Morgunblaðið - 11.04.2003, Qupperneq 10

GUÐNI Ágústsson landbún-
aðarráðherra sagði á aðalfundi
Landssambands kúabænda að það
væri enginn vafi í sínum huga um að
samningurinn
sem gerður var
milli ríkisvalds
og Lands-
sambands kúa-
bænda árið 1997
hefði skilað nýrri
framtíð og öfl-
ugri bændum.
„Ég mótmæli
því að taka eigi
stuðninginn af.
Ég tel að stuðningur þurfi og eigi að
vera í formi þess að skila ódýrari
vöru. Frjáls verðlagning hefði ógnað
mjólkuriðnaðinum sem er einn
glæsilegasti iðnaðurinn hér á landi.
Ég tel að þessi atvinnugrein þurfi
sem fyrst að fá nýjan samning til 7
eða 10 ára. Hann þarf að eiga sér
stað á þessu ári til þess að framtíðin
sé ljós. Ég er ekkert sannfærður um
að hægt sé að ljósrita, eins og sagt
er, þann samning sem nú er í gildi.
Ég er heldur ekkert svo viss um að
það sé hyggilegt,“ sagði Guðni.
Guðni sagði samninginn hafa
komið inn í fleiri greinar landbún-
aðarins til eflingar hans.
„Ég mótmæli því harðlega sem
haldið er að kjósendum, að það sé
mikilvægt að taka þennan stuðning
af fólkinu sem er að framleiða mat-
vælin í sveitunum, hvort sem það
eru mjólkurbændur eða sauð-
fjárbændur, því þetta er sú besta
leið sem við eigum til að lækka mat-
vöruverð. Ég tel að stuðningurinn
þurfi og eigi að vera í formi þess að
menn vinni fyrir land sitt og þjóð og
skili til neytenda góðri og ódýrri
vöru. Þess vegna er mikilvægt að
vaka yfir því að þessi gerð samninga
verði ekki eyðilögð.
Við glímum auðvitað við ýmislegt
sem við þurfum að huga að, til að
mynda frjálsa verðlagningu í heild-
sölu á mjólk. Ég frestaði því ákvæði
með fjármálaráðherra til 2004. Ég
setti nýja nefnd í gang til að gera
samning við ykkur [Landsamband
kúabænda]. Ég tel mjög mikilvægt
og taldi að aðilar vinnumarkaðarins,
ASÍ og BSRB, kæmu þar að og at-
vinnulífið ekki síst, til að fara yfir
það hvort núverandi kerfi væri ekki
farsælt til framtíðar bæði fyrir
bændur og ekki síður neytendur. Ef
ákvæði um frjálsa verðlagningu
hefði verið tekið í gildi hefði það ógn-
að mjólkuriðnaðinum. Það er enginn
vafi í mínum huga að mjólkuriðn-
aðurinn er einn glæsilegasti iðnaður-
inn á Íslandi sem hiklaust keppir við
iðnað annarra sambærilegra landa
þannig að því má ekki raska,“ sagði
Guðni.
Að lokum kom Guðni inn á að
bændur þyrftu að búa sig undir
aukna samkeppni að utan. Hann
sagði að hann og utanríkisráðherra
hefðu mótmælt þeim tillögum WTO
sem lagðar hafa verið fram um
minni afskipti ríkis af landbúnaði.
„Þær eru hagstæðar útflutnings-
þjóðum en ekki okkur.“ Hann sagði
íslenskan landbúnað skapa mikil
verðmæti fyrir þjóðarbúið og skipta
miklu máli atvinnulega. „Við verðum
að gera okkur grein fyrir því að við
eigum hérna sterkan landbúnað sem
getur bæði verið í samkeppni við
innlendan og erlendan markað,“
sagði Guðni.
Landbúnaðarráðherra vill gera nýjan samning við bændur um mjólkurframleiðsluna
Guðni Ágústsson
Morgunblaðið/Arnaldur
Ekki hyggilegt
að ljósrita gamla
samninginn
ÞÓRÓLFUR Sveinsson, formaður
Landssambands kúabænda, ræddi
um slæma stöðu Lífeyrissjóðs
bænda, sameiningu íslensks mjólk-
uriðnaðar í eitt fyrirtæki, nýjar
reglur Heimsviðskiptastofnunar-
innar, WTO og slæma stöðu nauta-
kjöts á markaði í opnunarræðu
sinni á aðalfundi Landssambands
bænda í gær.
Þórólfur sagði við Morgunblaðið
að mikið tap hafi verið á Lífeyr-
issjóði bænda undanfarið.
„Það liggur fyrir að sjóðurinn er
fallinn á þeim mörkum sem almenn
lög setja varðandi heildareignir á
móti heildarskuldbindingum. Hann
vantar nú orðið 12,9% uppá, en
mörkin eru við 10%. Það þýðir að
hann verður að skerða réttindi
sjóðfélaga. Það sem virðist blasa
við er að það verði að skerða rétt-
indi.
Hvernig það verður gert og
hvaða svigrúm stjórn Lífeyrissjóðs
bænda hefur, þekki ég ekki. Ávöxt-
unin hefur gengið illa síðastliðin 3
ár og því verður sjóðurinn í sam-
ræmi við almenn lagaákvæði að
skerða réttindi sjóðfélaga,“ sagði
Þórólfur.
Háðir verkaskiptingu
í mjólkuriðnaði
Þórólfur sagði í ræðu sinni í upp-
hafi aðalfundar að mjólkurfram-
leiðendur væru algerlega háðir
verkaskiptingu í mjólkuriðnaðin-
um. Hann sagði að sá góði árangur
sem íslenskur mjólkuriðnaður hafi
náð undanfarin ár byggðist á skyn-
samlegu heildarskipulagi og verka-
skiptingu milli samlaga.
Hann varpaði fram þeirri hug-
mynd að sam-
eina íslenskan
mjólkuriðnað í
eitt fyrirtæki og
að hans mati
leysa þar með
öll vandamál
tengd verka-
skiptingu og
verðtilfærslu.
„Sameining á
þeim afurðastöðvum sem nú eru
starfandi myndi því ekki skapa
þeim einokunarforskot, heldur
auka hagkvæmni rekstrar. Því
kann það að fara svo að framundan
sé nánari sameining þeirra afurða-
stöðva sem nú eru starfandi, ásamt
því að lagaramma um mjólkur-
vinnnsluna verði breytt,“ sagði
Þórólfur.
Óvissa um
alþjóðasamninga
Á vettvangi Heimsviðskipta-
stofnunarinnar, WTO, hafa verið
lagðar fram hugmyndir um að
dregið verði úr stuðningi stjórn-
valda við landbúnaðinn og stefnir
að frjálsara flæði búvara en verið
hefur. Niðurstöður WTO eru þó
ekki ljósar og taldi Þórólfur að var-
lega ætti að fara í allar breytingar
þar til ljóst yrði hverjar niðurstöð-
urnar verða.
„Nú skal það viðurkennt að það
eru skiptar skoðanir um þetta. Ég
er í þeim hópi sem vill bíða með
þetta þar til ég veit hver niður-
staða samninganna verður. Við vit-
um að það eru komnar fram til-
lögur sem munu þýða miklar
breytingar fyrir okkur ef sam-
þykktar verða án þess að Ísland fái
Vill sameina íslenskan mjólkuriðnað í eitt fyrirtæki
Þórólfur Sveinsson
undanþágu af neinu tagi. Ég vil
ekki loka á möguleika á undanþágu
fyrr en allt um þrýtur. Smáþjóð
hefur sannanlega aðra stöðu til
þess að fá undanþágu. Hins vegar
fer þörfin fyrir undanþágunni al-
gerlega eftir því hver heildarnið-
urstaðan verður,“ sagði Þórólfur.
Hann sagði jafnframt að sam-
tökin yrðu að vera búin undir
breytingar.
Óvissa á
nautakjötsmarkaði
Þórólfur ræddi einnig stöðu
nautakjöts og framleiðenda þess.
Hann sagði að um það bil 45% af
nautgripakjötinu sem kæmi á
markað væri kýrkjöt eða annað
kjöt sem til fellur vegna mjólk-
urframleiðslu.
„Það kjöt heldur áfram að falla
til svo lengi sem við stundum
mjólkurframleiðslu. Hin 55–60%
eru komin af gripum sem eru settir
sérstaklega á til að framleiða kjöt.
Það er sá hluti framleiðslunnar
sem óvissa ríkir um,“ sagði Þór-
ólfur og bætti við að bændur
fengju of lítið út úr slíku. „Við höf-
um lagt megináherslu á úrvalskjöt-
ið í þessum viðræðum sem við höf-
um átt við stórnvöld. Ég held að
það sé alveg ljóst að þeir bændur,
sem eru alls um 30–40 sem hafa
þetta að aðaluppistöðu, muni flestir
gefast upp á þessari framleiðslu ef
þeir fá engan stuðning.Við Íslend-
ingar erum eina landið í Evrópu að
ég held sem styður ekki eitthvað
við nautakjötsframleiðslu,“ sagði
Þórólfur. Hann bætti við að það
mál væri nú á borði ríkisstjórn-
arinnar.
Skerða þarf lífeyr-
isréttindi bænda
FRÉTTIR
10 FÖSTUDAGUR 11. APRÍL 2003 MORGUNBLAÐIÐ
MEGINATRIÐI samkomulagsdrag-
anna sem fyrir liggja á milli EFTA-
ríkjanna og Evrópusambandsins um
aðlögun EES-samningsins að stækk-
un ESB mælast misjafnlega fyrir í
Noregi. Blendin viðbrögð eru við nið-
urstöðunni í umfjöllun norskra fjöl-
miðla í gær um afrakstur samninga-
viðræðnanna.
„2–0 fyrir Evrópusambandið,“ seg-
ir í frétt frá fréttaritara ANB
(Avisenes nyhetsbyrå) í Brussel. Nið-
urstaða samningsins er verri fyrir
norskan sjávarútveg en það fyrir-
komulag sem hann býr við í dag, segir
í fréttinni.
Framlag Noregs tífaldast
Meðal þess sem gagnrýnt er í um-
fjöllun norskra fjölmiðla er hækkun
framlaga Norðmanna í þróunarsjóði
sambandsins en samtals nemur fram-
lag Noregs um 1,7 milljörðum
norskra kr. (rúmum 19 milljörðum ísl.
kr.) Í frétt Aftonbladet er þó bent á að
upphafleg krafa ESB var að framlög-
in hækkuðu tuttugufalt.
Marit Arnstad, formaður þing-
flokks norska Miðflokksins, er meðal
þeirra sem hafa uppi gagnrýni á
væntanlegan samning skv. frétt
Verdens Gang og segir hún að Norð-
menn þurfi að tífalda framlög sín í
þróunarsjóði ESB í skiptum fyrir
væntanlegan samning sem sé í reynd
verri en gildandi fríverslunarsamn-
ingar Noregs og Austur-Evrópuland-
anna sem eru að fá aðild að ESB, þar
sem samkomulagið veiti Noregi ekki
betri aðgang að mörkuðum fyrir sjáv-
arafurðir en þeir höfðu fyrir.
Viðmælendur netútgáfu norskra
blaða benda m.a. á að samkomulagið
muni hafa neikvæðar afleiðingar fyrir
síldarútflutning Norðmanna á mikil-
vægan síldarmarkað í Póllandi, en
Norðmenn hafa haft tollfrjálsan að-
gang að mörkuðum flestra þeirra tíu
landa, sem eru að fá aðild að ESB, en
verða framvegis að sætta sig við inn-
flutningskvóta á þessa markaði skv.
samkomulaginu. Ekki sé þar með
neitt tillit tekið til vaxtarmöguleika í
fiskútflutningi á þessa markaði.
Bergens Tidende segir að þær upp-
bætur sem fiskveiðistórveldin Noreg-
ur og Ísland verði að sætta sig við fyr-
ir að missa fríverslunaraðgang fyrir
sjávarafurðir til umræddra A-Evr-
ópuríkja eftir inngöngu þeirra í ESB,
megi meta á bilinu 130 til 150 millj.
norskra kr. Þetta er augljóslega aft-
urför fyrir norska fiskútflytjendur,
segir í blaðinu.
1.750 kr. á hvern
Íslending en 4.300
kr. á Norðmann
SAMKOMULAG EFTA-ríkjanna og
Evrópusambandsins um aðlögun
EES-samningsins að stækkun ESB
gerir ráð fyrir að EFTA-ríkin
greiði samtals 234 milljónir Evra
eða um 19,6 milljarða ísl. kr. í þró-
unarsjóði bandalagsins. Eins og
fram hefur komið hækka greiðslur
Íslands í 500 milljónir kr. en fram-
lag Norðmanna nær tífaldast frá
því sem verið hefur og nemur sam-
tals um 227 milljónum Evra eða
sem svarar um 19,3 milljörðum ísl.
kr.
Séu framlögin umreiknuð miðað
við höfðatölu þjóðanna kemur í ljós
að framlag Íslands jafngildir um
1.750 krónum á hvern Íslending en
framlag Noregs er ríflega tvöfalt
hærra eða sem svarar tæplega
4.300 ísl. kr. á hvern íbúa í Noregi.
Viðbrögð við EES-samkomulagi
„Noregur –
ESB: 0–2“
Söluhagn-
aður af
hótelum
renni til
lífeyrissjóðs
FYRIR aðalfundi Landssam-
bands kúabænda, LK, liggja
drög að ályktun frá stjórninni
um hvernig ráðstafa beri
söluhagnaði af Hótel Sögu og
Hótel Íslandi ef hótelin verða
seld, en þau eru í eigu hluta-
félags í eigu Bændasamtaka
Íslands. Ályktunin verður
væntanlega tekin til af-
greiðslu á fundinum í dag en
áform hafa verið uppi um
nokkurra ára skeið að selja
þessar miklu eignir Bænda-
samtakanna.
Í ályktunardrögum er talað
um að koma söluhagnaðinum
fyrir í Lífeyrissjóði bænda til
að auka lífeyrisréttindin, en
eins og kemur fram hér á síð-
unni í máli formanns LK,
Þórólfs Sveinssonar, blasir
við að skerða þurfi lífeyris-
réttindin. Bent er á að Hótel
Saga, oft nefnd Bændahöllin,
hafi verið byggt upp með sér-
stökum skatti sem tekinn var
af bændum á sjötta og sjö-
unda áratug síðustu aldar.
Flestir þessara bænda eru
komnir á lífeyrisaldur í dag
og finnst stjórn LK eðlilegt
að þeir fjármunir komi til
baka til bændanna til að vega
á móti skerðingu lífeyrisrétt-
inda. Tekið er fram að sam-
komulag þurfi að nást við rík-
ið um mótframlag þess í
lífeyrisgreiðslum.