Morgunblaðið - 07.12.2002, Qupperneq 24

ERLENT
24 LAUGARDAGUR 7. DESEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
FYRIR fjórum árum tóku Indverj-
inn Jai Palarwal og eiginkona
hans að leita að kvonfangi handa
elsta syni sínum, í samræmi við
hefðir þar í landi. Þau leituðu
ráða hjá vinum og vandamönnum
en það tók þó tvö ár að finna
vænlegt kvonfang úr næsta þorpi
og fá foreldra stúlkunnar, sem
var á unglingsaldri, til að sam-
þykkja að setjast niður og ræða
hugsanlegan ráðahag.
Ekkert varð hins vegar úr
brúðkaupi – foreldrar stúlkunnar
töldu hana eiga betri kosti í stöð-
unni. Síðan þá hefur hvorki geng-
ið né rekið í leit Palarwal-
hjónanna að tengdadóttur. „Fólk
vill að karlpeningurinn hafi vinnu
hjá hinu opinbera og eigi stórar
landareignir, og hvorugt á við um
okkur,“ segir Palarwal, sem
starfaði sem rafvirki áður en
hann fór á eftirlaun. „Foreldrar
ungra kvenna hafa gerst afar
vandlátir.“
Hafa efni á að vanda valið
Málum er þannig háttað í Har-
yana-héraði, þar sem Palarwal-
hjónin búa, að foreldrar ungra
kvenna geta vel leyft sér að
vanda valið á tengdasyni. Stúlk-
um hefur nefnilega fækkað veru-
lega í Haryana.
Á undanförnum árum hafa
hlutfallslega fæðst mun færri
stúlkubörn í Haryana, sem er
landbúnaðarhérað vestur af borg-
inni Nýju-Delhí, heldur en annars
staðar á Indlandi. Þannig sýna
tölur frá síðasta ári að fyrir
hverja 1.000 drengi undir sex ára
aldri voru aðeins 820 stúlkur.
Er þetta hlutfall m.a. afleiðing
af aukinni tækni; foreldrar geta
nú fengið að vita hvers kyns fóst-
ur kona gengur með og þar sem
meiri upphefð felst í því á Ind-
landi að eignast drengi er fóstur-
eyðingum ógjarnan beitt sé um
stúlku að ræða.
Krefjast ekki heimanmundar
Er ástandið nú orðið svo slæmt
í Haryana að foreldrar ungra
karlmanna eru hættir að krefjast
þess að heimanmundur fylgi
kvonfanginu; þvert á móti bjóðast
þeir gjarnan til að greiða „brúð-
arverð“ fyrir vænlegt kvonfang
handa sonunum.
„Ég mun reyna þá leið,“ segir
Palarwal ákveðinn. Segist hann
reiðubúinn til að láta af hendi
rakna 25 þúsund rúpíur, um 45
þúsund ísl. krónur, til fjölskyldu
réttu stúlkunnar. „Mér skal tak-
ast að koma syni mínum í hjóna-
band – jafnvel þó að það þýði að
hann þurfi að kvænast tileygðri
konu,“ segir hann.
Vakna við vondan draum
Margir Indverjar, sem áður
glöddust yfir því að geta með að-
stoð nútímatækni tryggt sér
sveinbarn (og á móti látið eyða
stúlkufóstri), eru sem sé núna að
vakna upp við vondan draum og
átta sig á afleiðingum valsins.
„Áður fyrr töluðum við um að
kvonfang sona okkar yrði að
koma úr réttri stétt, vera af góðu
fólki, réttum landshluta,“ segir
Mahendra Singh, bóndi í Haryana
sem einnig á sæti í bæjarráði í
Bhali Anandpur, en hann leitar
nú dyrum og dyngjum að eig-
inkonu handa 22 ára gömlum syni
sínum.
„Núna er okkur alveg sama, nú
skiptir bara máli að fá stúlku inn
á heimilið.“
Það er raunar ólöglegt á Ind-
landi að greina kyn fósturs með
læknisfræðilegum aðferðum og
stúlknaleysið undanfarin misseri
hefur haft í för með sér að yf-
irvöld hafa nýverið tekið í taum-
ana og handtekið fjölda lækna og
tæknimanna, sem framkvæma
slík próf. Sérfræðingar segja hins
vegar auðvelt að fara í kringum
lögin og ekkert bendir til að fólk
muni skyndilega hætta að vilja
fremur sveinbarn en stúlkubarn.
„Ekki einu sinni brúðarskort-
urinn getur breytt háttum í þessu
samfélagi,“ segir Richa Tanwar,
yfirmaður kvennafræðideildar
Kurukshetra-háskólans í Har-
yana, um þá áherslu sem lögð er
á það í indverskri menningu að
eignast karlkyns erfingja. „Við-
horf fólks er að það sé fínt ef ná-
granninn eignist dætur, sjálft vill
það eftir sem áður bara eignast
syni.“
Leitað í fjögur
ár – án árangurs
The Washington Post
Það hefur ekki gengið ýkja vel hjá Jai Palarwal (t.v.) að finna kvonfang handa syni sínum, Satish, sem er 24 ára.
Skortur á kvonfangi þjakar unga indverska piparsveina
Bhali Anandpur. The Washington Post.
’ Mér skal takast að koma syni mínum
í hjónaband. ‘
HARÐAR deilur milli Hugo Chavez
forseta og andstæðinga hans í Venes-
úela hafa valdið því að útflutningur
landsmanna á olíu stöðvaðist á
fimmtudag. Allsherjarverkfall hefur
staðið í atvinnugreininni í þrjá daga.
Forsetinn hefur skipað hernum að
vernda olíudælustöðvar og annan
búnað og hefur fordæmt verkfalls-
menn sem krefjast afsagnar hans.
Chavez hefur látið flotann taka
nokkur olíuflutningaskip sem verk-
fallsmenn stöðvuðu, eitt þeirra er
hlaðið um 280 þúsund tunnum af olíu.
Sjómenn á dráttarbátum sem annast
skip á Maracaibo-stöðuvatninu mikla
gengu í lið með verkfallsmönnum en
um milljón tunnum af olíu er dælt upp
úr lindum á botni vatnsins dag hvern.
Um 75% af útflutningstekjum
Venesúela koma frá olíuvinnslunni
sem er sú fimmta stærsta í heimi.
Deiluaðilar segja að ekki sé hægt að
útiloka að til blóðugra átaka komi en
víða eru haldnir útifundir í höfuð-
borginni Caracas. Þjóðvarðliðar
koma í veg fyrir að hóparnir sláist og
beita til þess vegatálmum og loka
brúm milli borgarhverfa. Er efnt var
til allsherjarverkfalls í apríl sl. féllu 19
manns í átökunum. Óánægðir yfir-
menn í hernum settu þá Chavez af en
tveimur dögum síðar var hann á ný
kominn til valda með aðstoð stuðn-
ingsmanna sinna.
Cesar Gaviria, framkvæmdastjóri
Samtaka Ameríkuríkja (OAS), hefur
reynt að miðla málum en án árangurs,
hann er þó sagður eini maðurinn sem
nú geti rætt við báða deiluaðila. Ekki
fóru fram neinar samningaviðræður á
fimmtudag. „Þetta er eins konar kalt
borgarastríð sem geisar núna, vegna
þess að enn hefur ekki verið gripið til
vopna, en það eina sem þarf til að
stríðið verði heitt er skot frá einhverj-
um sem miðar illa,“ sagði stjórnmála-
skýrandinn Alfredo Keller.
Chavez hefur ekki aðeins átt í úti-
stöðum við verkfallsmenn heldur
einnig atvinnurekendur og kaþólsku
kirkjuna og samskiptin við Banda-
ríkjamenn hafa verið slæm. Hann
hefur hins vegar enn verulegan
stuðning meðal fátækra. Sakar for-
setinn nú verkfallsmenn um að vilja
koma sér á kné til þess að hægt verði
að einkavæða ríkisolíufélagið.
Atvinnulífið
í Venesúela
að lamast
Chavez forseti beitir flotanum gegn
verkfallsmönnum í olíuvinnslunni
Caracas. AP, AFP.
HÆSTIRÉTTUR í Kanada neit-
aði á fimmtudaginn með naumum
meirihluta Harvard-háskólanum
bandaríska um einkaleyfi á erfða-
breyttri mús í Kanada, svonefndri
„æxlismús“ (á ensku „onco-
mouse“), sem notuð er við krabba-
meinsrannsóknir.
Fimm af níu dómurum réttar-
ins höfnuðu beiðni háskólans um
einkaleyfi á músinni. Niðurstöð-
unni verður einungis breytt með
lagasetningu á kanadíska þinginu.
Kanada er fyrsta, stóra iðnríkið í
heiminum sem meinar Harvard
um einkaleyfið, en skólinn hefur
þegar fengið slíkt leyfi fyrir mús-
inni í Bandaríkjunum, Japan og
Evrópusambandinu.
Í niðurstöðu meirihluta réttar-
ins sagði, að mús gæti ekki talist
uppfinning og því væri ekki hægt
að veita einkaleyfi á henni. Dóm-
ararnir viðurkenndu að misræmis
gætti í veitingu einkaleyfa á líf-
verum þar sem t.d. hefðu verið
gefin einkaleyfi á erfðabreyttu
korni og örverum. En sú stað-
reynd að í Kanada sé hægt að „fá
einkaleyfi á óæðri lífverum ... þýð-
ir ekki endilega að hægt sé að fá
einkaleyfi á æðri lífverum“, sagði í
niðurstöðu meirihluta réttarins.
Æxlismúsin var þróuð fyrir um
20 árum af vísindamönnum við
Harvard, sem breyttu arfgerð
hennar þannig að hún tekur
krabbamein hraðar og nýtist
þannig betur við rannsóknir.
Andstæðingar einkaleyfisveit-
ingar voru saman komnir fyrir ut-
an byggingu hæstaréttarins í Ott-
awa og fögnuðu niðurstöðunni.
„Lífverur eru ekki ljósaperur,“
sagði Joanne Dufay, meðlimur
Greenpeace-samtakanna.
Neitað um
einkaleyfi á mús
Ottawa. AFP.