Morgunblaðið - 19.09.2002, Blaðsíða 37

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 19. SEPTEMBER 2002 37
Í sunnudagsblaði
Morgunblaðsins 14. júlí
sl. er vísindalegur leið-
ari um byggðakjarna
sem blómstra. Eru þar
til nefndir Árborgar-
svæðið, Akureyri, Egils-
staðir og ,,að nokkru
leyti“ Ísafjörður.
Um vandamál lands-
byggðar almennt segir
svo:
,,Vandi landsbyggð-
arinnar, sem svo mjög
er til umræðu, takmark-
ast við sjávarplássin,
sem byggðust upp, þeg-
ar aðstæður til útgerðar
voru allt aðrar en nú.
Það hefur aldrei verið hægt að gera
kröfu til þess að þótt útgerð og
vinnsla sjávarafurða hefjist um skeið
á ákveðnum stöðum haldi sú starf-
semi áfram um aldur og ævi. Í eina
tíð var atvinnustarfsemi með ein-
dæmum lífleg á Hesteyri við Hest-
eyrarfjörð. Nú eru þar sumarhús.
Skálavík utan Bolungarvíkur var
líka lífleg verstöð á sínum tíma. Þar
eru nú sumarhús.
Ísland er ekki að fara í eyði utan
suðvesturhornsins. Því fer fjarri. En
byggðin út um land er að færast til.
Við eigum að líta á það sem eðlilega
þróun en ekki dauðadóm yfir lands-
byggðinni sem slíkri.
Með því er ekki gert lítið úr aðlög-
unarvanda fólksins, sem býr í þeim
sjávarplássum sem standa höllum
fæti. En það er nauðsynlegt að skil-
greina vanda lands-
byggðarinnar rétt.“
Leiðarahöfundur
lætur hjá líða að nefna
fjölmörg blómberan-
leg dæmi önnur en
Hesteyri og Skálavík.
T.d. er búið að leggja
niður hvalstöðina á
Sólbakka við Önund-
arfjörð. Kannski hefir
því dæmi verið sleppt
af því sem þar er ekk-
ert sumarhús. Hval-
fangarinn Ellefsen
gerði sér hægt um
hönd og seldi vini sín-
um Hannesi Hafstein
sumarhús sitt á 1 –
eina krónu. Var húsið flutt til
Reykjavíkur og þjónar þar sem ráð-
herrabústaður.
Það hefði nú ekki verið ónýtt að
taka það sem dæmi um ,,eðlilega þró-
un“ að benda á svo glæsilegt sum-
arhús á Sólbakka við Önundarfjörð.
Það hefði líka huggað Flateyringa,
sem hrakist hafa frá verðlitlum eign-
um sínum að sjá svo glæsilegt sum-
arhús lítils virði einnig. En Ellefsen
kom í veg fyrir þá ,,eðlilegu þróun“,
enda útlendingur, sem ekki hefir átt-
að sig á eðlilegri þróun á Íslandi.
Það er mjög mikilvægt, að lands-
byggðarfólk átti sig sem allra fyrst á
,,eðlilegri þróun“ og hundskist til að
,,skilgreina vanda landsbyggðarinn-
ar rétt“.
Það er mjög mikilvægt fyrir Stöð-
firðinga að átta sig nú þegar togar-
inn þeirra hefir verið seldur burt.
Sér í lagi er mikilvægt að þeir átti sig
á þeirri ,,eðlilegu þróun“ að hús
þeirra breytist í verðlítil sumarhús
skv. ,,skilgreiningu“.
Þetta er einnig hin mesta nauðsyn
fyrir Raufarhafnarmenn, þegar
stærstu ölmusumenn þjóðarinnar
leggja niður síldar- og loðnuverk-
smiðju staðarins sökum hagræðing-
ar, enda verður þar þá blómleg sum-
arhúsabyggð eftir og tekið til við að
leysa ,,aðlögunarvandann“.
Þannig má fara hringinn í kring-
um landið. Og síðan fjallasýn og með
himinskautum til að breiða yfir stór-
þjófnað allra alda og afleiðingar hans
fyrir búsetu í landinu, þar sem
ómengað auðvald hefir náð sameign
þjóðarinnar undir sig og er þjónað af
málaliðum þess.
En afgangurinn af landsbyggðar-
lýðnum má fara fjandans til skv. skil-
greiningu sem þjónar nýju auðvaldi
sem Sjálfstæðisflokkurinn hefir
komið á fót á Íslandi með aðstoð hug-
sjónalauss hentistefnuflokks.
Rétt skilgreining
Sverrir
Hermannsson
Byggðamál
Það er mjög mikilvægt,
segir Sverrir
Hermannsson, að
landsbyggðarfólk átti
sig sem allra fyrst á
,,eðlilegri þróun“.
Höfundur er alþingismaður.
Moggabúðin
Reiknivél, aðeins 950 kr.
Hátíðarföt
með vesti
úr 100% ull
kr. 29.900
Allar stærðir til
46— 64
98—114
25— 28
Hátíðarfatnaður
íslenskra karlmanna
Hátíðarfatnaður íslenskra
karlmanna hefur notið mikilla
vinsælda frá því farið
var að framleiða hann.
Færst hefur í vöxt að íslenskir
karlmenn óski að klæðast
búningnum á tyllidögum, svo
sem við útskriftir, giftingar,
á 17. júní, þorrablót,
við opinberar athafnir hérlendis
og erlendis og við öll önnur
hátíðleg tækifæri.
Nýtt kortatímabil
Herradeild Laugavegi, sími 511 1718.
Herradeild Kringlunni, sími 568 9017.
P
ó
st
se
n
d
u
m
Pantanir óskast sóttar
GUNNAR Smári
Egilsson, ritstjóri
Fréttablaðsins, gerði
sig sekan um siðleysi
og ómerkilega fram-
komu í þættinum Ís-
land í dag á Stöð 2 sl.
föstudag. Jafnframt
misnotaði hann aðstöðu
sína og gerði þátta-
stjórnendunum skömm
til með því að hafa uppi
alvarlegar lygar í
beinni útsendingu.
Hann sakaði undirrit-
aðan um að hafa verið á
mála hjá svokölluðum
Kolkrabba viðskipta-
lífsins og skrifað um
hið forna Hafskipsmál, eins og ég
hefði verið leigupenni Eimskipa-
félagsins. Kolkrabbinn hafi haft mig
í vasanum til þess að klekkja á sam-
keppninni.
Nánar tiltekið átti ég að hafa verið
málsvari Eimskips í „herferð“ fyr-
irtækisins á hendur keppinautnum
Hafskipi. Á hverjum miðvikudegi,
daginn fyrir útkomu Helgarpóstsins
á fimmtögum, hafi ég setið við sím-
ann og beðið eftir því að Kolkrabbinn
hringdi í mig, sem hefði lesið mér
fyrir og ég skrifað orðrétt fréttir og
frásagnir eftir viðmælanda mínum í
ranni Eimskips. Í þokkabót hafi ég
byggt skrif mín á skjalabunka, sem
hafi haft að geyma níu mánaða rann-
sókn Eimskips á Hafskipi vegna
hugsanlegra kaupa. „Þaðan var allt
það fóður sem Halldór Halldórsson
notaði í greinar sínar í Helgarpóst-
inum,“ sagði Gunnar Smári orðrétt
og bætti við: „ … rétt áður en blaðið
kom út var hringt í hann og síðan
skrifaði hann bara beint upp … “.
Hvílík lygaþvæla! Og ósvífni!
Máli sínu til sönnunar lýsti Gunn-
ar Smári yfir því, að hann vissi þetta
fullvel, því einmitt á þessum tíma
hefði hann unnið á Helgarpóstinum.
Það þyrfti því ekki frekari vitnanna
við! Það var staðfesting þess, að allt
sem hann sagði um mig sem hand-
bendi Eimskips og Kolkrabbans
væri satt. Það eina rétta, sem Gunn-
ar Smári sagði í þessu samhengi var
að hann var starfsmaður HP. Hins
vegar hefur pilturinn ekki minnstu
hugmynd um hverjir
heimildarmenn mínir
voru né hvernig ég
vann allar þær greinar,
sem ég skrifaði um
málið. Hann veit ekki
bofs um það.
Ummæli hans um að
ég hafi verið leigupenni
Eimskips eða yfirleitt
reitt mig á heimildar-
menn hjá því fyrirtæki
eru röng og sama gildir
um Kolkrabbakenn-
ingu hans.
Raunar var nánast
allt sem hann sagði um
Hafskipsmálið rangt án
þess, að ég nenni að
elta ólar við það.
Það er greinilegt að Gunnar Smári
á mikið undir því, að ekki komi blett-
ur á Baug. Í umræddum þætti var
hann einmitt spurður um rannsókn
lögreglu á bókhaldi verzlunarkeðj-
unnar. Hann gerði lítið úr því máli,
sagði bókhald fyrirtækja aldrei skot-
helt heldur væri bókhald bara ein-
hvers konar viðmið eða „nálgun“
eins og hann kallaði bókhald fyrir-
tækja, og svo gerði hann grín að rík-
islögreglustjóra. Þar með var það út-
rætt.
En í beinu framhaldi byrjaði hann
að rifja upp Hafskipsmálið sem ein-
hvers konar hliðstæðu við Baugs-
rannsóknina, ekki sízt með hliðsjón
af „tímasetningu“ rannsóknarinnar.
Annarlegar hvatir lægju að baki
rannsókninni nákvæmlega eins og í
Hafskipsmálinu. Og hann lagði
áherzlu á, að minni manna þyrfti að
vera anzi „skakkt“ til að átta sig ekki
á að í Baugsmálinu líkt og í Haf-
skipsmálinu væri um að tefla dæmi
um hlut hinna myrku afla, sem not-
uðu fjölmiðla og önnur valdatæki til
að klekkja á mönnum og fyrirtækj-
um. Hafskipsmálið hefði ekki verið
„keyrt áfram“ af fjölmiðlum eins og
haldið hefði verið fram, heldur af
fjandmönnum fyrirtækisins í við-
skiptalífinu.
Hér skal þess getið, að stærsti ein-
staki eigandi Fréttablaðsins, sem
Gunnar Smári ritstýrir, er Jón Ás-
geir Jóhannesson, stjórnarformaður
Baugs. Hlutur hans mun nema um
45% og kann það að vera skýringin á
því, að Gunnar Smári reynir að gera
lítið úr málinu.
Gunnar Smári á að heita frétta-
skýrandi þáttarins Ísland í dag á
Stöð 2 á föstudögum, þegar hann fer
með umsjónarmönnum þáttarins yf-
ir fréttir vikunnar. Nær væri að kalla
Gunnar Smára fréttatrúð en frétta-
skýranda og í því ljósi hef ég ávallt
litið á gamanmál hans um fréttir lið-
innar viku. En það eru takmörk fyrir
því hvað menn eiga að fá að komast
upp með að segja. Ummæli hans eru
ekki bara gagnrýni verð af siðferði-
legum ástæðum, heldur var um hrein
og bein meiðyrði að ræða. Gunnar
Smári Egilsson veit sjálfur, að hann
fór með rangt mál, hann laug upp í
opið geðið á áhorfendum Stöðvar 2.
Það getur varla alvarlegri sakir á
hendur blaðamanni en að væna hann
(og um leið fyrrverandi yfirmann
sinn og samstarfsmann) um að hafa
verið meðvitað en viljalaust verkfæri
einhverra tiltekinna peningaafla í
þjóðfélaginu til þess að koma keppi-
nautnum í koll. Þetta eru ómerkileg
ummæli og raunar ómerk. Og þau
beinast ekki aðeins gegn mér heldur
öllum samstarfsmönnum Gunnars
Smára á Helgarpóstinum. Þau
brjóta í bága við siðareglur Blaða-
mannafélags Íslands á fleiri en eina
lund. Þetta ætti Gunnari Smára að
vera ljóst, því hann mun eiga sæti í
Siðanefnd BÍ.
Nú er þessi fyrrverandi vopna-
bróðir okkar á hinum eina og sanna
Helgarpósti (1979–1987) genginn til
liðs við þá fjölmörgu hagsmunaaðila
samfélagsins, sem hafa verið óþreyt-
andi að rægja þetta blað, sem sann-
aði að það er kleift að stunda gagn-
rýna blaðamennsku á Íslandi með
vönduðum vinnubrögðum.
Ef Helgarpósturinn hefði ekki
verið keyptur út af fjölmiðlamark-
aðnum og settur vísvitandi á hausinn
í kjölfarið, væri blaðið örugglega á
kafi í að rannsaka allar hliðar Lands-
bankasölunnar og hvernig Björg-
úlfsfeðgar hafa sannað „mátt“ sinn
(Samson) og orðið að milljarðamær-
ingum á örskömmum tíma. Og við
hefðum sökkt okkur í að rannsaka
fjárdráttarásakanir á hendur for-
svarsmönnum Baugs. Gunnar má
ekki gleyma því að Helgarpósturinn
var ekki háður neinum stórum pen-
ingaöflum.
Hér neyðist ég til að viðurkenna
tiltekið dómgreindarleysi af minni
hálfu. Það var ég sem tók eftir Gunn-
ari Smára þegar hann var blaða-
mannsnýgræðingur á Tímanum um
miðjan níunda áratuginn og réð til
starfa á HP. Hann gerði margt gott á
Helgarpóstinum og þrátt fyrir allt og
allt var ég oft ánægður með að hafa
ráðið hann. Það er mér og starfs-
félögum mínum á Helgarpóstinum,
sem Gunnar Smári Egilsson á að
þakka að hafa fengið tækifæri til að
stunda alvörublaðamennsku.
En eftir að leiðir okkar skildi verð-
ur ekki annað séð en að pilti hafa
hrakað.
Málfrelsi er dýrmætt og ómetan-
legt, en allir verða að fara vel með
þetta frelsi, líka atvinnufroðusnakk-
ar.
Að lokum vil ég hvetja Stöð 2 til að
biðjast afsökunar á ummælum
Gunnars Smára Egilssonar á sama
vettvangi og ummælin voru viðhöfð.
Ég tel ástæðulaust til að beina þess-
ari ósk til fréttatrúðsins því ég geri
alls ekki ráð fyrir því að hann sjái
sóma sinn í því eða sýna slíka
mennsku sjálfur. Ég vænti ekki slíks
af mönnum af hans sauðahúsi.
Fréttatrúður – ekki
fréttaskýrandi
Halldór
Halldórsson
Fjölmiðlun
Málfrelsi er dýrmætt og
ómetanlegt, segir Hall-
dór Halldórsson, en all-
ir verða að fara vel með
þetta frelsi, líka at-
vinnufroðusnakkar.
Höfundur er blaðamaður og
fv. ritstjóri Helgarpóstsins.