Morgunblaðið - 04.03.2003, Blaðsíða 28

28 ÞRIÐJUDAGUR 4. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
ALVARLEGAR
ÁSAKANIR
Ummæli sem Davíð Oddssonforsætisráðherra viðhafði ímorgunþætti í Ríkisútvarp-
inu í gærmorgun hafa vakið þjóðarat-
hygli og valdið miklu uppnámi. For-
sætisráðherra sagði orðrétt um fund
þeirra Hreins Loftssonar, stjórnar-
formanns Baugs, í London í janúar á
síðasta ári, sem hefur verið nokkuð til
umfjöllunar í fjölmiðlum yfir helgina:
„Ég get sagt frá því, að á þessum
fundi okkar Hreins Loftssonar, fyrst
þú nefnir hann, þá sagði hann mér frá
því, að Jón Ásgeir í Baugi hefði sagt
sér, að það þyrfti að bjóða mér 300
milljónir króna gegn því að ég léti af
ímyndaðri andstöðu gegn fyrirtæk-
inu. Ég lét nú Hrein segja mér þetta
tvisvar og hann sagði mér það tvisv-
ar, að Jón forstjóri hefði nefnt við sig,
að það þyrfti að bjóða mér 300 millj-
ónir króna. Ég var nú svo þrumulost-
inn og Hreinn sjálfsagt sá það nú og
sagðist hafa sagt við forstjórann: Þú
þekkir ekki forsætisráðherrann. Það
þýðir ekkert að bera á hann fé. Þá
hafði Jón þessi að sögn Hreins Lofts-
sonar sagt: Það er enginn maður, sem
stenzt það að fá 300 milljónir, sem
hvergi koma fram, hvergi er greiddur
skattur af og greiddar eru inn á
reikning hvar sem er í heiminum.“
Í samtali við Morgunblaðið í dag
segir Hreinn Loftsson m.a. um sam-
tal sitt og forsætisráðherra í London:
„Þá gat ég þess, að Jón Ásgeir
hefði sagt í hálfkæringi, að það væri
kannski rétt að borga honum (Davíð)
300 milljónir inn á reikning í útlönd-
um … Þetta ítrekaði ég við hann í
morgun, þegar Davíð hringdi í mig
áður en hann fór í útvarpið. Þá ítrek-
aði ég að þetta hefði verið sagt undir
þessum kringumstæðum í hálfkær-
ingi og engin alvara hefði verið á bak
við.“
Jón Ásgeir Jóhannesson, forstjóri
Baugs, er ekki sammála þessari lýs-
ingu stjórnarformanns Baugs í sam-
tali við Morgunblaðið í dag og segir:
„Þetta er einfaldlega alrangt, í öll-
um atriðum … Vel má vera að ein-
hvern tíma hafi einhver orð verið lát-
in falla og þá í fullkomnu gríni, að við
hjá Baugi ættum hugsanlega að
kanna slíka leið, en þau orð eru ekki
úr mínum munni komin. Svona lagað
hef ég aldrei nokkurn tíma sagt enda
er það ekki einu sinni fyndið, að hafa
hugsanlegar mútur til forsætisráð-
herra í flimtingum.“
Jón Ásgeir Jóhannesson er spurð-
ur hvað hann segi um að stjórnarfor-
maður Baugs hafi slík orð eftir hon-
um í samtali við forsætisráðherra og
svarar á eftirfarandi hátt: „Það er
náttúrlega ekki gott að við erum ekki
sammála um það, hvernig þetta fór
fram og hver forsaga málsins er, en
við erum sammála um það, að þótt
Hreinn hafi látið þessi orð falla úti í
London, þá var það ekkert annað en
ábyrgðarlaust glens, enda hefur
Hreinn staðfest það.“
Fram hefur komið, að Illugi Gunn-
arsson, aðstoðarmaður forsætisráð-
herra, hafi verið viðstaddur fund
þeirra Hreins og Davíðs Oddssonar í
London og hlustað á samræður
þeirra um þetta efni. Í yfirlýsingu,
sem Hreinn Loftsson sendi frá sér í
gær, segir m.a.: „Hið rétta er að við
Davíð sátum einir á tveggja til
þriggja tíma löngum fundi um hádeg-
isbil þennan dag. Illugi var þá stadd-
ur annars staðar og getur því ekki
vitað hvað fram fór á fundi okkar
Davíðs. Hann snæddi hins vegar með
okkur kvöldverð þennan dag.“
Í samtali við Morgunblaðið í dag
um þessa yfirlýsingu segir Illugi
Gunnarsson:
„Það getur vel verið að þeir hafi
hitzt eitthvað áður og talað saman en
ég var viðstaddur, þegar þeir tóku
þetta mál upp. Eins og ég hef áður
sagt þá er frásögn forsætisráðherra
af málinu bæði nákvæm og rétt og
það þýðir lítið fyrir Hrein Loftsson
að halda því fram, að ég hafi ekki
heyrt það tal.“
Af þessum tilvitnunum er ljóst að
Hreinn Loftsson staðfestir að það
hafi borizt í tal af sinni hálfu að for-
stjóri Baugs teldi að það þyrfti að
bjóða forsætisráðherra 300 milljónir
en að þetta hefði verið sagt í hálfkær-
ingi og engin alvara legið að baki. Jón
Ásgeir Jóhannesson segir réttilega
að það sé ekki fyndið að hafa mútur
til forsætisráðherra í flimtingum en
hann hafi aldrei haft orð um slíkt.
Forráðamenn Baugs greinir því á um
lykilatriði þessa máls.
Óhætt er að segja, að óhug hafi sett
að mörgu fólki við þessi tíðindi. Eftir
því, sem bezt er vitað, hefur það ekki
gerzt á þeim tæpum hundrað árum,
sem liðin eru frá því að Ísland fékk
heimastjórn, að ráðherra í ríkisstjórn
Íslands hafi skýrt frá því að slíkt
samtal hafi farið fram.
Þótt stjórnarformaður Baugs segi
að engin alvara hafi legið að baki til-
vitnuðum orðum og forstjóri Baugs
hafni því að hann hafi látið slík orð
falla er ljóst að forsætisráðherra og
aðstoðarmaður hans hafa tekið orð
stjórnarformanns Baugs alvarlega.
Það er ekki að ástæðulausu að
margir landsmenn spyrji, hvort við-
skiptalífið á Íslandi hafi farið úr
böndum. Fyrir nokkrum vikum birti
Morgunblaðið greinaflokk um bar-
áttu, sem háð var að mestu að tjalda-
baki um yfirráðin yfir stærsta banka
landsins, Íslandsbanka, þar sem
milljarðar streymdu fram og til baka.
Fyrir skömmu birti blaðið ítarlega
frásögn af rannsókn á skattskilum
Jóns Ólafssonar að frumkvæði hans
sjálfs og andmælum hans. Þar er um
að ræða ásakanir um skattsvik af
slíkri stærðargráðu, að fólk stendur
agndofa.
Nú bætast við upplýsingar frá for-
sætisráðherra þess efnis að orðað
hafi verið að bera á hann fé.
Það er tímabært að Alþingi Íslend-
inga taki rækilega til hendi og setji
viðskiptalífinu það stífan starfs-
ramma, að atburðir af þessu tagi geti
ekki gerzt. Þá er m.a. átt við að herða
skattalöggjöf til þess að koma í veg
fyrir skattaglufur og setja strangari
löggjöf og reglur um reikningsskil
fyrirtækja. Hvoru tveggja mundi
stuðla að heilbrigðara viðskiptalífi.
Í DAG hugsum við um atvinnulífið sem
eina heild. Þannig var það hins vegar ekki
um langt árabil. Atvinnulíf landsmanna
var skilgreint í skýrt afmarkaðar atvinnu-
greinar sem hver um sig hlaut sérstaka
fyrirgreiðslu í fjármálastofnunum og op-
inberum sjóðum. Útvegsbankinn, Versl-
unarbankinn, Iðnaðarbankinn, Bún-
aðarbankinn, Iðnlánasjóður og
Fiskveiðisjóður voru fjármálastofnanir,
sem á síðustu öld voru settar á stofn til að
þjóna skýrt afmörkuðum atvinnuvegum
sem tengdust lítt, eða ekkert. Í dag eru
þetta nöfn á stofnunum sem urðu til í tíma
sem er horfinn, og minnisvarðar um hug-
arfar og samfélag sem er framandi ungu
fólki í dag. Aðeins Búnaðarbankinn stend-
ur eftir, og einungis nafnið er til marks um
forn tengsl hans við landbúnaðinn.
Stjórnarráð fast í fortíðinni
Þessi skipting heyrir til liðnum tíma.
Flestir eru sammála því að eitt skuli yfir
alla ganga. Með almennum aðgerðum skuli
skapa atvinnulífinu öllu sömu skilyrði til að
vaxa og hvert fyrirtæki skuli metið að
verðleikum án tillits til hvaða atvinnuvegi
það annars tilheyrir. Þó þetta sé hin út-
breidda skoðun og vinnuaðferð í atvinnulíf-
inu sjálfu situr gamli tíminn enn gikk-
fastur í skipulagi stjórnarráðsins.
Þar höfum við ráðuneyti sem taka ekki
mið af breytingunum sem hafa orðið í at-
vinnulífinu heldur eru áfram kennd við
sjávarútveg, landbúnað, iðnað og viðskipti.
Ferðaþjónustan og samgöngumálin eru í
samgönguráðuneytinu. En atvinnu-
starfsemi nýja tímans, sem byggistfyrst og
fremst á þekkingu og rannsóknum, er
heimilislaus. Hvernig ber til dæmis að skil-
greina þá fjölbreyttu starfsemi sem við
kennum við upplýsingatækni? Hvar á
minni en nú er
Samfylking
synlegt að end
öðru leyti. Í þe
synlegt að ski
þeim grunni s
Markmiðið er
verkefni, fækk
þau um leið. L
af verkefnum
mun fara til hi
neytis. Verule
lagsmála-, sam
málaráðuneyt
sameina í einu
landsráðuneyt
frekari tillögu
fækka ráðune
má spyrja hva
hafi með tólf r
Staðreyndin
streymt framh
verið meira og
með þeirri und
umhverfisráðu
fjarskipta og a
Netinu og þek
speglast ekki
stjórnarráðinu
skortir kraftin
arráðið.
Það birtist í
arráðsins var
isstjórn Davíð
þekkingariðnaðurinn heimilisfesti í stjórn-
arráðinu? Sólrisugrein framtíðarinnar er á
vergangi innan stjórnkerfisins, þó engum
dyljist að þekkingariðnaður verður helsta
drifafl auðsköpunar í framtíðinni. Flestir
sjá í hendi sér að þessi staða er fjar-
stæðukennd.
Eitt atvinnuvegaráðuneyti
Frá stofnun sinni hefur Samfylkingin
því lagt á það áherslu að endurskoða verði
skipulag stjórnarráðsins frá grunni. Sér-
stakur vinnuhópur hefur á vegum Sam-
fylkingarinnar unnið að þessu máli frá síð-
asta sumri undir minni stjórn. Markmiðið
er að hafa til reiðu tillögur að breytingum á
stjórnarráðinu þegar flokkurinn tekur þátt
í myndun ríkisstjórnar.
Hornsteinninn í hugmyndum Samfylk-
ingarinnar um endurskipulagningu stjórn-
arráðsins er að sameina atvinnuvegaráðu-
neytin í eitt ráðuneyti, þar sem stjórnsýsla
og stefnumörkun fyrir atvinnulífið í heild
sinni yrði færð til nútímans. Á þessa breyt-
ingu munum við leggja þunga áherslu við
myndun ríkisstjórnar. Samhliða þessu yrði
umhverfisráðuneytið eflt og rannsóknir og
eftirlit með auðlindum lands og sjávar yrði
fært til þess. Hafrannsóknarstofnun yrði
þannig færð undir umhverfisráðuneytið,
en ákvarðanir um nýtingu fiskistofnanna
yrðu eftir sem áður teknar í atvinnuveg-
aráðuneytinu. Með þessum hætti yrði
stefnan skýrari og áhrif sérhagsmuna
Nútímavæðing stjórnke
Eftir Össur Skarphéðinsson „Nýskipan ráðuneyta er náte
Samfylkingarinnar um jöfnun
landið sem eitt kjördæmi...“
NÚVERANDI ríkisstjórn Framsóknar-
flokks og Sjálfstæðisflokks hefur á góðum
stundum haft uppi fögur orð um byggða-
stefnu. Í upphafi þessa kjörtímabils mátti
sjá stórhuga áætlanir um flutning fjar-
vinnslustarfa út á land. Flest þessara verk-
efna hafa hægt og rólega fjarað út og lítið
hefur orðið um efndir. Stefna ríkis-
stjórnarinnar í byggðamálum hefur helst
verið sú að dæla milljarðatugum og hundr-
uðum í stærstu framkvæmd Íslandssög-
unnar. Ýmsar aðgerðir sem ríkisstjórnin
hefur gripið til hafa hins vegar markvisst
unnið gegn stefnu hennar í byggðamálum.
Þar má t.d. nefna stefnu stjórnarinnar í
einkavæðingarmálum.
Lokun útibúa
Ríkisstjórnin hefur á síðustu árum haft
þá skýru stefnu að koma fyrirtækjum úr
eigu almennings og á hendur fárra. Í því
skyni hafa ýmis skref verið stigin, hvort
sem það er sala fyrirtækja eða undirbún-
ingur með því að breyta ríkisreknum fyr-
irtækjum í hlutafélög. Hvor leiðin sem far-
in hefur verið hefur haft í för með sér
svokallaða hagræðingu í rekstri hvers fyr-
irtækis. Það er í sjálfu sér nokkuð jákvætt
að fyrirtæki hagræði í rekstri, það má hins
vegar ekki bitna á þeirri þjónustu sem þau
Stjórnvöld á Ís
um að gegna v
sem þeir búa. Þ
stjórnvöld haf
nægilega vel. E
ur það hins veg
skyldur gilda e
reka fyrirtæki
forsendum hag
snertir þá ekk
fólks í ákveðnu
ekki, eingöngu
þeirra eykst. Þ
valda í einkavæ
verkum að erf
uppi lágmarks
byggðinni. Rík
irtæki eftir öðr
ilar. Í ríkisrek
kröfu um þjón
inu, sem einka
detta í hug að
skilað umrædd
veita almenningi – hvar sem er á landinu.
Eftir að Pósturinn og Síminn voru hluta-
félagavædd hefur þjónustan við lands-
byggðina t.a.m. versnað til muna. Póst-
húsum fækkar og lengra verður á milli
þeirra, dýrara verður að senda póstinn.
Um þessar mundir er verið að leggja niður
alla póstþjónustu á Eyrarbakka svo dæmi
sé tekið og allur póstur fyrir Suðurland
verður nú flokkaður í Reykjavík. Skiptir þá
engu þótt verið sé að senda bréf frá
Klaustri til Hafnar í Hornafirði, fyrst skal
það flokkað í Reykjavík. Upplýsingabraut
sú sem Síminn stóð fyrir og átti m.a. að
verða til þess að auka fjarvinnslu á lands-
byggðinni, heimsækir heldur ekki öll
byggðalög. Árborgarsvæðið er ekki tengt
ljósleiðara fyrirtækisins þótt hann liggi þar
í gegn. Hið sama á við um fleiri svæði á
Suðurlandi. Bankastofnanir hafa einnig á
undanförnum árum lokað nokkrum útibú-
um sínum á landsbyggðinni. Nýafstaðin
einkavæðing þeirra mun auka á þá þróun.
Einkavæðing gegn land
Eftir Kolbein Óttarsson
Proppé
„Ekki verður annað sagt en a
stjórnvalda í einkavæðingar
vonbrigðum.“
FORMENN ríkisstjórnarflokkanna hafa
að undanförnu kynnt hugmyndir sínar um
skattalækkanir. Forystumenn Samfylk-
ingarinnar hafa reynt að gera þessar hug-
myndir tortryggilegar og þrástagast á því
að ekkert sé að marka þetta því þessir
flokkar hafi ekki gert annað en hækka
skatta á undanförnum árum. Þetta er
ótrúlegur málflutningur og víðsfjarri
sannleikanum. Staðreyndin er sú að í for-
sætisráðherratíð Davíðs Oddssonar hafa
verið gerðar margháttaðar umbætur í
skattamálum til hagsbóta fyrir ein-
staklinga og fyrirtæki. Rifjum upp nokk-
ur atriði þeirra umbóta sem sjálfstæð-
ismenn hafa beitt sér fyrir:
– Tekjuskattur einstaklinga var 32,8%
– Virðisauk
lækkaður úr 2
– Persónua
fullu millifæra
Þessar aðge
lífskjör landsm
Kaupmáttur r
ist um þriðjun
Engin Evró
kaupmáttarau
hér á landi er
1990 en 25,75% í dag.
– Eignarskattur lækkar um helming á
þessu ári, jafnt á einstaklinga og fyr-
irtæki.
– Aðstöðugjald var fellt niður.
– Iðgjöld í lífeyrissjóði voru gerð skatt-
frjáls.
– Þjóðarbókhlöðuskattur var aflagður.
– Tekjuskattur fyrirtækja var stór-
lækkaður til að bæta samkeppnishæfni ís-
lensks atvinnulífs.
Skattalækkanir
Eftir Guðjón
Guðmundsson
„Í forsætisráðherratíð Davíð
hafa verið gerðar marghátta
skattamálum til hagsbóta fy
og fyrirtæki.“