Morgunblaðið - 17.12.2002, Qupperneq 10

FRÉTTIR
10 ÞRIÐJUDAGUR 17. DESEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
ROMANO Prodi, forseti fram-
kvæmdastjórnar Evrópusambands-
ins (ESB), gerði samskipti ESB við
nágrannaríki sín
að aflokinni
stækkun sam-
bandsins að um-
talsefni í ræðu
sem hann flutti í
Brussel fyrir um
tíu dögum. Þar
ræddi hann vítt
og breitt um
hvernig þessum
samskiptum yrði
best fyrir komið, og hvernig ríki
sem hugsanlega vildu gerast aðilar
að ESB á síðari stigum gætu þróað
samskiptin á sem bestan hátt.
Prodi ræddi ekki sérstaklega um
Tyrkland í þessu samhengi en sem
kunnugt er vilja Tyrkir fá aðild að
ESB sem fyrst. Leiðtogar sam-
bandsins ákváðu hins vegar á fundi
sínum í Kaupmannahöfn um
helgina að fresta ákvörðun um
hvort hefja skyldi aðildarviðræður
við Tyrki fram í desember 2004.
Sagði Prodi rétt að menn veltu
því nú fyrir sér í alvöru hvar endi-
mörk Evrópu lægju. Hann viður-
kenndi að eins og málum væri nú
háttað væri leiðtogum ESB ekki
fært að sannfæra borgara ESB-
ríkjanna um að rétt væri að stækka
sambandið lengra til austurs. Menn
þyrftu engu að síður að meta
hvernig samskiptum við nágranna-
ríkin yrði háttað.
Prodi gerði því skóna í ræðunni
að rétt væri fyrir ríki, sem ekki
ættu aðild að ESB, en sem vildu
dýpka samband sitt við ESB, að
horfa til EES-samningsins sem
þrjú EFTA-ríki, Noregur, Ísland
og Liechtenstein hefðu gert við
ESB.
Prodi sagði EFTA-ríkin þrjú að-
ila að innri markaði Evrópusam-
bandsins gegnum EES-samninginn.
Þetta fæli í sér að reglur um hið
svonefnda fjórfrelsi giltu í löndun-
um þremur, rétt eins og í ESB-
ríkjunum, þ.e. frelsi til frjáls flutn-
ings á vöru, þjónustu, fólki (til
náms og vinnu) og fjármagni. „Ef
ríki er komið þetta langt, þá stend-
ur það eins nærri ESB og það
hugsanlega getur án þess að vera
meðlimur að sambandinu,“ sagði
Prodi.
„Ég veit að það gæti tekið langan
tíma fyrir mörg ríki að ná þetta
langt. En svona fyrirkomulag gæti
hjálpað þeim að framkvæma þær
umbætur, sem nauðsynlegar eru,
því með þessu hefðu þau að tilteknu
marki að stefna. Og sannarlega
myndu því fylgja gagnkvæmir kost-
ir fyrir bæði sambandið og ná-
granna þess, sem aftur gæfi báðum
aðilum tilefni til að rækta sam-
skiptin.“
„Afar álitlegt form“
Prodi sagði EES-formið ekki
gera fyrirfram kröfu til þess að við-
komandi ríki gerðist síðar meir full-
gildur meðlimur í ESB. Sagan
sýndi hins vegar að aðild að EES
útilokaði ekki ESB-aðild síðar meir.
„Mér finnst þetta form því afar álit-
legt,“ sagði forsetinn.
„Vissulega er staða landa eins og
Úkraínu, Moldóvu og Hvíta-Rúss-
lands allt önnur en Noregs, svo
dæmi sé tekið. Engu að síður ætt-
um við að vera tilbúin til að bjóða
þeim upp á ákveðna nálægð í sam-
skiptunum sem ákvarðar fyrirfram
að full aðild verði til umræðu.
Raunar mætti segja, að einmitt
vegna þess hversu staða þeirra er
ólík, og vegna þeirrar staðreyndar
að enn mun líða langur tími áður en
þau komast á tiltekið stig, geti ver-
ið ómaksins virði að athuga hvað
læra megi af því hvernig evrópska
efnahagssvæðið var sett á laggirnar
– og síðan nota þá reynslu sem
módel að nánum samskiptum við
nágranna okkar.“
Romano Prodi ræðir samskipti ESB við nágrannaríkin
Vill að litið verði til
EES-samningsins
Romano
Prodi
RÓSTUSAMT var á Selfossi aðfara-
nótt sunnudags en á rúmlega einum
klukkutíma var tilkynnt um hópslags-
mál á þremur mismunandi stöðum.
Lögreglan á Selfossi skakkaði leikinn
en handtók engan. Þegar slagsmálin
brutust út voru fangageymslurnar
fullskipaðar. Sex menn voru þá í haldi
vegna tveggja fíkniefnamála sem
höfðu komið upp fyrr um nóttina.
Að loknu skemmtanahaldi aðfara-
nótt sunnudags var slegist við pylsu-
vagninn á Tryggvatorgi, við Pakkhús-
ið og Inghól. Um var að ræða þrjú
óskyld mál, að sögn Þorgríms Óla
Sigurðssonar, lögreglufulltrúa. Í gær
hafði enginn lagt fram kæru vegna
líkamsárásar og í dagbók lögreglunn-
ar var ekkert skráð um meiðsl. Þor-
grímur segir óvenjulegt að hópslags-
mál brjótist út í bænum en segir ekki
víst að hart hafi verið barist.
Rétt fyrir miðnætti töldu lögreglu-
menn ástæðu til að stöðva bifreið sem
ekið var eftir Austurvegi. Rétt áður
en bíllinn var stöðvaður tóku lög-
reglumenn eftir því að litlum böggli
var kastað út um glugga. Böggullinn
fannst og reyndist hann innihalda
hass. Mennirnir þrír sem voru í bif-
reiðinni voru handteknir og færðir á
lögreglustöð.
Um einni og hálfri klukkustund síð-
ar höfðu lögreglumenn afskipti af
þremur mönnum sem voru í bifreið á
Suðurlandsvegi við Hrísmýri á Sel-
fossi. Við leit í bifreiðinni fundu þeir
hass sem falið var á milli sæta. Menn-
irnir voru fluttir á lögreglustöð og þar
með voru allir fangaklefar stöðvar-
innar fullir. Þorgrímur Óli segir að
hefði þurft að handtaka fleiri um nótt-
ina hefði lögreglan orðið að aka með
þá til Reykjavíkur.
Húsleit var gerð á heimilum mann-
anna í Hveragerði og á höfuðborgar-
svæðinu en mennirnir voru látnir
lausir þegar yfirheyrslum lauk um
morguninn.
Lömpum stolið úr gróðurhúsum
Aðspurður segir Þorgrímur Óli að
erfitt sé að segja til um hvort afbrot
færist í vöxt í umdæminu. Kærur
vegna umferðarbrota séu þó fleiri en
oft áður. Eins kveði mikið að því að
ljósalömpum sé stolið úr gróðurhús-
um. Í nóvember hafi verið tilkynnt
um hátt í tug innbrota þar sem lömp-
um var stolið. Í hvert skipti var stolið
2-10 lömpum en hver lampi kostar allt
að 20.000 krónur. Hann segir erfitt að
segja til um hvað þjófarnir vilji með
lampana, a.m.k. sé ekki lagt hald á
sérlega marga þegar lögregla upp-
rætir kannabisræktun.
Erill hjá lögreglunni á Selfossi um helgina
Fangageymslur fullar
er slagsmál brutust út
SÍLD og hænuungar eru notuð til
að egna fyrir storkinn sem und-
anfarið hefur haldið til í Breið-
dalsvík en ætlunin er að fanga hann
í búr og flytja hann í Húsdýragarð-
inn í Reykjavík. Til greina kemur
að flytja hann síðar úr landi, jafnvel
til Suður-Svíþjóðar þar sem um 300
storkar halda til allan ársins hring.
Á Íslandi mun ekki vera annar
storkur.
Tveir starfsmenn Náttúru-
fræðistofnunar Íslands, þeir Ólafur
K. Nielsen fuglafræðingur og Þor-
valdur Björnsson hamskeri, fóru
austur fyrir helgi og hafa síðan
fylgst með fuglinum og borið út æti
fyrir hann. Þegar Morgunblaðið
ræddi við Ólaf í gær voru þeir búnir
að venja hann á að taka ætið og hef-
ur fuglinn að mestu haldið sig á
sama stað síðustu dægrin. Ólafur
var bjartsýnn á árangur, taldi góð-
ar líkur á að þeim tækist að lokka
fuglinn inn í búr sem þeir hafa reist
á staðnum. Aðspurður segir Ólafur
að storkurinn sé hrifnari af síldinni
en hænuungunum þótt hann éti
hvorutveggja.
Fuglafræðingar fanga fugla,
bæði unga og fullorðna, til að
merkja en íslenskir fuglafræðingar
hafa ekki áður fengist við storka-
veiðar. Því var leitað til Svíþjóðar
eftir leiðbeiningum og er nú unnið
eftir þeim í Breiðdalnum. Stork-
urinn mun vera í fullu fjöri en hann
hefur m.a. veitt sér smásilung úr
skurðum og síkjum við Breiðdalsá.
Um leið og frystir að ráði verður
erfitt eða ómögulegt fyrir fuglinn
að ná sér í æti og því eru þeir Ólaf-
ur og Þorvaldur í raun í björg-
unarleiðangri. Ólafur segir að ef
storkurinn náist ekki komi einnig
til greina að fá einhvern til að bera
fyrir hann æti í vetur.
Verður saknað
Heimilisfólkið á Ásunnarstöðum
hefur fylgst með storknum sem hef-
ur verið að sniglast í kringum bæ-
inn í vel á annan mánuð. Rúnar Ás-
geirsson bóndi segir að storkurinn
beri sig vel og sé duglegur við veið-
ar úr Breiðdalsá.
Hann var spurður hvort storksins
verði ekki saknað hverfi hann úr
sveitinni. „Jú, alveg hroðalega. Það
er nú hætt við því. Þá verðum við
ekki í sviðsljósinu lengur,“ segir
hann og hlær. „Það er spurning
hvort við verðum ekki að fá ein-
hverjar storkabætur. Nei, ég held
að það sleppi nú alveg.“
Ljósmynd/Brynjúlfur Brynjólfsson
Hvítstorkurinn kroppar í túninu á Ásunnarstöðum í Breiðdal.
Svíar leiðbeina
um hvernig eigi að
fanga stork
HALLDÓR Ásgrímsson utanríkis-
ráðherra staðfesti í samtali við
Morgunblaðið í gærkvöldi að hug-
myndir væru
uppi innan Evr-
ópusambandsins,
ESB, um að
Tyrkir fengju
mögulega aðild
að samningnum
um Evrópska
efnahagssvæðið,
EES. Embættis-
menn hefðu viðr-
að þessar hug-
myndir á
leiðtogafundi ESB í Kaupmanna-
höfn í síðustu viku í kjölfar nýlegr-
ar ræðu Romanos Prodis, forseta
framkvæmdastjórnar ESB, um að
Evrópska efnahagssvæðið geti
hentað þeim ríkjum sem vildu
dýpka samstarf sitt við ESB.
Halldór sagði þessar hugmyndir
ekki hafa komið til tals meðal
EFTA-ríkjanna, sem eiga aðild að
EES. Þær sýndu hins vegar vel
hve margt væri á lofti í tengslum
við framtíð Evrópska efnahags-
svæðisins. Ekki yrði þó kallað eftir
frekari skýringum frá ESB fyrir
hátíðirnar heldur yrðu þessi mál
væntanlega rædd í janúar nk. í við-
ræðum við framkvæmdastjórnina.
„Auðvitað getur Evrópusam-
bandið ekki fjölgað ríkjum í EES
án samþykktar aðildarþjóðanna.
Mér finnst þessar hugmyndir lýsa
ákveðinni vanþekkingu á eðli Evr-
ópska efnahagssvæðisins. EES fel-
ur í sér frelsi í ferðum fólks og við-
skiptum landa í milli. Viðkomandi
ríki tekur yfir megnið af þeirri lög-
gjöf sem er til umfjöllunar hjá
Evrópusambandinu. Ég sé ekki
hvað það ætti að leysa varðandi
hugsanlega aðild Tyrkja að ESB,
nema þá að eðli EES-samningsins
verði með einhverjum hætti breytt.
Ég verð var við þessa vanþekkingu
hjá jafnvel æðstu embættismönn-
um Evrópusambandsins,“ sagði
Halldór.
Varðandi þær hugmyndir Prodis
að formið á EES-samningnum
gæti hentað þeim ríkjum sem vildu
auka samstarf sitt við ESB sagði
Halldór þær ekki falla vel að þeim
samningi sem Ísland ætti aðild að.
Slíkur samningur gerði t.d. ekki
ráð fyrir aðild að ESB á síðari
stigum. Halldór sagðist eiga erfitt
með að átta sig á því í dag hvort
einhver alvara væri að baki hug-
myndum sem þessum.
EES-samningurinn
lítt þekktur
Hann sagði þær hugmyndir
einnig hafa verið uppi að þær þjóð-
ir sem ekki vildu vera aðilar að
ESB, eða neituðu grundvallar-
breytingum á samstarfinu, líkt og
Danir og Írar, gætu orðið aðilar að
evrópska efnahagssvæðinu.
„Við verðum varir við það í vax-
andi mæli að EES-samningurinn
er lítt þekktur og upp kemur ítrek-
að að aðilar hafa ekki miklar
áhyggjur af því að brjóta ýmis
ákvæði hans. Við þurfum að vera
vel á varðbergi og undirbúa okkur
fyrir framtíðina. Alltaf erum við að
lenda í meiri og meiri vörn með
þann samning sem við gerðum,“
sagði Halldór.
Utanríkisráðherra sagðist eiga
eftir að sjá það gerast að Tyrkir
yrðu aðilar að EES-samningnum.
Til að svo mætti verða þyrfti Evr-
ópusambandið að gera nýjan samn-
ing. Hugmyndirnar sýndu enn-
fremur að sambandið liti á það sem
meginmarkmið sitt að allar Evr-
ópuþjóðir gengju til aðildar en rök
gætu verið fyrir því að skapa
möguleika á undirbúnings- og bið-
tíma.
Halldór Ásgrímsson utanríkisráðherra um
hugmyndir um aðild Tyrkja að EES
Sýna vanþekkingu
á EES-samningnum
Halldór
Ásgrímsson