Morgunblaðið - 12.02.2003, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 12. FEBRÚAR 2003 29
INGIBJÖRG Sólrún Gísladóttir flutti
ræðu á flokksstjórnarfundi Samfylk-
ingarinnar á sunnudaginn. „Það er
enginn staður í henni,“ sagði vinur
minn við mig, „heldur líktist hún gam-
aldags útifundarræðu, sem eiginlega er
ekki hægt að taka alvarlega. Maður
varð svolítið hissa, af því að maður gat
ekki skilið, að hún meinti það sem hún
sagði.“
Nú hef ég ræðuna ekki fyrir framan
mig, heldur verð að grípa á þeim
púnktum, sem birtust í fjölmiðlum. Og
gríp þá fyrst þann púnktinn, sem vísar
til þess tíma, þegar Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir sat á þingi fyrir Kvennalist-
ann: „Ef frá eru taldar breytingar í
efnahags- og atvinnulífi sem urðu
vegna EES-samningsins, undir forystu
Jóns Baldvins og Jóns Sigurðssonar,
og einkavæðing ríkisbankanna hefur
harla lítið borið til tíðinda í íslenskum
stjórnmálum á áratug Davíðs Odds-
sonar,“ segir Ingibjörg Sólrún eins og
hún muni ekki lengur, að hún greiddi
atkvæði með frávísunartillögu við
samninginn um hið evrópska efnahags-
svæði 12. janúar 1993. Auðvitað lætur
hún Davíð Oddsson ekki njóta sann-
mælis en reynir að upphefja alla í
kringum hann, sem er broslegt. Líka
það, að hún skuli nefna einkavæðingu
bankanna til sögunnar, en öll þau
flokksbrot sem standa að Samfylking-
unni voru á móti henni meðan þau
gátu.
Kaupmáttur hefur vaxið um þriðjung
eftir að Jón Sigurðsson sagði af sér
sem ráðherra eða síðan 1994 og verð-
bólgan er komin í takt við meðaltal ná-
lægra þjóða. Skattbyrði heimila er með
því lægsta sem þekkist innan OECD-
ríkjanna og í könnun Sameinuðu þjóð-
anna árið 2001 kom í ljós, að Ísland var
í sjöunda sæti af 174 löndum, þegar
metið var, hvar best væri að búa.
Rekstrarumhverfi fyrirtækja er með
því besta sem þekkist og Ísland komst
haustið 2002 í hæsta gæðaflokk við mat
á lánstrausti þjóða. Með allt þetta í
huga er eðlilegt, að menn velti því fyrir
sér, hvað fyrir Ingibjörgu Sólrúnu
Gísladóttur vakir, þegar hún segir að
„harla lítið“ hafi borið til tíðinda í ís-
lenskum stjórnmálum á áratug Davíðs
Oddssonar.
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir heldur
því fram, að velvilji Davíðs Oddssonar
hafi spillt fyrir Íslenskri erfðagrein-
ingu bæði hérlendis og erlendis! Nema
hvað! Og bætir því síðan við, að hann
hafi verið vondur við Baug, Norðurljós
og Kaupþing, en hjá þessum þrem fyr-
irtækjum liggur samúð hennar öll. Jón
Ólafsson og Jón Ásgeir Jóhannesson
eru bisnissmenn að hennar skapi og
hún ber þá ósjálfrátt saman við Kára
Stefánsson, sem sé maður að skapi
Davíðs. Með þessu þykist hún leiða rök
að því, að afskiptasemi stjórnmála-
manna af fyrirtækjum landsins sé ein
aðalmeinsemd íslensks efnahags- og
atvinnulífs. Davíð Oddsson hrakti þetta
mjög eftirminnilega og skemmtilega í
sjónvarpsviðtölum á mánudagskvöld.
En auðvitað liggur það á bak við orð
Ingibjargar Sólrúnar, að hún er að
dylgja með að við búum við opinbera
spillingu hér á landi, en rökstyður það
svona klaufalega, af því að hún finnur
ekki dæmin. Fáránleikinn í málflutn-
ingi hennar sést glöggt með því að rifja
upp, að það var sameiginlegt mat Har-
vard-háskóla og stofnunarinnar World
Economic Forum á síðasta ári, að Ís-
land væri í fyrsta sæti, þegar kannað
var í hvaða ríkjum menn byggju við
minnsta spillingu. Glöggt er gests aug-
að og sér stundum betur en Ingibjörg
Sólrún Gísladóttir.
Í gamaldags útifundarræðum þótti
nauðsynlegt að vitna í Halldór Laxness
ef skamma átti íhaldið. Einlægt voru
sömu tilvitnanirnar notaðar hvernig
sem á stóð. Þetta var líka gert í Þjóð-
viljanum og í Æskulýðsfylkingunni.
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir kann
þetta og tekur úr Sölku Völku: „Við
ætlum ekki að búa í verstöðinni Íslandi,
jafnvel þótt það gæti gefið mikið í aðra
hönd, heldur í nútímasamfélagi með
öllu því sem það krefst. Og þess vegna
ætlum við heldur ekki að sætta okkur
við stjórnvöld sem deila og drottna,
umbuna og refsa og ráða örlögum fólks
eins og Jóhann Bogesen á Óseyri við
Axarfjörð. Slík stjórnvöld tilheyra liðn-
um tíma – þau eru tímaskekkja.“ Ingi-
björg Sólrún Gísladóttir er engin Salka
Valka þótt hún sé að bera sig saman
við hana. Þessi tilvitnun er líka óheppi-
leg af öðrum ástæðum. Ingibjörg Sól-
rún lítur til baka með söknuði til þess
tíma, þegar orku- og stóriðjumál voru í
höndum krata, þeirra Jón Sigurðs-
sonar og Jóns Baldvins, og ekkert
gerðist. Í þeim skilningi var Ísland ver-
stöð eins og áður. En síðan hafa hlut-
irnir komist á hreyfingu: Á Grund-
artanga, í Hvalfirði og nú fyrir austan
við Kárahnjúka og í Reyðarfirði. Ég
nefni Íslenska erfðagreiningu og ýmis
hugbúnaðarfyrirtæki. Með breyttu
skatta- og rekstrarumhverfi eru erlend
fyrirtæki farin að hasla sér völl hér á
landi. Hér ríkir frjálsræði í viðskipta-
og atvinnumálum og afskipti rík-
isvaldsins af atvinnurekstri eru hverf-
andi. Það var öðru vísi umhorfs í tíð
síðustu vinstristjórnar á Íslandi 1988–
1991. Þá sat Jóhann Bogesen í stjórn
Hlutafjársjóðs við Axarskaptafjörð og
útdeildi peningum. Það er veröld sem
var, sem ungt fólk í dag getur ekki skil-
ið. Ísland er ekki lengur verstöð, held-
ur nútíma þjóðfélag með traustan efna-
hag, sem býður þegnum sínum upp á
lífskjör, sem eru meðal hins besta í ver-
öldinni. Og enn getum við gert betur
með því að halda rétt á málunum. Ís-
land hefur stækkað innan frá og þarf
ekki á Evrópusambandinu að halda.Vill
ekki vera verstöð Evrópusambandsins.
Í ræðu sinni sló Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir þann varnagla, að trúverð-
ugleiki hennar fælist ekki í því að hafa
svör á reiðum höndum við öllu sem upp
kæmi, en „við munum vanda okkur við
leit að svörum“, sagði hún. Enda svar-
aði ræða hennar ekki einu né neinu.
Nema því, að menn hljóta að undrast
það, hversu lítið Ingibjörg Sólrún hefur
til málanna að leggja. Það er eins og
hún hræðist þjóðfélagsumræðuna.
Það er enginn staður
í þessari ræðu
Eftir Halldór
Blöndal
„Enda svaraði ræða hennar ekki
einu né neinu. Nema því, að
menn hljóta að undrast það,
hversu lítið Ingibjörg Sólrún hef-
ur til málanna að leggja.“
Höfundur er 1. þingmaður
Norðurlandskjördæmis eystra.
EINHVERJUM varð það á að minn-
ast nýlega á fátæktina. Var það ekki
sjálfur forseti lýðveldisins í áramóta-
ávarpi sínu? Og varla að ástæðulausu,
enda hefði maður haldið að sá smán-
arblettur í allsnægtaþjóðfélaginu
kæmi einhverjum við og þá ekki síst
þeim einstaklingum, sem fást við það
að axla ábyrgð á stjórn landsins.
Sjálfur hef ég að undanförnu gert að
umtalsefni þá misskiptingu, sem felst í
því að auðurinn safnist sífellt á færri
hendur, sem skapar stóra gjá milli
hinna ríku annars vegar og hins stóra
fjölda almúgafólks og millistéttar hins
vegar, sem ekki er endilega fátækt
fólk, en gerir kannski ekki miklu
meira en að eiga fyrir nauðþurftum.
Þessa umræðu um fátæktina hefur
borið á góma á vettvangi fjölmiðla og
niðri á þingi og þá hefur það gerst að
fram á sviðið stíga fulltrúar umvönd-
unar og vanþóknunar, sem vilja gera
lítið úr þessu „mærðartali“ og kosn-
ingahjali.
Pétur Blöndal, frambjóðandi Sjálf-
stæðisflokksins, hefur auglýst eftir fá-
tækt, af því að hann þekkir hana ekki
nema sem sjálfskaparvíti og þekkir
meira að segja mann, sem hringdi í
hann til að staðfesta að hann gæti
framfleytt sér á níutíu þúsund krónum
á mánuði (með því að borða ekki
pítsu).
Forsætisráðherra segir að kaup-
máttur bóta hafi hækkað um 13%
(þannig að bótaþegar hafa það bara
nokkuð gott) og sumir þingmenn eru
hæddir fyrir að hlaupa undir pilsfald-
inn á Jóhönnu Sigurðardóttur og slá
sig til riddara með þessari „aum-
ingjagæsku“ eins og Hrafnkell Jóns-
son, héraðsskjalavörðurinn og sjálf-
stæðismaðurinn í Fellabæ, kallar það.
Fátæklingar eru sem sagt ekki til
nema vegna þess að þeir hafa sjálfir
steypt sér út í skuldirnar og vesaldóm-
inn eða þá að þeir eru einfaldlega
aumingjar. Jóhanna Sigurðardóttir er
í ofanálag hædd fyrir að hafa gert mál-
stað líltilmagnans að sínum á löngum
og merkum þingferli. Og hinir líka,
sem taka undir með henni. Og svo þeir
allir sem „hafa ekki kunnað sér hóf í
stjórnlausu neyslukapphlaupi eða bak-
að sér tjón með óskynsamlegri hegðan
eða neyslumynstri“, svo aftur sé vitnað
í Hrafnkel héraðsskjalavörð.
Aumingjagæska heitir þessi um-
ræða á máli sjálfstæðismannsins að
austan. Hann um það. Og helst er að
skilja að þeir einir megi tala um aum-
ingjana, sem eru aumingjar sjálfir.
Hann um það líka.
Hitt veit ég, að lífskjör og lífsvið-
urværi hins almenna borgara (fátækir
eða ekki fátækir) eru viðfangsefni og
þungamiðja stjórnmálanna, bæði fyrir
kosningar og eftir kosningar, og auð-
vitað mega sumir stjórnmála-
áhugamenn og jafnvel alþingismenn
líta á fátækt og efnaleysi sem aum-
ingjaskap og sjálfskaparvíti. Og kalla
það aumingjagæsku þegar að því er
vikið að fólk eigi bágt.
Það er þeirra mál. En ég spyr um
leið: Eigum við eitthvert erindi við
slíka menn? Eiga þeir erindi við okk-
ur?
Aumingjagæskan
Eftir Ellert B.
Schram
„Hitt veit ég, að lífskjör og lífsvið-
urværi hins almenna borgara (fátækir
eða ekki fátækir) eru viðfangsefni og
þungamiðja stjórnmálanna, bæði fyrir
kosningar og eftir kosningar …“
Höfundur er í 6. sæti Samfylkingar
í Reykjavík norður.
n líklega um helmingi dýr-
min á 18 mánuðum
ur á að renna til vegagerð-
ursvæðinu“ eins og segir í
g annar milljarður til vega-
jörðum auk 200 milljóna í
milli Skagafjarðar og
purður sagði Halldór að
ndi m.a. renna til vegabóta í
og í að bæta vegi milli
Þórshafnar og Bakkafjarð-
on sagði að með 500 millj-
u til Suðurstrandarvegar
ns langt á veg og hið sama
m framkvæmdir við Gjá-
00 milljónir renna þangað.
er ætluð í framkvæmdir á
agði Halldór að m.a. væri
að þrefalda veginn á fleiri
ður umfangsmiklum vega-
víða um land sem þegar
kveðnar flýtt. Aðspurðir
u að þessum verkefnunum
n 18 mánaða, sögðu Davíð
þeim yrði væntanlega ekki
au yrðu langt komin.
andi um framtíðina
amþykkt ríkisstjórnarinn-
milljónir til atvinnuþróunar
Byggðastofnunar. Halldór
þær framkvæmdir sem nú
aðar á Austurlandi hefðu
lk sem byggi í tiltölulega
veikum byggðum, þar sem fjölbreytni í at-
vinnulífi væri lítil, til umhugsunar um
framtíðina. Ljóslega hefðu Vestfirðir sér-
stöðu í því sambandi og því mikilvægt að
huga að þróun atvinnumála á því svæði.
Hið sama gildi um Vestmannaeyjar, ýms-
ar byggðir á Norðausturlandi og sunnan-
verðum Austfjörðum. Ekki mætti heldur
gleyma því að atvinnuástand væri ekki
sérstaklega gott á höfuðborgarsvæðinu
eða á Suðurnesjum.
Einn milljarður króna verður veittur til
byggingar menningarhúsa á Akureyri og í
Vestmannaeyjum, náist viðhlítandi samn-
ingar við sveitarfélögin. Aðspurður hvort
ekki hafi verið talað um að menningarhús
risu víðar en á þessum tveimur stöðum
sagði Davíð að á Austurlandi hefðu heima-
menn frekar viljað semja um annað en
húsbyggingu og fénu verið dreift í fleiri
verkefni. Þessu verkefni væri því lokið
þar, nema varðandi Egilsstaði. Þá væru
samningar við Ísfirðinga á lokastigi. Eftir
væri að semja við Akureyringa og Vest-
mannaeyinga. „Fyrst þegar við kynntum
þessa hugmynd fyrir fjórum árum, var
henni satt að segja ekki tekið mjög vel og
fékk ekki þann byr sem við hugðum að
hún myndi fá,“ sagði Davíð. Málið væri
hins vegar lengra komið en margir héldu.
Fé leyst úr læðingi
Samþykkt ríkisstjórnarinnar kveður á
um að 6,3 milljörðum verði varið til ofan-
greindra viðbótarverkefna. Vegagerð fyr-
ir 4,6 milljarða og atvinnuþróun fyrir 700
milljónir á að fjármagna með sölu á öllum
hlutabréfum ríkisins í Búnaðarbankanum,
Landsbankanum og Íslenskum aðalverk-
tökum. Fram kom á blaðamannafundinum
að rúmlega 2% hlutur í Búnaðarbankan-
um og rúmlega 9% hlutur í Landsbank-
anum verða seldir á almennum markaði
en 40% hlutur ríkisins í Íslenskum aðal-
verktökum (ÍAV) verður boðinn út með
svipuðum hætti og gert var þegar kjöl-
festuhlutir í bönkunum tveimur voru seld-
ir. Bjóst Halldór við að einkavæðingar-
nefnd muni auglýsa hlutinn í ÍAV fyrir lok
febrúar. Nokkrir hefðu þegar lýst áhuga á
að kaupa fyrirtækið. Davíð sagði að hlutur
ríkisins í ÍAV hefði verið til sölu um
nokkra hríð. Núna væri rétti tíminn til að
„leysa þetta fé úr læðingi og láta það vinna
að atvinnusköpun í landinu“. Spurður um
nánari tímasetningar á hlutafjársölunni í
bönkunum sagði Davíð að það myndi
a.m.k. gerast innan 18 mánaða.
Ráðherrarnir voru spurðir að því hvort
þessi aðgerð væri einsdæmi í Íslandssög-
unni. Sagði Davíð að gripið hefði verið til
svipaðra aðgerða áður, en ekki í svona
stórum stíl. Nýlundan væri sú að þetta
væri gert með því að selja eignir en ekki
með skatttekjum úr ríkissjóði. Halldór
sagði það einsdæmi að það væri svo mikill
slaki í efnahagslífinu og á sama tíma væri
lítill ótti við verðbólgu á næstunni. „ Hér
áður fyrr ef eitthvað þvíumlíkt var gert, þá
var venjulega sagt að þetta yrði til þess að
kynda undir verðbólguna og verðbólgu-
bálið. Nú er því ekki þannig farið. Það er
talið nauðsynlegt að mati hagfræðinga að
fara út í slíkar framkvæmdir til þess að
hjól efnahagslífsins snúist betur,“ sagði
Halldór.
Kosningabragð?
Ráðherrarnir voru spurðir að því hvort
tímasetning aðgerðanna kæmi sér ekki vel
fyrir ríkisstjórnina þar sem skammt er til
alþingiskosninga. Davíð svaraði því til að
það kæmi sér vel fyrir ríkisstjórnina að
sýna ábyrgð. Auk þess hafi stjórnarand-
staðan verið að kalla eftir svipuðum að-
gerðum og nú væri gripið til. Halldór sagði
það gott þegar það færi saman, að það sem
kæmi sér vel fyrir þjóðina, kæmi sér vel
fyrir ríkisstjórnina. „Þannig á það að vera
og við erum með þessum hætti meðal ann-
ars að skila af okkur afskaplega góðu búi
þó að við höfum ekki sagt síðasta orðið í
þeim efnum. En þetta sýnir á mjög góðan
hátt hversu gott bú er hjá Íslendingum í
dag, að við skulum vera fær um að gera
svona hluti,“ sagði hann. Og Davíð bætti
við: „Að það sé hægt að fara í svona út-
gjöld án þess að hækka nokkurn skatt, það
er að minnsta kosti einsdæmi í sögunni.“
tvinnuleysi og slaka í efnahagslífinu
tækifærið
æmda
  
#
#
 
 '
  & ,     
0
 ! 1   - 0  

!



 
 4 5
Morgunblaðið/Árni Sæberg
í Ráðherrabústaðnum.
ráð fyrir og slak-
n bregst við með
fleiri verkefnum.