Morgunblaðið - 22.11.2002, Blaðsíða 56

UMRÆÐAN
56 FÖSTUDAGUR 22. NÓVEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
NÚ UM helgina munu þúsundir
sjálfstæðismanna og -kvenna í
Reykjavík taka þátt í að móta fram-
boðslista flokksins til alþingiskosn-
inga í vor. Ég vil taka þátt í að
tryggja glæsilega kosningu Sjálf-
stæðisflokksins í Reykjavík og hef
boðið mig fram í 7. sæti listans. Mitt
helsta takmark er þó að fá tækifæri
til að láta gott af mér leiða með
störfum á Alþingi.
Íslendingar eru auðug þjóð. Sá
auður býr ekki bara í samanburð-
arskýrslum um efnahagsmál heldur
líka í fólkinu, í menningu okkar og
skapgerð. Ef við gefum fólkinu
sjálfu tækifæri til að nýta þennan
auð er framtíðin björt. Tækifærin
verða hins vegar ekki nýtt með hug-
myndum vinstrimanna um hærri
skatta og minna svigrúm fólks og
fyrirtækja. Góð lífskjör, öryggi og
velferð verða ekki að veruleika með
skattahækkunum og frelsisskerð-
ingu. Íslendingum er frelsi í blóð
borið og fyrir þann málstað vil ég
vinna.
Enda þótt ríkisstjórn Davíðs
Oddssonar hafi verið farsæl í grund-
vallaratriðum tel ég að gera megi
betur. Ef koma á í veg fyrir stöðnun
er mikilvægt að hleypa nýju fólki
inn í hópinn. Til að heilbrigðri
stefnu verði fylgt í landsmálum þarf
hópurinn sem mótar hana að vera í
senn fjölbreyttur og samhentur. Ég
hef í störfum mínum fyrir Sjálfstæð-
isflokkinn, sérstaklega sem formað-
ur SUS á árunum 1999–2001, átt
mjög gott samstarf við núverandi
þingmenn flokksins án þess að hafa
hvikað frá mínum skoðunum.
Raddir minnar kynslóðar eru ekki
margar á Alþingi en ég tel að ungt
fólk í dag sé hæft til að axla mikla
ábyrgð. Ég hef sem lögmaður gætt
mikilvægra hagsmuna fólks og borið
ábyrgð sem mun nýtast mér í störf-
um á Alþingi. Það er þörf fyrir mál-
svara ungs fólks og þá hreinskilni og
einlægni sem stundum skolast burt í
heimi pólitískra málamiðlana.
Ég hef að undanförnu reynt að
hitta eins mörg ykkar og ég hef
mögulega getað. Margir hafa lýst
yfir stuðningi við mig og sýnt mér
velvilja og fyrir það er ég þeim æv-
inlega þakklátur. Hvernig sem nið-
urstaða prófkjörsins verður er ég
ríkari af þeim sjónarmiðum sem fólk
hefur komið á framfæri við mig. Þau
sjónarmið hafa styrkt mig í trú á
það sem ég stend fyrir og skerpt
vilja minn til að verða þingmaður
Reykvíkinga. Ég fer þess því á leit
við ykkur að þið styðjið mig í próf-
kjörinu um helgina svo ég geti unnið
að því að bæta ykkar hag á næsta
kjörtímabili.
7. sætið
Eftir Sigurð Kára
Kristjánsson
„Raddir
minnar kyn-
slóðar eru
ekki margar
á Alþingi en
ég tel að ungt fólk í dag
sé hæft til að axla mikla
ábyrgð.“
Höfundur er lögmaður og býður sig
fram í 7. sæti í prófkjöri sjálfstæð-
ismanna í Reykjavík.
FRAMHALDSNÁM er ein mik-
ilvægasta stoðin í nútímasamfélagi
og leggur grunninn að framtíð-
arvexti þess. Þetta hafa Íslend-
ingar gert sér ljóst og því byggt
upp námslánakerfi til þess að
tryggja fólki aðstöðu til að helga
sig námi um lengri eða skemmri
tíma, bæði hér heima og erlendis.
Árangurinn er góður, og fjöldi
fólks sem annars hefði ekki getað
það vegna fjárhagsaðstæðna hefur
lagt út í nám þótt hugsanlega hefði
verið hagkvæmara til skamms
tíma litið að drífa sig út á vinnu-
markaðinn.
Endurgreiðslur námslána
geta reynst erfiðar
Eins og staðan er í dag hefst
endurgreiðsla námslána af fullum
þunga tveimur árum eftir lok
náms og er tekjutengd. Þetta er sá
tími þegar flestir námsmenn eru
að koma yfir sig þaki og margir að
stofna fjölskyldu. Laun eru þá oft
lægri en síðar verður á lífsleiðinni
og erfitt að láta enda ná saman.
Hér er á ferðinni mál sem má
lagfæra og auðvelda þannig ungu
fólki að koma undir sig fótunum
þegar út á vinnumarkaðinn er
komið eftir nám. Ég tek það strax
fram að ég legg ekki til niðurfell-
ingu skulda námsmanna. Það yrði
óhagkvæmt að hafa frjálsan að-
gang að námi ef ríkið þyrfti á end-
anum að borga uppihald allra
námsmanna. Því legg ég til breyt-
ingu varðandi endurgreiðslur
fyrstu árin eftir að námi lýkur.
Tillaga sem gæti
auðveldað fyrstu árin
Til að minnka greiðslubyrðina á
þeim tíma sem er hvað viðkvæm-
astur mætti láta endurgreiðslurn-
ar hefjast hægar en nú er þannig
að þær hefjist tveimur árum eftir
að námi lýkur en nái ekki fullum
þunga fyrr en fimm árum síðar.
Þetta er einfalt í framkvæmd en
gæti skipt miklu máli. Þetta gæti
breytt aðstöðu ungs fólks sem
kemur úr námi þegar það byrjar
að koma undir sig fótunum. Þessi
breyting myndi þó ekki kosta rík-
issjóð mikið því námslánin eru
verðtryggð og bera vexti. Það er
því sannfæring mín að þessi leið sé
fær og vel þess virði að skoða nán-
ar.
Hvenær á að
borga námslánin?
Eftir Guðrúnu Ingu
Ingólfsdóttur
Höfundur býður sig fram í 9. sæti í
prófkjöri Sjálfstæðisflokksins í
Reykjavík.
„Endur-
greiðslurnar
hefjist
tveimur ár-
um eftir að
námi lýkur en nái ekki
fullum þunga fyrr en
fimm árum síðar.“
Prófkjör
Prófkjör stjórnmálaflokkanna vegna þingkosninganna í maímánuði
nk. fara fram í vetur. Af því tilefni birtir Morgunblaðið greinar fram-
bjóðenda og stuðningsmanna. Þær er einnig hægt að nálgast undir
liðnum prófkjör á forsíðu mbl.is.
Í MORGUNBLAÐINU 20. nóv-
ember sl. birtist grein eftir Björn
Bjarnason, alþingismann og borg-
arfulltrúa. Hann er eins og kunnugt
er frambjóðandi í 3. sæti á lista
Sjálfstæðisflokksins í prófkjöri
flokksins í Reykjavík nú um
helgina.
Greinin ber yfirskriftina „Raf-
orkufrumvarp í vanda“. Það sem
Birni finnst athyglisvert er að
frumvarp til raforkulaga sé ekki
nema að litlum hluta byggt á Evr-
ópurétti. Tilefnið hafi verið notað af
minni hálfu til þess að semja frum-
varp að nýjum heildstæðum raf-
orkulögum. Þetta finnst mér at-
hyglisverð framsetning. Það mætti
skilja hana sem svo að ráðuneyti
ætti ekki eð hafa frumkvæði að
lagabreytingu nema á grundvelli
póstsins frá Brussel. Staðreyndin
er sú að með frumvarpi til raf-
orkulaga er tekið á heildstæðan
hátt á raforkuorkumálum þjóðar-
innar þannig að lagasetningu þar
um sé að finna í einum heildarlög-
um. Það er alveg rétt að í því er að
finna ýmsar tillögur um breytingar
á núverandi skipan sem Íslandi er
ekki skylt að gera vegna tilskipunar
Evrópusambandsins. Í því sam-
bandi er rétt að hafa hugfast að til-
skipunin felur í sér lágmarksreglur
sem eru málamiðlun allra aðildar-
ríkja sambandsins. Það er engan
veginn sjálfgefið að slíkar lág-
marksreglur séu skynsamlegasta
lausnin. Þá verður að hafa í huga að
tilskipunin tekur ekki til allra þátta
raforkumarkaðarins, sem þó kann
að þurfa að setja nýjar reglur um
vegna breytinga sem tilskipunin
kallar á. Björn Bjarnason virðist
því horfa á heildarmyndina. Óhætt
er að fullyrða að þess séu mýmörg
dæmi úr réttarframkvæmd að efni
löggjafar taki mið af fleiri þáttum
en texta þeirrar tilskipunar, sem
ætlunin er að innleiða.
Annað sem kemur fram í grein-
inni og sýnir að þingmaðurinn og
borgarfulltrúinn hefur ekki lagt sig
fram um að kynna sér málið er að
hann segist hafa lýst andstöðu við
frumvarpið á þeim forsendum að
það hefði verið skynsamlegt fyrir
Íslendinga að leita eftir undanþágu
frá þessum reglum Evrópusam-
bandsins. Ég tel mig hafa svarað
vangaveltum um hvort Ísland hefði
getað fengið undanþágu frá tilskip-
uninni á skýran hátt í svari mínu
við fyrirspurn Steingríms J. Sigfús-
sonar á Alþingi, um nákvæmlega
þetta atriði. Þar kom m.a. fram að
undanþága frá tilskipuninni í heild
sinni hefði ekki verið möguleg og að
það var mat Orkustofnunar á sínum
tíma að það væru ekki veruleg
vandkvæði fyrir Ísland að innleiða
hana. Þvert á móti var það meg-
inniðurstaða stofnunarinnar að til-
skipunin styrkti stefnu stjórnvalda
um fyrirkomulag orkumála og um
nýtingu orkulinda landsins.
Vegna þeirrar umræðu, sem orð-
ið hefur um frumvarp til raforku-
laga að undanförnu, finnst mér
mikilvægt að koma á framfæri upp-
lýsingum um helstu efnisatriði
frumvarpsins, sem gætu verið
gagnlegar miklu fleirum en Birni
Bjarnasyni.
Helstu atriði
raforkulagafrumvarps
Í frumvarpi til raforkulaga er
lagt til að sett verði heildarlöggjöf
um orkumál hér á landi, sem því
miður hefur ekki verið til staðar.
Starfsemi raforkufyrirtækja má
greina í fjóra þætti, þ.e. vinnslu,
flutning, dreifingu og sölu raforku.
Flutningsstarfsemi og raforkudreif-
ing er almennt talin náttúruleg ein-
okunarstarfsemi og rekstur slíkrar
starfsemi verður því háður opin-
beru eftirliti í verðlagningu á þjón-
ustu. Nú er hins vegar almennt tal-
ið meðal flestra þjóða heims að
vinnsla og sala raforku sé sam-
keppnisstarfsemi, sem lúti öðrum
lögmálum en flutningur og dreifing.
Á þessari skiptingu er byggt í
frumvarpi til raforkulaga. Þar er
því lagt til að tryggt verði jafnræði
allra til að fá leyfi til vinnslu raf-
orku. Þetta er einfaldlega í sam-
ræmi við ákvæði EES-samningsins
um frjálst flæði fjármagns og fjár-
festingar innan ríkja samningsins.
Til að jafnræði vinnsluaðila sé
tryggt þurfa allir að geta flutt raf-
orku um flutnings- og dreifikerfi
landsins á sömu forsendum. Í frum-
varpinu eru lagðar til reglur sem
eiga að tryggja jafnræði í þessu
sambandi. Þá er lagt til í frumvarp-
inu að innan fárra ára verði öllum
notendum heimilað að velja sinn
raforkusala.
Í dag er málum svo háttað að
enginn veit hvað kostar að fram-
leiða raforkuna, né heldur flytja
hana, dreifa og selja. Með frum-
varpinu er stefnt að auknu gegnsæi
hvað þetta varðar. Ný raforkulög
munu því verða til þess að notendur
munu sjá hver kostnaður við þessa
þætti raforkustarfseminnar er. Að-
hald í rekstri einokunarfyrirtækja,
þ.e. flutningi og dreifingu, samhliða
auknu frelsi til vinnslu og sölu raf-
orku er til þess fallið að auka heild-
arhagkvæmni í rekstri þeirra.
Orkustofnun mun hafa það eftirlit
með höndum þannig að tryggt verði
að fyllstu hagvæmni sé gætt í verð-
lagningu á þjónustu. Sama tilhögun
er viðhöfð víðast hvar í Evrópu. Þá
mun Samkeppnisstofnun hafa eft-
irlit með því að starfsemi þeirra er
stunda raforkuvinnslu og sölu falli
undir ákvæði samkeppnislaga.
Þannig felst í frumvarpinu aukin
neytendavernd.
Frelsi notenda til að velja sölu-
aðila raforku og gegnsæi í verð-
lagningu raforkureikninga notenda
er því megininntak frumvarps til
nýrra raforkulaga sem ég vona að
okkur beri gæfa til að samþykkja á
yfirstandandi þingi.
Að lokum
Það er rétt að hafa í huga hvað
varðar aðkomu Björns Bjarnasonar
að þessu máli að hann sat í rík-
isstjórn Íslands frá 1995 til 2002. Á
þessum tíma voru línur lagðar um
innleiðingu raforkutilskipunar Evr-
ópusambandsins. Því kemur það
verulega á óvart að Björn Bjarna-
son skuli leggjast gegn eðlilegum
og mikilvægum umbótum á raf-
orkulöggjöf þjóðarinnar á þeim for-
sendum að ekki skuli hafa verið
reynt að fá undanþágu frá tilskip-
uninni. Hún felur m.a. í sér frjáls-
ræði og samkeppni í viðskiptum
með raforku, sem hefur verið tekin
upp í flestum vestrænum ríkjum.
Þau ákvæði frumvarpsins, sem ekki
má leiða beint af efni tilskipunar-
innar eru almennt til þess fallin að
tryggja betur frjálsræði og hag
neytenda. Trúi ég því varla að
Björn Bjarnason muni leggjast
gegn slíkum umbótum fyrir kjós-
endur sína.
Ný raforkulög
– aukið frelsi
Eftir Valgerði
Sverrisdóttur
„Tilskipunin
felur m.a. í
sér frjáls-
ræði og
samkeppni í
viðskiptum með raf-
orku.“
Höfundur er iðnaðarráðherra.
ALÞINGISMENN ákváðu á sl.
vori að draga þjóðina upp úr því
myrkri er hún hafði hrærzt í um
margra áratuga skeið. Til þess að
svo mætti verða þótti þeim einna
vænlegast að lögleiða enn eina bar-
dagaíþróttina og að þessu sinni
skyldu höfuðhögg dýrkuð umfram
önnur högg.
Fjörutíu ára reynsla af slysadeild-
um hérlendis og erlendis, hafði sýnt
mér að heilanum leiðist að láta
lemja sig. Ég leyfði mér að hafa orð
á því í Morgunblaðinu, að þessa þjóð
skorti flest annað en aukinn heila-
hristing og aukna dýrkun ofbeldis.
Fékk ég að sjálfsögðu bágt fyrir.
Beturvitringar (besserwisser)
töldu fátt hollara ungum börnum en
göfugar sjálfsvarnaríþróttir í formi
hnefaleika, enda anna kennarar
hinnar göfugu íþróttar nú ekki eft-
irspurn. Svo sem mörgum er kunn-
ugt, er ólympískum kjaftshöggum
útdeilt af mikilli list, menn dúðaðir í
framan svo að hvergi skuli sjá á
þeim blett eða hrukku, hvernig svo
sem fer um innihald höfuðsins. Heil-
anum leiðist samt ætíð að láta lemja
sig.
Loksins rann dagurinn upp, op-
inber hnefaleikakeppni framundan
og óskabörn þjóðarinnar slefandi af
tilhlökkun framan í fólkið. Þeir vildu
sjá blóðið renna og varð að ósk
sinni. Ólympísku hlífarnar dugðu
þar engan veginn til. Maður sá í
anda leikana í hringleikahúsum
Rómverja til forna. Ég minntist á
það í Morgunblaðsgreininni sl. vor,
að hætta væri á að dómgreindar-
heftar sálir næðu ef til vill ekki inni-
haldi þessarar göfugu sjálfsvarnar-
íþróttar.
Ekki er annað að sjá en að sú spá
mín hafi rætzt, því sjaldan eða aldr-
ei hefur kjaftshöggum verið útdeilt
jafn ótæpilega um allan bæ og eftir
áðurnefnda keppni. Lögreglan jafnt
sem saklausir vegfarendur urðu fyr-
ir barðinu, menn stóðu eftir sárir og
tannlausir. Hinir dómgreindarheftu
þurftu að sjálfsögðu að sýna hvað
þeir höfðu lært, jafnvel að þeir
þyrftu ekki einu sinni að fara á nám-
skeið, hið göfuga innihald
íþróttanna væri þeim meðfætt. Of-
beldisvæðingin hefur gengið vel
undanfarin ár og hefur lögleiðing
hnefaleika engan veginn verið þeirri
væðingu fjötur um fót. Að fenginni
þessari reynslu má vonast til þess
að alþingismenn vorir staldri nú ögn
við og hugsi sem svo: Var bannið við
hnefaleikum ef til vill ekki tíma-
skekkja eftir allt? Ættum við
kannski að setja lög gegn lögunum
frá því í vor og setja kúrsinn á af-
helgun ofbeldis?
Kæru alþingismenn, skítt veri
með brotin nef og tennur, en vegna
þeirra, sem hafa einnig miðtauga-
kerfi, ekki meir, ekki meir.
Af ólympískum
hnefaleikum
Eftir Leif
Jónsson
„Sjaldan
eða aldrei
hefur kjafts-
höggum
verið útdeilt
jafn ótæpilega um allan
bæ.“
Höfundur er læknir.