax
um 20% og sú lækkun hefur reynst
varanleg.“
Hvað um daginn í dag?
„Núna er Bónus 30–35% ódýrari
en dýrari endinn á markaðinum og
bilið að aukast ef eitthvað er. Þessi
munur hefur vaxið mest á síðastliðn-
um tveimur árum, eftir því sem
verslunum á lágvöruverðsendanum
hefur fjölgað.“
Getur þú lýst því nánar hvernig
þið fylgist með matvöruverði?
„Starfsmaðurinn sem sér um
verðkannanir mætir klukkan átta á
morgnana og þá förum við yfir atriði
dagsins. Klukkan níu mætir hann í
þær verslanir sem búið er að opna og
skrifar niður verð á allri ferskvöru;
ávöxtum og grænmeti, fersku kjöti
og eggjum. Auk þess skoðar hann
hvað er helst á döfinni í viðkomandi
verslun og sendir mér SMS-skilaboð
ef veruleg breyting hefur orðið á
verði milli daga. Þessi maður er bú-
inn að vera hjá okkur í 12 ár og síð-
astliðin tíu ár eingöngu í þessu, svo
hann er fljótur að átta sig á því
hvernig staðan er. Um tólfleytið er
hann kominn hingað yfir til mín þar
sem ég fer yfir verð sem hann er bú-
inn að skrifa niður og skanna. Ef það
er óþægilega nálægt í einhverjum
vörutegundum aukum við verðbilið
og lækkum meira.“
Er Europris nálægt Bónusi í verð-
lagningu?
„Samkvæmt okkar verðkönnun-
um hjá þeim, sem byggjast á 7–800
vöruliðum, erum við 11–13% ódýr-
ari.“
Hvað kannið þið verð á mörgum
vöruliðum?
„Farið er í verslanir bæði fyrir og
eftir hádegi. Fyrir hádegi eru kann-
aðir 300 vöruliðir í hverri búð. Eftir
hádegi er farið í alla stórmarkaðina
og 800–1.200 vörunúmer skönnuð í
hverri verslun. Þær upplýsingar eru
síðan prentaðar seinnipartinn og
liggja á borðinu hjá mér þegar ég
mæti morguninn eftir. Þegar Bónus
er opnaður klukkan tólf er ég búinn
að yfirfara upplýsingarnar og lækka
verð hjá okkur ef þess gerist þörf.“
Hvað kostar þetta verðlagseftir-
lit?
„Við verjum milljón á mánuði til
þess.“
Hefur þrýstingur á verslanir til
þess að lækka vöruverð aukist mikið
að þínu mati?
„Umræðan í samfélaginu hefur
verið á þá leið, til að mynda í fjöl-
miðlum, þar sem sífellt er verið að
bera saman verðlag á Íslandi og
Norðurlöndum, svo dæmi sé tekið.
Við höfum sett saman lista og mun-
um innan tíðar fara af stað með mán-
aðarlega verðkönnun í sambæri-
legum verslunum við Bónus á
Norðurlöndum. Við munum birta
niðurstöðurnar, hvort sem þær eru
okkur í vil eða ekki. Ég veit fyrir víst
að samanburðurinn er óhagstæður
fyrir okkur í landbúnaðarvörum, en
við erum fyllilega samkeppnishæfir í
öðrum vörum og þessar staðreyndir
munum við leggja fram á heimasíðu
okkar. Við erum ekki bara að miða
okkur við verð á heimamarkaði held-
ur ætlum að færa okkur út fyrir
landsteinana. Að okkar mati er Bón-
us fyrirtæki sem getur boðið sam-
bærilegt verð við það sem best gerist
annars staðar.“
Hvernig farið þið að því?
„Bónus sker sig úr hvað aðra varð-
ar þegar kemur að yfirbyggingu fyr-
irtækisins. Ég tel að Bónus sé eins-
dæmi á Íslandi hvað þetta varðar,
miðað við veltu. Þrátt fyrir mikla
veltuaukningu hjá Bónusi á síðustu
árum, hefur yfirbyggingin staðið í
stað. Við erum með tvær stúlkur á
skrifstofunni, eina á símanum og
einn starfsmannastjóra. Ég er með
einn aðstoðarmann, verslunarstjór-
ar eru 18 og þrír svæðisstjórar sem
bera ábyrgð á 5–6 verslunum hver.
Ég sé sjálfur um öll innkaup en
verslanir sem velta svipuðum fjár-
hæðum og við eru oft með 5–6 manns
í innkaupum. Starfsmenn eru 350.
Við leitum allra leiða til þess að
spara. Það er engin kúnst að selja
ódýrt, en það er kúnst að selja ódýrt
og reka fyrirtækið réttum megin við
núllið. Um það snýst þessi rekstur
og að fyrirtækið sé eitthvað til þess
að byggja á til framtíðar.“
Hvað veltir Bónus háum fjárhæð-
um á ári?
„Áætluð velta Bónuss samkvæmt
Frjálsri verslun er rúmir 13 millj-
arðar. Velta Bónuss hefur vaxið um
50–60% á síðastliðnum 15 mánuðum.
Við fáum 350–400.000 viðskiptavini á
mánuði og Bónus veltir árlega sam-
kvæmt upplýsingum Frjálsrar versl-
unar jafn miklu í matvöru og 10–11
og Hagkaup samanlagt. Bónus er
með rúmlega helming af allri mat-
vörusölu Baugs.“
Hver er skýringin á þessari aukn-
ingu?
„Almenningur verður sér sífellt
meirameðvitandi um vöruverð. Það
er samdráttur í þjóðfélaginu og fólk
hefur þar af leiðandi haft minna milli
handanna. Þegar þannig árar leitar
það í ódýrari verslanir. Launþegar
hlupu upp til handa og fóta til þess
að fá aukinn lífeyrissparnað en
versluðu jafnframt í búðum sem eru
30–35% dýrari en Bónus. Matarinn-
kaup eru næststærsti útgjaldaliður
heimilisins og hægt að spara mikið
með hagstæðum innkaupum.“
Hvað er það að þínu mati sem
hamlar því að matvöruverð er ekki
lægra hér en raun ber vitni?
„35% af heildarveltu okkar eru
landbúnaðarvörur og við þekkjum
öll söguna í kringum þær. Bónus
kaupir mjög mikið magn af Mjólk-
ursamsölunni og Osta- og smjörsöl-
unni og í þeim viðskiptum eru nánast
allir á sömu kjörum, burtséð frá um-
fangi. Magnafsláttarkerfi þeirra er
þannig að ávinningurinn af stórum
innkaupum er nánast enginn. Meðan
engin samkeppni er hjá þessum fyr-
irtækjum mun verð á þeirra vörum
ekki lækka. Mjólkurlítri kostar samt
75 krónur í Bónusi, sem er sama
verð og á Spáni. Ríkisverð koma í
veg fyrir frekari hagræðingu í þess-
um flokki.
Tollastefna stjórnvalda
jafngildir innflutningsbanni
Við höfum bent á í gegnum tíðina
að tollastefna stjórnvalda jafngildi
innflutningsbanni. Það er nánast
ógjörningur að flytja inn landbúnað-
arvörur því verslunin þarf að eiga
kvóta og gjalda hann himinháu verði.
Íslenskir neytendur eru að okkar
mati fullfærir um að vega og meta
hvort þeir vilji ódýrara innflutt eða
dýrara íslenskt. Af hverju má neyt-
andinn ekki velja hvort hann kaupir
innflutt egg eða innflutta kjúklinga?
Bónus í Færeyjum flytur lambakjöt
inn frá Nýja-Sjálandi og selur á
helmingi lægra verði en lambakjöt
er selt á hér heima.
Það er mikið talað um álagningu í
matvöruverslun en þegar grænmet-
isnefnd landbúnaðarráðherra starf-
aði lagði ég til að fulltrúi verslunar
sem þekkir bæði innkaupsverð og
útsöluverð ætti sæti í nefndinni svo
menn gætu stuðst við raunverulegar
tölur, en það var ekki tekið til greina.
Einnig hef ég boðist til þess að senda
Samkeppnisstofnun 30–50 atriða
lista með innkaups- og útsöluverði
mánaðarlega svo stofnunin geti sjálf
fylgst með þróun á matvöruverði, en
fyrir því virðist ekki vera áhugi.“
Afnám grænmetistolla
„hefur svínvirkað“
Frá mínum bæjardyrum séð hefur
afnám tolla á grænmeti svínvirkað.
Á mánudögum fæ ég sent verð sem
mun gilda á grænmetismörkuðum
erlendis eftir viku, þegar varan er
komin hingað til mín. Ég fer með þá
vitneskju í Sölufélag garðyrkju-
manna og bið þá um að gera tilboð í
tiltekna pöntun. Síðan met ég hvort
borgi sig fyrir mig að flytja inn eða
kaupa þetta íslenska. Í flestum til-
vikum hefur ekki borgað sig að flytja
inn nokkuð nema papriku.“
Er samkeppni milli verslana
Baugs?
„Já, svo sannarlega og ég er ekki
viss um að fólk átti sig á því. Við er-
um að berjast um sömu kúnnana.
Okkar fyrirtæki eru gerð upp einu
sinni í mánuði, hver verslunarkeðja
þarf að standa á eigin fótum. Mér er
ekki klappað á bakið fyrir það, að
betur gangi hjá einhverjum öðrum.“
Verður Bónusverslunum fjölgað?
„Við hyggjumst opna fleiri versl-
anir, bæði á höfuðborgarsvæðinu og
úti á landi á næstu mánuðum. Við
höfum varið miklum tíma og fé til
þess að efla viðskiptasamband við
útlönd og erum að auka eigin inn-
flutning. Margar vörur sem við höf-
um keypt af heildsölum hérna heima
höfum við getað fengið á lægra verði
erlendis og heilmikið í farvatninu í
þeim efnum. Prins póló er eitt dæmi.
Við gátum lækkað kassa af Prins
pólói úr 1.395 krónum niður í 999
krónur með því að flytja það sjálfir
inn. Álagningarprósentan hélst nán-
ast sú sama og við bárum minna úr
býtum á hvern kassa en þrefölduð-
um söluna.
En ég vil taka fram að fjöldi heild-
sala stendur sig gríðarlega vel og
hefur lagað sig að breyttum aðstæð-
um á markaðinum. Verslanir geta
hæglega nálgast vörur erlendis svo
heildsalinn þarf að vera á tánum líka,
eins og verslunin sjálf. Til eru dæmi
um 50% álagningu frá heildsala, þótt
þau séu sem betur fer afar fá.
Ábati okkar af því að kaupa beint
af framleiðendum getur verið 20–
30%. Ef ávinningurinn er lítill borg-
ar sig hins vegar ekki að flytja inn.
Heildsalinn þarf að lifa af líka og ein-
hvers staðar þarf að draga mörkin.
Við höfum legið undir ámæli frá
tilteknum heildsölum, sem hafa tekið
sig saman um að kvarta undan af-
sláttarkjörum, þar sem þeir hafa
þurft að gefa 40% afslátt í sumum til-
vikum til þess að við vildum skipta
við þá. En ég spyr á móti, frá hvaða
verði er verið að gefa 40% afslátt?
Það er verð sem heildsalinn ákvarð-
ar sjálfur, burtséð frá því hvort það
telst eðlilegt. Í viðskiptum okkar við
útlönd er ekki til neitt sem heitir
listaverð og þar skilja menn ekki
þetta fyrirkomulag.“
Þið eruð stundum sakaðir um óbil-
girni í viðskiptum við heildsala og
framleiðendur. Hvað viltu segja um
það?
„Hér er engum fantabrögðum
beitt. Við þurfum að standa okkur á
hverjum einasta, einasta degi og hið
sama gildir um heildsalann. Ef hann
er ekki á tánum, förum við einfald-
lega annað. Mér finnst það eðlilegur
gangur. Samkeppni heldur manni
einfaldlega vakandi. Maður þarf að
hafa fyrir sínum viðskiptum, þannig
er það og á að vera. Sumar heild-
sölur standa sig það vel að bjóða allt-
af lægra verð en það sem best gerist
erlendis. Við erum sagðir vera harð-
ir í samningum en að mínu mati
verðum við að vera það til þess að
geta gætt hagsmuna neytenda líka.“
Eitt dæmi sem ég man eftir úr
jólaversluninni er fjölskylduspilið
Gettu betur sem einungis fékkst í
verslunum Baugs. Fólki virtist sárna
Samkeppni heldur manni
einfaldlega vakandi
Morgunblaðið/Kristinn
Guðmundur Marteinsson, framkvæmdastjóri Bónuss, á skrifstofunni, sem ekki hefur breyst í 13 ár.
Áætluð ársvelta Bónuss
er rúmir 13 milljarðar
og hefur vaxið um 50–
60% á síðastliðnum 15
mánuðum. Fleiri Bón-
usverslanir verða opn-
aðar um landið á næstu
mánuðum. Helga Krist-
ín Einarsdóttir ræddi
við Guðmund Marteins-
son, framkvæmdastjóra
Bónuss, sem telur
verslunina fyllilega
samkeppnisfæra
við norrænar lágvöru-
verðsverslanir.
Morgunblaðið/Kristinn
Einn starfsmaður Bónuss, Eyjólfur Einarsson, fylgist daglega með verði
í öðrum matvöruverslunum, bæði fyrir og eftir hádegi.