Morgunblaðið - 15.11.2002, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 FÖSTUDAGUR 15. NÓVEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ hefur undir
höndum bréfaskipti Norðurljósa og
Landsbankans í haust vegna fjár-
hagsstöðu Norðurljósa og lánamála
félagsins.
Byrjað er á bréfi Norðurljósa til
Landsbankans frá 31. október 2002
þar sem segir m.a.
Vegna fullyrðingar í bréfinu um að
Kaupþing hafi keypt hlut í sam-
bankaláni Norðurljósa fyrir félagið af
þremur erlendum bönkum skal tekið
fram að svo er ekki, enda heldur ekki
hægt samkvæmt ákvæði í lánasamn-
ingnum sjálfum. Kaupþing keypti
hlut þriggja erlendra banka í sam-
bankaláninu fyrir eigin reikning, í
eigin nafni og ekki skuldbundið gagn-
vart Norðurljósum til að afskrifa eitt
eða neitt af sambankaláninu. Skuld
Norðurljósa samkvæmt sambanka-
láninu er því óbreytt frá því sem hún
var eða um 5 milljarðar króna.
Þá er og rétt að taka fram að hvorki
einstakir fulltrúar Norðurljósa né
fulltrúi stærsta hluthafa félagsins
hafa nokkurn tímann talið rétt að
halda Landsbankanum utan við um-
ræður um endurskipulagningu á fjár-
málum félagsins, eins og fram kemur
í nefndu bréfi. Þvert á móti var ítrek-
að óskað eftir þátttöku fulltrúa
Landsbankans í þeim fundum sem
áttt hafa sér stað um fjárhagslega
endurskipulagningu Norðurljósa.
Að framangreindu sögðu og vegna
þeirra almennu sanninda varðandi
lausn deilumála, að þau verði hvorki
leyst með því að horfa um of til for-
tíðar né atriða sem varða þá er aðild
eiga að deilu hverju sinni, vil ég fyrir
hönd Norðurljósa þakka Landsbank-
anum fyrir ágætan fund í höfuðstöðv-
um Kaupþings síðdegis síðastliðinn
þriðjudag, 29. október. Þennan fund
lít ég á sem fyrsta skref varðandi
lausn á fjárhagsvanda Norðurljósa.
Eins og fram kom á fundinum er
það ósk Norðurljósa að Landsbank-
inn komi að endurfjármögnun félags-
ins með eftirfarandi hætti.
Hlutur Landsbankans í sam-
bankaláninu verði færður niður um
150 milljónir króna. Sú fjárhæð svar-
ar að mestu til hækkunar höfuðstóls
láns Landsbankans vegna hækkunar
á vísitölu neysluverðs frá undirritun
lánasamningsins 1999 til dagsins í
dag.
Gjaldfallnir vextir af sambankaláni,
um kr. 70 milljónir, verði felldir niður.
Ótryggðri yfirdráttarskuld Norð-
urljósa við Landsbankann að fjárhæð
um kr. 265 milljónir verði breytt í
kröfu tryggða með 1. veðrétti sam-
hliða 1.veðrétti sambankalánsins.
Krafan verði verðtryggð og beri 5%
vexti á ári sem greiðast á 6 mánaða
fresti, í fyrsta sinn í júní 2003. Höf-
uðstóll skuldarinnar greiðist upp eftir
að sambankalánið hefur verið greitt
að fullu. Dráttarvextir og kostnaður,
sem fallið hafa til vegna yfirdráttar-
ins, verði felldir niður.
Landsbankinn lækki ótryggða
skuldabréfakröfu sína og/eða breyti
henni með sama hætti og stærsti hluti
annarra lánatdrottna Norðurljósa
sem eiga samskonar ótryggðar
skuldabréfakröfur á hendur félaginu.
Þessar tillögur Norðurljósa um
niðurskrift á kröfum Landsbankans á
hendur félaginu verður að telja afar
hógværar. Ekki er beðið um niður-
skrift á höfuðstól hlutar Landsbank-
ans í sambankaláninu heldur einungis
afskrift verðbóta og vaxta, sem vart
verður talið ókristilegt. Jafnframt er
boðin full veðtrygging fyrir óveð-
tryggðri yfirdráttarskuld að fjárhæð
um 265 milljónir. Með því er að fullu
mætt kröfu Landsbankans varðandi
tryggingu yfirdráttarins sbr. bréfið
frá 25. október sl. Þessa tillögu verður
að skoða í því samhengi að Lands-
bankinn á í vændum 300 milljónir inn
á hlut sinn í sambankaláninu gangi
sala á hlutum í TALi eftir. Lands-
bankinn fær með því hluta af hlut sín-
um í sambankaláninu greiddan fyrr
en ella, sem hlýtur að teljast einhvers
virði.
Tillögur Norðurljósa miða að því að
gera hlut Landsbankans betri en
hann er í dag. Það er í samræmi við
það viðhorf forsvarsmanna félagsins
að þeim sé skylt og nauðsynlegt að
standa vörð um hagsmuni þeirra aðila
hér á landi sem veitt hafa félaginu lán.
Þess vegna hafa forsvarsmenn félags-
ins alltaf barist gegn hugmyndum
sumra lánveitenda að best sé að fara
með félagið gegnum gjaldþrot og
hreinsa það af ótryggðum skuldum
með þeim hætti. Betra er að ná samn-
ingum þó svo að það kunni að leiða til
þess að þeir sem eiga kröfur án trygg-
inga verði að gefa eitthvað eftir.
Verði Norðurljós knúin í gjaldþrot
er enginn vafi á því í mínum huga, að
bú félagsins mun skila litlum sem
engum verðmætum upp í almennar
kröfur, s.s. skuldabréfa- og yfirdrátt-
arkröfu Landsbankans. Þessar tvær
kröfur eru liðlega 400 milljónir króna
að höfuðstól. Rökin fyrir þessu eru:
Við gjaldþrot hvílir á félaginu og
öllum eignum þess sambankalánið
væntanlega að fjárhæð um 3,5 millj-
arðar eftir að söluverð hlutanna í
TALi að fjárhæð kr. 1,4 milljarðar
hefur verið dregið frá hafi þau kaup á
annað borð verið fullnuð fyrir gjald-
þrot. Veðtryggðar skuldir gætu hins
vegar numið minnst liðlega 5 millj-
örðum hafi salan á TALi ekki verið
fullnuð. Við gjaldþrot má vænta þess
að lífeyrissjóðir og aðrir eigendur
ótryggðra krafna muni draga í efa
gildi veðsetningar á hlutum í TALi,
þar sem ekki hafi verið gengið frá
þinglýsingu nauðsynlegra veðskjala
þar um hér á landi, heldur við það eitt
látið sitja að biðja erlendan banka að
varðveita hlutabréfin í TALi, sem ein-
hvers konar handveðshafa.
Samkvæmt útvarpslögum hefur
gjaldþrot, þ.e. uppkvaðning gjald-
þrotaúrskurðar, það í för með sér að
útvarpsleyfi ljósvakamiðla falla niður.
Við gjaldþrot Norðurljósa mundu því
falla niður útvarpsleyfi Stöðvar 2,
Sýnar, Bíórásarinnar, Bylgjunnar,
Útvarps Sögu, FM RadíóX og Létt.
Brottfall útvarpsleyfa kemur óhjá-
kvæmlega losi á alla viðskiptasamn-
inga félagsins, þ.á m samninga um
efniskaup fyrir sjónvarpsstöðvar
þess. Engar líkur tel ég vera á því að
skiptastjóri þrotabús Norðurljósa
mundi nokkru sinni þora að lýsa slíka
samninga bindandi fyrir búið, þó svo
að hann kynni hins vegar að leita eftir
leyfi útvarpsréttarnefndar til að fá að
halda stöðvum félagsins í loftinu, þar
til einhver kaupandi gæfi sig fram eða
veðhafar leystu eignir þess til sín.
Á fundinum í Kaupþingi kom fram
að Landsbankinn hefði ekki áhuga á
að knýja Norðurljós í gjaldþrot. Þetta
þýðir væntanlega, að Landsbankinn
muni ekki að fengnum dómi á hendur
félaginu hinn 15. nóvember nk. vegna
yfirdráttarskuldarinnar reyna fulln-
ustu hans með aðför í eignum félags-
ins í því skyni að knýja félagið í gjald-
þrot heldur sætta sig við að félagið
bendi á fasteign sína að Lynghálsi 5,
Reykjavík, sem fullnægjandi trygg-
ingu. Til þessa á hins vegar ekki að
þurfa að koma eins og að framan hef-
ur verið rakið.
Í lok fundar fulltrúa Norðurljósa,
Kaupþings og Landsbankans var
fulltrúum félagsins tjáð að Lands-
bankinn mundi hafa samband við
undirritaðan í gær, 30. október, varð-
andi viðbrögð við tillögum félagsins.
Af því varð ekki.
Af hálfu Norðurljósa er því ítrekuð
sú ósk félagsins, sem fram kom á
fundinum, að Kaupþing, Landsbank-
inn og forsvarsmenn félagsins taki nú
höndum saman og leiði og ljúki fjár-
hagslegri endurskipulagningu þess.
Með samstarfi og samvinnu þessara
þriggja aðila má tryggja áframhald-
andi rekstur Norðurljósa og störf
þeirra tæplega fimm hundruð starfs-
manna sem hjá félaginu vinna.
Undir bréfið ritar Sigurður G.
Guðjónsson forstjóri.
Landsbankinn svarar
8. nóvember 2002 og segir m.a.
Bankinn hefur móttekið bréf ykkar
dagsett 31. október sl. Jafnframt vís-
ar bankinn til bréfs hans til félagsins
dags 25. október sl. þar sem m.a. er
farið yfir stöðu lánamála þess hjá
bankanum og hvernig bankinn metur
eðlilegt framhald þeirra. Þar kemur
fram það álit bankans að eftir þá end-
urskipulagningu á fjárhag Norður-
ljósa samskiptafélags hf., sem nú sýn-
ist gera orðið, eigi félagið að geta
staðið við fjárhagslegar skuldbinding-
ar sínar og að vanti eitthvað þar á sé
eðlilegt að hluthafar leggi félaginu til
nýtt eigið fé sem því nemur.
Sú endurskipulagning sem hér er
vísað til er afskrift þriggja erlendra
banka á 55–57,5% hluta sambanka-
láns í eigu þeirra og sala á því til
Kaupþings banka hf., en þarna er um
að ræða afskrift að fjárhæð um 1.500
millj. kr., svo og væntanlega sölu fé-
lagsins á hlutabréfum í Tali hf., sem
skila mun félaginu ríflega 1.400 millj.
kr. til lækkunar á sambankalánum fé-
lagsins. Samtals minnka skuldir fé-
lagsins því um ríflega 2.900 millj. kr.
vegna þessa.
Fullyrðing Norðurljósa þess efnis
að Kaupþing banki hf. sé eigandi
sambankaláns á félagið, og það sé því
í hans valdi en ekki félagsins að af-
skrifa lán til félagsins um þá fjárhæð
sem afskrift erlendu bankanna nem-
ur, er í mótsögn við upplýsingar
Landsbankans um það mál. Að sögn
þeirra erlendu banka sem seldu
Kaupþingi banka hf. lánin annaðist
félagið sjálft eða stjórnarmenn í því
milligöngu um kaup Kaupþings á lán-
inu og að sögn starfsmanna Kaup-
þings banka hf. er í gildi samningur
um lánin milli Kaupþings og félags-
ins.
Hér á eftir fer tillaga Landsbank-
ans um hvernig að fjárhagslegri end-
urskipulagningu skulda Norðurljósa
hf. verði staðið:
Kaupþing banki hf. afskrifi þann
hluta sambankaláns til félagsins um
þá fjárhæð sem afslætti erlendu
bankanna nemur. Lán félagsins ættu
að lækka um u.þ.b. 1.500 millj. kr.
vegna þessa.
Jafnframt lækkar sambankalán fé-
lagsins um ríflega 1.400 millj. kr. með
innborgun söluandvirðis hlutabréfa í
Tali hf. Þessir tveir liðir skila félaginu
því um 2.900 millj. kr. í lækkun
skulda.
Landsbankinn telur að með fram-
angreindri lækkun skulda eigi félagið
að vera orðið rekstrarhæft eða verði
mjög nálægt því að vera rekstrar-
hæft. Til að tryggja rekstrarhæfi fé-
lagsins enn frekar bendir bankinn á
eftirfarandi.
Hlutafjárhækkun. Í tillögum fé-
lagsins sl. vor var ætíð rætt um 600
millj. kr. hlutafjáraukningu, en af
henni hafa aðeins 300 millj. kr. skilað
sér. Landsbankinn lagði ávallt
áherslu á að þessi upphæð þyrfti að
vera 1.000 m.kr., sem nota má til upp-
greiðslu yfirdráttar í Landsbankan-
um og frekari lækkunar skammtíma-
skulda.
Lækkun kostnaðar. Bankinn telur
jafnframt rétt að kostnaðarstigi fé-
lagsins verði haldið sem lægstu með-
an fjárhagur þess er að rétta úr kútn-
um. Í því sambandi hefur m.a. verið
bent á ráðgjafagreiðslur til hluthafa,
sem bankinn telur að þurfi að falla
niður að fullu a.m.k. meðan fjárhagur
félagsins er að komast í jafnvægi. Þá
er spurning hvort unnt er að sinna
innlendri dagskrárgerð með mun
lægri tilkostnaði en nú er hjá félaginu,
en það ætti að vera keppikefli félags-
ins að lækka þann kostnað með sama
hætti og tekist hefur varðandi efni
sem keypt er erlendis frá.
Forsenda frekari viðræðna við fé-
lagið af hálfu Landsbankans er að yf-
irdráttarskuld Norðurljósa við bank-
ann verði gerð upp að fullu.
Bankinn fellir ekki niður höfuðstól
eða vexti af sambankaláni í hans eigu
og telur að með ofangreindum að-
gerðum og eðlilegri hlutafjáraukn-
ingu af hálfu eigenda eigi félagið að
geta greitt skuldbindingar sínar,
bæði vexti og afborganir sambanka-
láns Landsbankans á eðlilegum gjald-
daga. Tekið skal fram að bankinn tel-
ur ekkert óeðlilegt við þessa afstöðu.
Að því gefnu að framangreind at-
riði séu uppfyllt er Landsbanki Ís-
lands hf. reiðubúinn til viðræðna um
að endurskoða skilmála varðandi úti-
standandi markaðsskuldabréf á fé-
lagið í hans eigu, enda fallist aðrir eig-
endur sambærilegra skuldabréfa á
sambærilegar breytingar á skilmál-
um og Landsbankinn telur eðlilegar.
Undir bréfið rita Brynjólfur
Helgason og Davíð Björnsson
Norðurljós svara
12. nóvember 2002.
Vísað er til bréfs þíns og Davíðs
Björnssonar fyrir hönd Landsbanka
Íslands hf. sem mér barst á tölvupósti
8. nóvember sl. Eins og meðfylgjandi
útprentun bréfsins, eins og það barst
mér í hendur um rafpóst, ber með sér
getur vart verið um endanlegt svar
bankans að ræða. Rétt er þó að taka
eftirfarandi fram vegna þess sem
kemur fram og kemur ekki fram í
bréfinu.
Að því er varðar vangaveltur í bréf-
inu um sannleiksgildi þess að Kaup-
þing eigi nú hlut J.P. Morgan Chase,
NIB Capital Bank og Staal Bank í
sambankaláninu frá 22. júlí 2002 skal
það aðeins ítrekað sem sagði í bréfi
Norðurljósa til bankans hinn 31. októ-
ber síðastliðinn, að Kaupþing keypti
hlut framangreindra banka í sam-
bankaláninu. Norðurljós geta ekki
staðið þar að baki vegna þess eins að
gr. 31.3 í lánasamningnum leggur
bann við því að lánið í heild sinni og/
eða einstakir hlutar þess séu fram-
seldir til annarra en banka eða fjár-
málastofnana.
Muni ég rétt var því lýst yfir af
hálfu fulltrúa Kaupþings á fundinum
með Landsbankanum hinn 29. októ-
ber síðastliðinn, að Kaupþing muni af-
skrifa þá fjárhæð lánsins, sem afföll
lánsins námu við kaupin eða um 1
milljarð króna, sem þýðir að erlendur
hluti þess lækkar í um þrjá milljarða.
Með þessari afskrift og að við-
bættri sölunni á 34,8% hlut í Tali til
Íslandssíma fyrir liðlega 1,4 milljarða
má því ná allt að 2,4 milljarða lækkun
á sambankaláninu. Það dugar hins
vegar ekki til og þess vegna hefur
þess verið óskað að Landsbankinn af-
skrifaði vexti og verðbætur sam-
bankalánsins, sem eru nú um 230
milljónir króna. Norðurljós hafa ekki
gert þá kröfu á hendur Landsbank-
anum að bankinn skerði neitt höfuð-
stól þeirrar fjárhæðar, sem hann lán-
aði félaginu í júlí 1999 og var þá 750
milljónir króna.
Norðurljós hafa hins vegar óskað
eftir því við AMB Amro-bankann hol-
lenska að hann gefi verulega eftir af
lánshluta sínum.
Við söluna á 34,8% hlutnum í Tali
fær Landsbankinn um 300 milljónir
inn á sambankalánshluta sinn.
Ekkert er óeðlilegt við þá ósk Norð-
urljósa, að Landsbankinn afskrifi vexti
og verðbætur af sambankaláninu sam-
tímis því, sem bankanum er greiddur
tæpur helmingur upphaflegrar láns-
fjárhæðar, sem átti að greiða með fjór-
um jöfnum afborgunum frá og með 31.
desember 2002 til og með 31. desember
2005.
Landsbankinn má ekki horfa fram
hjá þeirri staðreynd að hann á einnig
ótryggðar kröfur á hendur Norðurljós-
um, sem nema hærri fjárhæðum en
þein sem óskað er eftir að gefnar verði
eftir. Er þar annars vegar um að ræða
yfirdrátt að fjárhæð um 265 milljónir
króna samkvæmt stefnu lögmanna
bankans frá því í apríl á þessu ári auk
vaxta, dráttarvaxta og innheimtu-
kostnaðar Lex lögmannsstofu (sagður
vera um 15 milljónir hinn 25. október
sl.) og hins vegar skuldabréf að höf-
uðstól um 130 milljónir króna. Samtals
er höfuðstóll ótryggðra krafna Lands-
bankans á hendur Norðurljósum um
395 milljónir króna.
Landsbankinn kemur ekki til með
að fá neitt upp í almennar kröfur á
hendur Norðurljósum verði félagið
tekið til gjaldþrotaskipta, sem allt
virðist stefna í haldi bankinn við þá
kröfu að fá að fullu greidda yfirdrátt-
arskuldina áður en fulltrúar hans
setjast að samningaborði með fulltrú-
um Norðurljósa á ný. Er í raun óskilj-
anlegt að Landsbankinn skuli leyfa
sér að setja slík skilyrði fyrir áfram-
haldandi viðræðum um endurfjár-
mögnum Norðurljósa
þegar horft er til þess að fulltrúar
bankans hafa ítrekað haldið því fram,
að við endurskipulagningu fjármála
félagsins yrðu þeir kröfuhafar sem
eiga ótryggðar kröfur fyrstir að þola
afskrift, þar sem sambankalánið væri
tryggt í öllum eignum félagsins.
Landsbankinn má ekki heldur
horfa fram hjá þeirri staðreynd að
forsvarsmenn bankans hafa viljað fá
Bréfaskipti Norðurljósa og Landsbankans
höfðu ekki náðst samningar um framlengingu
yfirdráttarheimildarinnar og ekki var sýnt
fram á að önnur atvik leiddu til þess að efnda-
tími kröfunnar teldist ókominn er málið var
dómtekið. Væru því ekki efni til að sýkna Norð-
urljós að svo stöddu og þar sem fjárhæð stefnu-
kröfunnar og vaxtakröfu hefði ekki verið mót-
mælt yrðu kröfur bankans teknar til greina að
fullu, en þær hljóðuðu upp á 264.999.707,64
krónur.
Hjörtur O. Aðalsteinsson héraðsdómari kvað
upp dóminn. Lögmaður Norðurljósa var Sigríð-
ur Rut Júlíusdóttir hdl. og lögmaður Lands-
bankans Ólafur Haraldsson hdl.
NORÐURLJÓS samskiptafélag hf. var í gær
dæmt til að greiða Landsbanka Íslands 265
milljónir króna ásamt dráttarvöxtum að feng-
inni dómsniðurstöðu í Héraðsdómi Reykjavíkur
í skuldamáli sem Landsbankinn höfðaði gegn
Norðurljósum.
Landsbankinn krafði Norðurljós, sem m.a. á
sjónvarpsstöðina Stöð 2 og útvarpsstöðina
Bylgjuna, um greiðslu skuldar sem varð til við
notkun á tékkareikningi Norðurljósa.
Ekki var ágreiningur um að Norðurljós
höfðu heimild bankans til að yfirdraga reikning
sinn frá stofnun hans og samskiptafélagið gerði
ekki athugasemdir við fjárhæð yfirdráttarins.
Hins vegar var upplýst við réttarhald í málinu
að yfirdráttarheimild Norðurljósa féll niður um
mánaðamótin mars/apríl sl. og léði bankinn
ekki máls á því að framlengja hana. Í dómi
Héraðsdóms segir að óumdeilt sé að Norðurljós
skulduðu bankanum þá fjárhæð er yfirdrætt-
inum nemur.
Norðurljós kröfðust þó sýknu af kröfu bank-
ans en dómara fannst ekki efni til þess þar sem
bankinn hafði með yfirlýsingu til Norðurljósa
fellt niður yfirdráttarheimild félagsins. Sú yf-
irlýsing sé ákvöð sem bindi móttakanda henn-
ar. Hafi því verið rétt af bankanum að krefja
Norðurljós um full skil skuldarinnar, enda
Héraðsdómur fellst á kröfur Landsbankans á hendur Norðurljósum
Gert að greiða 265 milljóna
króna skuld við bankann