Morgunblaðið - 26.04.2003, Blaðsíða 36

Morgunblaðið - 26.04.2003, Blaðsíða 36
36 LAUGARDAGUR 26. APRÍL 2003 MORGUNBLAÐIÐ Hallgrímur B. Geirsson. Styrmir Gunnarsson. Framkvæmdastjóri: Ritstjóri: STOFNAÐ 1913 Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík. Aðstoðarritstjórar: Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen. Fréttaritstjóri: Björn Vignir Sigurpálsson. T RAUST og trúverðugleiki skipta mestu við val á leiðtogum hvort sem litið er til ein- staklinga eða stjórnmálaflokka. Kosninga- baráttan á að auðvelda kjósendum þetta val. Hún dregur til dæmis fram, hvort menn þora að standa og falla með sannfæringu sinni eða hvort þeir haga seglum eftir vindi. Hér verður þessi mælistika lögð á afstöðu Samfylkingarinnar til aðildar að Evrópusam- bandinu. „Ég tel þess vegna að við eigum að ganga í Evrópu- sambandið. Ég tel að það bæti við fullveldi okkar...“ sagði Össur Skarphéðinsson, helsti málsvari Samfylking- arinnar á alþingi, í þingumræðum um skýrslu utanrík- isráðherra hinn 27. febrúar síðastliðinn. Við upphaf kosningaþings í umræðum um stefnuræðu forsætisráðherra hinn 2. október 2002 sagði hinn sami Össur: „Í vor gefst tækifæri til að breyta. Þá verður tekist á um grundvallaratriði þar sem skilur á milli stefnu Sam- fylkingarinnar annars vegar og hins vegar stefnu Sjálf- stæðisflokksins. Ég tel að kosningarnar í vor muni að- allega snúast um fjögur atriði: um tengslin við Evrópu, um að þróa og bæta velferðarkerfið, um kvótakerfið og um fjárfestingu í menntun. Í öllum þessum málum er stefna Samfylkingarinnar og Sjálfstæðisflokksins eins og svart og hvítt. Munurinn á Samfylkingunni og Sjálfstæð- isflokknum er líklega hvergi jafnaugljós og varðandi Evr- ópu.“ Enn sagði Össur: „Ég taldi sjálfur upphaflega að við gætum ekki gengið í Evrópusambandið vegna þess að það mundi leiða til þess að við mundum tapa yfirráðum yfir auðlindinni í hafinu. Ég mundi aldrei leggja til að við gengjum í Evrópusambandið ef svo væri. En ég braut þetta mál til mergjar og komst að því að sú niðurstaða var röng.“ x x x Föstudaginn 4. apríl sagði Ingibjörg Sólrún Gísladóttir í stefnuræðu á vorþingi Samfylkingarinnar: „Samfylk- ingin hefur mótað skýra afstöðu til Evrópusambands- aðildar, ein íslenskra stjórnmálaflokka.“ Í kosn- ingastefnu Samfylkingarinnar samþykktri 4.-5. apríl segir svo undir kaflaheitinu „Einörð og raunsæ Evrópu- stefna“: „Stefna Samfylkingarinnar er að láta r ildarsamninga við Evrópusambandið.“ Í Kastlj sunnudaginn 6. apríl var Ingibjörg Sólrún spur hvort Samfylkingin hefði mótað skýra afstöðu t sambandsaðildar: „Já, hún er afdráttarlaus þes það er að segja við viljum láta reyna á aðildarvi Hvað felst í því að „láta reyna á aðildarviðræ Auðvitað ekki annað en að sækja um aðild að E abandinu. Að öðrum kosti reynir aldrei á aðilda eða aðildarsamninga. Össur Skarphéðinsson telur fullveldi Íslands með aðild að Evrópusambandinu og ekkert sé a varðandi stefnu þess í sjávarútvegsmálum. Ing rún vill að reyni á aðildarviðræður, sem gerist e sótt sé um aðild. Í auglýsingu Samfylkingarinn ætlum við að gera! sem birtist í Morgunblaðinu er þetta viðhorf áréttað með þessum orðum: „Í eiga að skilgreina samningsmarkmið sín gagnv ópusambandinu, sækja um aðild þar sem full yf Íslandsmiðum eru ófrávíkjanlegt skilyrði og le urstöðuna undir þjóðaratkvæði.“ x x x Lagastofnun Háskóla Íslands efndi til málþi vikudaginn 23. apríl, þar sem Stefán Már Stefá fessor og Óttar Pálsson lögmaður kynntu niður rannsókna sinna á fiskveiðireglum Evrópusam og Íslands. Þeir skilgreindu einnig líklega sam í þessum málaflokki, ef stofnað yrði til aðildarv Íslands og Evrópusambandsins. Er að sjálfsög ilvægara að skilgreina samningsstöðuna en sam markmiðin, eins og Samfylkingin segist vilja ge hljóta að vera skýr: að öðlast aðild að Evrópusa á viðunandi grundvelli. Þeir Stefán Már og Óttar komust ekki að söm urstöðu í rannsóknum sínum og Össur Skarphé lýsti, að hann hefði gert, eftir að hafa brotið má mergjar. Össur taldi, að við mundum ekki tapa yfir auðlindum sjávar. Lögfræðingarnir töldu h Íslendingar fengju í aðildarviðræðum varanleg anþágur frá sameiginlegum reglum Evrópusam sem hefði svo til allt lagasetningarvald á sviði s arútvegsmála innan sambandsins. Gæti Evróp VETTVANGUR Evrópustefna í felum Eftir Björn Bjarnason OPINB lendis í ríki haf tölur bi Hagsto urnar u mála er ur OEC fyrir ár framlög 5,7% af í 7. sæt Þessi einhlítu stór hlu Íslendi við mar því að v vegna þ á skóla M Ef op tilliti ti inum 5 land er þjóðum Við eru urlanda egur og okkur í ar tekið samset Belgía, Ítalía, N eru ein fjögurr Í má kosning framlög standis okkar. opinber gerir þ stæðism til men framlag og ber St þj Eftir Á ÁRÁSARSTRÍÐ Bandaríkjamanna og Breta og eftirleikur þess er að byrja að þokast út úr sterkasta sviðsljósi vestrænna fjölmiðla. Ýmsir verða því sjálfsagt fegnir, því ekki er hægt að segja að stríð og allt sem þeim fylgir sé upplífgandi fréttaefni. Hitt er vert að hugleiða að oft er það ekki fyrr en allt er um garð gengið sem upplýs- ingar um hvað raunverulega gerðist fara að síast út og koma fram í dagsljósið. Sagt er að sannleikurinn sé fyrstur til að falla í stríði og Íraksstríðið á útmánuðum 2003 verður þar örugglega engin undantekning. Þótt stríðið sé á engan hátt afstaðið, er ým- islegt þegar farið að koma í ljós um eft- irleikinn og segja sína sögu. Eða þarf frekari vitna við um einn meg- intilgang þessa stríðs þegar það blasir við að Bandaríkjaher sló skjaldborg um öll helstu olíuvinnslusvæði og náði þeim, með sárafáum undantekningum, óskemmdum á sitt vald? Hins vegar lyfti hann ekki litla- fingri heldur ýtti jafnvel undir að farið væri ránshendi um þjóðminjasafnið, þjóð- skjalasafnið og fleiri slíkar stofnanir í Bagdad. Ómetanlegur, sameiginlegur menningararfur var eyðilagður en vænt- anlegar olíulindir bandarískra olíu- fyrirtækja, ekki síst Texasbænda, höfðu forgang. Nú hafa innrásaraðilarnir áhyggjur af því að hinir fjölmennu shía-múslimar séu að ná saman og mynda „of sterkt“ afl í Írak, þ.e. of sterkt fyrir bandaríska hagsmuni. Og ósvarað er lykilspurningunni: Hvar eru ger- eyðingarvopnin sem áttu að réttlæta allt saman? Það að koma Saddam Hussein frá völdum kom til sögunnar sem réttlæting á seinni stigum og var aldrei inni í ályktunum Öryggisráðs SÞ. Enn síðar komu til orð- skrípin um að frelsa Íraka a la Ameríka. Aðalatriði þessa stríðs eru eftirfarandi: 1) Árásarstríð Bandaríkjamanna og Breta gegn Írak var ólögleg aðgerð að þjóðarétti. 2) Enn hefur ekkert fundist til að und- irbyggja þá ásökun og réttlætingu stríðsins að Írakar hafi átt og verið í færum til að nota gereyðingarvopn eða að umheiminum hafi stafað ógn af Írökum. 3) Stríðið kostaði gríðarlegar mannfórnir. Tala látinna meðal óbreyttra borgara hleypur á þúsundum og margfalt fleiri eru særðir. Enginn veit hversu margir íraskir hermenn féllu en Bandaríkjamenn og Bret- ar misstu hátt á annað hundrað hermenn. Þá létust meira en tíu fréttamenn af ýms- um þjóðernum við störf sín í Írak. Sennilega verður erfitt að fá rétta mynd af raunverulegu mannfalli enda hefur Tommy Franks, yfirhershöfðingi, lýst því yfir fyrir hönd Bandaríkjamanna að þeir hafi engan áhuga á þeim tölum – „we don’t do body counts,“ sagði hann. 4) Óbreyttir borgarar og borgaraleg skotmörk urðu endurtekið fyrir árásum Bandaríkjamanna og Breta, að því er virtist að yfirlögðu ráði. 5) Íslensk stjórnvöld, eða öllu heldur þeir Davíð Oddsson og Halldór Ásgrímsson, ákváðu einhliða og án samráðs við utanrík- ismálanefnd Alþingis að Ísland lýsti póli- tískum stuðningi við framferði Bandaríkj- anna og Bretlands, auk þess að heimila afnot af íslensku landi og lofthelgi. Þetta var gert í augljósri andstöðu við vilja yf- irgnæfandi meirihluta þjóðarinnar eins og samhljóða niðurstöður skoðanakannana sýna. 6) Íslenskir ráðamenn eru með fylgispekt sinni ekki aðeins að skrifa upp á ólögmætt árásarstríð gegn Írak heldur einnig það að Bandaríkin, sem yfirburða herveldi, taki sér nánast einræðisvald og geðþóttavald til að fara sínu fram og beita hernaðarmætti sínum grímulaust í þágu eigin olíu-, við- skipta- og heimsveldishagsmuna. Vinstrihreyfingin – grænt framboð gagn- rýnir þessa framgöngu formanna stjórn- arflokkanna harðlega. Við munum beita okkur fyrir gjörólíkum áherslum í utan- ríkis- og friðarmálum, fyrir sjálfstæðri ís- lenskri utanríkisstefnu, stefnu sem byggist á mannúð, þróunaraðstoð, samhjálp og frið- samlegum lausnum. Blóð fyrir olíu Eftir Steingrím J. Sigfússon „Við munum beita okkur fyrir gjör- ólíkum áherslum í utanríkis- og frið- armálum.“ Höfundur er formaður Vinstrihreyfingarinnar – græns framboðs. STAÐA FRAMSÓKNAR- FLOKKSINS Eitt af því sem vakið hefur veru-lega athygli í kosningabarátt-unni vegna alþingiskosning- anna 10. maí nk. er erfið staða Framsóknarflokksins í skoðanakönn- unum. Hefur jafnvel verið talið álita- mál hvort helztu forystumenn flokks- ins næðu endurkjöri til Alþingis. Stöðu Framsóknarflokksins verður að meta með hliðsjón af þeim þjóð- félagsbreytingum sem orðið hafa á Ís- landi undanfarna áratugi. Mestan hluta 20. aldarinnar var Framsóknar- flokkurinn einn áhrifamesti stjórn- málaflokkur landsins. Forystumenn Framsóknarflokks og Sjálfstæðis- flokks skiptust á um að veita ríkis- stjórnum forystu. Þessi öfluga staða Framsóknarflokksins byggðist á tvennu: Í fyrsta lagi kjördæmaskipan sem grundvallaðist á því að vægi atkvæða í dreifbýli var mun meira en atkvæða í þéttbýli. Framsóknarflokkurinn var á þeim tíma fyrst og fremst dreifbýlis- flokkur og vegna þessa mismunar á at- kvæðavægi voru áhrif flokksins á Al- þingi langt umfram almennt kjörfylgi meðal þjóðarinnar talsvert fram á síð- ustu öld. Í öðru lagi byggðist áhrifastaða Framsóknarflokksins á samvinnu- hreyfingunni sem fram undir lok ní- unda áratugarins var grundvöllur að rekstri mesta viðskiptaveldis á Íslandi, Sambands íslenzkra samvinnufélaga, dótturfélaga þess og kaupfélaganna. Þegar veldi Sambandsins hrundi var annarri meginstoðinni kippt undan Framsóknarflokknum. Byggðaþróunin í landinu hefur leitt til þess að fólki hefur fækkað mjög í dreifbýli en mikil mannfjölgun orðið í þéttbýli. Nú er í fyrsta sinn kosið eftir kjördæmaskipan sem tryggir meiri jöfnuð í vægi atkvæða en nokkru sinni fyrr og allir flokkar eiga mikið undir því að tryggja sér stuðning í fjölmenn- ustu kjördæmunum í þéttbýlinu suð- vestanlands. Breytt kjördæmaskipan hefur á löngum tíma átt verulegan þátt í að draga úr áhrifastöðu Framsóknar- flokksins. Það er ekki hægt að ásaka núverandi forystumenn Framsóknarflokksins fyrir þessar breytingar. Þeir hafa litlu ráðið um þær. Hins vegar er ljóst að þær hafa kallað á alveg nýja hugsun innan Framsóknarflokksins. Flokkur- inn hefur þurft að breyta sér úr því að vera dreifbýlisflokkur og flokkur sam- vinnuhreyfingar í að verða þéttbýlis- flokkur sem hefur reynt að hasla sér völl á miðju stjórnmálanna og gerir til- kall til að vera miðjuflokkur í íslenzk- um stjórnmálum. Því verður ekki haldið fram með rök- um að núverandi forystumenn Fram- sóknarflokksins, Halldór Ásgrímsson og Guðni Ágústsson og samstarfsmenn þeirra hafi ekki skynjað þörfina fyrir þessar breytingar. Þeir hafa þvert á móti gengið lengra í þá átt en búast mátti við. Til marks um það eru t.d. ummæli Halldórs Ásgrímssonar á flokksþingi Framsóknarflokksins í febrúarmánuði sl. en þar sagði hann að frjálsari viðskipti, meiri samkeppni og vöruþróun væri umhverfi sem land- búnaðurinn þyrfti að búa sig undir og landbúnaðurinn ætti að líta á þessar aðstæður sem tækifæri. Slík ummæli formanns Framsóknarflokks hefðu valdið miklu uppnámi fyrir einum til einum og hálfum áratug. Málflutningur Halldórs Ásgrímsson- ar varðandi hugsanlega aðild Íslands að ESB á síðasta ári vakti upp spurn- ingar um það hvort hann teldi sig geta náð til einhverra kjósenda Sjálfstæð- isflokksins með þeim umræðum og þá ekki sízt í viðskiptalífinu. Staðreyndin er hins vegar sú að fylgi Sjálfstæðis- flokksins í viðskiptalífinu er svo traust að því verður ekki haggað þótt þar megi finna stuðningsmenn ESB-aðild- ar. Þeir hverfa ekki frá stuðningi við Sjálfstæðisflokkinn vegna þessa máls. Annað mál er hvort Halldóri Ás- grímssyni tekst með umfjöllun um ESB-aðild Íslands að ná til einhverra fyrrum kjósenda Alþýðuflokksins. Það gæti hugsanlega tekizt á grundvelli málefnalegrar samstöðu um ESB en jafnframt á þeirri forsendu að það blasi við að alþýðuflokksmenn hafa orðið undir við sameiningu flokkanna á vinstri kantinum í Samfylkingunni og að þeim stjórnmálaflokki er nú stjórn- að af fólki sem á rætur sínar í Alþýðu- bandalaginu. Óánægja gamalla kjós- enda Alþýðuflokksins með þá þróun mála og stuðningur við sjónarmið Hall- dórs Ásgrímssonar varðandi ESB gæti hugsanlega skapað framsóknarmönn- um sóknarfæri á þeim vígstöðvum. Sú var tíðin að Framsóknarflokkur- inn barðist gegn öllum breytingum sem á einn eða annan veg gætu rýrt stöðu landsbyggðarinnar að mati flokksins. Það átti t.d. við um kjördæmabreyting- ar sem höfðu það að markmiði að auka vægi atkvæða kjósenda í þéttbýli. Þótt Framsóknarflokkurinn sé enn mjög viðkvæmur fyrir málefnum lands- byggðarinnar er þó augljóst að meira raunsæis gætir í afstöðu flokksins til þessara málefna en áður. Framsóknarflokkurinn átti mikinn þátt í því að koma kvótakerfinu á og lengi var Halldór Ásgrímsson einarð- asti talsmaður þess ásamt Kristjáni Ragnarssyni, formanni LÍÚ, og Þor- steini Pálssyni, þáverandi sjávarút- vegsráðherra. Þess vegna vakti það verulega athygli þegar flokksþing Framsóknarflokksins samþykkti ályktun þess efnis að taka bæri upp í stjórnarskrá lýðveldisins ákvæði um að fiskistofnarnir við Ísland væru sam- eign þjóðarinnar. Þegar horft er til þeirra mála, sem Framsóknarflokkurinn hefur tekið upp á stefnuskrá sína, verður ekki annað sagt en flokkurinn hafi lagað sig að þjóðfélagsbreytingum og markað sér bás á miðju stjórnmálanna. Hitt er svo annað mál hvort það dugar flokknum til að ná sér á strik í þeirri kosninga- baráttu sem nú stendur yfir. Það má vel vera að ímynd Framsóknarflokks- ins í huga kjósenda sé enn að einhverju leyti bundin gömlum tíma og að fram- bjóðendum flokksins og forystumönn- um hafi ekki tekizt að koma nægilega vel til skila þeim grundvallarbreyting- um sem augljóslega hafa orðið á stefnu flokksins. Margt bendir til þess að úrslit kosn- inganna nú skipti sköpum um það hvort Framsóknarflokknum tekst að breyta sér úr þeim dreifbýlisflokki sem hann var í þann þéttbýlisflokk á miðju stjórnmálanna sem hann vill verða.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.