Morgunblaðið - 15.11.2002, Blaðsíða 32

LISTIR
32 FÖSTUDAGUR 15. NÓVEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
STÓRSTJÖRNURNAR BenAffleck og Samuel L. John-son fara með aðalhlutverk
tveggja þverhausa í spennutryll-
inum Changing Lanes í leikstjórn
Roger Mitchell. Lögfræðingurinn
og framapotarinn Gavin Banek
(Affleck) og heimilisfaðirinn og
alkóhólistinn Doyle Gipson (Jack-
son) mega engan tíma missa á þeyt-
ingi eftir hraðbrautinni til að ná í
dómsalinn á réttum tíma. Banek
þarf að fá afgreidda veigamikla
pappíra varðandi eignarhald fyr-
irtækis síns en Gipson þarf á hinn
bóginn að láta ganga frá fasteigna-
kaupum í New York til að forða því
að kona hans og börn flytji á brott
frá honum til vesturstrandarinnar.
Þá gerist óhappið. Bílar þeirra rek-
ast saman, þó ekki alvarlega en nóg
til þess að þeir tefjast, eiga orða-
skak og flýta sér síðan á braut.
Tímatapið á eftir að gera þeim mun
verri óleik því báðir mæta of seint
til að reka sín áríðandi erindi
frammi fyrir dómstólunum. Atburð-
urinn á eftir að draga jafnvel enn
verri dilk á eftir sér því mennirnir
ásaka hvor annan um tjónið og eft-
irköstin og hyggja á hefndir. Það,
sem við tekur, er ekkert hefðbundið
uppgjör heldur skapa handritshöf-
undarnir, þeir Chap Taylor og
Michael Tolkin, framvindu og marg-
breytilegar aðalpersónur, sem báð-
ar eiga sinn djöful að draga. Áhorf-
endur verða vitni að harðsoðnum,
vitsmunalegum og líkamlegum átök-
um þar sem einskis er svifist og per-
sónurnar standa berskjaldaðar eftir.
Changing Lanes er fyrsta mynd
leikstjórans Rogers Mitchell í
Bandaríkjunum. Hann ku vera ætt-
aður frá Suður-Afríku og ávann sér
frægð fyrir bresku gamanmyndina
Notting Hill árið 1999 með Juliu
Roberts og Hugh Grant.
Uppistand eftir árekstur
Áhorfendur verða vitni að harðsoðnum, vitsmunalegum og líkamlegum
átökum í kvikmynd Rogers Mitchells, Changing Lanes.
Sambíóin í Reykjavík og á Akureyri
frumsýna Changing Lanes
Leikarar: Ben Affleck, Samuel L.
Jackson, Toni Collette, William Hurt
og Sydney Pollack.
KVIKMYND bandaríska leik-stjórans Hals Hartley NoSuch Thing, sem frumsýnd
verður í dag, var að mestu tekin
hérlendis. Meðal framleiðenda
myndarinnar, sem áður kallaðist
Monster, eru Francis Ford Coppola
og Friðrik Þór Friðriksson og starf-
aði fjöldi íslenskra leikara og fag-
manna við gerð hennar. Meðal aðal-
leikara eru Robert John Burke,
Sarah Polley, Helen Mirren, Julie
Christie og Baltasar Kormákur, en
leikmyndina gerði Árni Páll Jó-
hannsson.
Þungamiðja No Such Thing er ís-
lenskt skrímsli, geðstirt og drykk-
fellt, sem býr rétt utan við smábæ
úti á landi. Það er búið að fá sig full-
satt af mönnunum og öllum þeirra
afurðum. Leggur hver, sem nálgast
það, líf sitt og limi í hættu.
Bandarísk sjónvarpsstöð sendir
fólk á staðinn og er ung fréttakona
send á vettvang til að reyna að klára
fréttina. Hún vingast við skrímslið
og verður þess eina von til að enda
þjáningar sínar. Sjónvarpskonan
unga notar líka þennan leiðangur til
Íslands í leit að kærastanum sínum
sem horfið hafði þar við skyldustörf,
að því er talið er af völdum háska-
legs skrímslis, sem sagt var leika
lausum hala í dreifbýlinu. Tekst með
skrímslinu og sjónvarpskonunni
undarlegt tilfinningasamband. No
Such Thing er kaldhæðin og gam-
ansöm líkingasaga um nútímaþjóð-
félag, gegnsýrt af skyndiánægju og
hnýsni um hagi nágrannans.
Bandaríski leikstjórinn Hal
Hartley er einna kunnastur óháðra
leikstjóra samtímans og á myndir að
baki á borð við Henry Fool, Flirt og
Amateur. No Such Thing er fram-
leidd af American Zoetrope, fyr-
irtæki Francis Ford Coppola, og Ís-
lensku kvikmyndasamsteypunni,
fyrirtæki Friðriks Þórs Friðriks-
sonar.
Vingast
við ís-
lenskt
skrímsli
Fríða huggar Dýrið: Sarah Polley og Robert Burke.
Háskólabíó frumsýnir No Such Thing
Leikarar: Sarah Polley, Robert John
Burke, Helen Mirren, Julie Christie,
Baltasar Kormákur og
Ingvar E. Sigurðsson.
EFNI kvikmyndarinnar DasExperiment eða Tilraunar-innar styðst við raunveru-
lega atburði, sem áttu sér stað í Stan-
ford-háskóla árið 1971, en sérstakar
tilraunir voru gerðar á fólki í verk-
efni háskólans sem gekk undir nafn-
inu „Stanford Prison Experiment“.
Sjálf myndin gerist þó í samtím-
anum.
Moritz Bleibtreu, sem lék í „Run
Lola Run“ eða „Lola Rennt“, leikur
rannsóknarblaðamann, sem ákveður
að taka þátt í rannsóknarverkefni há-
skóla eins í ónefndri stórborg Þýska-
lands. Hver þátttakandi fær fúlgu
fjár fyrir að taka þátt í tilrauninni. Í
raun snýst þetta um hlutverkaleik
þar sem tuttugu þátttakendur taka
þátt í tilrauninni. Tólf manns eru
skipaðir fangaverðir og átta manns
eru skipaðir fangar. Fyrr en varir
tekur alvaran yfirhöndina enda hin
mannlegu „tilraunardýr“ farin að
taka þessum leik bókstaflega. Þykj-
ustuleikurinn breytist því í hatramm-
an og blóðugan raunveruleika.
Das Experiment sló rækilega í
gegn í heimalandinu Þýskalandi auk
þess sem myndin hefur gert það gott
annars staðar í Evrópu og hlotið fjöl-
mörg verðlaun og tilnefningar.
Myndin var m.a. tilnefnd sem besta
evrópska kvikmyndin og á Montreal
kvikmyndahátíðinni hlaut leikstjóri
myndarinnar, Oliver Hirschbiegel,
verðlaun sem besti leikstjórinn. Hún
hlaut þrenn Golden Lola verðlaun,
sem eru þýsk kvikmyndaverðlaun,
fyrir bestu leikstjórnina, besta aðal-
hlutverk karla, og bestu listrænu
leikstjórnina. Myndin var framlag
Þjóðverja í Óskarnum sem besta er-
lenda myndin í ár. Moritz Bleibtreu
hlaut áhorfendaverðlaunin á alþjóðu
kvikmyndahátíðinni í Seattle. Das
Experiment hlaut líka áhorf-
endaverðlaunin á alþjóðulegu kvik-
myndahátíðunum í Bergen og í
Seoul. Hún hlaut bæversku kvik-
myndaverðlaunin m.a. fyrir bestu
leikstjórn, kvikmyndatöku og kvik-
myndahandrit og á Fantasporto há-
tíðinni í Portúgal hlaut myndin verð-
laun fyrir handritið, en höfundar
þess eru Don Bohlinger og Christ-
oph Darnstädt.
Das Experiment, Tilraunin, styðst við raunverulega atburði, sem áttu sér
stað í Stanford-háskóla árið 1971.
Mannleg tilraunadýr
í rannsóknarverkefni
Háskólabíó frumsýnir Das Experiment
Leikarar: Moritz Bleibtreu, Christian
Berkel, Oliver Stokowski, Wotan Wilke
Möhring og Stephan Szasz.
JÓHANN kaupmaður hefur lifað
langa og stormasama ævi. Hann á
enga ósk heitari en að lifa í friði og
deila með afkomendum sínum lífs-
visku sinni sem er því dýrmætari
sem reynslan sem hún byggist á
var sárari og breyskleiki hans
meiri. En lífið er ekki svona ein-
falt. Fortíðarvandi fjölskyldunnar
er enn til staðar og er hreyfiafl at-
burðanna í Þreki og tárum, einkum
í örlögum Gunna Gæ sem er fórn-
arlamb aðstæðna og skapgerðar-
bresta, sinna eigin og flestra sinna
nánustu.
Þótt þessi saga sé kannski meg-
inþráðurinn í Þreki og tárum er
ótalmargt annað sem við fáum að
vita um Jóhann og fólkið hans. All-
ir eiga sér forsögu, allir stefna á
eitthvað, vilja eitthvað, dreymir
um bjartari framtíð. Okkur er sagt
frá þessu öllu og drögumst inn í
stórfjölskyldulífið – ekki síst í
gegnum helstu fjölskylduástríð-
una: tónlist. Ljúfsár dægurtónlist-
in, tryllt rokkið, kvartettsöngur og
íslenskar einsöngsperlur. Tvennt
telja Jóhann kaupmaður og Áki
rakari helst geta orðið mönnum til
sálubótar; tónlist og umburðar-
lyndi. Má vera að það sé rétt, en
það bjargar ekki þeim sem ekki er
við bjargandi og eru fyrir vikið
þeir einu sem þarfnast björgunar.
Þrek og tár er gott leikhúsverk en
leysir ekki lífsgátuna, þó það nú
væri.
Leikfélag Fljótsdalshéraðs hefur
sýnt það undanfarin ár að þar fer
hópur sem á góðum degi getur
skilað flóknum og viðamiklum sýn-
ingum með fullum sóma.
Það er skemmst frá því að segja
að þau eiga prýðisdag að þessu
sinni. Þrek og tár er lífleg sýning,
vel leikin og sungin og ákaflega
haganlega upp sett af leikstjóran-
um, Oddi Bjarna Þorkelssyni. Oddi
hefur tekist sérlega vel upp að feta
einstigi Ólafs Hauks milli gleði og
harms, hláturs og gráts.
Sýningin er full af gleði og
spaugilegum smáatriðum en jafn-
framt tekst flestum að sýna okkur
kvikuna þegar á þarf að halda.
Erfiðar uppgjörssenur, til að
mynda milli Jóhanns og Diddu
dóttur hans og kveðjustund feðg-
anna Einars og Davíðs, hreyfa svo
sannarlega við manni. Sýningin er
líka sérlega vel sviðsett, sem
tryggir að athygli áhorfenda bein-
ist þangað sem hún á að beinast,
jafnvel í stórum hóp- og danssen-
um. Eini kaflinn sem ég var ekki
fyllilega sáttur við voru lokaatrið-
in, örlög Gunna, brottför Davíðs og
heimkoma. Þar hefði þurft meiri
yfirlegu, snjallari lausn, sem í ljósi
annarra hápunkta eru fyllilega á
valdi leikstjóra og hans fólks.
Margir leikaranna eiga góðan
dag. Einar Rafn Haraldsson skilar
vel hrjúfri hlýju Jóhanns kaup-
manns og af þeim Jóhönnum sem
ég hef séð gefur hann einna besta
tilfinningu fyrir skapgerðarbrest-
um og skuggalegri fortíð kaup-
mannsins, sem auðvelt er að týna
undir góðlátlegu afa-yfirbragðinu.
Aðrir góðir eru til dæmis Ágúst
Ólafsson sem var sannfærandi sem
hinn tvístígandi kommúnisti Einar,
og þær Sigurlaug Gunnarsdóttir
og Freyja Kristjánsdóttir Gjerde í
hlutverkum söngsystranna Helgu
og Diddu.
Sérstaklega verður þó að hrósa
hinum unga Hálfdáni Helga Helga-
syni sem gerir þungamiðju verks-
ins, Davíð dóttursyni Jóhanns,
sterk og einlæg skil. Það verður
gaman að fylgjast með þessum
dreng þroskast á sviðinu.
Fleiri verða ekki taldir upp þó
fyllsta ástæða væri til. Svona vand-
aðar sýningar gera ekki önnur fé-
lög en þau þar sem virðing fyrir
viðfangsefnum og leikhúsinu er
orðin sjálfsögð og viðtekin. Um-
gjörð er prýðileg, búningar sömu-
leiðis og tónlistarflutningur ágæt-
ur. Heildarútkoman er öllum
aðstandendum til sóma og verður
Hérðaðsbúum og nágrönnum
þeirra vafalaust til gleði, drífi þeir
sig í Valaskjálf sem þeir eru hér
með hvattir til að gera.
LEIKLIST
Leikfélag Fljótsdalshéraðs
Höfundur: Ólafur Haukur Símonarson,
leikstjóri: Oddur Bjarni Þorkelsson, Tón-
listarstjóri: Jón Kristófer Arnarson. Vala-
skjálf 8. nóvember 2002.
ÞREK OG TÁR
Fortíðarvandi
fjölskyldunnar
Þorgeir Tryggvason
Kafteinn Ofurbrók
– og innrás ótrú-
lega asnalegu
eldhúskerling-
anna utan úr
geimnum (og upp-
reisn afturgengnu
nördanna úr mötu-
neytinu) er þriðja
bókin um Kaftein
Ofurbrók sem kemur út á Íslandi. Þýð-
andi er Bjarni Karlsson.
Á bókarkápu segir m.a.: „Hann sigr-
aði hinn hræðilega Brynjólf bleiu…
Hann yfirbugaði kolgrimmu, kok-
hraustu klósettin… Núna verður hann
að berjast fyrir lífi sínu. Geta Kafteinn
Ofurbrók og nærbrækurnar hans
staðist átökin við þrjá sjúklega ill-
gjarna gaura utan úr geimnum? Útgef-
andi er JPV útgáfa. Bókin er 143 bls.
Verð: 2.480 kr.
Börn
♦ ♦ ♦