Morgunblaðið - 13.10.2002, Blaðsíða 47

FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 13. OKTÓBER 2002 47
Staður Nafn Sími 1 Sími 2
Akranes Jón Helgason 431 1347 431 1542
Akureyri Skrifstofa Morgunblaðsins 461 1600
Bakkafjörður Stefnir Elíasson 473 1672
Bifröst Bára Rúnarsdóttir 435 0054
Bíldudalur Pálmi Þór Gíslason 456 2243
Blönduós Gerður Hallgrímsdóttir 452 4355 868 5024
Bolungarvík Nikólína Þorvaldsdóttir 456 7441 867 2965
Borgarnes Þorsteinn Viggósson 437 1474 898 1474
Breiðdalsvík María Jane Duff 475 6662
Búðardalur Anna María Agnarsdóttir 434 1381
Dalvík Halldór Reimarsson 466 1039 862 1039
Djúpivogur Sara Dís Tumadóttir 478 8161
Egilsstaðir Páll Pétursson 471 1348 471 1350
Eskifjörður Björg Sigurðardóttir 476 1366 868 0123
Eyrarbakki R. Brynja Sverrisdóttir 483 1513 699 1315
Fáskrúðsfjörður Jóhanna Sjöfn Eiríksdóttir 475 1260/853 9437/475 1370
Flateyri Hjördís Guðjónsdóttir 456 7885
Garður Álfhildur Sigurjónsdóttir 422 7310 699 2989
Grenivík Ólína H. Friðbjarnardóttir 463 3131
Grindavík Kolbrún Einarsdóttir 426 8204 426 8608
Grímsey Ragnhildur Hjaltadóttir 467 3148
Grundarfjörður Bjarni Jónasson 438 6858/854 9758/894 9758
Hella Brynja Garðarsdóttir 487 5022 892 1522
Hellissandur Sigurlaug G.Guðmundsdóttir 436 6752 855 2952
Hnífsdalur Auður Yngvadóttir 456 5477 893 5478
Hofsós Bylgja Finnsdóttir 453 7418 893 5478
Hólmavík Ingimundur Pálsson 451 3333 893 1140
Hrísey Siguróli Teitsson 466 1823
Húsavík Bergþóra Ásmundsdóttir 464 1086 893 2683
Hvammstangi Gunnar Þorvaldsson 451 2482 892683
Hveragerði Imma ehf. 483 4421 862 7525
Hvolsvöllur Helgi Ingvarsson 487 8172/893 1711/853 1711
Höfn Ranveig Á. Gunnlaugsdóttir 478 2416 862 2416
Innri-Njarðvík Eva Gunnþórsdóttir 421 3475 862 3281
Ísafjörður Auður Yngvadóttir 456 5477 893 5478
Keflavík Elínborg Þorsteinsdóttir 421 3463 896 3463
Kirkjubæjarkl. Birgir Jónsson 487 4624 854 8024
Kjalarnes Haukur Antonsson 566 8372 895 7818
Kópasker Hrönn Guðmundsdóttir 465 2112
Laugarás Jakop Antonsson 486 8983
Laugarvatn Berglind Pálmadóttir 486 1129 865 3679
Neskaupstaður Sólveig Einarsdóttir 477 1962 848 2173
Ólafsfjörður Árni Björnsson 466 2347 866 7958
Ólafsvík Laufey Kristmundsdóttir 436 1305
Patreksfjörður Björg Bjarnadóttir 456 1230
Raufarhöfn Alda Guðmundsdóttir 465 1344
Reyðarfjörður Guðmundur Fr. Þorsteinsson 474 1488/892 0488/866 9574
Reykholt Bisk. Guðmundur Rúnar Arneson 486 8797
Reykhólar. Ingvar Samúelsson 434 7783
Reykjahlíð v/Mýv. Margrét Hróarsdóttir 464 4464
Sandgerði Sigurbjörg Eiríksdóttir 423 7674 895 7674
Sauðárkrókur Ólöf Jósepsdóttir 453 5888/854 7488/865 5038
Selfoss Jóhann Þorvaldsson 482 3375 899 1700
Seyðisfjörður Margrét Vera Knútsdóttir 472 1136 863 1136
Siglufjörður Sigurbjörg Gunnólfsdóttir 467 1286 467 2067
Skagaströnd Þórey og Sigurbjörn 452 2879 868 2815
Stokkseyri Kristrún Kalmansdóttir 867 4089
Stykkishólmur Erla Lárusdóttir 438 1410 690 2141
Stöðvarfjörður Sunna Karen Jónsdóttir 475 8864
Suðureyri Tinna Sigurðardóttir 456 6244
Súðavík Ingibjörg Ólafsdóttir 456 4936
Tálknafjörður Sveinbjörg Erla Ólafsdóttir 456 2676
Varmahlíð Ragnar Helgason 453 8134 867 9649
Vestmannaeyjar Jakobína Guðlaugsdóttir 481 1518 897 1131
Vík í Mýrdal Hulda Finnsdóttir 487 1337 869 7627
Vogar Hrönn Kristbjörnsdóttir 424 6535 557 5750
Vopnafjörður Svanborg Víglundsdóttir 473 1289 473 1135
Ytri-Njarðvík Eva Gunnþórsdóttir 421 3475 821 3475
Þingeyri Þór Lini Sævarsson 456 8353
Þorlákshöfn Ragnheiður Hannesdóttir 483 3945 483 3627
Þórshöfn Ragnheiður Valtýsdóttir 468 1249
Dreifing Morgunblaðsins
Hér eru upplýsingar um þá sem dreifa blaðinu á landsbyggðinni
BRÓÐIR
Brúnt, svart - St. 40-46
Verð 11.990
PELOTAS
Brúnt, svart - St. 36-46
Verð 11.990
PELOTAS
Brúnt - St. 40-46
Verð 13.990
CASI CASI
Vínrautt, svart, St. 36-41
Verð 11.990
PELOTAS
Rússkinn, vínrautt, svart
St. 36-41
Verð 12.990
PELOTAS
Brúnt - Svart - St. 36-41
Verð 16.990
SYSTIR
Svart, vínrautt, rúskinn
drapplitað - St. 36-41
Verð 15.990
Kringlunni - Laugavegi
568 9017 511 1717
533 1727
Opið alla sunnudaga frá kl. 13-17
í Kringlunni
TILBOÐ ÓSKAST
í Jeep Wrangler árgerð 2002 sjálfskiptur með
leðurklæðningu (ekinn 806 mílur)
og aðrar bifreiðar, er verða sýndar að
Grensásvegi 9 þriðjudaginn 15. október kl. 12-15.
DRÁTTARTÖGGUR
Ennfremur óskast tilboð í Dodge dráttartögg
árgerð 1990 með 6 cyl. Cummins Turbo dieselvél.
Tilboðin verða opnuð á sama stað kl. 16.
UMSÝSLUSTOFNUN VARNARMÁLA
SALA VARNARLIÐSEIGNAÁRIÐ 2000 kom fram álista IUCN (Alþjóðanáttúruverndar-samtakanna) að yfir5.400 dýrategundir
eru í mikilli hættu á útrýmingu í
náinni framtíð, í langflestum til-
vikum vegna athafna mannsins. Á
listanum er einnig að finna nærri
6.000 plöntutegundir, en þær eru
frumskilyrði til að dýr geti þrifist.
Það var fyrir um 10.000 árum
að maðurinn hóf að yrkja jörðina
og stunda búskap. Slíkt hafði
óhjákvæmilega í för með sér rask
af ýmsu tagi, sem hefði verið unnt
að halda í lágmarki, en því miður
fylgdi sú hugsun ekki alltaf með.
Og ekki er staðan betri í dag;
skógum er eytt og kóralrif notuð í
byggingarefni. Að ekki sé talað
um mengunina, sem víða er að
leggja allt í rúst.
Ýmsar dýrategundir hafa auk-
inheldur dáið út vegna gegnd-
arlausrar ásóknar mannsins í kjöt
þeirra. Sem dæmi má nefna afr-
íska blábukkinn og norður-
amerísku flökkudúfuna, sem var
einn algengasti fugl í heimi, en er
nú aldauða. Á 19. öld var fjöldinn
áætlaður 1-4 milljarðar ein-
staklinga, og gæti jafnvel hafa
verið 5 milljarðar, að því er sumir
vilja meina, sem hefur þá verið 25
– 40% allra fugla í Norður-
Ameríku. En síðasti einstakling-
urinn, kvenfugl sem nefndist
Marta, dó í Cincinnati dýragarð-
inum 1. september 1914. Varla
hefur nokkrum manni á seinni-
hluta 19. aldar dottið í hug, að
slíkt gæti verið inni í myndinni,
hvað þá innan seilingar. Og enn
annað dæmi, öllu nærtækara, er
geirfuglinn, en síðasta varpparið
er talið hafa verið drepið 3. júní
árið 1844, við Eldey út af Reykja-
nesi. Afríski bláhjörturinn og
þessir fuglar voru aðallega veidd-
ir til matar, en sú er ekki alltaf
raunin. Við fíla eltist mann-
skepnan enn í dag vegna tanna
þeirra, og drepur nashyrninga
vegna hornanna, tígrisdýr vegna
feldsins og annarra líkamsparta,
og sjaldgæfir apar og páfagaukar
eru falir sem gæludýr á torgi við-
skiptanna.
Þekktar eru í heiminum liðlega
9.900 tegundir fugla. Frá árinu
1500 hafa 128 dáið út, og þar af
103 á síðustu 200 árum.Talið er,
að 12% núlifandi fuglategunda,
eða á bilinu 1.100–1.200, séu í
bráðum voða, og gætu horfið al-
gjörlega á næstu 100 árum. Við
erum sökudólgurinn, með eyð-
ingu skóglendis, framræslu vot-
lendis, með því að draga nýjar
dýrategundir inn í vistkerfi, sem
ekki gerði ráð fyrir þeim, auk
þess sem áður er minnst á,
þ.e.a.s. veiði. Keldusvínið hvarf
t.d. sem varpfugl úr íslenskri
náttúru um 1970, m.a. vegna þess
að menn höfðu fyrir 1950 tekið að
grafa mýrar, og þar með varp-
svæði hans, í sundur í gríð og erg
og haldið því svo áfram næstu
áratugi. Og koma minksins til
landsins, 1931, bætti ekki úr
skák.
Og nú á að fara að skerða kjör-
lendi heiðagæsarinnar í Þjórs-
árverum, og helst drepa 150.000
rjúpur fyrir jólin, eins og verið
hefur undanfarin ár.
Á vefsíðu Náttúrufræðistofn-
unar Íslands (http://www.ni.is )
segir m.a.:
Gögn Náttúrufræðistofnunar sýna að fækk-
un rjúpunnar á völdum talningarsvæðum
árabilið 1981–2002 nemur um 66% að jafn-
aði, eða um 6% á ári (3–12%). Samkvæmt
þessum niðurstöðum og alþjóðlegum við-
miðum... fellur rjúpan í flokk dýra í yfirvof-
andi hættu (enska vulnerable) og verður
hún því sett á válista. Í þeim flokki eru fyrir
15 fuglar...
Sýnt hefur verið fram á að það eru vetr-
arafföllin sem mestu ráða um afkomu
rjúpnastofnisins. Ofveiði er nærtæk skýr-
ing á þessari miklu fækkun...
Og athyglisvert viðtal um þetta
birtist í Morgunblaðinu 1. sept-
ember 2002, við Ólaf Karl Niel-
sen, fuglafræðing. Þar sagði m.a.:
Talsverð óvissa ríkir um stofnstærð rjúp-
unnar en Ólafur segir að líklega telji stofn-
inn að hausti um 400–600.000 fugla. Áður
fyrr hafi fuglarnir skipt milljónum. „Rjúp-
an var einn af einkennisfuglum móanna rétt
eins og heiðlóa og þúfutittlingur. Í vor var
hún hreinlega sjaldgæf,“ segir hann. Þá
verði menn að hafa í huga að rjúpan skipi
mikilvægan sess í vistkerfi landsins og sé
t.a.m. forsendan fyrir tilvist fálka hér á
landi. Ísland beri ábyrgð á einhverjum
stærsta fálkastofni Evrópu, þótt ekki sé
hann stór, 300–400 pör, og er afkoma hans
algjörlega háð rjúpum. „Ef stofnsveiflurnar
þurrkast út er fótunum kippt undan fálka-
stofninum. Rjúpan er hans fæða árið um
kring og hann étur ekkert annað en rjúpu,
fyrir varptíma og meðan hann liggur á
eggjum“...
Nú verður að fara varlega. Ís-
lenskri þjóð er meira en nóg að
eiga þann vafasama heiður, sem
útrýming geirfuglsins var á sín-
um tíma, þótt aðrir hafi að sönnu
komið að því máli líka.
Ég á mér draum um þetta land,
óspillt af mannanna vélabrögðum,
þar sem allir fuglar geta vappað
um óáreittir, eins og er t.d. með
rjúpuna í Hrísey. Ekki nóg með
að það myndi gleðja íslensk
hjörtu, því slíkt myndi óefað fljótt
spyrjast út á meðal annarra íbúa
heimsins og laða erlenda ferða-
menn hingað í kjölfarið í þús-
undavís. Á því er ekki nokkur
vafi.
En fyrst er að taka eitt skref,
algjöra friðun rjúpunnar. Og það
á ekki að þurfa að vefjast fyrir
okkur, minnugum þess að við eig-
um lífríkinu og almættinu skuld
að gjalda. Íslendingar eru nefni-
lega ekki barbarar í hjarta sínu,
og nú er lag að sýna umheiminum
það.
Fuglar himinsins
Morgunblaðið/RAX
sigurdur.aegisson@kirkjan.is
Mannskepnan er
hálfgerður villimaður
á mörgum sviðum,
þótt eigi að heita viti
borin og sé nú komin
á öld vísinda og
tækni. Dæmi þess
eru legíó. Sigurður
Ægisson lítur til
baka og skoðar
óglæstan feril hennar
í samskiptum við
brothætt lífríkið.