Morgunblaðið - 10.12.2002, Blaðsíða 4

FRÉTTIR
4 ÞRIÐJUDAGUR 10. DESEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
VON ER á samningamönnum frá Alcoa til
landsins í dag eða í fyrramálið en samninga-
fundur verður haldinn á morgun, miðvikudag,
ef ekkert óvænt kemur upp á. Vonir eru
bundnar við að mönnum takist að leiða viðræð-
urnar til lykta og að hægt verði að árita samn-
inga um byggingu álvers í Reyðarfirði og virkj-
un við Kárahnjúka á föstudaginn kemur. Gangi
þetta eftir er þess að vænta að samningarnir
verði formlega undirritaðir seinni hlutann í
janúar og, ef að líkum lætur, geti ítalska verk-
takafyrirtækið Impregilo þá hafið fram-
kvæmdir við Kárahnjúkavirkjun strax á vori
komanda.
Tæpur hálfur mánuður í
úrskurð Skipulagsstofnunar
Reikna má með að úrskurður Skipulags-
stofnunar vegna samræmds umhverfismats
muni liggja fyrir skömmu fyrir jól ef ekki þarf
að fara fram á frekari upplýsingar frá fram-
kvæmdaaðila.
Samningarnir verða síðan væntanlega lagðir
fyrir stjórn Alcoa til samþykktar dagana 9. og
10. janúar en þá stendur til að halda stjórn-
arfund félagsins. Ætla má að þá muni sam-
þykki stjórnar Landsvirkjunar (LV) liggja fyr-
ir. Þegar samningar hafa svo verið undirritaðir
mun Landsvirkjun í kjölfarið undirrita samn-
inga við bjóðendur, að öllum líkindum við
ítalska fyrirtækið Impregilo, vegna fram-
kvæmda við stíflugerð og aðrennslisgöng, en
fyrirtækið bauð lægst í verkið.
Ætla má að sérfræðingar LV séu þegar
byrjaðir eða muni byrja við áritun samning-
anna að endurskoða og uppfæra alla arðsem-
isreikninga miðað við útboð og endanlegan
samning við Alcoa. Þá mun Landsvirkjun um
leið yfirfara alla aðra kostnaðarútreikninga,
fara yfir spár um þróun á álmörkuðum, vaxta-
þróun og þróun á gjaldeyrismörkuðum. Nið-
urstaða á þeirri greiningu verður síðan kynnt
stjórn og eigendum Landsvirkjunar og iðnað-
arnefnd Alþingis, væntanlega fyrir áramótin.
Landsvirkjun ákaflega
traustur skuldari
Ekki er ástæða til að ætla annað en LV muni
sækjast fjármögnunin vel; um mánaðamótin
október-nóvember hækkaði Moody’s lánshæf-
iseinkunn Landsvirkjunar vegna erlendra
langtímaskulda félagsins úr Aaa í Aa3 á er-
lendum. Þetta er hæsta einkunn sem fyrirtæki
geta fengið hjá Moody’s og sambærileg við
lánshæfiseinkunn erlendra skulda íslenska rík-
isins enda eru eigendur LV, þ.e. ríkið, Reykja-
víkurborg og Akureyrarbær, ábyrgir fyrir
skuldum LV.
Hækkað lánshæfismat mun auðvelda LV að-
gengi að lánsfé á góðum kjörum og væntanlega
betri kjörum en áður. Undirbúningur LV
vegna fjármögnunar verksins er að nokkru
leyti hafinn, þ.e. menn hafa þreifað fyrir sér að
sögn Þorsteins Hilmarssonar hjá LV: „Menn
eru búnir undir það að gefa í þegar á þarf að
halda til þess að ganga frá þeim þætti.“
Skipulagsstofnun barst samanburðar-
skýrsla á umhverfisáhrifum þess álvers sem
Norsk Hydro hugðist reisa og fyrirhugaðs ál-
vers Alcoa hinn 22. nóvember. Að sögn Stefáns
Thors skipulagsstjóra eru umsagnir frá stofn-
unum, sem að málinu koma, að skila sér inn
þessa dagana og stofnunin rétt að byrja að fara
yfir þær. „Við reynum að gera þetta eins fljótt
og við getum en ég held að það sé óraunhæft að
ætla að við úrskurðum áður en fresturinn er
úti.“
Stefán segir að tafir geti orðið á úrskurði ef
biðja þurfi um frekari upplýsingar frá fram-
kvæmdaraðila og hann taki sér tíma til þess að
svara. Ekki hafi þó verið farið fram á slíkar
upplýsingar til þessa.
Samningamenn frá Alcoa verða á fundum með Landsvirkjun á morgun og fram á föstudag
Stefnt er að
áritun samning-
anna á föstudag
LAUNAMUNUR karla og kvenna
hér á landi er með þeim mesta sem
þekkist í sex aðildarríkjum Evr-
ópska efnahagssvæðisins, þ.e. Aust-
urríki, Bretlandi, Danmörku og
Grikklandi, auk Noregs og Íslands.
Þetta kemur fram í nýrri rannsókn
sem gerð var á vegum ESB. Í op-
inberum störfum hafa íslenskir
karlar 39% hærri laun en konur
miðað við greitt tímakaup. Í sam-
anburðarlöndunum er þessi munur
milli 6% og 14%. Á almennum
vinnumarkaði eru íslenskir karlar
með 27% hærri laun en konur en í
samanburðarlöndunum er munur-
inn 16-27%. Stafar þetta að hluta til
af mjög löngum vinnutíma íslenskra
karla og því vega yfirvinnulaun
þeirra miklu þyngra í greiddu tíma-
kaupi en hjá kynbræðrum þeirra í
Evrópu.
Í rannsókninni var kannaður
launamunur kynjanna í þremur
starfsgreinum, hjá framhaldsskóla-
kennurum, verkfræðingum og fisk-
vinnslustarfsfólki. Að auki var
launamunur kannaður í matvæla-
iðnaði þar sem fiskvinnsla kom ekki
við sögu. Skoðuð voru tvö fyrirtæki
í hverri starfsgrein í löndunum sex
og tekin þrjú viðtöl í hverju fyr-
irtæki.
Furðulega mikill launamunur
hjá hinu opinbera
Þorgerður Einarsdóttir, lektor
íkynjafræði við Háskóla Íslands,
vann að rannsókninni ásamt Gunn-
hildi Kristjánsdóttur
fyrir Rannsóknastofu í
kvennafræðum í um-
boði Jafnréttisráðs.
Hún segir það undrun
sæta hversu mikill
launamunur sé á milli
kynjanna hérlendis í
opinbera geiranum.
Þess ber að geta að
60% af starfsmönnum
ríkisins eru konur og
hjá sveitarfélögunum
eru konur yfir 70%.
„Ég held að þessi
mikli launamunur sé
merki um að menntun
kvenna á Íslandi sé
e.t.v. að skila þeim
minna en kynsystrum þeirra erlend-
is. Í opinbera geiranum er mikið af
sérfræðimenntuðu fólki og mennt-
unarstigið er hærra þar en á al-
mennum vinnumarkaði,“ segir Þor-
gerður. Hún segir það
jafnframt vekja at-
hygli að hvergi annars
staðar en á Íslandi var
launamunurinn meiri í
opinbera geiranum,
þ.e. 39% á móti 27% á
einkamarkaði, miðað
við greitt tímakaup.
Rannsóknin sýnir
ennfremur að því
meiri sem launadreif-
ing er á vinnumarkaði
því meiri verður
launamunur kynjanna.
„Þetta stafar að því að
þar sem er mikil
launadreifing raðast
konur gjarnan í
lægstu launaflokkana. Þetta er vel
þekkt úr öðrum rannsóknum, t.d.
voru heildarsamningar og miðstýrð-
ir launasamningar mjög algengir í
Skandinavíu. Þeir gögnuðust konum
vel og þá var launamunur kynjanna
mjöglítill til skamms tíma. En nú er
áherslan að aukast alls staðar á
dreifistýringu launa og launadreif-
ingu, s.s. með einstaklingssamning-
um. Menn finna vísbendingar um að
þetta geti verið konum skeinuhætt
og rannsókn okkar styrkir þær
grunsemdir.“
Kynjaskipting
eykur launamun
Rannsóknin sýnir ennfremur að
kynjaskipting á vinnumarkaði eykur
launamun. „Það kom í ljós að kynja-
skiptingin eykst eftir því sem fjöl-
breytileiki starfanna er meiri. Þetta
sást mjög greinilega í starfsgreinum
á borð við fiskvinnslu og matvæla-
vinnslu en í þessum stéttum var
mjög algengt að konur röðuðu sér í
lægst launuðu störfin, s.s. pökkun
og hreinsun. Í viðtölunum var þetta
rökstutt með því að halda því fram
að konur væru betur til þess fallnar
að vinna fínvinnu sem þessa. Karla-
störfum í þessum starfsgreinum
fylgdi gjarnan peningaleg umbun,
þ.e. að þeir fengu ýmiss konar
launaviðbætur fyrir t.d. að vera á
lyftara eða vinna í frystiklefunum
og því um líkt. Viðmælendur héldu
því þó ekki fram að karlastörf sem
slík væru betur borguð, heldur væri
borgað í samræmi við eðli starf-
anna, hvort sem þau unnu karlar
eða konur, en hinu er ekki að neita,
að karlar röðuðu sér í verðmætustu
störfin. Þetta mynstur var ekki við-
líka eins áberandi í kennara- og
verkfræðingastétt, þar sem launa-
munur kynjanna var mun minni en
meðal fiskvinnslufólks í öllum lönd-
unum nema Íslandi. Heildarlauna-
munur kynja var reiknaður fyrir
þessar þrjár stéttir úr evrópskum
gagnagrunni, sem Ísland er ekki
með í, og reyndist munurinn 14%
hjá verkfræðingum, um 9% hjá
kennurum og um 20% hjá starfs-
fólki í fisk- og matvælavinnslu. Á Ís-
landi reyndist munurinn hærri en
Evrópumeðaltalið hjá kennurum og
hjá verkfræðingum hjá hinu opin-
bera en minni en Evrópumeðaltalið
hjá verkfræðingum í einkageira og í
fiskvinnslu. Það er mikilvægt að
rannsaka betur í hverju sérstaða Ís-
lands er fólgin og hvað skýrir
hana.“
Þess má geta að niðurstöður
rannsóknarinnar eru á heimasíðu
verkefnisins: www.genderpaygap.no
Launamunur karla og kvenna á Íslandi með þeim mesta í sex löndum samkvæmt ESB-rannsókn
Karlar hjá hinu
opinbera með 39%
hærri laun en konur
Dr. Þorgerður
Einarsdóttir lektor.
BALDVIN Þorsteinsson EA 10 –
hið nýja fjölveiðiskip Samherja hf.
kemur til heimahafnar á Akureyri
nk. laugardag. Skipið hélt frá
Riga í Lettlandi á sunnudags-
kvöld, þar sem staðið hafa yfir um-
fangsmiklar breytingar á skipinu.
Það var m.a. lengt um tæpa 18
metra, er nú um 86 metrar að
lengd og lengsta skip íslenska
fiskiskipaflotans. Hinn nýi Baldvin
Þorsteinsson EA hét áður Hann-
over NC og þar áður Guðbjörg ÍS.
Gamli Baldvin Þorsteinsson EA
var seldur til Deutsche Fishfang
Union í Þýskalandi, DFFU og
Hannover keyptur í hans stað.
Breytingarnar á nýja Baldvini
Þorsteinssyni EA hafa tekið mun
lengri tíma en upphaflega var gert
ráð fyrir en heildarkostnaður við
verkið er um 500 milljónir króna.
Að sögn Kristjáns Vilhelmssonar
útgerðarstjóra Samherja er verkið
4–5 mánuði á eftir áætlun. Hann
sagði að umfang verksins hefði
verið meira en verktakinn í Riga
hefði gert sér grein fyrir og hann
ekki í stakk búinn til að mæta því.
Kristján sagði að það hefði vissu-
lega komið sér illa fyrir Samherja
af vera með svo stórt og öflugt
lengi svona lengi utan reksturs.
Kristján sagði ráðgert að skipið
færi í prufutúr fyrir áramót. Skip-
stjórar á Baldvini Þorsteinssyni
EA verða tveir, þeir Hákon Þröst-
ur Guðmundsson og Árni Þórð-
arson, margreyndir skipstjórar
hjá fyrirtækinu. Í áhöfn verða 16–
26 menn, allt eftir því hvaða veiði-
skapur er stundaður.
Aðalvél skipsins er 6.000 hest-
öfl, frystilestar eru um 1.600 rúm-
metrar að stærð, sem er um helm-
ings stækkun frá því sem var.
Fyrir voru um borð fullkomnar
vinnslulínur fyrir bolfisk og
rækju. Búið er að setja upp búnað
á dekki fyrir uppsjávarveiðar en
að auki verður sett upp vinnslulína
fyrir uppsjávartegundir. Skipið
mun geta fryst 140–150 tonn af
uppsjávarfiski á sólarhring og
borið um 750 tonn af frystum af-
urðum, eða um 600 tonn ef afurð-
unum er komið fyrir á brettum í
frystilest.
Endurbótum á Baldvini Þorsteinssyni EA, lengsta skipi íslenska fiskiskipa-
flotans, er lokið. Myndin er tekin af skipinu við bryggju í Riga í Lettlandi.
Nýr Baldvin Þorsteinsson EA á leið heim til Akureyrar frá Lettlandi
Lengsta skip
íslenska fiski-
skipaflotans
RÚMLEGA 100 karlar og konur
sóttu um störf slökkviliðs- og sjúkra-
flutningamanna hjá Slökkviliði höf-
uðborgarsvæðisins, SHS, í kjölfar
atvinnuauglýsinga í nóvember, fleiri
en nokkru sinni fyrr. Karlmenn voru
sem fyrr í miklum meirihluta um-
sækjenda en fimm konur sóttu um að
þessu sinni. Eftir að mat hafði verið
lagt á menntun umsækjenda minnk-
aði hópurinn niður í 60. Þar af eru
fjórar konur.
Umsækjendur þreyttu ýmis próf í
síðustu viku og má búast við að að-
eins um 20 umsækjendur verði eftir í
þessari viku. Stefnt er að því að ráða
fjóra til átta nýja starfsmenn.
„Það er mjög ánægjulegt hve mik-
ill áhugi er fyrir því að starfa hjá
SHS. Við fundum fyrir miklum
áhuga strax eftir fyrstu birtingu at-
vinnuauglýsingarinnar og sáum í
hvað stefndi þegar 90 manns komu á
kynningarfundinn sem við héldum í
síðustu viku,“ segir Birgir Finnsson,
framkvæmdastjóri útkallsdeildar á
heimasíðu Slökkviliðs höfuðborgar-
svæðisins.
100 sóttu um
störf slökkviliðs-
og sjúkraflutn-
ingamanna