Morgunblaðið - 04.03.2003, Blaðsíða 16

FRÉTTIR/KOSOVO
16 ÞRIÐJUDAGUR 4. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ
„MIKILVÆGAST fyrir okkur er að
það skuli nú vera orðin staðreynd að
okkur sé treyst fyrir svona verkefni
án þess þó að her sé til staðar á Ís-
landi,“ sagði Halldór Ásgrímsson í
samtali við Morgunblaðið eftir at-
höfnina í gær. „Með þessu erum við
búnir að sanna að við getum tekið að
okkur slík verkefni og það er enginn
sem efast um það lengur. Það er
nauðsynlegt að við tökum þátt í frið-
argæslu eins og aðrar þjóðir. Við eig-
um að leggja okkar af mörkum og
það er mikilvægt fyrir okkur að öðl-
ast reynslu á þessu sviði. Við eigum
mikið af hæfu fólki sem er komið
hingað og það eiga fleiri eftir að taka
þátt í þessu starfi.“
Halldór sagði það vissulega rétt að
um kostnaðarsamt verkefni væri að
ræða fyrir Ísland, en rætt hefur ver-
ið um að kostnaður yrði a.m.k. 60
milljónir króna fyrsta hálfa árið.
„Við höfum hins vegar ákveðið að
byggja upp Íslensku friðargæsluna
og taka þátt í þessu með öðrum Evr-
ópuþjóðum. Friður á Balkanskaga
kemur okkur við eins og öðrum Evr-
ópubúum þó að Balkanskaginn sé
vissulega nokkuð langt í burtu. Það
er fólk heima á Íslandi sem á rætur
að rekja til Kosovo og við höfum auð-
vitað skyldur við það,“ sagði hann.
„Maður finnur að íbúarnir hér
vilja sjálfstæði og ekkert minna en
sjálfstæði,“ sagði Halldór aðspurður
um þá fundi sem hann hefði átt með
áhrifamönnum í Kosovo. „Á sama
tíma er mjög erfitt að viðurkenna
það sjálfstæði vegna þess hvaða
áhrif það hefði á aðra hluta svæð-
isins. Það má því segja að þetta sé
allt fast. Vandinn er að þróa svæðið
áfram án þess að leysa þessi atriði.
Það er mjög erfitt og flókið mál.“
Sækjast eftir fjárfestingum
Á fundi Halldórs og Ibrahims
Rugova, forseta Kosovo, kom til tals
hvort íslenskir aðilar myndu hugs-
anlega vilja koma að fjárfestingum í
Kosovo. Um þetta atriði segir Hall-
dór: „Hér er nóg vinnuafl og þar af
leiðandi fyndist manni líklegt að
ýmsir væru tilbúnir til að fjárfesta.
Óvissan um lagalega kerfið, réttindi
manna og fyrirtækja, að ekki sé tal-
að um öryggi fólks, er hins vegar svo
mikil að það er mjög vandasamt að fá
hingað inn fjárfesta.“
Halldór sagði aðspurður um Rug-
ova, sem verið hefur eins konar faðir
hins albanska meirihluta í héraðinu,
að hann hefði verið afar elskulegur í
viðkynningu. Hann væri hins vegar
greinilega merktur af þeim hræði-
legu atburðum sem orðið hefðu í
Kosovo.
Halldór sagði ferðina annars hafa
verið afar ánægjulega, ekki síst at-
höfnin í gær. „Ég er stoltur af því að
vera Íslendingur í dag og stoltur af
þessu fólki sem er að vinna hérna á
okkar vegum. Við borðuðum saman
kvöldverð og þetta er afskaplega
samhentur hópur. Við finnum það
hér að Íslendingarnir eru mjög vin-
sælir og standa sig vel.“
Staðfesting á
því að Íslandi
sé treyst
LIÐSMENN Íslensku friðargæsl-
unnar stýra flugvellinum í Pristina
næsta árið í umboði KFOR-fjöl-
þjóðahers Atlantshafsbandalagsins
(NATO) en þessu verki hafa Ítalir
sinnt undanfarin þrjú ár. Meðal
þeirra sem viðstaddir voru athöfnina
í gær voru Filippo Berselli, aðstoð-
arvarnarmálaráðherra Ítalíu, og
Ibrahim Rugova, forseti Kosovo-
héraðs.
Umfang athafnarinnar var býsna
mikið. Um hernaðarlega athöfn var
að ræða og stóðu liðsmenn ítalska
flughersins heiðursvörð í salnum,
ásamt Íslendingum sem nú vinna að
flugstjórnarmálum á flugvellinum.
Þjóðsöngvar Íslands og Ítalíu voru
leiknir. Fjöldi ítalskra blaðamanna
hafði fylgt aðstoðarvarnarmálaráð-
herranum til Kosovo og fjölmiðlar í
Kosovo voru einnig á staðnum.
Raunar vakti heimsókn Halldórs
mikla athygli í fjölmiðlum hér í Kos-
ovo og minntist Þjóðverjinn Michael
Steiner, æðsti yfirmaður Sameinuðu
þjóðanna í Kosovo, en SÞ hefur stýrt
héraðinu síðan loftárásum NATO á
Júgóslavíu lauk í júní 1999, sérstak-
lega á það á fundi sem þeir Halldór
áttu saman í gærmorgun.
Halldór þakkaði Ítölum fyrir vel
unnin störf í ávarpi sem hann flutti
við athöfnina í gær. Halldór sagði Ís-
lendinga staðráðna í að standa sig
einnig vel. „Við stöndum nú í þeim
sporum að vinna samkvæmt áætlun
er gerir ráð fyrir að stjórn vallarins
fari undir borgaralega stjórn UN-
MIK [SÞ í Kosovo] 1. apríl 2004,“
sagði Halldór og lýsti þeirri von sinni
að þetta markmið mætti nást. „Ég
get staðfest að Ísland er reiðubúið að
að gegna áfram forystuhlutverki
vegna þessa verkefnis allt fram á vor
á næsta ári en þá vonumst við til að
umbreytingunum verði lokið á já-
kvæðan hátt,“ sagði Halldór síðan.
Rifjaði upp för Balbos
Aðstoðarvarnarmálaráðherra
Ítalíu, Filippo Berselli, gerði í ávarpi
sínu að umtalsefni för Ítalans Italos
Balbos yfir Atlantshafið 1933 en
Balbo kom við á Íslandi á för sinni
vestur um haf. Sagði Berselli að
gaman væri að því í þessu sambandi
að Íslendingar skyldu nú vera að
leysa Ítali af hólmi við þetta verk-
efni. Kvaðst hann ekki efast um að
Íslendingar myndu valda því verki
vel, sem þeim hefur nú verið falið.
Halldór hélt frá Kosovo síðdegis í
gær en áður hafði hann átt fund með
forseta Kosovo-búa, Ibrahim Rug-
ova. Ræddu þeir samstarf og sam-
skipti Íslands og Kosovo, hina erfiðu
pólitísku og efnahagslegu erfiðleika
sem Kosovo-búar mega takast á við
og drauma þeirra um sjálfstæði.
Spurðist Rugova m.a. fyrir um það
hvort hugsanlegt væri að Íslending-
ar kæmu að fjárfestingum í hér-
aðinu, en fjármagn vantaði sárlega
til að hægt væri að snúa við blaðinu.
Halldór ræddi einnig við Bajram
Rexhepi, forsætisráðherra Kosovo,
og Michael Steiner, sem fyrr segir.
Steiner lýsti sérstakri ánægju sinni
með að Ísland skuli nú tekið við
stjórn flugvallarins í Pristina og end-
urtók hann þau ummæli sín á stutt-
um fundi sem þeir Halldór áttu með
fjölmiðlafólki eftir samtal sitt.
Með Halldóri í förinni til Kosovo
var eiginkona hans, Sigurjóna Sig-
urðardóttir.
Morgunblaðið/Davíð Logi Sigurðsson
Michael Steiner, yfirmaður SÞ í Kosovo, og Halldór Ásgrímsson fyrir utan höfuðstöðvar samtakanna í Pristina.
Ísland fylgir
verkefninu eftir
Íslendingar ætla að stýra Slatina-flugvelli í Pristina í Kosovo
næsta árið, allt þar til hann verður færður undir borgaralega
stjórn SÞ og heimamanna í apríl árið 2004. Halldór Ásgrímsson ut-
anríkisráðherra staðfesti þetta í gær er hann tók við stjórn flug-
vallarins fyrir hönd Íslensku friðargæslunnar. Davíð Logi Sig-
urðsson var með Halldóri í heimsókninni til Kosovo.
HALLGRÍMUR Sig-
urðsson, aðstoð-
arframkvæmdastjóri
flugumferðarsviðs
Flugmálastjórnar,
stýrir frá og með deg-
inum í gær um hundr-
að mönnum frá fjórtán
þjóðum sem nú reka
flugvöllinn í Pristina.
Hallgrímur hefur tit-
ilinn ofursti í Íslensku
friðargæslunni, enda
hernaðarleg stjórn yf-
ir flugvellinum; Ísland
stýrir nú vellinum í
umboði KFOR – fjöl-
þjóðahers NATO í
Kosovo. Stefnt er þó að því að her-
inn verði færður undir borgaralega
stjórn 1. apríl 2004.
„Þetta kom þannig til að fyrir
rúmlega tveimur árum voru menn
að ræða um þá hefð hjá NATO að
ein þjóð skuli jafnan taka að sér
hvert verkefni, taka svokallað for-
ystuþjóðarhlutverk,“ segir hann.
„Það verður hins vegar alltaf erf-
iðara og erfiðara að fá stóru þjóð-
irnar til að taka að sér forystu-
hlutverk vegna verkefna því það
getur verið svo dýrt. Á sama tíma
hafa menn síðan verið að hnýta í
smáþjóðirnar fyrir að leggja ekki
nógu mikið af mörkum. Ég innti þá
eftir því hvort þeim hefði ekkert
dottið í hug að breyta hugsuninni
að baki þessu, þ.e. að setja tiltekið
verkefni undir bandalag þjóða; ein-
hver smáþjóð – í þessu tilfelli Ísland
– teldist forystuþjóðin en að hún
stýrði þó fyrst og fremst samstarfs-
teymi manna frá mörgum löndum.“
Segir Hallgrímur, sem í Kosovo
Hallgrímur Sigurðsson, yfirmaður
flugvallarins í Pristina
Ánægjulegt starf
en krefjandi
er jafnan kallaður
Halli, að ekkert meira
hafi gerst í þessu á
þeim tímapunkti.
„Þegar Ítalirnir
byrja að tala um það
sl. sumar að þeir vilji
hætta [að stýra flug-
vellinum], þá bauðst
engin þjóð til að leysa
þá af. Þeir margítrek-
uðu óskir sínar og
enduðu svo með því að
segja í byrjun sept-
ember að þeir myndu
loka flugvellinum 30.
september ef þeir
yrðu ekki leystir af.
Þá var komið að máli við Íslendinga
um að taka þetta að sér.“
Ekki er aðeins um að ræða að
flugumferðarstjórn heyri nú undir
Íslendinga, heldur einnig rekstur
slökkviliðs á vellinum, veðurstofu
og heilsugæslustöðvar og þá heyra
hlaðmenn undir stjórn Hallgríms.
Verkefnið felur einnig í sér þjálfun
60–80 heimamanna, en stefnt er að
því að þeir leysi útlendingana af
hólmi síðar meir.
Hallgrímur segir að ánægjulegt
hafi verið að taka við þessu verk-
efni í ljósi þess hvernig það bar að.
Hann gerir þó ekki ráð fyrir því að
vera nema fram á vor í Kosovo og
kemur þá annar Íslendingur, Garð-
ar Forberg, og leysir hann af hólmi
en Garðar hefur verið stöðvarstjóri
flugfélagsins Atlanta í Madrid.
„Þetta er afskaplega skemmtilegt
starf en býsna krefjandi. Ég held ég
hafi ekki tekið mér hálfan frídag
síðan ég kom hérna eftir jólafrí,“
sagði Hallgrímur.
Hallgrímur Sigurðsson
ÁTTA íslenskir flugumferðarstjórar eru við frið-
argæslustörf í Pristina. Myndin var tekin í desem-
ber síðastliðnum en flugumferðarstjórarnir eru nú
alls tíu.
Ljósmynd/Kristján Torfason
Flugumferðarstjórar í Pristina