Morgunblaðið - 07.12.2002, Blaðsíða 64

UMRÆÐAN
64 LAUGARDAGUR 7. DESEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
ÞAÐ er ánægjulegt að geta greint
frá því þegar vel tekst til með nýj-
ungar í opinberri þjónustu. Hér
verður sagt frá átaki Félagsþjónust-
unnar í Reykjavík til að draga úr
langtímaatvinnuleysi. Ríki og sveit-
arfélög veita ýmsa þjónustu til þess
að jafna og bæta kjör, m.a. hjá þeim
sem eiga um sárt að binda. Það þarf
að byrgja brunna, en einnig að að-
stoða þá sem hafa fallið í þær gryfjur
sem ekki hefur verið hægt að byrgja.
Allir geta þurft að nýta sér aðstoð
hins opinbera einhvern tímann á lífs-
leiðinni, t.d. þegar kraftur þverr á
ævikvöldi. Þess vegna þurfum við
góða félagsþjónustu.
Sem betur fer þurfum við Íslend-
ingar ekki að búa við sama atvinnu-
leysi og margar aðrar Evrópuþjóðir.
Þó er alltaf eitthvert atvinnuleysi og
því miður eru sumir án atvinnu árum
saman. Þá skortir oft réttindi til at-
vinnuleysisbóta og þegar fólk hefur
ekki framfærslueyri getur það þurft
að leita sér aðstoðar. Langtímaat-
vinnuleysi getur stafað af ýmsum
ástæðum sem tengjast vinnumark-
aði, en einnig félagslegum, heilsu-
farslegum og sálrænum þáttum. Eft-
ir því sem fjarvist frá vinnumarkaði
er lengri getur verið erfiðara að fá
aftur atvinnu.
Langtímaatvinnulausum
hjálpað
Félagsþjónustan í Reykjavík hef-
ur skynjað þennan vanda og leitað
leiða til að bregðast við. Hafið var
sérstakt átak árið 1999 til að aðstoða
langtímaatvinnulausa til að komast á
vinnumarkaðinn. Alls hafa 240 tekið
þátt í þessu átaksverkefni. Um er að
ræða fólk sem hafði í flestum tilfell-
um notið fjárhagsaðstoðar Reykja-
víkurborgar í nokkurn tíma. Það hef-
ur fengið margs konar ráðgjöf og
tekið þátt í námskeiðum til þess að
efla færni sína á vinnumarkaði. Leit-
að var samvinnu við ýmsar stofnanir,
s.s. Tryggingastofnun ríkisins,
Vinnumiðlun höfuðborgarsvæðisins
og Innheimtustofnun sveitarfélaga.
Um þriðjungur hópsins er þegar
kominn í vinnu, nokkrir hafa verið
metnir öryrkjar eða fengið endur-
hæfingarlífeyri og hluti er í atvinnu-
leit eða tekur þátt í námskeiðum.
Þegar upp er staðið er niðurstaðan
sú að aðstæður hafa gjörbreyst til
batnaðar hjá flestum sem notið hafa
þessarar þjónustu.
Á málstofu sem Félagsþjónustan í
Reykjavík hélt 29. nóvember sl. var
m.a. fjallað um þetta átak. Þar var
því lýst hversu miklu er hægt að
breyta með tiltölulega litlum til-
kostnaði ef rétt er að farið. Þá er
mikilvægt að vandinn sé rétt greind-
ur og að meðferð sé síðan beitt sem
dugi. Það skiptir hér mestu að bæta
aðstöðu einstaklinganna, en ekki er
verra að þetta átak hefur sparað Fé-
lagsþjónustunni ríflega 100 milljónir
króna, einkum í fjárhagsaðstoð. Bein
útgjöld vegna verkefnisins eru ekki
nema tæp 15% af þessum ávinningi.
Það munar um þetta fé, en heildar-
útgjöld Félagsþjónustunnar voru
eftir sem áður ríflega fjórir milljarð-
ar króna á síðasta ári. Stærstu út-
gjaldaliðir eru heimaþjónusta, bein
fjárhags- og húsnæðisaðstoð, og þar
á eftir kemur ýmiss konar þjónusta
vegna barna og aldraðra.
Félagsþjónustan
skilar árangri
Á þessu sést hversu mikilvægt það
er fyrir hið opinbera að grípa inn í
með það að markmiði m.a. að hjálpa
fólki til sjálfshjálpar. Það er mjög
ánægjulegt að heyra af svo árang-
ursríkri aðgerð sem sparar svo mikla
fjármuni sem raun ber vitni. En enn
ánægjulegra er að vita til þess að
hægt er með tiltölulega litlum fjár-
munum að koma fólki til aðstoðar,
styrkja það og leiðbeina því svo það
geti sjálft aflað sér nægilegra tekna
til að standa undir framfærslu sinni
og auka þannig eigin lífsgæði til mik-
illa muna.
Árangursríkt
átak hjá Fé-
lagsþjónustunni
Eftir Stefán Jóhann
Stefánsson
„Átakið hef-
ur sparað
talsverða
fjármuni en
meira er um
vert að það hefur aukið
lífsgæði stórs hóps.“
Höfundur er fulltrúi Reykjavíkur-
listans í félagsmálaráði Reykjavíkur.
VINUR minn fór fyrir mörgum
árum á miðilsfund hjá sértrúarfélagi
sem ég man því miður ekki hvað
heitir. Á þessa fundi kom oft mikils-
metið löngu dáið fólk og jós úr
brunnum visku sinnar. Það vildi svo
skemmtilega til að á fundinn sem
vinur minn sótti kom Snorri Sturlu-
son. Fundarmenn gripu tækifærið
fegins hendi og spurðu gamla mann-
inn spjörunum úr.
Og vitaskuld var fyrr en síðar
spurt: Skrifaðir þú Eglu, Snorri?
Já, það gerði ég. Ég meina, ég bjó
á Borg. Hæg voru heimatökin.
Enn var spurt: Veistu nokkuð
hvað varð um frumritið?
Ja, ég hafði það með mér yfrum,
var með það í höndunum þegar hel-
vítið hann Gissur … Nú fór Snorri
að stama og hósta og anda óreglu-
lega rétt eins og reiði varnaði hon-
um máls. Miðillinn sagði vini mínum
eftir fundinn að þetta kæmi alltaf
upp á þegar Snorri minntist á Giss-
ur. Og skal engan undra, bætti hann
við. Það var víst þessi Gissur sem
skaut hann.
Fundinum lauk með því að Snorri
lofaði að koma með frumrit Eglu á
næsta fund. Ef ég finn það, bætti
hann við. Það er allt í drasli hérna.
Líklega hefur hann ekki fundið það.
Samleðe verker Snorra
En þrátt fyrir það hafa þau tíðindi
gerst að Mál og menning, Alþingi
Íslendinga og rjómi íslenskra fræði-
manna hafa í sameiningu gefið út
Eglu sem höfundarverk Snorra
Sturlusonar.
Loksins, loksins, loksins. Og fjór-
um sinnum loksins!
Ekki veit ég hvort þeir sem
standa að útgáfunni hafi haft veður
af miðilsfundinum ofanskráða, jafn-
vel verið þar, eða hvort þeir hafi ein-
hver haldbetri rök fyrir því að
Snorri hafi samið Egilssögu. Ég
skannaði annan tveggja formála út-
gáfunnar úti í bókabúð og þar er
ekki betri rök að finna. Á hinn bóg-
inn fer höfundurinn á kostum. Hann
segir að ritstjórnin hafi tekið Eglu
með í útgáfuna vegna sannfæringar
um að Snorri hafi ritað hana „og
skal það ekki frekar rætt eða rök-
stutt“. Og í kjölfar þessa veltir hann
vöngum yfir því hvaða ár Snorri hafi
samið söguna. Semsagt, þrátt fyrir
að ekki sé unnt að sanna að Snorri
hafi samið Eglu er rétt að ræða það í
alvöru hvenær hann hafi samið
hana!
Þvílík snilld!
Sama snilld, sami hraði málsmeð-
ferðar, sama öryggi og sama fum-
leysi einkennir alla útgáfuna. Það er
af formála forseta alþingis að útgáf-
unni að skilja að upphafið sé ræða
sem hann hélt í MR fyrir tveimur
árum þar sem hann sisona stakk
upp á því að það væri gaman að gefa
út verk Snorra og hafa Eglu með.
Og viti menn! Forsætisnefnd alþing-
is fékk pata af þessum ummælum
forsetans og nokkrum dögum seinna
er hún búin að kjósa útgáfunefnd
fyrir samleðe verker Snorra.
Já, þarna sannast hið fornkveðna
að orð eru til alls fyrst og að gott er
að eiga góða að.
Fleiri blöð brotin
Þarna er líka brotið blað í sögu
rannsóknaraðferða. Það er ekki ver-
ið að eyða árum, blóði, svita og tár-
um í að rannsaka orðfæri, bera sam-
an orðaforða og svoleiðis tímafrekt
ullabjakk sem leiðir reyndar aldrei
til neins. Nei, forseti alþingis fær
hugljómun, forsætisnefndin skipar
útgáfustjórn og málið er í höfn.
Svona á að vinna. Hratt og fumlaust.
Ég legg til að bundið verði í lög að
forseti alþingis eigi að fá hugljómun
um höfunda Íslendingasagna. Þetta
verði hluti þessa virðingarembættis.
Ennfremur legg ég til að í lögin veri
sett að forstöðumaður Árnastofnun-
ar verði sérlegur formálaritari for-
seta alþingis og hafi umfram annað
það hlutverk að rökstyðja hugljóm-
anir forseta alþingis. Og vitaskuld á
að útnefna Mál og menningu sem
þinglega bókaútgáfu. Það segir sig
sjálft.
Það er nauðsynlegt að hafa hlut-
ina í föstum skorðum. Svona alvöru-
mál eru ekki á færi einhverra Nóa
Nóasona.
Ísinn brotinn
Nú er búið að brjóta ísinn. Búið er
að feðra Eglu. En hvað með aðrar
Íslendingasögur? Hvað með hana
Njálu? Hafa ekki verið skrifað lærð-
ar ritgerðir um að Þorvarður Þór-
arinsson hafi skrifað hana? Er þá
ekki næst að gefa út samleðe verker
eftir hann með Njálu fremsta? Svo
má hafa til dæmis Hrafnkelssögu
með og jafnvel Vopnfirðinga sögu.
Ekki skilja orð mín svo að ég sé að
reyna að hafa áhrif á hugljómun for-
seta alþingis. Því fer fjarri. Honum
treysti ég.
Þegar búið er að feðra Íslendinga-
sögurnar geta handhafar þessara
virðulegu embætta snúið sér að
fornum kveðskap. Mætti ekki til
dæmis láta Snorra vera höfund
Þrymskviðu? Hún er dáldið fyndin
eins og Snorra-Edda á köflum.
En þögnin, maður!
Grein mín heitir Af hverju stafar
þessi þögn? Og ég undrast þögn
þjóðarinnar. Það er eins og menn
hafi ekki almennilega gert sér grein
fyrir því hver tímamót útgáfan á
Snorri Samleðe verker er.
Hún markar tímamót í íslenskri
bókmenntasögu. Hún á eftir að vera
talin vatnaskil í íslenskum bók-
menntafræðirannsóknum.
Einungis vegna þess að nokkrir
hógværir andans menn, æðstu menn
alþingis, forsvarsmenn Máls og
menningar og íslenski fræðimanna-
rjóminn, tóku loks af skarið.
Vakna, þjóð mín, og launa þessa
menn að verðleikum! Þetta var
hvort eð er greitt með skattfé ykk-
ar.
Eftir Eirík
Brynjólfsson
„Þegar búið
er að feðra
Íslend-
ingasög-
urnar geta
handhafar þessara virðu-
legu embætta snúið sér
að fornum kveðskap.“
Höfundur er kennari.
Af hverju staf-
ar þessi þögn?
www.nowfoods.com
Mörkinni 3, sími 588 0640
Glæsilegar
jólagjafir
AUGLÝSINGADEILD
netfang: augl@mbl.is eða sími 569 1111