Morgunblaðið - 04.12.2002, Qupperneq 14

VIÐSKIPTI/ATHAFNALÍF
14 MIÐVIKUDAGUR 4. DESEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
ÍSLENSK útgáfa af Oracle við-
skiptahugbúnaðinum verður tilbúin
í janúar en undirbúningur verksins
hófst í febrúar. „Þetta er stærsta
þýðingaverkefni á hugbúnaði sem
ráðist hefur verið í á Íslandi,“ segir
Pálmi Hinriksson, framkvæmda-
stjóri Skýrr, sem gerði samning um
innleiðingu á Oracle fjárhags- og
mannauðskerfum fyrir ríkissjóð og
stofnanir hans. Hugbúnaðurinn er
þegar kominn í notkun á ensku hjá
mörgum fyrirtækjum og stofnunum
en stefnt er að því að taka íslenska
hlutann í notkun 1. mars á næsta
ári.
Pálmi greindi frá verkefninu á
málþingi um hugbúnaðarþýðingar á
Íslandi, sem Stofnun Vigdísar Finn-
bogadóttur í erlendum tungumálum
og Þýðingarsetur Háskóla Íslands
stóðu að. Í máli hans kom fram að í
júlí í fyrra hefðu fjármálaráðherra
og forstjóri Skýrr undirritað samn-
ing um innleiðingu á Oracle fjár-
hags- og mannauðskerfum fyrir rík-
issjóð og stofnanir hans og hefði
verið kveðið á um að hugbúnaðurinn
yrði á íslensku, en áður hafði Skýrr
samið við Reykjavíkurborg og Varn-
arliðið um notkun á starfsmanna- og
launakerfi Oracle.
Íslenska 30. tungumálið
Skýrr gerði samkomulag við
Oracle Corporation í Bandaríkjun-
um um stuðning við verkefnið og er
íslenskan 30. tungumálið sem hug-
búnaðurinn kemur út á. Ekki var að-
eins samið um grunnþýðingu heldur
allt viðhald á þýðingunni í framtíð-
arútgáfum. Samkomulagið gerir
m.a. ráð fyrir að Ísland fái sömu
meðhöndlun og stuðning við þýðing-
ar og önnur lönd og á íslenska útgáf-
an að vera tilbúin um leið og útgáfur
í öðrum löndum eða tveimur vikum
eftir útgáfuna á ensku í Bandaríkj-
unum.
Pálmi sagði að umfang verkefn-
isins væri mjög mikið. „Hér er um
alla kerfishluta fjárhags- og mann-
auðskerfa að ræða,“ sagði hann og
bætti við að í byrjun hefði þurft að
þýða um 1,6 milljónir orða og alls
um 2,8 milljónir orða með endur-
tekningum. Nýjar útgáfur kæmu að
meðaltali út fjórum sinnum á ári og
þyrfti að þýða um 250.000 ný orð
fyrir hverja útgáfu.
Verkefnið var bundið við allar
skjámyndir, villuskilaboð og
skýrslur. Undirbúningur hófst 11.
febrúar og 10. október lauk þýðing-
unum, en prófanir hófust 20. nóv-
ember. Síðan verða leiðréttingar
settar inn og gert er ráð fyrir að ís-
lenska útgáfan komi út í janúar.
Í þýðingarhópnum hjá Skýrr voru
verkefnastjóri, fimm þýðendur í
fullu starfi, þrír í hlutastarfi og
tæknimaður. Auk þess var gerður
samstarfssamningur við Þýðinga-
setur Háskóla Íslands, þýðingamið-
stöð Oracle í Dublin á Írlandi kom
að málum og þýðingamiðstöð Oracle
í Bandaríkjunum sömuleiðis. Enn-
fremur voru notuð orð og þýðingar
sem fyrir voru í málinu og var samið
við Íslenska málstöð, Félag við-
skipta- og hagfræðinga og orða-
nefnd Skýrslutæknifélags Íslands
um afnot af orðasöfnum þeirra.
Pálmi telur að það taki eitt til tvö
ár að ná ákveðnum stöðugleika
varðandi þýðingarnar. Fólk þurfi að
venjast orðunum og sátt þurfi að
nást um þau.
Móðurmálið grunnurinn
Vigdís Finnbogadóttir, fyrrver-
andi forseti, sagði í ávarpi sínu að
margir væru uggandi yfir gasprinu
utan úr geimnum, uggandi yfir því
að enskan flæddi yfir allt og börnin
dönsuðu með í ofursókn í tölvuleiki.
Tímamótin nú væru því sennilega
þau afdrifaríkustu í 450 ár eða síðan
prentlistin var fundin upp en áður
hefði íslenskan mætt gífurlegri
áskorun á 12. öld. Upp úr því hefði
þjóðararfurinn, sagnalistin, sprottið
og á prentöldinni hefði biblían verið
þýdd á íslensku. Nú væri það hug-
búnaðurinn og ljóst væri að ekki
væri hægt að þýða allt.
„Við stöndum andspænis mikilli
og stórri glímu þegar kemur að ís-
lenskri tungu,“ sagði Vigdís og sagði
mikilvægt að vera stöðugt í
tengslum við börnin og hjálpa þeim
að hugsa á íslensku, þegar þau væru
að glíma við tölvuleiki á erlendum
málum. Fólk gæti styrkt eigið mál
með því að læra erlenda tungu og
mikilvægt væri að bera virðingu fyr-
ir öðrum tungumálum. „Tvö tungu-
mál til að styrkja eigið tungumál er
lykillinn að þessu öllu saman,“ sagði
hún og lagði áherslu á að móðurmál-
ið væri grunnurinn. Hún sagði að þó
hugbúnaðarþýðing Skýrr væri visst
afrek væri íslenska tungan alltaf í
varnarstöðu. Varnarstaðan væri
samt sóknarstaða um leið meðan
tungumálið væri í öndvegi.
Samningur við
Microsoft
Björn Bjarnason, alþingismaður,
greindi frá samskiptum sínum sem
menntamálaráðherra við Microsoft í
þágu íslenskrar tungu. 20. janúar
1999 ritaði hann undir samning við
fulltrúa fyrirtækisins og var miðað
við það að hugbúnaðurinn Windows
98 og Internet Explorer yrði ís-
lenskaður á næstu níu mánuðum, en
íslenskan varð 31. tungumálið sem
samþykkt var að yrði hluti af tungu-
málaheimi Microsoft.
Björn rakti söguna ýtarlega frá
því hann varð menntamálaráðherra,
en í máli hans kom fram að 1996
hefði verið stefnt að því í ráðuneyt-
inu að íslenska hugbúnað í tölvum í
skólum landsins. Það hefði samt
ekki verið sjálfgefið að Microsoft
kæmi til móts við óskir þess efnis,
en þegar litið væri til baka væri aug-
ljóst að samningurinn hefði aukið
þekkingu á sviði tungutækni í land-
inu.
Þýðingu á Windows 98 stýrikerf-
inu á íslensku lauk í apríl árið 2000
og kom fram hjá Birni að ráðuneytið
hefði lagt áherslu á að áfram yrði
haldið með þýðingar á hugbúnaði
Microsofts og þeim komið í reglu-
bundinn farveg. „Þessi reynsla verð-
ur ekki metin til fjár en hún er
ómetanlegur vegvísir í frekari við-
leitni til að treysta stöðu íslenskunn-
ar í tölvuheiminum.“
Tökuorð aðeins 4%
Peter Weiss, deildarstjóri Tungu-
málamiðstöðvar Háskóla Íslands,
ræddi um hugbúnaðarþýðingar og
sameiginlegan hugtakaheim Evrópu
og vísaði til MA-ritgerðar sinnar í
því sambandi, en þar var viðfangs-
efnið þýðing tölvuorðaforðans úr
ensku yfir á dönsku, norsku, sænsku
og þýsku. Niðurstaða hans var sú að
þótt orðin væru mismunandi væri
lítill munur á þeim hvað tökuaðferð-
ir varðaði. Tökumerkingar (auka
eða víkka út merkingu orðs sem er
til í tungumálinu og bætir við auka-
merkingu eftir fordæmi erlends
tungumáls, eins og t.d. mús/mouse)
voru tæplega 60%, tökuþýðingar
(orðhluti fyrir orðhluta þýddur, t.d.
for-rit/pro-gram) rúmlega 32%, ný-
yrði um 4% og tökuorð um 4% sem
hefði komið mest á óvart.
Viðamikil þýðing á
hugbúnaði senn tilbúin
Peter Weiss, deildarstjóri Tungu-
málamiðstöðvar Háskóla Íslands,
ræddi um hugbúnaðarþýðingar og
sameiginlegan hugtakaheim
Evrópu.
Morgunblaðið/Kristinn
Morgunblaðið/Kristinn
Fjölmenni var á ráðstefnunni í Norræna húsinu og þökkuðu áheyrendur fyrir fróðleg erindi.
PRÓFESSOR Christensen greindi
frá tillögum nefndarinnar, þróun
mála og horfum á morgunverðar-
fundi í gær. Framkvæmdastjórnin
skipaði nefndina í kjölfar þess að
Evrópuþingið felldi tillögu að tilskip-
un um yfirtökutilboð í júlí 2001. Til-
lagan var afrakstur áralangra um-
ræðna og tilrauna til að brúa bil milli
ólíkra skoðana. Í janúar skilaði sér-
fræðinganefndin skýrslu um yfir-
tökutilboð og í október sl. lagði fram-
kvæmdastjórnin fram nýja tillögu að
tilskipun um yfirtökutilboð. Nú er
tekist á um tillöguna innan Evrópu-
sambandsins og segir prófessorinn
að samkomulag sé ekki í sjónmáli.
Dr. Christensen segir að atkvæða-
greiðslan í Evrópuþinginu árið 2001
hafi komið mjög á óvart og valdið
framkvæmdastjórninni miklum von-
brigðum. Tillagan var felld vegna
andstöðu Þjóðverja, sem sættust
ekki á ákvæði um að stjórn fyrirtækis
mætti ekki koma, með svokölluðum
„varnaraðgerðum“, í veg fyrir yfir-
tökur, þ.e. að valdið væri í höndum
hluthafa. Reyndar féll tillagan á jöfn-
um atkvæðum, 273-273.
Aðstaða verði jöfnuð
Dr. Christensen segir að hluti
skýrslunnar um yfirtökur hafi að
miklu leyti fjallað um nauðsyn þess
að jafna aðstöðu fyrirtækja og ríkja
innan Evrópusambandsins. Þá hafi
verið fjallað um „sanngjarnt verð“ og
skyldu hluthafa til að selja þeim sem
eignast hefði ákveðinn hluta af fyr-
irtæki. „Við gáfum okkur þá forsendu
að flæði fjármagns innan Evrópu-
sambandsins ætti að vera frjálst og
auðvelt ætti að vera um vik með
grundvallarbreytingar á starfsemi
fyrirtækja. Til þess að svo ætti að
vera yrði að vera mögulegt fyrir fyr-
irtæki í einu landi að taka yfir fyr-
irtæki í öðru landi sambandsins.
Þetta þýðir að leikreglurnar verða í
grundvallaratriðum að vera hinar
sömu hjá aðildarþjóðum,“ segir hann.
Prófessorinn segir að yfirtökur
eigi sér almennt ekki stað nema verð
hlutabréfa í yfirtekna félaginu sé
lágt. „Í flestum tilfellum er yfirtöku-
verðið vel yfir almennu markaðs-
verði, oftast 20–40% hærra, stundum
jafnvel 60%,“ segir hann, „og við
megum ekki gleyma því að yfirtökur
ættu sér ekki stað nema einhver teldi
sig geta nýtt eignir fyrirtækis betur
en fyrri eigendur. Yfirtökur þjóna því
mikilvægu hlutverki við verðmæta-
sköpun,“ segir dr. Christensen.
Mörg vandamál
Hann segir nefndina hafa staðið
frammi fyrir mörgum vandamálum.
Eignarhald fyrirtækja sé mismun-
andi eftir löndum, markaðsuppbygg-
ing, regluverk og menning sömuleið-
is. Þá hafi aðildarríki haft
tilhneigingu til að vernda heimafyr-
irtæki, auk þess sem hryðjuverka-
árásirnar í Bandaríkjunum hafi orðið
til þess að krafist hafi verið ýmiss
konar sértækra reglna um takmark-
anir á verslunarfrelsi. Til dæmis hafi
verið lagt til að svokölluð „skúffufyr-
irtæki“ yrðu bönnuð. „Slíkar breyt-
ingar hefðu að mínu viti ekki verið
sniðugar, þótt auðvitað megi fallast á
markmiðið; að draga beri úr hætt-
unni á hryðjuverkum,“ segir hann.
Dr. Christensen segir að tvær
meginreglur hafi ráðið tillögum
nefndarinnar. Í fyrsta lagi að hlut-
hafar, ekki stjórn, eigi að ákveða
hvort yfirtökutilboði sé tekið. Í öðru
lagi að hluthafar eigi að hafa völd í
réttu hlutfalli við stærð eignarhluta
síns.
Aðgerðir bornar undir hluthafa
Helstu niðurstöður skýrslunnar
eru að auka eigi gagnsæi þegar yf-
irtökutilboð berst. Stjórn fyrirtækis
eigi að vera skylduð til að bera varn-
araðgerðir undir hluthafa og varnar-
aðgerðir stjórnar eigi beinlínis að
vera bannaðar þegar sá sem hyggur
á yfirtöku hafi öðlast ákveðið hlutfall
bréfa í félaginu.„Það hlutfall má í
mesta lagi, að okkar viti, vera 75%,“
segir hann, „þá er komið í veg fyrir að
hægt sé að beita varnaraðgerðum á
borð við þær að veita atkvæðum hlut-
hafa mismunandi vægi,“ segir hann,
en bætir við að vissar tegundir varn-
araðgerða sé þó ekki hægt að koma í
veg fyrir með lagaboði.
Þá lagði nefndin til að sett yrði
ákveðið mark hlutafjáreignar þar
sem kaupandi yrði að kaupa þann
hlut sem eftir væri; að öllu jöfnu 90–
95%. Þessi regla myndi gilda alls
staðar innan sambandsins.
Fyrirvarar á Norðurlöndum
Þegar sérfræðinganefndin hafði
skilað skýrslunni í janúar spunnust
miklar umræður um tillögurnar. Á
Norðurlöndum gerðu menn helst fyr-
irvara við að mismunandi atkvæða-
vægi hlutabréfa yrði óleyfilegt. Í
ýmsum löndum, m.a. Þýskalandi, sáu
menn fram á að stórfyrirtæki yrðu
berskjölduð fyrir yfirtökutilboðum
erlendra fyrirtækja. Má þar nefna
bílaframleiðandann Volkswagen AG.
2. október síðastliðinn setti fram-
kvæmdastjórnin svo fram nýja til-
lögu að tilskipun um yfirtökur. Í
henni er kveðið á um að stjórn fyr-
irtækis verði að fá samþykki hluthafa
fyrir varnaraðgerðum. Þá er bannað
að framfylgja takmörkunum á fram-
sali yfirtökuaðila á hlutum, hvort sem
þær er að finna í samþykktum fyr-
irtækisins eða samkomulagi hluthafa.
Prófessor Christensen segir að
ákvæði 11. greinar tilskipunarinnar
séu sérstaklega mikilvæg. Þar segir
að ef kaupandi fái nægan hlut til að
breyta samþykktum félags sam-
kvæmt lögum viðkomandi ríkis, falli
allar takmarkanir á framsali hluta-
bréfa og atkvæðarétti niður, á fyrsta
aðalfundi eftir að boðinu er tekið.
„Sama gildir um sérstakan rétt hlut-
hafa til að skipa eða fjarlægja stjórn-
armeðlimi,“ segir hann.
Þjóðverjar óánægðir
Dr. Christensen segir, að Þjóðverj-
ar séu óánægðir með drögin að til-
skipuninni, enda hafi þeir gefið eftir,
á meðan tekið hafi verið tillit til sjón-
armiða Norðurlandaþjóðanna og
skipting hlutafjár í A- og B-hluti, með
mismunandi atkvæðavægi, leyfð. Í
heild megi segja að engin aðildar-
þjóða Evrópusambandsins sé yfir sig
ánægð með tillöguna og engin mjög
óánægð, nema ef vera skyldu Þjóð-
verjar af fyrrgreindum ástæðum.
Hann segir að nú herji þrýstihóparn-
ir á Evrópuþingið úr öllum áttum og
engin lausn sé í sjónmáli. „Það verður
mjög erfitt að draga tillöguna að til-
skipuninni til baka og sömuleiðis erf-
itt fyrir aðila að gleyma þeim atburð-
um og umræðum sem orðið hafa
síðan við skiluðum skýrslunni í jan-
úar. Til þess hafa of mörg styggð-
aryrði fallið. Þá hefur reynst illmögu-
legt að sníða vankanta af tillögunni,“
segir prófessor Jan Schans Christen-
sen.
Tekist á um tillögu að tilskipun ESB
um yfirtökur fyrirtækja
Engin lausn
í sjónmáli
Prófessor dr. Jan
Schans Christensen er í
sjö manna nefnd sem
skilaði skýrslu til fram-
kvæmdastjórnar ESB
um yfirtökur. Hann seg-
ir að ekki sjái fyrir end-
ann á deilum um þau
mál innan sambandsins.