Morgunblaðið - 15.11.2002, Blaðsíða 22

ERLENT
22 FÖSTUDAGUR 15. NÓVEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
ÞRETTÁN árum eftir fall komm-
únismans glíma Rúmenar við fá-
tækt, spillingu, óvirkt stjórnmála-
kerfi, hægfara efnahagsumbætur –
listinn er nánast óendanlegur. En
nú hafa Rúmenar komið auga á
lækningu við öllum meinum sam-
félagsins: Atlantshafsbandalagið.
Raunar hefur Rúmenum enn
ekki verið formlega boðin aðild að
NATO en rúmenskum embættis-
mönnum er fullkunnugt um að slíku
boði verður komið á framfæri á
leiðtogafundi bandalagsins í Prag í
næstu viku. Og ráðamenn í Rúmen-
íu eru kátir.
„Þetta markar nýtt upphaf í sögu
þjóðarinnar,“ segir Ion Iliescu for-
seti. Hann telur NATO-aðildina
fallna til að færa Rúmeníu „í hóp
siðmenntaðra ríkja og fá fram þá
aðstoð sem nauðsynleg er til að
hrinda í framkvæmd umbótum“.
Vestar í álfunni og handan hafsins í
Bandaríkjunum má auðveldlega
finna menn sem hafa efasemdir um
réttmæti þess að bjóða Rúmenum
að ganga til samstarfs á vettvangi
Atlantshafsbandalagsins. Banda-
rískir embættismenn segja einnig
að ákveðin áhætta fylgi svo rót-
tækri stækkun bandalagsins en í
ráði er að bjóða sjö ríkjum aðild
þannig að 26 lönd taki þátt í þessu
samstarfi. Embættismenn í Wash-
ington segja að Rúmenía sé ekki
það ríki sem fyrst komi upp í hug-
ann þegar rætt sé um „bandamenn
innan NATO“.
Stærsta gleðifréttin
Rúmenar líta hins vegar á
NATO-aðildina sem mikla blessun
og gæfu. Tata Marian, leiðtogi lýð-
ræðishreyfingar í borginni Brasov,
segir fullum fetum að aðildin sé
„gjöf frá Guði sem [muni] gjör-
breyta þjóðfélaginu“.
Endalok kommúnismans 1989
breyttu í raun ekki svo miklu í
Rúmeníu þótt vissulega hafi þjóðin
ekki sætt sömu kúgun undanliðin
13 ár og áður. Fyrstu tíu árin ein-
kenndust af valdabaráttu og stöðn-
un enda áræddu stjórnvöld ekki að
koma á nauðsynlegum breytingum
á efnahagssviðinu auk þess sem
kommúnísk viðmið voru enn
ríkjandi. Spillingin grasseraði sem
fyrr og það litla einkaframtak sem
gerði vart við sig var heft á ýmsan
veg. Á síðustu þremur árum eða
svo hefur orðið nokkur breyting á.
Hagvöxtur er nú mælanlegur og
stjórnkerfi sem halda má fram að
sé um margt lýðræðislegt hefur
þróast fram. En það er samt vænt-
anleg NATO-aðild sem er stærsta
gleðifréttin í Rúmeníu.
Adrian Nastase forsætisráðherra
fullyrðir að NATO-aðildin verði til
þess að auka mjög erlendar fjár-
festingar í landinu. Hún verði til
þess að sannfæra útlenda fjárfesta
um að stöðugleiki ríki og varnir
Rúmeníu séu traustar. Þá muni
þátttaka í NATO verða til þess að
eyða „sálfræðilegri einangrun rúm-
ensku þjóðarinnar“ og auka hern-
aðarlegt mikilvægi landsins með til-
liti til Mið-Austurlanda, Balkan-
skaga og Kákasus-svæðisins hand-
an Svartahafs. „Við erum á ný ein
af þjóðum hinnar evrópsku fjöl-
skyldu,“ segir Nastase.
Iliescu forseti og Nastase til-
heyra Sósíaldemókrataflokknum en
innan hans er einkum að finna fyrr-
um kommúnista sem forðum máttu
ekki heyra á NATO-aðild minnst.
Nú er hins vegar öldin önnur og
þeir lofsyngja bandalagið rétt eins
og aðrir stjórnmálamenn í landinu.
Meira að segja áköfustu þjóðern-
issinnarnir eru hlynntir varnarsam-
starfi við Vesturlönd. Corneliu Vad-
im Tudor er þekktasti þjóðernis-
sinni Rúmeníu og raunar yfirlýstur
gyðingahatari líka. Hann fer fyrir
flokki er nefnist Stór-Rúmenía og
fékk 33% atkvæða í forseta-
kosningunum árið 2000. Hann var
forðum hirðskáld Nicolae Ceaus-
escus, kommúníska einræðisherr-
ans sem tekinn var af lífi í bylting-
unni um jólin 1989. Tudor er ekki
lengi að gera grein fyrir ástæðum
þess að NATO höfðar til hans; með
því móti má hefta ásælni Rússa og
halda aftur af höfuðóvininum, Ung-
verjum, sem Tudor hefur sérstaka
andstyggð á. Ungverjar eiga einnig
aðild að NATO.
Viðbrögð við 11. september
Spillingin og almennar efasemdir
um þróun lýðræðis í landinu gerðu
að verkum að flestir töldu með öllu
útilokað að Rúmenar bættust í hóp
NATO-þjóða. Þetta breyttist eftir
árás hryðjuverkamanna á Banda-
ríkin 11. september í fyrra. Ráða-
menn í Rúmeníu brugðust við hart,
lýstu yfir skilyrðislausum stuðningi
við Bandaríkjamenn, sendu herlið
til Afganistan og leyfðu Bandaríkja-
mönnum að nýta hernaðaraðstöðu í
landinu sem og að fara um rúm-
enska lofthelgi.
NATO-aðildin talin
allra meina bót
Búkarest. The Washington Post.
Reuters
Rúmenskur hermaður sýnir breskum starfsbróður breytta gerð AK-47-
hríðskotariffilsins. Vopnið, sem upphaflega var sovésk smíð, hefur verið
lagað að stöðlum herafla NATO, m.a. með því að minnka hlaupvíddina.
Myndin var tekin á sameiginlegri heræfingu sem fram fór á dögunum.
Í Rúmeníu er spillingin landlæg rétt eins og
fátæktin. Ráðamenn telja hins vegar að al-
gjör umpólun sé í vændum nú þegar aðild
að NATO er innan seilingar.