Morgunblaðið - 04.10.2002, Blaðsíða 12

FRÉTTIR
12 FÖSTUDAGUR 4. OKTÓBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
REYKJAVÍKURBORG samþykkti í febrúar á
þessu ári að gerast aðili að ICLEI-samtökun-
um (International Council for Local Environ-
mental Initiatives), en þau eru stærstu samtök
sveitarfélaga sem starfa á sviði umhverfismála.
ICLEI stóð að ráðstefnu í Jóhannesarborg í
S-Afríku um síðustu mánaðamót í tengslum við
fund Sameinuðu þjóðanna um sjálfbæra þróun.
Reykjavíkurborg sendi tvo fulltrúa á ráðstefn-
una, Kolbein Óttarsson Proppé, formann um-
hverfis- og heilbrigðisnefndar, og Ellý K. Guð-
mundsdóttur, forstöðumann Umhverfis- og
heilbrigðisstofu.
Á fundi ICLEI voru fulltrúar frá um 200
sveitarfélögum alls staðar að úr heiminum, m.a.
30–40 borgarstjórar. Meðal helstu verkefna
fundarins var að fara yfir og meta þann árangur
sem náðst hefur frá því að umhverfisráðstefna
SÞ var haldin í Ríó de Janeiro í Brasilíu árið
1992.
Staðardagskrá 21 best heppnaða
verkefni Ríó-fundarins
„Við undirbúning Ríó-ráðstefnunnar voru
sveitarfélögin skilgreind sem frjáls félagasam-
tök sem var auðvitað nokkuð sérkennilegt.
Þá spratt upp áhugi hjá sveitarfélögum um
að taka sig saman og styrkja stöðu sína á þess-
um vettvangi. Þó að sveitarfélögin hafi verið
skilgreind með þessum hætti á ráðstefnunni
komu þau mjög sterk inn á hana.
Þau lögðu til að sem hluti af Dagskrá 21 yrði
sett fram sérstök dagskrá fyrir sveitarfélögin
sem leiddi til þess að í Ríó var samþykkt þessi
svokallaða Staðardagskrá 21, sem er áætlun
um sjálfbæra þróun sem sveitarfélögum er ætl-
að að gera fyrir sitt sveitarfélag. Það er al-
mennt viðurkennt í dag að þetta hafi skilað
mjög góðum árangri og sú afurð Ríó-ráðstefn-
unnar sem heppnast hefur best í framkvæmd,“
sagði Ellý.
Vel gengur að hrinda umhverfisáætlun
Reykjavíkur í framkvæmd
Ellý sagði að á ráðstefnunni í Jóhannesar-
borg hefði verið farið yfir þróun mála síðustu 10
árin frá því að Staðardagskrá 21 var samþykkt í
Ríó. Fram hefði komið á ráðstefnunni að sveit-
arfélögin væru komin mislangt í því að vinna í
samræmi við Staðardagskrá 21. „Ég held að
það sé enginn vafi á því að Staðardagskráin hafi
verið mjög gott tæki fyrir sveitarfélög til þess
að vinna markvisst að sjálfbærri þróun,“ sagði
Ellý.
Ellý sagði að hér á landi hefðu mörg sveit-
arfélög samþykkt Staðardagskrá 21 og starf
þeirra á þessu sviði væri búið að vera mjög öfl-
ugt. Reykjavíkurborg samþykkti Staðardag-
skrá 21 í febrúar í fyrra. Hún sagði að þrátt fyr-
ir að Reykjavík hefði tiltölulega seint samþykkt
sérstaka umhverfisáætlun, miðað við margar
borgir í Evrópu, stæði borgin öðrum sveitar-
félögum síst að baki. Fyrr á þessu ári hefði ver-
ið farið yfir hvernig gengið hefði að framkvæma
Staðardagskrá 21 og útkoman hefði verið góð.
Um 63% áætlananna, sem er að finna í Stað-
ardagskránni, væru þegar komnar í gang. Lok-
ið væri við 17,5% áætlana en 19,5% áætlananna
væru ekki hafnar. Þetta þýddi að
80,5% áætlananna væru komnar til
framkvæmda af alls 92 áætlunum
sem lagt var upp með.
Mestum árangri hefði verið náð í
fráveitumálum, orku og auðlind-
um, verndun lands og lífríkis og
landrými og landnotkun. Þakka
mætti þennan árangur því að lengi
hefði verið unnið ötullega að áætl-
unum í fráveitumálum í Reykjavík
sem nú væri að sjá fyrir endann á.
Ellý sagði að vinna við Staðar-
dagskrá tæki ekki enda þó svo að
áætlunum, sem taldar væru upp í
Staðardagskránni, lyki. Staðar-
dagskráin væri í sífelldri endur-
skoðun og hún ætti að vera borg-
arstofnunum vegvísir í sjálfbærri
þróun.
Höfum verið að taka til
Ellý sagði að í huga margra snerist sjálfbær
þróun aðallega um umhverfismál. Það gleymd-
ist oft að sjálfbær þróun snerist ekki síður um
efnahagsmál og samfélagslega þróun. „Mér
fannst ég skynja það fyrir fundinn í Jóhann-
esarborg að menn ætluðu að ræða allar þessar
þrjár stoðir sjálfbærrar þróunar í samhengi.
Slík umræða átti sér klárlega stað á sveitarfé-
lagsstiginu, enda upplifa sveitarfélög sterkast
samspil þessara þriggja þátta, en eftir því sem
„ofar“ dregur verður erfiðara að halda þessari
yfirsýn, erfiðara verður að samtvinna þessa
umræðu enda um gríðarlega vítt svið að ræða.
Á sveitarstjórnarráðstefnunni var horft fram
á við og rætt hvernig mætti hrinda Staðardag-
skrárstarfinu inn í nýtt tímabil. Segja má að á
síðasta áratug hafi Staðardagskrárstarfið ein-
kennst af skipulagningar- og tiltektarstarfi en
nú sé kominn tími til að einbeita
sér að framkvæmdum með það
að markmiði að auka lífsgæði.
Það framtíðarverkefni, sem er
talið mest ögrandi á þessu sviði,
er hvernig innleiða megi stjórn-
unartæki, er stuðla að sjálfbærri
þróun, þvert í gegnum stjórn-
kerfi sveitarfélaga. Í því sam-
hengi var lögð megináhersla á að
sett yrðu markmið til skamms
sem langs tíma í Staðardag-
skrárstarfinu og að markmið
þessi væru skilgreind þannig að
árangur væri mælanlegur. Lögð
var áhersla á að innleiða mæli-
tæki í stjórnkerfi sveitarfélaga
og var þar mest áhersla lögð á
grænt bókhald.
ICLEI-samtök hafa verið að reyna að þróa
þetta græna bókhald þar sem eru skilgreindir
fáir mælikvarðar og þeim virkilega fylgt eftir í
kerfinu.
Meginafurð sveitarstjórnarráðstefnunnar
var pólitísk yfirlýsing sem samþykkt var á ráð-
stefnunni og tekin var til umræðu inn á leið-
togafundinum. Í þessu skjali staðfestu sveitar-
félög stuðning sinn við sjálfbæra þróun og
skora á ríkisstjórnir einstakra landa og Sam-
einuðu þjóðirnar að vinna með sveitarfélögum
að sjálfbærri þróun. Í yfirlýsingu eru talin upp
fjögur meginatriði sem talin eru grundvallarat-
riði á baráttunni gegn fátækt og uppbyggingu
friðsæls, réttláts og sjálfbærs heim, þ.e. sjálf-
bær þróun, lýðræðisleg dreifstýring, góð
stjórnsýsla og samvinna.
Á sveitarstjórnarráðstefnunni var töluvert
rætt um stöðu sveitarfélaga sem þátttakenda í
sjálfbærri þróun. Áhersla var lögð á að sveit-
arfélögum bæri að skapa sér sess sem undir-
staða sjálfbærrar þróunar. Til þess að svo megi
verða þurfa sveitarfélög að vinna í nánu sam-
starfi við ríki, frjáls félagasamtök og fólkið í
sveitarfélaginu. Lögð var áhersla á mikilvægi
dreifstýringar. Ríkisvaldið yrði að færa sveit-
arfélögum nauðsynlegt vald og fjármagn til
þess að geta unnið að sjálfbærri þróun. Það er
ljóst að sveitarfélögin leika afar mikilvægt hlut-
verk í framvindu sjálfbærrar þróunar. Stefnu-
mótun á sér hins vegar stað á þremur stigum, á
heimsvísu, landsvísu og í sveitarfélögum. Sveit-
arstjórnir geta ekki skilið sig frá því umhverfi
en verða að styrkja stöðu sína sem alvöru þátt-
takendur í samspili þessara þriggja „stjórn-
sýslustiga“. Töluvert hefur áunnist í því sam-
bandi á síðasta áratug og það mátti kannski
best greina í slagorðum leiðtogafundarins
„Think Global – Act Local“.“
Höfðum áhyggjur fyrir fundinn
í Jóhannesarborg
Ellý sagði að það hefði verið lærdómsríkt að
upplifa fundinn í Jóhannesarborg á þrennum
vígstöðvum ef svo mætti að orði komast. Á
sveitarstjórnarráðstefnunni hefðu menn verið
að ræða um vandamál og lausnir sem sneru að
íbúum í einstökum sveitarfélögum. Á fundum
íslensku sendinefndarinnar kvaðst hún einnig
hafa haft tækifæri til að fylgjast með umræðum
eftir að sendinefndir ríkjanna tóku að semja um
orðalag framkvæmdayfirlýsingar fundarins.
Það hefði óneitanlega verið talsvert annars eðl-
is en vinnan á ráðstefnu sveitarstjórnanna. Það
hefði ekki síður verið fróðlegt að fylgjast með
umræðum og þeim breytingum sem urðu á
fundinum eftir að þjóðarleiðtogarnir komu til
hans.
„Sveitarstjórnarmenn eru ákveðnir í að
halda sínu striki og vinna í samræmi við Stað-
ardagskrá 21 – og færa hana skrefi framar. Það
var hins vegar uggur í sveitarstjórnarmönnum í
ýmsum löndum um að ef niðurstaða fundar SÞ í
Jóhannesarborg yrði ekki sterk gæti það komið
niður á stuðningi ríkisins við Staðardagskrár-
vinnu sveitarfélaga. Þessi mál myndu þá ekki fá
þá vigt í umræðunni sem vonast var eftir.“ Ellý
sagði að það væri erfitt að meta árangur fund-
arins þegar svo skammt væri liðið frá honum,
en hún kvaðst telja að það væri að minnsta kosti
alltof sterkt tekið til orða þegar honum væri
lýst sem vonbrigðum. Á fundinum hefðu farið
fram gagnlegar umræður og vonandi yrði hann
til að hvetja ríki og sveitarfélög til aðgerða.
„Á þessari ráðstefnu í Jóhannesarborg kom
því margt fram sem mun klárlega hafa áhrif á
endurskoðun okkar á Staðardagskránni. Þessi
fundur var því ekki aðeins upplýsandi heldur
kviknuðu þar margar hugmyndir sem Reykja-
víkurborg getur vonandi nýtt sér til að auka
lífsgæði borgarbúa.“
Ellý sagðist því telja að sú ákvörðun borg-
aryfirvalda að gerast aðili að ICLEI hefði verið
jákvæð og hefði nú þegar skilað borginni miklu.
Það væri mjög gagnlegt að hitta fólk sem væri
að fást við þessi sömu mál og væri að velta fyrir
sér nýjum lausnum.
Borgin ætlar
að taka mið af
fundinum
Ellý K. Guðmundsdóttir, forstöðumaður Umhverfis-
og heilbrigðisstofu, segir að Reykjavíkurborg muni
nýta sér ýmislegt frá fundi SÞ um sjálfbæra þróun í
Jóhannesarborg þegar kemur að endurskoðun
á umhverfisáætlun borgarinnar.
Ellý
Guðmundsdóttir
egol@mbl.is
Fulltrúar Reykjavíkurborgar sátu fund SÞ um sjálfbæra þróun sem haldinn var í Jóhannesarborg
NÝ Cessna Citation Excel-þota sem
tekur 8 farþega fór á mánudag í
nokkrar kynningarferðir milli
Reykjavíkur og Akureyrar. Vélin
er rekin í samvinnu eignarhalds-
félagsins Maris ehf. og Sundt Air
AS í Noregi. Björn Rúriksson,
markaðsstjóri Maris, segir að þotan
henti til flugs milli Íslands og borga
Evrópu og ætti að henta fyr-
irtækjum sem þurfa að flytja áhafn-
ir eða senda fulltrúa sína í skotferð-
ir og segir hann þessa leið
samkeppnisfæra við aðra flug-
möguleika.
Sundt Air í Noregi rekur leigu-
flug og er bæði með þotur og
skrúfuþotur. Fyrirtækið mun sjá
um flugreksturinn en Maris annast
sölu og markaðssetningu. Björn
Rúriksson kveðst bjartsýnn á að
menn muni notfæra sér þennan
nýja samgöngumöguleika og telur
allt aðrar aðstæður í þjóðfélaginu
nú en var fyrir 17 árum þegar slík
þjónusta var síðast í boði hérlendis.
Flugmenn eru norskir og verður
vélin tiltæk með litlum fyrirvara
hérlendis eða frá Noregi eftir því
hvernig verkefni standa hverju
sinni. Þá segir Björn vélina geta
sinnt neyðarflugi, t.d. vegna flutn-
ings líffæragjafa eða líffæraþega til
sérhæfðra sjúkrahúsa erlendis.
Þotan var um 20 mínútur að
fljúga milli Akureyrar og Reykja-
víkur og sem dæmi um flugtíma til
nálægra borga má nefna að klukku-
stund og korter tekur að fljúga til
Færeyja, rúma tvo tíma til Glas-
gow, tæpa þrjá til London og rúma
þrjá til Kaupmannahafnar, Brussel
og Stokkhólms. Heildarkostnaður
við Færeyjaferð er 700 þúsund
krónur eða 87 þúsund á mann mið-
að við átta farþega fram og til
baka, 147.500 á mann til Glasgow,
192.500 til London og 215.000 til
Kaupmannahafnar.
Þotan var afhent eigendum fyrir
rúmri viku og er hún búin síma-,
fax- og nettengimöguleikum, snyrt-
ingu og lofthæð farþegarýmisins er
174 cm.
Ný smáþota til leiguflugs rekin í samvinnu íslenskra og norskra aðila
Um þriggja
stunda flug til
nálægra borga
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Björn Rúriksson situr hér í einum hægindastóla þotunnar og á bak við hann sést í barskáp.