Morgunblaðið - 15.11.2002, Blaðsíða 20

ERLENT
20 FÖSTUDAGUR 15. NÓVEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
FRAMKVÆMDASTJÓRN Evrópu-
sambandsins hefur samkvæmt heim-
ildum Óslóarblaðsins Aftenposten
lagt til að því skuli hótað að slíta EES-
samstarfinu, gangi Norðmenn ekki að
kröfum ESB um að margfalda fram-
lag sitt í þróunarsjóði fyrir fátækari
héruð innan sambandsins við stækk-
un EES-svæðisins til austurs.
Segir blaðið að Norðmenn standi
nú frammi fyrir kröfum af hálfu ESB
um að greiða jafnstórt hlutfall af þjóð-
artekjum til þessara sjóða og sjálf að-
ildarríki ESB, en fyrir Noreg myndi
það þýða sem svarar allt að 50–60
milljörðum íslenzkra króna, sem er
um þrítugfalt núverandi framlag
Norðmanna til þróunarsjóðanna.
Í frétt Aftenposten í gær segir að
þau drög sem framkvæmdastjórn
ESB hafi nú gert að samningsumboði
sambandsins fyrir viðræður við
EFTA-ríkin í EES, Noreg, Ísland og
Liechtenstein, um stækkun EES –
þ.e. hvernig staðið skuli að því að
væntanleg ný aðildarríki ESB gerist
samtímis aðilar að EES-samningnum
– sé „ögrun, jafnvel fyrir þaulreynda
EES-embættismenn“. Það eigi ekki
sízt við þá röksemdafærslu sem
fulltrúi framkvæmdastjórnarinnar
greip til er drögin voru rædd í byrjun
vikunnar í vinnuhópi ráðherraráðs
ESB um málefni EFTA.
Stækkun ESB sé sögulegt ferli,
benti fulltrúinn á. Og sýni EFTA-rík-
in ekki vilja til að bera byrðarnar af
því til jafns við hin Vestur-Evrópurík-
in kalli það á að það verði skoðað al-
varlega hvort halda skuli EES-sam-
starfinu áfram yfirleitt.
Samkvæmt heimildum Aftenpost-
en var í umræðum á þessum lokaða
fundi vinnuhóps ráðherraráðsins enn-
fremur sett spurningarmerki við
sjálfan grundvöll EES-samstarfsins.
Fulltrúi framkvæmdastjórnarinnar
kvað hafa bent á, að EES-samning-
urinn hefði orðið til í sérstökum tíma-
bundnum aðstæðum í kjölfar loka
kalda stríðsins. Með inngöngu Finn-
lands, Svíþjóðar og Austurríkis í ESB
1995 hafi raunverulegur grundvöllur
samningsins fallið brott. Margir inn-
an ESB séu ósáttir við að þrjú-fjögur
ríkustu lönd álfunnar (Noregur, Ís-
land, Liechtenstein og Sviss, sem er í
EFTA en ekki EES) skuli geta leyft
sér að „ferðast ókeypis með Evrópu-
lestinni“.
Taka verður fram, að ESB mun
ekki fyrr en um miðjan desember
ganga frá samningsumboðinu sem
samningamenn þess munu hafa í far-
teskinu er viðræður við fulltrúa
EFTA-ríkjanna hefjast um þessi mál
eftir áramótin, og því lítið hægt að
fullyrða um það hver niðurstaðan
verður á þessu stigi málsins.
Undirbúningur viðræðna um stækkun EES-svæðisins
ESB sagt vilja hóta að
slíta EES-samstarfinu
JIANG Zemin, forseti Kína, fagnaði í gær þeim miklu kynslóðaskipt-
um sem nú eru að eiga sér stað í leiðtogasveit kínverska komm-
únistaflokksins en flokksþingi hans lauk formlega í gær í Peking.
Endanlega mun koma í ljós í dag hverjir hafa tekið við valdataum-
unum í Kína en fastlega er reiknað með því að Hu Jintao varaforseti
taki við hlutverki Jiangs sem helsti leiðtogi landsins.
„Miðstjórn flokksins fyrir næsta
kjörtímabil hefur nú verið valin af
þinginu og þannig hefur verið tryggt
að framsal valda úr höndum eldri
kynslóðarinnar til hinnar nýju kyn-
slóðar leiðtoga mun fara vel fram,“
sagði Jiang í ávarpi sínu á flokks-
þinginu í gær.
Gerðust þau tíðindi að sex af sjö
helstu leiðtogum landsins voru ekki í
kjöri til 350 manna miðstjórnar
kommúnistaflokksins en þeirra á
meðal voru Jiang sjálfur, Zhu Rongji
forsætisráðherra og Li Peng, forseti
kínverska þings-
ins, en hann hefur
gengið Jiang
næstur að völd-
um.
Jiang verður
áfram forseti
Kína en gert er
ráð fyrir að Hu
Jintao taki við því
embætti af hon-
um á þingfundi í mars. Sú staðreynd
að Hu er sá eini af valdamestu mönn-
um landsins, sem situr áfram í mið-
stjórninni, þykir skýrasta vísbend-
ingin um það fram að þessu, að hann
taki nú við sem valdamesti maður
Kína.
Skjólstæðingar Jiangs
Stór hópur hinna nýju miðstjórn-
arfulltrúa er talinn til skjólstæðinga
Jiangs en það þykir til marks um að
Jiang vilji njóta nokkurra áhrifa í
flokknum enn um sinn. Enn er t.d.
ekki ljóst hvort hann mun láta af for-
mennsku í hermálanefnd flokksins
en því embætti fylgja mikil völd.
Deng Xiaoping hélt til dæmis um-
talsverðum völdum með þeim hætti
eftir að hann hætti sem forseti árið
1987.
Mikil umskipti urðu annars á mið-
stjórn kommúnistaflokksins í gær og
hurfu m.a. á braut allir helstu hers-
höfðingjar kínverska hersins, sem
átt hafa sæti í miðstjórninni. Þykir
líklegt að lítt kunnur hershöfðingi,
Cao Gangchun, leiki næstu árin lyk-
ilhlutverk sem hæst setti hermaður-
inn í stjórn landsins. Cao er 67 ára
gamall og hefur um nokkurt skeið átt
sæti í hermálanefnd flokksins. Hann
var nú kjörinn í miðstjórnina ásamt
tveimur yngri hershöfðingjum, þeim
Guo Boxiong, sem er sextugur, og Xu
Caihou, sem er 59 ára gamall.
Sex valdamiklir hershöfðingjar,
sem allir eru komnir yfir sjötugt,
hverfa nú úr miðstjórn; þeirra á með-
al Chi Haotian, en hann hefur gegnt
embætti varnarmálaráðherra. Þykir
sennilegt að hann láti af því embætti í
mars og að Cao, Guo eða Xu taki við.
Jiang fagnar
nýrri kynslóð
leiðtoga í Kína
Leið Hu Jintao til valda talin greið
Peking. AFP, AP.
Hu Jintao
LJÓSBLOSSI frá myndavél eins hinna mörgu frétta-
ljósmyndara sem viðstaddir voru heimsókn Jóhannesar
Páls II páfa í ítalska þingið í gær lýsir upp umhverfið þar
sem páfi gengur úr ræðustóli. Heimsóknin þykir söguleg
tímamót í samskiptum Páfagarðs og ítalska ríkisins, en
páfi hafði aldrei áður fengið að ávarpa ítalska þingið. Í
ávarpinu hvatti hann Ítali til að eignast fleiri börn, en
fæðingartíðni á Ítalíu er ein sú lægsta í heiminum.
Vinstrimenn í stjórnarandstöðunni gagnrýndu að páfa
skuli hafa verið heimilað að heimsækja þingið, þar sem
það væri til þess fallið að grafa undan ímynd ítalska lýð-
veldisins sem veraldlegs ríkis.
Reuters
Páfi ávarpar Ítalíuþing
BANDARÍSKIR leyniþjónustufulltrúar eru
sannfærðir um að rödd Osamas bin Ladens sé á
segulbandsupptökunni sem arabíska sjónvarps-
stöðin Al-Jazeera sendi út á þriðjudaginn, og að í
því sem hann segir séu fólgin óbein skilaboð: Bin
Laden er heill á húfi og samtök hans, al-Qaeda,
eru tilbúin til árásar á ný.
Þá segja sérfræðingar að segulbandið hafi
komið fram á úthugsuðum tíma, einmitt þegar
legið hafi í loftinu að hugsanlega brytist út stríð
milli Bandaríkjanna og Íraka, arabaheiminum til
hrellingar og lítið þurft til að vekja samúð með
þeim sem vogaði sér að standa uppi í hárinu á
Vesturlöndum.
Fréttamaður hjá Al-Jazeera, Ahmad Muffaq
Zaidan, sagðist hafa fengið segulbandsupptök-
una í Pakistan frá útsendara bin Ladens. Zaidan
sagði útsendarann hafa hringt í sig á þriðjudag-
inn og beðið um að þeir hittust síðar um kvöldið.
Zaidan vildi ekki segja hvar þeir hittust, nema
það hefði verið í höfuðborginni, Islamabad.
Andlit mannsins hefði verið hálf-hulið, en Za-
idan kvaðst telja að fyrir um það bil tveim mán-
uðum hafi sami maður skipulagt svipaða afhend-
ingu og látið sig hafa segulband sem bin Laden
var sagður hafa talað inn á. Maðurinn vildi ekki
svara neinum spurningum um segulböndin og
sagði aðeins: „Þetta er frá bin Laden.“ Zaidan
flýtti sér aftur að bíl sínum og hlustaði á seg-
ulbandið, en tók ekki eftir því hvert maðurinn
sem afhenti það fór.
Bin Laden hefur hingað til sýnt það að hann
kann vel við sig fyrir framan myndavélar, en að
þessu sinni sýndi hann sig ekki, heldur lét við
það sitja að tala. Þess vegna er erfiðara að átta
sig á uppruna sendingarinnar og hún gefur litlar
vísbendingar um hvar hann kunni að vera,
heilsufar hans eða útlit.
„Ég held að hann vegi og meti áhættuna við að
sýna sig og áhættuna við að vera talinn látinn,“
sagði Danielle Pletka, sérfræðingur í Mið-Aust-
urlandarannsóknum við American Enterprise-
stofnunina. „Hann lítur á þetta sem pólitískan
leik og hann vegur og metur þörfina fyrir að láta
lítið fyrir sér fara gagnvart þörfinni til að hvetja
menn sína.“
Ekki einhlítt
Bandaríska leyniþjónustan var enn að rann-
saka upptökuna, þótt menn sem eru sérfróðir
um rödd bin Ladens séu sannfærðir um að þetta
sé hann á bandinu. Niðurstöður tæknilegra
rannsókna hafa þó ekki verið einhlítar. Tölvu-
greining hefur gengið treglega vegna lítilla
gæða upptökunnar, sagði bandarískur embætt-
ismaður. Skilaboðin á bandinu virðast hafa verið
tekin upp oft á leið sinni frá verustað bin Ladens
til útsendingarstöðvar Al-Jazeera, og einu sinni
á leiðinni hafi þau verið send um síma.
Sérfræðingar eru sannfærðir
um að Osama bin Laden tali
Washington, Islamabad. Newsday, Los Angeles Times, AP.
Hægt gengur að tölvu-
greina hljóðupptökuna
ÍSRAELSKI herinn drap í gær pal-
estínskan ungling í borginni Nablus á
Vesturbakkanum, en Ísraelar réðust
inn í borgina í fyrradag er þeir hertu
aðgerðir sínar í kjölfar þess að fimm
Ísraelar voru drepnir á samyrkjubúi.
Ísraelsku hermennirnir neyddu einn-
ig í gær til uppgjafar manninn sem
skipulagði drápin á samyrkjubúinu,
að því er talsmaður hersins sagði,
skömmu eftir að gerð var stutt atlaga
með skriðdrekum skammt frá heimili
andlegs leiðtoga Hamas-samtakanna,
nálægt Gazaborg.
Unglingurinn var drepinn þegar
ísraelski herinn svaraði steinkasti
með skriðdrekabyssuskotum, að því
er haft var eftir palestínskum sjúkra-
liðum. Um 150 brynvörðum herbílum
var ekið inn í Nablus í dögum í fyrra-
dag og virtist þar um að ræða fyrsta
skrefið í svipaðri aðgerð og þegar ísr-
aelski herinn réðst á Jenín og lauk á
laugardaginn er herinn drap meintan
skipuleggjanda árása gegn Ísraelum.
Meintur skipuleggjandi drápanna
á samyrkjubúinu, Mohammad Naif-
eh, gaf sig fram við ísraelska herinn
eftir að húsið sem hann faldi sig í í
þorpinu Schuweikeh, skammt frá
Tulkarem, var umkringt. Hermenn-
irnir kölluðu til hans með gjallarhorni
og hvöttu hann til að gefast upp. Her-
inn sprengdi heimili Naifehs í loft upp
á þriðjudagsmorguninn.
Í gærmorgun hélt ísraelski herinn
inn í Gaza-borg með um tuttugu
skriðdreka og hóf skothríð. Palestínu-
maður lét lífið og að minnsta kosti
þrír palestínskir lögreglumenn særð-
ust.
Skipuleggj-
andinn
handtekinn
Nablus. AFP.
Ísraelar bregðast
hart við morðum
AP
Palestínsk kona grætur eftir að
hafa séð lík bróður síns, 17 ára ung-
lings sem beið bana í árás ísr-
aelskra hermanna í Nablus í gær.