Morgunblaðið - 21.12.2002, Blaðsíða 38

LISTIR
38 LAUGARDAGUR 21. DESEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
M
yndlistarmennirnir
Erla S.Haralds-
dóttir og Jóhann
Ludwik Torfason
fengu í gær styrki
úr Listasjóði Pennans fyrir árið
2002. Dómnefnd var skipuð mynd-
listarmönnunum Kristjáni Stein-
grími Jónssyni og Guðrúnu Ein-
arsdóttur og Gunnari Dungal
eiganda Pennans. Alls bárust sjóðn-
um 80 umsóknir, og segir Kristján
Steingrímur að margar þeirra hafi
verið áhugaverðar og að erfitt hafi
reynst að velja úr hópi umsækj-
enda.
Í ávarpi sínu við athöfnina í gær,
þakkaði hann Gunnari Dungal
ánægjulegt samstarf: „Að styrkja
unga myndlistarmenn er þarft og
göfugt verk en það hefur fyrirtæki
þeirra hjóna Gunnars Dungal og
Þórdísar Öldu Sigurðardóttur gert
af miklum myndugleik undanfarin
10 ár. En það er ekki síður mik-
ilvægt að athygli beinist að verkum
viðkomandi listamanna. Auk pen-
ingastyrks mun Penninn kaupa
verk eftir styrkþegana sem bætast
munu í listaverkasafn Pennans.
Fyrirtæki þeirra hjóna hefur safnað
samtímamyndlist til fjölda ára.
Framtakið ætti að vera öðrum fyr-
irtækjum og einstaklingum hvatn-
ing til að leggja sitt af mörkum til
að efla myndlist.“ Ákveðið var að
styrkja tvo listamenn að þessu
sinni, og fær Erla fimm hundruð
þúsund krónur og Jóhann þrjú
hundruð þúsund.
Mikilvægt að fá
viðurkenningu á Íslandi
Erla S. Haraldsdóttir segir að
það hafi verið miklar gleðifréttir
þegar hún fregnaði að hún hlyti
Pennastyrkinn. „Það er gaman að
vera myndlistarmaður, en það er
líka púl og basl, og oft er maður ein-
mana í vinnunni. Maður þarf líka að
trúa á sjálfan sig. Það lyftir manni
því mjög upp að fá svona viðurkenn-
ingu. Þegar það var hringt í mig
með þessa frétt varð allt miklu
skemmtilegra. Ég er alltaf að sækja
um styrki, eins og myndlistarmenn
gera, en svo er maður ekkert endi-
lega að vonast eftir svari, þannig að
þetta kom mér mjög á óvart. Ég hef
búið lengi erlendis, saknað Íslands
og verið með heimþrá, og það er
ekki síst þess vegna sem það skiptir
mig máli að fá svona viðurkenningu
á Íslandi.“
Erla S. Haraldsdóttir fæddist í
Reykjavík 1967. Hún bjó í Svíþjóð
frá níu ára aldri, en er nú sest að í
Reykjavík. Eftir undirbúningsnám
stundaði hún nám við Konunglega
Listaháskólann í Stokkhólmi frá
1993 til 1994. Frá 1994 stundaði
húm nám við Valand listaháskólann
í Gautaborg og úskrifaðist þaðan
1998. Hún dvaldi árið 1997 í San
Francisco við nám í Art institute.
Erla hélt sína fyrstu einkasýningu
1996 í Gallerí Rotor í Gautaborg.
Síðan hefur hún haldið átta einka-
sýningar og tekið þátt í um 30 sam-
sýningum. Árið 1998 til 2000 rak
Erla ásamt listamannahópnum
Swe.de gallerí í Stokkhólmi. Frá og
með þessu ári á hún sæti í stjórn
gallerís Hlemms.
Kristján Steingrímur hafði eft-
irfarandi orð eftir Erlu um verk
hennar: „Ég vinn með umhverfi og
rými. Ég nota blandaða tækni með-
al annars ljósmyndir, video, texta
og gjörninga til að koma hug-
myndum mínum á framfæri. Verk
mín fjalla gjarnan um skynjun og
mörk raunveruleika og ímyndunar.“
Kristján sagði ennfremur: „Þessi
einkenni má sjá í verkum Erlu í
myndröðinni Beautiful Landscape
frá árinu 2000. Verkin eru sam-
settar ljósmyndir. Þar teflir Erla
saman íslensku landslagi og hlutum
sem tilheyra öðrum veruleika. Hún
beitir persónulegu innsæi við sam-
setningar sínar fremur en rök-
hugsun. Myndmálið verður í senn
draumkennt en um leið áleitið. Verk
Erlu virðast í fyrstu einföld en við
nánari skoðun eru þau margræð.
Næm tilfinning hennar fyrir við-
fangsefninu hrífur áhorfendur.“
Fordæmi Pennans
er vegvísir
Jóhann Ludwik Torfason segir að
viðurkenningin sé mikill heiður fyr-
ir sig, en heiðurinn sé þó ekki síðri
fyrir myndlistina sjálfa – það að
þessi styrkur sé til staðar fyrir
myndlist. Hann segir það líka virð-
ingarvert að einkafyrirtæki skuli
eiga hlut að máli. „Það er erfitt að
segja hvað fyrirtæki almennt eiga í
pottinum til að veita í menningu og
listir. Það er til fyrirbæri sem heitir
Listasjóður atvinnulífsins, en þótt
hann sé til staðar hefur hann ekki
reynst það virka afl sem myndlist-
armenn vonuðust til. Fordæmi
Pennans er því ákveðinn vegvísir og
hvatning fyrir önnur fyrirtæki. Þau
ættu að taka höndum saman við
listamenn og knýja á um þá gömlu
kröfu að Alþingi setji lög um skatta-
afslátt til fyrirtækja sem styðja við
menninguna.“
Jóhann fæddist í Reykjavík 1965.
Hann lauk námi frá Myndlista- og
handíðaskóla Íslands 1991. Að námi
loknu dvaldi hann um tíma á Spáni.
Hann hélt sína fyrstu einkasýningu
árið 1994 og hefur haldið um átta
einkasýningar og tekið þátt í fjölda
samsýninga bæði hér á landi og er-
lendis. Auk myndlistar hefur Jó-
hann fengist við myndskreytingar
og kennslu. Í ávarpi sínu við athöfn-
ina í gær vitnaði Kristján Stein-
grímur í orð Jóhanns sjálfs um verk
sín: „Ég bý til draumaleikföng með-
vitaðs uppalanda. Í stað hins full-
komna heims leikfangsins set ég
veruleika raunheimsins. Í verkum
mínum mætir neyslusamfélagið
meðvituðum uppalanda. Tilgangur
verkanna er að vekja áhorfandann
til umhugsunar.“
Halldór Björn Runólfsson segir á
einum stað í gagnrýni sinni um verk
Jóhanns: „Það þarf mikla skipulags-
hæfileika til að raða öllum þeim
boðum og upplýsingum saman í eina
mynd sem leynist í málverki Jó-
hanns. Að auki vísar hann til allra
átta, þar á meðal í Gjörningaklúbb-
inn – Icelandic Love Corporation –
þannig að unun er á að horfa. Jó-
hann Ludwik sannar svo um munar
að málverkið getur hæglega skákað
bókmenntum sem ádeiluform, það
er ef maður með óvenjulega hæfi-
leika og innsæi heldur um stjórnvöl-
inn.“
Styrkveitingar úr Listasjóði Pennans
Jóhann Ludwik Torfason: ILC 2001. Tölvuverk, 84x152 cm.Erla S. Haraldsdóttir: Pósthússtræti (röðin „Here, there and everywhere“) 2001. Montage, 75x210 cm.
Morgunblaðið/Kristinn
Styrkþegar Listasjóðs Pennans, myndlistarmennirnir Erla S. Haraldsdóttir og Jóhann Ludwik Torfason.
„Ætti að
vera öðrum
fyrirtækjum
hvatning“
NÝTT safn hugleiðinga barna um guðdóminn,
Börn skrifa guði, hefur litið dagsins ljós. Bréfin
eru þýdd en íslenskur texti ritaður af börnum
4. -B í Melaskóla undir leiðsögn kennara. Mörg
bréfanna eru glettnisleg, önnur grafalvarleg
og í sumum falin djúp viska.
Hvernig skyldi guð hafa áttað sig á því að
hann væri guð? Skyldi séra Árni vera vinur
hans, eða vinna þeir bara saman? Biðja dýrin
til guðs líka, eða er kannski einhver annar fyrir
þau?
Þótt innihald bréfanna berist skaparanum
ekki eftir hefðbundnum leiðum, veita þau full-
orðnum dýrmæta innsýn í hugarheim barna og
hvetja mann ósjálfrátt til þess að líta veröldina,
og guð, í glænýju ljósi.
Myndskreytingar eru skemmtilegar,
stemma vel við bréfin og vekja kátínu smá-
fólks.
Tilvist án enda
Hvar endar Einar Áskell? (Alfons á frum-
málinu) er nýjasta viðbótin í stórt safn vinsælla
bóka um samnefndan sjö ára dreng.
Viðfangsefni bókarinnar er grundvallar-
spurningin um að vera.
„ER maður þar sem maður er?
Hulstur, hylki með mínu nafni ... er það
ég? Hvað með ylinn af kroppnum, á að
telja hann með?“
Er það Einar Áskell sem dreifist
með hráka sem verður eftir á gang-
stéttarbrún? Eða andardrætti með
eplalykt?
Þótt stórt sé spurt uppgötvar Einar
Áskell (og litlir áheyrendur) að hann er
til dæmis til hjá öllum sem geyma hann
í huga sér og að tilveran tekur engan
enda.
Söguhetjan Einar Áskell siglir hrað-
byri í átt að fertugu þótt drengurinn í
bókunum sé enn á barnsaldri. Bækurn-
ar um Einar Áskel og Millu vinkonu hans,
sem stundum bregður fyrir, eru orðnar 20 tals-
ins og þar er gjarnan glímt við daglegan veru-
leika. Einar Áskell er venjulegur strákur í
hversdagslegum aðstæðum. Einar Ás-
kell fær börn og fullorðna líka til þess
að hugsa. Er hægt að fara fram á
meira?
Fjölbreytt krakkakvæði
Krakkakvæði er nýútkomið safn
eftir Böðvar Guðmundsson, sem
minnir á þýddu ljóðabókina Í búðinni
hans Mústafa sem Austur-Þýskaland
gaf út fyrir jólin í fyrra. Yrkisefni
Böðvars er af margvíslegum toga; ís-
birnir á manntalsþingi, kötturinn
Dröttur, magi mömmu hennar Dísu,
amma sem ekki skilur ánægjuna af
tölvuspili, samlynd föt á snúru, hunda-
þing og síbannandi afi, svo eitthvað sé nefnt.
Áslaug Jónsdóttir á heiðurinn af myndlýsingu.
Krakkakvæði eru fjölbreytt og sniðug mörg
hver. Kvæðið Hundaþing er til að mynda for-
vitnilegt fyrir krakka sem búnir eru að ná góð-
um tökum á tungumálinu, þar er að finna hátt í
60 orðmyndir um hunda.
Ævintýri á hljóðbók
Bróðurþel Lalla og Birgis er hljóðbók eftir
Konráð K. Björgólfsson, sem jafnframt er upp-
lesari og útgefandi. Diskurinn geymir fimm
14–18 mínútna sögur ætlaðar börnum sem
sagðar eru eiga sér stoð í raunveruleikanum,
þótt frjálslega sé farið með staðreyndir. Þar
eru á ferðinni margvísleg ævintýri tveggja
bræðra, grallara sem finna upp á ýmsu en eru
bestu skinn.
Götubardagar, þjóðsögur við mánaskin,
draugar, bófahasar, bræðrabönd og leynifélag-
ið Arnaraugað eru brotabrot af myndunum
sem sögurnar draga upp í huganum og mikið
um skemmtilegar athugasemdir. Tónlistarstef
og leikhljóð lífga upp á frásögnina.
Tilvist án enda og hundar á þingi
Helga Kristín Einarsdóttir fjallar um fjórar
nýútkomnar barnabækur.