Morgunblaðið - 10.12.2002, Blaðsíða 22

ERLENT
22 ÞRIÐJUDAGUR 10. DESEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
GÍFURLEGT tjón varð í gamla
bænum í Edinborg er eldur kom
þar upp snemma síðastliðið laug-
ardagskvöld. Eyðilögðust að
minnsta kosti 13 byggingar, stein-
hús, sem sum voru frá 14. og 15.
öld, og standa nú bara útveggirnir
uppi. Óttast er, að þeir geti hrunið
þegar minnst varir. Er fjárhags-
legt tjón af völdum brunans metið
á hundruð milljóna íslenskra króna
en aldrei verður unnt að bæta fyr-
ir þann menningarsögulega skaða,
sem orðinn er. Voru sumar bygg-
inganna í gamla hverfinu í mið-
borginni á minjaskrá Sameinuðu
þjóðanna en svo virðist sem þær
hafi sloppið.
Slökkviliðsmenn unnu við það
enn í gær að slökkva eldana, meira
en hálfum öðrum sólarhring eftir
að þeir brutust út, og var búist við,
að það gæti tekið nokkra daga að
slökkva í síðustu glæðunum. Var
mikill fjöldi manna að störfum og
margir við það eitt að koma í veg
fyrir, að eldurinn blossaði upp aft-
ur.
Upptökin líklega
í næturklúbbi
Ekki er fullljóst enn hvar eða
hvernig eldsvoðinn byrjaði en
óstaðfestar fréttir eru um, að hann
hafi komið upp í næturklúbbi, La
Belle Angele, í Grassmarket, sem
er hluti af gamla bænum. Hafi eld-
urinn síðan borist með loftræst-
istokki upp um alla bygginguna,
sem var sex hæðir. Var nætur-
klúbburinn við Cowgate, sem er
ein elsta gatan í Edinborg eða frá
13. öld.
Eldsvoðinn er með þeim mestu á
Bretlandi í nokkurn tíma og allar
aðstæður voru mjög erfiðar fyrir
slökkviliðsmenn. Eru húsin sam-
liggjandi, hlaðin úr steini en gólf
og allt milliverk úr timbri. Eldhaf-
ið varð því strax gífurlegt og barst
auðveldlega úr einu húsinu í ann-
að. Eftir stendur skelin ein. Getur
hún hrunið fyrirvaralaust og verð-
ur henni líklega ekki bjargað hvort
eð er.
Merkustu húsin sluppu
Nokkrar gamlar byggingar urðu
eldinum að bráð en slökkviliðs-
mönnum tókst hins vegar að
bægja eldinum frá einni þeirra,
Adam House, en hún þykir mjög
merk út frá byggingarsögulegu
sjónarmiði. Urðu aðeins á henni
nokkrar reykskemmdir. Þá þykir
það mikil mildi, að þær byggingar,
sem voru á minjaskrá Sameinuðu
þjóðanna, sluppu við mikinn skaða.
Í gamla bænum, sem nær frá
Edinborgarkastala til Holyrood-
house-hallarinnar, aðsetri Elísa-
betar drottningar þegar hún er í
Skotlandi, eru margar frægar
byggingar, meðal annars St. Gilés-
dómkirkjan, Edinborgarháskóli,
The City Chambers og Skoska
þjóðminjasafnið. Þar er líka The
Guilded Balloon en þar hafa verið
settar upp leiksýningar á Edin-
borgarhátíðinni. Er sú bygging nú
ónýt. Þá varð háskólinn fyrir
nokkru tjóni er gögn vegna rann-
sókna á gervigreind eyðilögðust í
eldinum.
Ekkert manntjón varð í eldinum
en flytja varð á brott um 150
manns og finna fólkinu bráða-
birgðahúsnæði. Var stórum hluta
gamla bæjarins lokað fyrir umferð
og hefur það valdið töfum og
nokkru umferðaröngþveiti annars
staðar í borginni.
Frestuðu verkfalli
Breskir slökkviliðsmenn hafa
verið með verkfallsaðgerðir að
undanförnu og til stóð, að þeir
hæfu átta daga verkfall síðastlið-
inn miðvikudag. Þeir frestuðu því
vegna nýrra viðræðna. Ljóst þyk-
ir, að tjónið hefði orðið enn meira í
eldsvoðanum í Edinborg, hefðu
slökkviliðsmennirnir verið í verk-
falli enda hafa hermenn, sem hafa
leyst þá af, ekki þá þekkingu, sem
þarf til að berjast við stórbruna af
þessu tagi.
Aðeins sótsvört skel-
in stendur enn uppi
AP
Slökkviliðsmaður fyrir framan eina af byggingunum við Cowgate. Þótt þær standi enn, þá er allt brunnið inni í
þeim og líklega ekki um annað að ræða en ryðja þeim burt.
AP
Slökkviliðsmenn berjast við eldinn í Cowgate á sunnudaginn.
Að minnsta kosti 13 byggingar í gamla bænum í Edinborg eyðilögðust í eldsvoða
VLADIMÍR Pútín Rússlands-
forseti hvatti Atlantshafsbanda-
lagið (NATO) til þess í gær að
auka sam-
starf sitt við
Rússa og
lagði áherslu
á að stækk-
un banda-
lagsins að
landamær-
um Rúss-
lands mætti
ekki grafa
undan gagn-
kvæmu trausti. Sagði Pútín á
fundi með Georg Roberston,
framkvæmdastjóra NATO, að
nauðsynlegt væri að það lægi
ljóst fyrir hverjir yrðu sam-
starfsaðilar Rússa eftir að
stækkunin kæmi til fram-
kvæmda. Robertson hafði áður
lagt áherslu á, að NATO hefði
engar áætlanir um að verða
„lögregla heimsins“ og að sam-
starf bandalagsins og Rússa
væri forsenda þess að árangur
næðist í baráttunni við alþjóð-
lega hryðjuverkastarfsemi.
Kosningarn-
ar ógildar
ENN kom babb í bátinn í lýð-
ræðisþróuninni í Serbíu þegar
forsetakosningar, er fram fóru í
landinu á sunnudaginn, reynd-
ust ógildar sökum ónógrar þátt-
töku. Vojislav Kostunica, sem
hlaut flest atkvæði, hótaði að
virða niðurstöðuna að vettugi.
Um 6,5 milljónir voru á kjör-
skrá, en óháðir eftirlitsmenn
sögðu að ekki hefði náðst tilskil-
in 50% kjörsókn. Var þetta í
annað sinn á tveim mánuðum
sem ekki náðist næg þátttaka í
forsetakosningum í Serbíu.
Kostunica sagði að á kjör-
skránni hefðu verið um 400.000
fölsuð nöfn og þess vegna í raun-
inni rangt að segja að kjörsókn
hefði ekki verið næg.
Al-Qaeda
lýsa ábyrgð
ÖRYGGISGÆSLA hefur verið
hert til muna í Kenýa eftir að
hryðjuverkasamtök Osama bin
Ladens, al-Qaeda, lýstu því yfir
að þau hefðu borið ábyrgð á
tveim tilræðum sem kostuðu 16
manns lífið í Kenýa í síðasta
mánuði. Hátt settir öryggislög-
reglumenn í Kenýa sögðu að
gæsla hefði einkum verið hert
við byggingar sem hýstu er-
lenda ferðamenn og erlend
sendiráð. Tilræðin í nóvember
beindust gegn ísraelskum ferða-
mönnum í landinu og létust þrír
Ísraelar í sprengjutilræði á hót-
eli í Mombasa. Tíu Kenýamenn
féllu og þrír tilræðismenn.
Duncan
Smith fer
hvergi
IAIN Duncan Smith, leiðtogi
breska Íhaldsflokksins, hafnaði
í gær kröfu hátt setts flokks-
manns um að hann segði af sér.
Það var Michael Heseltine, fyrr-
verandi ráðherra, sem setti
þessa kröfu fram í viðtali sem
birtist í blaðinu The Independ-
ent í gær. Sagði hann að Duncan
Smith hefði mistekist að auka
vinsældir flokksins.
STUTT
Vilja
nánari
samvinnu
Pútín
„ÓHÆTT er að segja, að það var mikil mildi,
að ekki fór verr. Það tókst að verja sögufræg-
ustu byggingarnar og það var lán í óláni, að
eldurinn kom upp snemma kvölds þegar fátt
fólk var á ferli í hverfinu og slökkviliðsmenn-
irnir, kunnugir heimamenn, voru við vinnu en
ekki í verkfalli eins og stundum undanfarið,“
sagði Ingólfur Johannessen í samtali við Morg-
unblaðið. Er hann lektor í veirufræði við
læknadeild Edinborgarháskóla og hefur búið í
borginni í fimm ár. Starfar hann á Gamla spít-
alanum, sem er vernduð bygging og skammt
frá húsunum, sem brunnu.
Ingólfur sagði, að Edinborgarháskóli væri
allur í Gamla bænum, uppi á dálítilli hæð í
kringum Edinborgarkastala. Þar væri mikið af
alls kyns veitingahúsum og
krám, sem stúdentar væru
duglegir við að sækja.
„Eldurinn kom líklega upp
í næturklúbbi bakatil í húsa-
röð og barst þaðan um allt
húsið á skömmum tíma og
eftir húsaröðinni. Eru húsin
úr steini en allt innanstokks
úr timbri, gólf og veggir, og
búið að hólfa allt sundur
vegna þeirrar starfsemi, sem
þarna fer fram. Það vantaði því ekki eldsmat-
inn í samliggjandi húsunum,“ sagði Ingólfur.
Segir hann, að bak við húsaröðina sé garður
og handan hans önnur húsaröð, sem sé mjög
mikilvæg frá byggingarsögulegu sjónarmiði.
Þar sé til dæmis Skoska þjóðminjasafnið og
fleiri gersemar.
„Mikil áhersla var lögð á að verja þessar
byggingar en óttast var, að eldurinn bærist
eftir húsaröðinni þar sem hann kom upp, síðan
í hús fyrir enda hennar og yfir í hina húsaröð-
ina. Tæki sem sagt eins konar u-beygju. Þá
var líka hætta á, að eldtungurnar næðu bara á
milli húsaraðanna og þess vegna var sprautað
stanslaust á húsin, sem reynt var að verja.
Þetta tókst og því er óhætt að segja, að það
hafi farið betur en á horfðist. Að sjálfsögðu er
mikill missir að þeim gömlu húsum, sem
brunnu, en þau voru þó ekki með þeim sögu-
frægustu,“ sagði Ingólfur.
„Mikil mildi að ekki fór verr“
Ingólfur
Johannessen