Morgunblaðið - 15.11.2002, Blaðsíða 42

UMRÆÐAN
42 FÖSTUDAGUR 15. NÓVEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Prófkjör
Prófkjör stjórnmálaflokkanna vegna þingkosninganna í maímánuði
nk. fara fram í vetur. Af því tilefni birtir Morgunblaðið greinar fram-
bjóðenda og stuðningsmanna. Þær er einnig hægt að nálgast undir
liðnum prófkjör á forsíðu mbl.is.
JAFNRÉTTISMÁL eru mörg-
um hugleikin og það með réttu.
Lýðræði byggist á þeirri forsendu
að þegnarnir hafi jafna möguleika
til þátttöku og skoðanaskipta óháð
kyni, uppruna eða félagslegum að-
stæðum. Á undanförnum árum hef-
ur mikið áunnist í baráttunni fyrir
jafnstöðu karla og kvenna. Konum
fer fjölgandi í ábyrgðarstörfum á
opinberum vettvangi sem þýðir
jafnframt að kvenfyrirmyndum
fjölgar. Konur í forystu þurfa ekki
lengur að sæta þeirri ábyrgð, sem
lögð var á okkar fyrstu kvenleið-
toga, að vera hinn fullkomni
fulltrúi allra kvenna.
Á grundvelli þekkingar er hægt
að vinna gegn misrétti með áhrifa-
meiri hætti. Á síðustu árum hafa
stjórnvöld lagt kapp á að útrýma
kynjamisrétti á Íslandi. Í því skyni
hafa fjölmargar nefndir verið sett-
ar á fót sem hafa haft það markmið
að kanna afmarkaða þætti sem
hamla þátttöku kvenna í stjórnmál-
um og frama þeirra í atvinnulífi.
Má benda á nefnd um konur og
fjölmiðla, nefnd um konur og vís-
indi, nefnd um efnahagsleg völd
kvenna, nefnd um konur og op-
inbera stefnumótun, nefnd um auk-
inn hlut kvenna í stjórnmálum og
ráðstefnu um konur og lýðræði.
Dæmi um niðurstöður þessarar
miklu vinnu er t.d. athugun sem
leiddi í ljós að karlar eru mikill
meirihluta þeirra sem í heyrist í ís-
lensku sjónvarpi. Einungis heyrist
í konum í 15% tilvika. Á þetta bæði
við um fréttatengt efni og
skemmtiefni. Konur sjást þó oftar
en í þeim heyrist eða í u.þ.b. 30%
tilvika. Sumir hafa vilja skýra
þetta hrópandi misvægi á þann veg
að konur séu ekki fáanlegar til að
tjá sig á opinberum vettvangi.
Sambærileg kenning er oft notuð
þegar skýra á hvers vegna færri
konur en karlar eru í hópi kjörinna
fulltrúa. Er þá sagt að konur hafi
ekki áhuga á stjórnmálum. Þessar
fullyrðingar hefur aldrei verið
sannreyndar og ég dreg mjög í efa
sannleiksgildi þeirra.
Kenningar af þessu tagi eru í
engu frábrugðnar fordómum. For-
dómar ráða því að einstaklingar
eru ekki metnir á grundvelli eigin
hæfni og áhuga, því hinn fordóma-
fulli horfir aldrei framhjá kyni ein-
staklingsins. Aðferð hins fordóma-
fulla er að flokka kynin í tvo ólíka
hópa og gefa kynjunum eðlisein-
kenni. Á grundvelli þessarar flokk-
unar ríkja svo mótaðar hugmyndir
um hvað sé eðlilegt atferli fyrir
karla og konur.
Fordómar sem þessir samrým-
ast ekki hugsjóninni um að ein-
staklingar séu metnir að eigin
verðleikum. Jafnrétti í reynd næst
ekki fyrr en konur og karlar geta
valið sér starfsvettvang og áhuga-
mál sem falla að hæfileikum þeirra
og lunderni, óháð kreddum um
hlutverk og eðli kynjanna.
Jafnrétti í reynd
Eftir Stefaníu
Óskarsdóttur
Höfundur er varaþingmaður Sjálf-
stæðisflokksins og stjórnmálafræð-
ingur. Hún sækist eftir sjötta sæti í
prófkjöri Sjálfstæðisflokksins í
Reykjavík.
„Fordómar
sem þessir
samrýmast
ekki hug-
sjóninni um
að einstaklingar séu
metnir að eigin verð-
leikum.“
EES-samningurinn var afar já-
kvætt skref fyrir Íslendinga. Þátttak-
an í umfjöllun um Evrópska efna-
hagssvæðið var Íslendingum
ómetanleg reynsla og hefur árangur-
inn verið ótvíræður. En við lok samn-
ingstímans er brýn ástæða til að
skoða framhaldið með tilliti til þeirrar
stöðu sem aðildarlönd Evrópusam-
bandsins hafa en við ekki.
Áhrif á löggjöf innan EES
Mikið hefur verið rætt um lýðræð-
ishalla innan ESB, þ.e. að lagasetn-
ingar séu ekki í beinu umboði frá fólk-
inu, sem á að fara eftir löggjöfinni.
Lýðræðishallinn er hins vegar enn
meiri innan EES. Við höfum sam-
þykkt að stofnanir ESB semji löggjöf,
sem okkur ber skylda til að taka upp
og fara eftir. Gildissvið löggjafar
þessara stofnana er mjög vítt hér á
landi. Stofnanir ESB sækja hins veg-
ar ekkert lýðræðislegt umboð til ís-
lenskra kjósenda og íslensk stjórn-
völd eiga mjög takmarkaða
möguleika á að hafa áhrif á ákvarð-
anir þeirra.
Við undirskrift EES var staðan
innan ESB þannig að framkvæmda-
stjórn sambandsins hafði lykiláhrif á
ákvarðanir, og auðveldaði það okkur
að koma að sjónarmiðum okkar. Í dag
er það ráðherraráð og Evrópuþingið,
sem hefur æðsta áhrifavaldið. Þetta
fyrirkomulag takmarkar mjög áhrif
Íslands á undirbúning og setningu
laga ESB. Gott dæmi um það er lög-
gjöfin um raforkumarkaðinn.
Því er nauðsynlegt að spyrja okkur
sjálf, hversu lengi íslenskir kjósendur
sætta sig við slíkt áhrifaleysi?
EES og fiskurinn
EES skilar okkur í raun ekki full-
um aðgangi að innri markaði ESB.
Ekki ríkir full fríverslun með fisk,
sem mun skerða enn viðskiptakjör Ís-
lands, þegar sambandið stækkar til
austurs, því í dag er fríverslun með
Framtíðarhorf-
ur EES – hvað
þarf að skoða?
Eftir Láru Margréti
Ragnarsdóttur
„Við höfum
ekki efni á
öðru en taka
virka um-
ræðu for-
dómalaust og opin-
skátt.“
RÍKISSTJÓRNARÞÁTTTAKA
Framsóknarflokksins síðustu 8 ár
hefur um margt skilað miklum
efnahagslegum árangri, kaupmátt-
ur ráðstöfunartekna hefur vaxið um
liðlega 30%. Kjör almennings hafa
líklega batnað meir en nokkru sinni
áður á sambærilegu tímabili.
Ástæðan er fyrst og fremst að efna-
hagslegum stöðugleika var komið á
í kjölfar þjóðarsáttarsamninganna
sem gerðir voru undir forystu rík-
isstjórnar Steingríms Her-
mannssonar og ASÍ og VSÍ áttu
mikinn þátt í. Lág verðbólga ger-
breytti aðstæðum til atvinnurekstr-
ar og það hefur skilað sér í pyngju
launþega.
Þessum uppgangstíma fylgja
breytingar sem ekki eru allar til
góðs. Opinberar upplýsingar stað-
festa að ójöfnuður fer vaxandi.
Ljóst er að hópar meðal aldraðra
og öryrkja búa við bág kjör. Fá-
tækt verður sýnilegri en áður, það
sýnir sig hjá félagsþjónustu sveitar-
félaganna og Mæðrastyrksnefnd.
Þeim upplýsingum verður ekki vís-
að á bug eins og forsætisráðherra
gerði með því að ætíð sé eftirspurn
eftir því sem er ókeypis. Það er frá-
leitur málflutningur sem enginn
framsóknarmaður getur tekið und-
ir. Kjörorð flokksins er einmitt fólk
í fyrirrúmi. Það á að vinna gegn
auknum ójöfnuði með opinberum
aðgerðum og það er tiltölulega auð-
velt í þeirri efnahagslegri velsæld
sem er hér á landi.
Að því verkefni eiga allir að
koma sem efni hafa á. Þeir sem
hafa hagnast og notið velgengni,
svo ekki sé talað um þá sem fengu
þann happdrættisvinning að geta
selt veiðiheimildir, mega ekki
gleyma því að þeir eru þátttak-
endur í þjóðfélaginu og bera ábyrgð
á því. Það getur enginn litið svo á
að hann sé stikkfrír og að heimilt
sé að neyta allra bragða til þess að
skara eld að eigin köku. Það er
skylda hvers manns að leggja sitt
til samfélagsins. Mál er að linni
þeirri græðgi og óbilgirni sem sést
of víða í þjóðfélaginu.
Framsóknarflokkurinn er fé-
lagshyggjuflokkur sem vinnur að
lausn sameiginlegra viðfangsefna
þjóðfélagsins á grunni samvinnu og
jafnaðar. Það er beinlínis hlutverk
flokksins að beita sér fyrir jöfnuði
og aukinni samfélagslegri ábyrgð.
Ég er í engum vafa um það, eftir
viðtöl við flokksmenn og stuðnings-
menn flokksins undanfarna mánuði,
að mjög er kallað eftir því að fé-
lagslegar áherslur flokksins verði
skýrar.
Skýrar félags-
legar áherslur
Eftir Kristin H.
Gunnarsson
„Framsókn-
arflokkurinn
er fé-
lagshyggju-
flokkur.“
Höfundur er formaður þingflokks
Framsóknarflokksins.
ÞAÐ er eðli stjórnmálastarfs að
þrátt fyrir að sigrar séu unnir og
góður árangur náist eru sífellt
mikilvæg verkefni fyrir höndum og
hugsjónir sem bíða þess að verða
að veruleika.
Mikilvægustu verkefni íslenskra
stjórnmála eru að standa vörð um
sjálfstæði þjóðarinnar. Hagsmunir
Íslands geta ekki talist í því að
gerast aðilar að Evrópusamband-
inu. Aðild að ESB mundi kosta
geysihá framlög til þróunarsjóða
bandalagsins þar sem við erum rík
þjóð og stórvaxandi kröfur eru
uppi vegna fátækari þjóða Mið- og
Austur-Evrópu. Ekki er unnt að
fullyrða hve marga milljarða við
þyrftum að greiða árlega umfram
það sem við gætum átt kost á að
sníkja í styrki frá ESB en þeir
gætu verið átta–tíu. Þá væri mikið
óráð að færa stjórn fiskveiða til
Brussell. Allt tal um að við ættum
kost á varanlegum undanþágum
frá Rómarsáttmálanum er einber
óskhyggja. Þá er stjórnarfarslegt
fullveldi dýrmætt og sjálfstætt
efnahagskerfi.
Okkur hefði ekki tekist að kveða
niður verðbólguna sl. sumar ef við
hefðum ekki haft sjálfstæða mynt.
Síðast en ekki síst eru lífskjör á
Íslandi betri en í ríkjum ESB
þannig að við höfum þangað ekk-
ert að sækja.
Fólk í fyrirrúmi
Við þurfum að gera betur við þá
sem standa höllum fæti í þjóð-
félaginu. Á síðustu árum hefur
orðið bylting í búsetumálum fatl-
aðra og lífsaðstöðu fjölmargra
þeirra. Enn er þó miklu verki
ólokið á því sviði.
Fjárhagserfiðleikar hrjá margar
fjölskyldur. Ráðgjafarstofa um
fjármál heimilanna sem sett var á
fót að frumkvæði okkar í félags-
málaráðuneytinu hefur veitt yfir
4.000 einstaklingum ókeypis ráð-
gjöf. Við eigum ekki að þola það að
einhverjir líði skort í þjóðfélagi
okkar.
Byggðaþróun hefur verið öf-
ugsnúin að undanförnu. Stjórn-
völdum er legið á hálsi fyrir að
draga alla starfsemi til Reykjavík-
ur. Á vegum félagsmálaráðuneytis-
ins og undirstofnana þess eru
1.570 störf, 915 þeirra eru unnin
utan Reykjavíkur.
Ég tel mig geta lagt fram
reynslu og kunnáttu til góðra
verka fyrir þjóðina og sækist því
eftir áframhaldandi forystustarfi í
stjórnmálum.
Verk að vinna
Eftir Pál
Pétursson
„Mikilvæg-
ustu verk-
efni ís-
lenskra
stjórnmála
eru að standa vörð um
sjálfstæði þjóðarinnar.“
Höfundur er félagsmálaráðherra.
Í DAG, föstudaginn 15. nóv.,
verður haldinn fundur um þjóð-
lendumál í Súlnasal Hótel Sögu.
Vonandi verður góð mæting á
þessum fundi, svo athygli almenn-
ings og fjölmiðla vakni á þessu
furðulega máli.
Alþingi setti lög um þjóðlendur,
sem núverandi ríkisstjórn fylgir
eftir með ótrúlegri óbilgirni og
hafa þar fengið til liðs við sig
gengi lögfræðinga, sem sumir
hverjir að minnsta kosti, væru hjá
siðuðum þjóðum, taldir algerlega
vanhæfir vegna eigin persónulegra
skoðana á þessum málum. Og hafa
enda margoft sýnt það í verki á
umliðnum árum.
Það hefur verið fróðlegt að
fylgjast með öllum þeim greinum
sem fyllt hafa dagblöðin undan-
farnar vikur vegna prófkjörsslags-
ins fyrir væntanlegar alþingis-
kosningar.
Undirritaður hefur hlaupið yfir
nokkuð af þessum skrifum en
hvergi séð ýjað einu orði að þjóð-
lendumálum. Ekki hefur stjórnar-
andstaðan heldur reynt, svo ég viti
til, að nota þetta í sínum málflutn-
ingi á Alþingi. Þó þarna sé trúlega
á ferðinni einhver mesta aðför að
eignarréttinum í allri Íslandssög-
unni virðast fáir vera til þess að
taka upp hanskann fyrir þá bænd-
ur og landeigendur sem ríkið er að
níðast á.
Á þessum málatilbúnaði öllum
bera fulla ábyrgð, Sjálfstæðis-
flokkurinn, aðal málsvari einstak-
lingsins og eignarréttarins (að eig-
in sögn) og Framsóknarflokkurinn,
flokkur dreifbýlisins og bænda að
því að menn héldu.
Það er meira en lítið hlálegt að
þessir flokkar séu orðnir drátt-
arklárar fyrir hugsjónir komma og
krata í því að gera nánast allt land
að almenningseign.
Frambjóðendur landsbyggðar-
kjördæmanna verða væntanlega
spurðir um afstöðu sína til þessa
máls þegar þeir ríða um héruð til
undirbúnings alþingiskosninganna
í vor.
Mætum sem flest til þessa fund-
ar og sendum þaðan skýr skilaboð
til þeirra sem ráða ferðinni í þess-
ari aðför að landsbyggðinni og
eignarréttinum.
Eftir því sem á undan er gengið
veit enginn hvar verður borið nið-
ur næst.
Þjóðlendumál
Eftir Þóri N.
Kjartansson
„Mætum
sem flest til
þessa fund-
ar og send-
um þaðan
skýr skilaboð til þeirra
sem ráða ferðinni í
þessari aðför að lands-
byggðinni og eignarrétt-
inum.“
Höfundur er framkvæmdastjóri.