Morgunblaðið - 15.11.2002, Blaðsíða 23

ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 15. NÓVEMBER 2002 23
Eftir þessu var tekið í Brussel en
þó sérstaklega í Washington.
Um Rúmena hefur verið sagt að
þeir lifi í tveimur heimum. Tunga
þeirra er latnesk og menningin
einnig en umhverfið er slavneskt
enda á landið landamæri að Júgó-
slavíu og Búlgaríu. Ráðamenn
leggja nú ríka áherslu á að Rúmen-
ar séu evrópsk þjóð. „Við erum
norðan Dónár,“ segir Traian Bas-
escu, borgarstjóri í höfuðborginni,
Búkarest. „Og við erum öldungis
evrópsk þjóð.“
Ógnarstjórn og stöðnun
Alþýðulýðveldið Rúmenía varð til
árið 1947 eftir að Jósef Stalín hafði
brotið Austur-Evrópu undir vald
sitt í nafni heimskommúnismans.
Nicolae Ceausescu, sem varð ein-
ráður í landinu 1965, fylgdi lengst-
um nokkuð sjálfstæðri stefnu gagn-
vart Sovétríkjunum. Þannig
gagnrýndi hann innrás Varsjár-
bandalagsins í Tékkóslóvakíu árið
1968 og var lofsunginn á Vestur-
löndum fyrir bragðið. Árið 1971
hélt hann í opinbera heimsókn til
Norður-Kóreu og heillaðist af
stjórnarháttum Kims il-Sung.
Ceausescu innleiddi víðtækari kúg-
un en þekktist annars staðar í ríkj-
um kommúnista í Mið- og Austur-
Evrópu. Hann var eini kommún-
istaleiðtoginn sem tekinn var af lífi
í byltingunni í álfunni austanverðri
1989. Auðvelt reyndist að losna við
Ceausescu en afleiðingar stjórnar-
hátta hans og kommúnismans hafa
þjakað þjóðina allt fram á þennan
dag. Fyrrum kommúnistar á borð
við Iliescu hafa verið ráðandi í
stjórnmálalífinu þótt vissulega hafi
þeir ekki verið einráðir.
Teikn eru þó á lofti um að vænta
megi breytinga. Flestir eru sam-
mála um að efnahagurinn sé á upp-
leið. Upplýsingatækni hefur náð að
skjóta rótum og fjölmiðlar
blómstra. Í tíð Ceausescus var sjón-
varpað tvær klukkustundir á degi
hverjum og var helmingi þess tíma
jafnan varið til að gera grein fyrir
skoðunum og gjörðum leiðtogans.
Nú eru 68 sjónvarpsstöðvar starf-
andi í Rúmeníu og fjölmiðlar fá að
starfa óáreittir.
Yfirþyrmandi spilling
Spillingin er hins vegar yfirþyrm-
andi og það gildir um flest svið
samfélagsins. Fulltrúi Microsoft-
fyrirtækisins hefur andmælt því op-
inberlega að rúmenska stjórnin noti
stolinn hugbúnað í stjórnsýslunni.
Talið er að um 75% hugbúnaðarins
í landinu sé fenginn með ólögmæt-
um hætti. Ráðamenn eru einnig
bendlaðir við spillingu. Nastase for-
sætisráðherra þykir hafa ótrúlega
rúm fjárráð miðað við tekjur hans.
„Ég veit ekki hvaðan hann fær alla
þessa peninga,“ segir bandarískur
embættismaður í Rúmeníu.
Rúmenskir ráðamenn telja að
spillingin hverfi líkt og önnur mein
samfélagsins um leið og þjóðin
gengur til samstarfs við lýðræð-
isríkin í vestri. Mircea Geoana ut-
anríkisráðherra vísar til þess að
framkvæmdastjórn Evrópusam-
bandsins hafi lýst yfir því að aðild
Rúmena komi til greina árið 2007.
„Grundvallarbreyting á sér stað í
þessu landi,“ segir hann.
Aðrir hafa efasemdir. „Margir
telja að NATO neyði rúmensku
þjóðina til að breyta hegðun sinni,“
segir einn rúmenskur viðmælandi.
„En slíkt er ekki óhjákvæmilegt.
Hættan liggur í því að við ráðum
hvorki við að breyta okkur í lýð-
ræðissinna né kapítalista.“
’ Við erum á nýein af þjóðum
hinnar evrópsku
fjölskyldu. ‘
SENNILEGT er að tékknesk stjórn-
völd neiti að gefa út vegabréfsáritun
til handa Alexander Ljúkasjenkó, for-
seta Hvíta-Rússlands, og að þar með
geti hann ekki sótt leiðtogafund Atl-
antshafsbandalagsins (NATO) sem
haldinn verður í Prag í næstu viku.
Endanleg ákvörðun hefur ekki enn
verið tekin í málinu en Cyril Svoboda,
utanríkisráðherra Tékklands, viður-
kenndi í gær að flest stefndi í að Ljúk-
asjenkó yrði gert ókleift að sækja
fundinn.
Stjórnvöld í Hvíta-Rússlandi hafa
tekið fregnum þess efnis, að Ljúkasj-
enkó yrði neitað um vegabréfsáritun
til Tékklands, afar illa. Áður höfðu
talsmenn NATO hins vegar gert lýð-
um ljóst að hvorki Ljúkasjenkó né
Leoníd Kútsjma, forseti Úkraínu,
væru velkomnir til fundarins. „Það
væri afar ánægjulegt ef þeir tækju þá
ákvörðun að þeir hefðu öðrum hnöpp-
um að hneppa,“ sagði ónafngreindur
embættismaður í Brussel.
Ætlar að hætta allri
landamæravörslu
Bandaríkjamenn hafa sakað Ljúk-
asjenkó um mannréttindabrot og
kalla hann síðasta einræðisherrann í
Evrópu. Kútsjma kom sér hins vegar
í ónáð vestra þegar grunur vaknaði
um að stjórn Úkraínu hefði heimilað
sölu ratsjárkerfis til Íraks og þannig
hunsað bann Sameinuðu þjóðanna við
viðskiptum við Írak.
Bæði Úkraína og Hvíta-Rússland
hafa á undanförnum árum sent full-
trúa á samráðsfundi með NATO.
Ljúkasjenkó brást á miðvikudag
reiður við fregnum þess efnis að hon-
um yrði meinaður aðgangur að fund-
inum í Prag. Varaði hann við því að
staða Tékka, sem búsettir eru í Hvíta-
Rússlandi, gæti versnað til muna og
hótaði því að hann myndi hætta allri
vörslu á landamærum landsins. Þann-
ig myndi hann tryggja að eiturlyf og
ólöglegir innflytjendur flæddu taum-
laust inn í Vestur-Evrópu.
Ljúkasjenkó hefur í
hótunum við Tékka
Prag, Brussel. AFP.
AP
Hvítrússneskir hermenn í þjálfun. Slagorðið merkir: „Lýðveldið Hvíta-Rússland er land hernaðarlegrar dýrðar.“