Morgunblaðið - 26.04.2003, Blaðsíða 16

ERLENT
16 LAUGARDAGUR 26. APRÍL 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Samtaka atvinnulífsins
29. apríl 2003 á Hótel Nordica
Su›urlandsbraut 2, Reykjavík
A‹ALFUNDUR
Kl. 11:30 Venjuleg a›alfundarstörf
Kl. 12:00 Hádegisver›ur
Kl. 13:00 OPIN DAGSKRÁ
Ræ›a formanns Samtaka atvinnulífsins
Ræ›a Daví›s Oddssonar, forsætisrá›herra
Bætum lífskjörin!
Ari Edwald, framkvæmdastjóri Samtaka
atvinnulífsins, kynnir sk‡rslu samtakanna um
lei›ir til a› bæta lífskjörin í landinu me›
kerfisumbótum. Í sk‡rslunni er fjalla› um
reglubyr›i, einsleitari vinnumarka›,
einkavæ›ingu, matvælaver› o.fl.
Orsakir fl‡ska efnahagsvandans
Ottheinrich von Weitershausen,
yfirhagfræ›ingur BDA - fl‡sku samtaka
atvinnulífsins
Kl. 14:45 Kaffi og me›læti í fundarlok
D A G S K R Á
BANDARÍKJAMENN, Norður-
Kóreumenn og Kínverjar hittust á
ný í Peking í gær en fulltrúar þjóð-
anna hafa undanfarna daga reynt að
finna lausn á deilunum um kjarn-
orkuvopn N-Kóreumanna. Enginn
vafi virðist leika á því að N-Kóreu-
menn hafi á fimmtudag sagt að þeir
ættu nú þegar kjarnorkuvopn en
AFP-fréttastofan hefur eftir banda-
rískum embættismönnum í Wash-
ington að enn sé verið að reyna að
ráða í sumt af því sem sagt hafi verið
á fundinum.
Bandaríkjamenn segja að yfirlýs-
ingin komi ekki á óvart, þeir hafi
lengi vitað að norðanmenn ættu eina
eða tvær kjarnorkusprengjur. Suð-
ur-Kóreumenn hafa hins vegar lengi
dregið í efa að svo væri og talið að
um sjónarspil væri að ræða, afstaða
Rússa hefur verið svipuð. Verði
staðfest að norðanmenn eigi kjarn-
orkuvopn gæti það valdið því að Jap-
anir og Suður-Kóreumenn kæmu
sér upp slíkum vopnum til að vera
ekki algerlega upp á bandaríska að-
stoð komnir. Vopnakapphlaup gæti
hafist og Kínverjar myndu bregðast
hart við ef Japanir yrðu kjarnorku-
veldi.
Fjölmiðlar sögðu eftir fimmtu-
dagsfundinn, sem um hríð var talið
að yrði síðasti fundurinn, að N-Kór-
eumenn hefðu hótað að sanna fyrir
umheiminum að þeir ættu gereyð-
ingarvopn og sprengja tilrauna-
sprengju. Einnig var sagt að þeir
hefðu lýst vilja til að selja slík vopn.
Vandinn er sagður vera sá að í
einkasamtali aðalfulltrúa N-Kóreu-
manna, Li Gun hershöfðingja, við
James A. Kelly, aðstoðarutanríkis-
ráðherra og aðalfulltrúa Bandaríkja-
manna, í hliðarsal notaði Li kóreskt
orð sem sagt er geta þýtt „að prófa“,
„að sýna“ en einnig „að selja til út-
landa“. Túlkar fulltrúanna geta því
átt erfitt með að velja rétta orðið.
Li mun hafa sagt Kelly að ekki
kæmi til mála að eyða sprengjunum
sem norðanmenn ættu nú þegar.
„Það er ykkar að ákveða hvort við
sýnum þær eða seljum þær,“ sagði
Li. Ef þýðingin er þá rétt.
Boðaföll í Peking
Bandaríkjamenn krefjast þess að
N-Kóreumenn hætti þegar öllum til-
raunum með gereyðingarvopn og
leyfi alþjóðlegt eftirlit án nokkurra
skilyrða. Ekki er ljóst hvað Banda-
ríkjastjórn hyggst gera verði norð-
anmenn ekki við kröfunum en talið
að þeir reyni að fá alþjóðasamfélagið
til að samþykkja algert bann við að
N-Kórea fái að selja úr landi slík
vopn eða búnað til að framleiða þau.
Ljóst er að þá yrði að setja landið í
herkví en slík aðgerð hefur einnig
verið rædd í Japan þar sem vaxandi
ótti ríkir nú við N-Kóreu.
Viðskiptabann er einnig til um-
ræðu en erfitt að sjá hvert gagn væri
að því þar sem viðskiptin eru sára-
lítil. Stjórn kommúnista hefur áður
sýnt mikla leikni í að verjast slíkum
aðgerðum og myndi auk þess láta al-
menning þjást en tryggja ráðandi
mönnum og hernum nægar vistir.
Möguleikinn á fyrirbyggjandi
skyndiárás á tilraunastöðvar og
vopnabúr er ekki útilokaður en bent
á að slík lausn gæti kostað geysilegt
manntjón, einkum í Suður-Kóreu.
Milljón manna gæti fallið á fyrsta
degi átakanna. Norðanmenn hafi
fjölmennan og mjög vel búinn her
rétt við landamærin og Seoul, með
um 10 milljónir íbúa, er skammt frá
landamærunum.
Heimildarmenn segja að hart hafi
verið deilt á fundunum í Peking og
efast sumir um að þeir hafi komið að
gagni. Þeir hafi fremur orðið til að
staðfesta gjána milli deiluaðila.
Bandarískur embættismaður sem
ekki vildi láta nafns síns getið sagði
að fyrst þyrftu menn að reyna að
átta sig á því hvað fulltrúarnir hefðu
sagt en þar að auki tækju menn ekki
allt trúanlegt. Norður-Kóreumenn
sögðust m.a. vera langt komnir með
að vinna vopntækt plútón úr kjarn-
orkuúrgangi, þ.e. um 8.000 notuðum
úran-stautum sem notaðir hafa verið
í litlu tilraunakjarnorkuveri sem
kennt er við Yongbyon. Slökkt var á
ofni versins 1994 en hann endur-
ræstur skömmu eftir áramótin.
Plútonið gæti nægt í fimm til sex
sprengjur, að sögn Bandaríkja-
manna.
Sé þetta rétt er deilan komin á
mun alvarlegra stig en áður og áhrif-
in í grannlöndunum voru augljós.
Verðfall varð á hlutabréfamörkuðum
í Suður-Kóreu í gær, að sögn breska
ríkisútvarpsins, BBC. Japanir hafa
einnig miklar áhyggjur af stöðu
mála. Norður-Kóreumenn framleiða
meðaldrægar eldflaugar sem geta
borið gereyðingarvopn og fyrir
nokkrum árum skutu þeir slíkri
flaug í tilraunaskyni yfir Japan.
Efnahagur í rúst
Deilurnar um kjarnorkuvopnin
hafa nú staðið síðan í október. Þá
viðurkenndu N-Kóreumenn að hafa
brotið ákvæði samnings við Banda-
ríkjamenn frá 1994 um að hætta öll-
um tilraunum til að smíða kjarn-
orkuvopn. Um hríð íhugaði stjórn
Bills Clintons Bandaríkjaforseta ár-
ið 1993 að gera fyrirbyggjandi árás á
tilraunastöðvar norðanmanna, svo
mikil væri ógnin af stefnu þeirra. En
nú fengu N-Kóreumenn loforð Clint-
ons um efnahagsaðstoð og einnig að
vesturveldin myndu reisa kjarn-
orkuknúið raforkuver sem reyndar á
að vera af gerð sem ekki framleiðir
vopntækt úrgangsefni. Bandaríkja-
menn hafa ásamt Suður-Kóreu-
mönnum sent norðanmönnum olíu
og mat en efnahagur kommúnista-
ríkisins er í rúst.
Fyrir nokkrum árum féll a.m.k.
milljón N-Kóreumanna úr hungri
vegna uppskerubrests og samfélagið
allt er reyrt í viðjar stalínskra
stjórnhátta, eins og frosið í tíma. Öll
áhersla er nú lögð á að efla herinn og
í sveitunum er efnt til loftvarnaæf-
inga. Við götur og torg höfuðborg-
arinnar, Pyongyang, eru hvarvetna
risastór spjöld með myndum af her-
mönnum og hvatningarorð. „Árið
1998 flutti Kim Jong-il forseti ræðu
þar sem hann sagði: „Tilslökun
merkir uppgjöf og uppgjöf merkir
dauða,“ segir Pyong Jin-il, ritstjóri
blaðsins Korea Report sem gefið er
út í Japan. Pyong bætir því við að
Kim forseti trúi því að þetta sé rétt.
Öryggi á Kóreuskaga
Bandaríkjamenn segja að öryggi á
Kóreuskaga sé ekki þeirra mál ein-
vörðungu. Það hljóti ekki síður að
vera mál sem snerti Kínverja,
Rússa, Japani og að sjálfsögðu Suð-
ur-Kóreumenn. Bush og mönnum
hans verður tíðrætt um að komm-
únistastjórnin sé að reyna enn eina
ferðina að kúga þá til að lofa henni
auknum stuðningi með matarsend-
ingum. Einnig krefjast norðanmenn
þess að Bandaríkjamenn geri við sig
tvíhliða griðasáttmála.
Herská öfl í Washington segja að
niðurstaðan í Írak muni verða til
þess að kommúnistastjórnin skilji
hve hættulegt sé að ögra Banda-
ríkjamönnum en fréttaskýrendur
eru margir á öðru máli. Þeir benda á
að í málgögnum n-kóreskra stjórn-
valda sé nú sagt fullum fetum að
eina ráðið til að tryggja að ríkið
verði ekki fyrir sams konar hremm-
ingum og Írak sé að það ráði yfir
nægilegum fælingarmætti, þ.e. ger-
eyðingarvopnum.
Bandaríska dagblaðið The Los
Angeles Times segir að í viðræðun-
um í Peking, sem hófust á miðviku-
dag, hafi fulltrúar norðanmanna gef-
ið í skyn með óljósum hætti að þeir
væru reiðubúnir að hætta öllum til-
raunum með smíði kjarnavopna. En
eftir sem áður er vandinn sá að raun-
veruleg stefna hins óútreiknanlega
Kims er oft svo torskilin að hvergi er
hægt að festa hönd á neinu.
Sérfræðingar í málefnum Norður-
Kóreu segja sumir að eina leiðarljós
Kims og annarra ráðamanna sé að
halda völdum og því þori þeir ekki að
hrófla neitt við valdakerfinu eða efna
til umbóta í efnahagsmálum í anda
kínverskra kommúnista. Allar
breytingar og opnun gagnvart um-
heiminum séu taldar hættulegar.
Niðurstaðan geti því orðið að komi
stjórnin sér upp kjarnorkuvopnum
eða sé jafnvel búin að því geti reynst
ógerlegt að hrekja hana frá völdum
nema með innrás. Hvergi sé vitað
um skipulagða andstöðu við stjórn-
ina innanlands.
Og kjarnorkuvopnin geta valdið
því að grannríkin verði ef til vill
reiðubúin að tryggja óbreytt ástand
með matargjöfum, eldsneyti og ann-
arri hjálp af ótta við að örvænting
reki Kim út í styrjöld ef hann sjái
fram á hrun.
„Tilslökun
jafngildir
dauðanum“
Reuters
Suður-kóreskir hermenn á verði við hlutlausa beltið svonefnda á landamærum Kóreuríkjanna tveggja.
Eina markmið Kim Jong-ils, leiðtoga
Norður-Kóreu, er að halda völdum
’ Um hríð íhugaðistjórn Bills Clintons
Bandaríkjaforseta
árið 1993 að gera
fyrirbyggjandi árás
á tilraunastöðvar
norðanmanna, svo
mikil væri ógnin af
stefnu þeirra. ‘

&'' ()*+,-.
* / ( .

  )*+,-.
 
0.&.(
,12.(3