Morgunblaðið - 22.11.2002, Blaðsíða 14

FRÉTTIR
14 FÖSTUDAGUR 22. NÓVEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
 SKÚLI Þórð-
arson varði hinn
6. september sl.
doktorsritgerð
sína í snjóverk-
fræði og vega-
gerð við norska
tækni- og nátt-
úruvísindahá-
skólann í Þránd-
heimi, NTNU. Ritgerðin heitir
„Wind flow studies for drifting
snow on roads“, en hún fjallar
um skafrenning á vegum.
Á snjóþungum og vindasömum
svæðum veldur foksnjór aðallega
tvenns konar vandamálum á veg-
um; skaflamyndun á og við veg-
inn og snjókófi yfir vegi sem
skerðir vegsýn ökumanna. Þessi
vandamál valda samgöngutöfum,
draga úr umferðaröryggi og hafa
í för með sér aukinn kostnað
vegna vetrarþjónustu og snjó-
moksturs.
Meginviðfangsefni Skúla var að
greina á straumfræðilegan hátt
vindstreymi og snjósöfnun í vegs-
keringum, en margir erfiðustu
kaflar vega með tilliti til skaf-
rennings liggja í skeringum.
Markmið doktorsverkefnisins var
að þróa nýjar hönnunaraðferðir
með það að leiðarljósi að draga
úr vandamálum vegna foksnævar
á vegum. Í verkefninu var stuðst
við bæði vettvangsrannsóknir og
tölvuhermun á vindstreymi í
landslaginu og í kringum vegi.
Rannsóknir fóru fram á þjóðvegi
nr. 1 í Bólstaðarhlíðarbrekku og
á Kaperdalsvegen á eyjunni
Senja í Troms-fylki í Norður-
Noregi. Hermanir á vindstreymi
voru gerðar með straum-
fræðikerfinu Flow3D, en kerfið
var unnt að laga að þörfum verk-
efnisins.
Með samspili vettvangsrann-
sókna og vindhermana var unnt
að skilgreina skilyrði fyrir snjó-
söfnun í vegskeringum og ein-
angra þau atriði sem keppa þarf
að til þess að góður árangur náist
við hönnun vegskeringa.
Niðurstöður verkefnisins
leiddu í ljós mikilvægi þess að
greina á milli aðstæðna sem ann-
ars vegar valda streymi sem er
unnt að lýsa í tvívíðu rúmi og
hins vegar streymi sem aðeins
verður lýst í þrívíðu rúmi. Tví-
víðar aðstæður eru dæmigerðar
fyrir aflíðandi land og vegsker-
ingar með litlum halla en þrívítt
streymi myndast við skörp halla-
skil í landslaginu og í bröttum
skeringum þar sem aðalvindáttin
víkur frá hornréttri stefnu á
meginbrotlínur í landinu. Rit-
gerðin kynnir tillögur að hönnun
vegskeringa sem henta við mis-
munandi aðstæður. Við bestu að-
stæður er unnt að útbúa sker-
ingar sem tryggja vindstreymi
sem sjálfkrafa hreinsar snjó af
vegi neðan skeringar en að öðr-
um kosti þarf að treysta á sam-
spil veghönnunar og snjómokst-
urs.
Í ritgerðinni var einnig fjallað
um snjósöfnun kringum snjó-
flóðavarnargarða, og tók Skúli
ásamt fulltrúum frá Veðurstof-
unni þátt í vindgangatilraunum í
Frakklandi í því skyni.
Verkefnið var styrkt af Vega-
gerðinni, Statens vegvesen í Nor-
egi, Nordisk Vegteknisk Forbund
og Evrópuverkefninu RoadEx.
Foreldrar Skúla eru Þórður
Skúlason og Elín Agnarsdóttir.
Hann er kvæntur Ástríði Egg-
ertsdóttur arkitekt og eiga þau
tvö börn, Ragnheiði og Þórð.
Skúli starfar við rannsóknar- og
hönnunarstörf hjá Orion Ráðgjöf
ehf. í Reykjavík.
Doktors-
vörn í
snjó-
verkfræði
GUÐFRÆÐI og hjúkrunarfræði eiga ef til vill
meira sameiginlegt en sýnist í fljótu bragði. Það
taldi Svanhildur Blöndal í það minnsta en eftir að
hafa starfað við hjúkrun um árabil lagði hún fyrir
sig guðfræði og lauk embættisprófi í guðfræði frá
Háskóla Íslands. Hún er fyrsti hjúkrunarfræðing-
urinn sem lýkur embættisprófi í guðfræði. En af
hverju?
„Ég varð þess vör í starfi mínu sem hjúkr-
unarfræðingur að styðja þyrfti betur við foreldra
fatlaðra og langveikra barna. Af þeim sökum vildi
ég bæta við mig meira í sambandi við sálgæslu.
Guðfræðideildin er eina deildin í Háskólanum sem
býður upp á slíkt nám,“ segir Svanhildur. Fyrsta
námsgrein hennar á því sviði í Háskólanum var hjá
séra Sigfinni Þorleifssyni sjúkrahúspresti.
„Ég ætlaði sem sagt rétt að bæta við mig sál-
gæslufögunum sem deildin býður upp á en mér
fannst námið heillandi og gat ekki hætt því. Guð-
fræðinðámið er langt, það tekur fimm ár að ljúka
embættisprófi. Nú er framundan þriggja vikna
starfsþjálfun hjá sr. Jóni Helga Þórarinssyni í
Langholtskirkju. Hvað verður svo er óráðið.“
Ætlaði að verða íþróttakennari
Sem barn og unglingur segist Svanhildur hafa
ætlað að verða íþróttakennari en þegar í fram-
haldsskóla var komið hafi hjúkrunarfræðin vakið
með henni meiri áhuga. „Mér fannst starfið áhuga-
vert og gefa marga möguleika, meðal annars á
starfi erlendis. Ég fann mig strax í náminu og
fannst það bæði þroskandi og gefandi, eignaðist
góðar vinkonur sem allar eru starfandi hjúkr-
unarfræðingar í dag.“
Svanhildur starfaði fyrst á gjörgæsludeild og
hélt síðar til starfa á gjörgæsludeild í Kaupmanna-
höfn. Síðan lá leiðin til Ítalíu þar sem kærasti henn-
ar og nú eiginmaður, Júlíus Vífill Ingvarsson, var
við nám. Eftir að hafa náð tökum á ítölskunni
kvaðst hún hafa leitað fyrir sér með vinnu og verið
búin að fá starf á einkasjúkrahúsi. Um sama leyti
fékk Júlíus Vífill óperuhlutverk í Þjóðleikhúsinu og
sneru þau þá heim. Svanhildur fór síðan í fram-
haldsnám í heilsugæsluhjúkrun og starfaði við ung-
barnavernd á Heilsuverndarstöðinni í Reykjavík.
Eftir nokkurra ára störf við hjúkrun segist hún
hafa viljað bæta við sig námi með áherslu á sál-
gæslu.
Ekki ólíkar greinar
„Til að útskýra hvað kristin sálgæsla er þá hefur
hún manninn allan að viðfangsefni. Hún ber um-
hyggju fyrir manninum í neyð hans og markmið
hennar er að hjálpa fólki til að nýta möguleika sína
og krafta til að takast á við lífsvanda sinn á skap-
andi hátt, til þroska og vaxtar. Þannig sá ég fyrir
mér að tvinna saman fleiri þætti í hjúkrunarstarf-
inu og því finnst mér guðfræði og hjúkrunarfræði í
raun ekki svo fjarlægar greinar. Við erum að ann-
ast um fólk á báðum þessum sviðum.“
En hyggstu leita eftir prestsstarfi eða starfi í
heilbrigðiskerfinu?
„Ég hef vissulega mikinn áhuga á því að starfa
sem prestur enda stefnir námið að miklu leyti að
undirbúningi fyrir prestsstarfið. Það er hins vegar
ekki um auðugan garð að gresja fyrir nýja guð-
fræðinga þegar störf presta eru annars vegar og
margir um hverja stöðu sem losnar. Ég hef bæði
áhuga á að starfa sem prestur í söfnuði og á sjúkra-
húsi. Nú í byrjun næsta árs er verið að opna nýjan
barnaspítala og þar sé ég fyrir mér að hægt væri að
koma til móts við foreldra langveikra og fatlaðra
barna með því t.d. að bæta þjónustuna við þau og
fjölga stöðugildum sjúkrahúspresta. Ég sé til að
mynda fyrir mér að presturinn taki þátt í deild-
arvinnunni á daglegum grundvelli. Náin samvinna
milli faghópa og góð samskipti við foreldra er
grunnur að mikilvægum tjáskiptum.
Þannig væri e.t.v. hægt að koma í veg fyrir að
foreldrarnir upplifi þá tilfinningu að þeir séu eins
og strákurinn í sögunni um Palla sem var einn í
heiminum. Við megum ekki horfa framhjá því að
það er mikið álag á fjölskyldum fatlaðra og lang-
veikra barna. Því má aldrei gleyma að uppsöfnuð
og langvarandi vanlíðan, pirringur og óvissa getur
skaðað fjölskyldulífið á þann hátt að verulega hrikti
í stoðunum og það mikið að það leiði jafnvel til
hruns.“
Svanhildur telur að aukið samstarf presta og
starfsfólks heilbrigðiskerfisins geti verið sjúklingn-
um mjög gagnlegt. „Ég tel mjög æskilegt að stofn-
að sé ákveðið stuðningsteymi fyrir foreldra lang-
veikra og fatlaðra barna. Líta má á stofnun
stuðningsteymis sem fyrirbyggjandi starf. Það
stuðli m.a. að því að koma í veg fyrir andlega og lík-
amlega sjúkdóma hjá foreldrunum sem heilbrigð-
iskefið verði síðar að mæta. Fyrirbyggjandi stuðn-
ingur skilar einnig hamingjusamari
þjóðfélagsþegnum. Núna eru nokkrir sjúkra-
húsprestar í fullu starfi á Landspítalanum, en það
er ekki nema hálft stöðugildi ætlað barnadeildum,“
segir Svanhildur.
Embættisritgerð Svanhildar í guðfræði fjallaði
um sálgæslu fyrir foreldra fatlaðra og langveikra
barna. Segir hún það viðurkennt nú að foreldrar
sem eiga fatlað barn gangi í gegnum sorgarferli.
Sálræn kreppa eins og við andlát
Viðbrögðin geti borið vitni um sálræna kreppu
sem svipar til viðbragða sem koma fram við andlát
ástvinar. „Sú frétt að barnið sé fatlað kallar fram
sterk tilfinningaleg viðbrögð og sorg,“ segir Svan-
hildur. „Það er sársaukafull reynsla fyrir foreldr-
ana að fá þessa vitneskju. Það virðist gilda einu
hvort sú vitneskja kemur strax eftir fæðingu eða
seinna. Þó má halda því fram að foreldrar ung-
barna séu yfirleitt síður undirbúnir en foreldrar
eldri barna. Þegar foreldrar fá vitneskju um að
barn þeirra er fatlað fer mikið tilfinningaflóð af
stað. Þeir eru afar kvíðnir fyrir framtíðinni vegna
óvissunnar sem fylgir því að eiga fatlað barn. For-
eldrar verða óöryggir í sínu foreldrahlutverki,
verða að þreifa sig áfram og finna fótfestu.
Í ritgerðarsmíð minni komst ég líka að því í við-
tölum við foreldra að fjölskyldurnar finna fyrir ein-
angrun og litlum stuðningi af hálfu heilbrigðisstétta
og presta. Þetta kann að þykja óvægið en meðal
niðurstaðna minna er að þegar barn greinist með
fötlun er ekkert sérstakt kerfi eða heildarskipulag
sem fer í gang til stuðnings fjölskyldunni. Þess
vegna legg ég áherslu á að með góðu heild-
arskipulagi væri hægt að bæta mjög stuðning við
foreldra fatlaðra og langveikra barna.“
Svanhildur segist úr starfi sínu sem hjúkr-
unarfæðingur vera vön teymisvinnu og því sé það
fyrir sér eðlilegt að prestur komi meira við sögu í
þjónustu við sjúklinga.
„Fólk verður stundum svolítið forviða ef heil-
brigðisstarfsmenn spyrja hvort það vilji tala við
prest eða fá einhverja þjónustu frá honum. Það er
yfirleitt sett í samband við dauðsfall. Ég held hins
vegar að það sé að breytast og með sálgæslu sem
prestur annast á spítalanum verður unnt að veita
fyrirbyggjandi andlegan stuðning. Ef staðið er fag-
mannlega að slíkum stuðningi er ég viss um að
hægt væri að koma í veg fyrir djúp ör á sálarlífi for-
eldranna. Stuðningurinn myndi skila sér í ham-
ingjusamari fjölskyldum sem eru sáttari við sig,
aðra menn og Guð.“
Mikil aldursdreifing í guðfræði
Í lokin er Svanhildur spurð hvort fleiri starfs-
möguleikar séu fyrir guðfræðinga en innan kirkj-
unnar og í heilbrigðiskerfisinu. „Guðfræðin er mjög
þroskandi og lýtur að öllum þáttum mannlífsins.
Slíkt nám nýtist mönnum vissulega á fleiri sviðum.
Þó verðum við að horfast í augu við það að það er nú
í minna mæli en áður var vegna þess að þjóðfélagið
er orðið svo sérhæft.“
Svanhildur segir að námið í deildinni hafi verið
skemmtilegt og þar séu konur í meirihluta eins og
öðrum deildum háskólans nema verkfræði. „Í deild-
inni er líka blanda af ungu fólki og fólki á miðjum
aldri sem býr yfir ýmiss konar reynslu og menntun.
Ég tel það ekki síður góðan undirbúning fyrir
preststarf að guðfræðingar hafi víðtæka lífsreynslu
sem nýtist þeim í starfi. Enda er einn hæsti með-
alaldur háskólastúdenta í guðfræðideildinni.“
Ætlaði í sálgæslukúrs í Háskólanum en endaði með próf í guðfræði
Fannst námið heillandi
og gat ekki hætt því
Morgunblaðið/Golli
Svanhildur Blöndal hjúkrunarfræðingur lauk
fyrir nokkru embættisprófi í guðfræði.
Svanhildur Blöndal ákvað að leggja fyrir sig guðfræðinám eftir að hafa starfað um árabil
sem hjúkrunarfræðingur. Segir hún í viðtali við Jóhannes Tómasson að hún gæti hvort
sem er hugsað sér prestsstarf innan kirkjunnar eða heilbrigðiskerfisins.
joto@mbl.is
ÚT ER komið myndband um dans-
kennslu í grunnskólum á Íslandi
sem unnið var af íslenskum aðilum
að beiðni Dansráðs Bretlands.
Danskennsla í grunnskólum hér á
landi hefur vakið mikla athygli þar
í landi og víðar en í aðalnámskrá
grunnskóla er kveðið á um að
kenna skuli dans á öllum aldurs-
stigum.
Að sögn Matthildar Guðmunds-
dóttur, kennsluráðgjafa hjá
Fræðslumiðstöð Reykjavíkur, sem
unnið hefur að skipulagningu dans-
náms í grunnskólum um árabil,
styrkti menntamálaráðuneytið und-
ir stjórn Björns Bjarnasonar, þá-
verandi menntamálaráðherra,
verkefnið auk Fræðslumiðstöðvar
Reykjavíkur. Hún segir Reykjavík-
urskólana vera í forystusveit hvað
varðar danskennslu en skólum hef-
ur fjölgað jafnt og þétt sem bjóða
danskennslu á fastri stundaskrá.
Myndin var tekin í Dansskóla
Heiðars Ástvaldssonar í tilefni af
útgáfu myndbandsins fyrir
skömmu.
Morgunblaðið/Jim Smart
Frá vinstri: Ingibjörg Róbertsdóttir danskennari, Björn Bjarnason, fyrrv.
menntamálaráðherra, Heiðar Ástvaldsson danskennari, Matthildur Guð-
mundsdóttir kennsluráðgjafi og Runólfur B. Leifsson hjá Fræðslumiðstöð.
Danskennsla vekur
athygli erlendis