Morgunblaðið - 01.05.2003, Page 14

ERLENT
14 FIMMTUDAGUR 1. MAÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
LISTAVERK Írakans Zerak Mera
í miðborg Kirkuk í norðanverðu
landinu. Áður var á stallinum
stytta af Saddam Hussein en Mera
hefur búið til þessa fígúru úr her-
mannaklossum sem her einræð-
isherrans skildi eftir sig í borg-
inni.
Reuters
Ný stytta Kirkuk
MOHAMMAD Said al-Sahhaf, fyrr-
verandi ráðherra upplýsingamála í
Írak, hefur verið boðið starf hjá
arabískri sjónvarpsstöð og fregnir
herma að banda-
rískir hermenn í
Bagdad hafi neit-
að að taka hann
til fanga þegar
hann hafi boðist
til að gefa sig
fram.
Kjarnyrt um-
mæli Sahhafs
vöktu heims-
athygli í stríðinu og blaðamanna-
fundir hans þóttu æ furðulegri eft-
ir því sem leið á átökin. Hann
neitaði því til að mynda á síðasta
fundinum að innrásarliðið væri
komið til Bagdad þótt sjá mætti
bandarískan skriðdreka rétt fyrir
utan fundarstaðinn.
Arabíska dagblaðið Asharq Al-
Awsat, sem gefið er út í London,
hafði í fyrradag eftir kúrdískum
heimildarmanni að Sahhaf dveldi
hjá frænku sinni í Bagdad og vildi
að herliðið tæki hann til fanga og
„verndaði hann“. Hermennirnir
hefðu hins vegar hafnað því þar
sem hann væri ekki á lista yfir þá
Íraka sem Bandaríkjamenn leggja
mesta áherslu á að handsama.
Blaðið hafði þetta eftir Adel
Murda, einum forystumanna Föð-
urlandsfylkingar Kúrdistans
(PUK). Blaðið hafði ennfremur eft-
ir Kúrdanum að bandarískir her-
menn færu reglulega í eftirlits-
ferðir í grennd við dvalarstað
Sahhafs í Bagdad. Nokkrir ætt-
ingja hans hefðu skýrt hermönn-
unum frá því að hann vildi gefa sig
fram en þeir hefðu hafnað því.
„Samningaviðræðum um að hann
verði tekinn til fanga er haldið
áfram,“ sagði Murda.
Portúgalska dagblaðið Diario de
Noticias greindi frá því á fimmtu-
daginn var að fjölskylda, sem seg-
ist hafa skotið skjólshúsi yfir
Sahhaf, hafi leitað til tveggja
portúgalskra blaðamanna og beðið
þá að aðstoða hana við að komast í
samband við yfirmenn herliðsins.
Ef Sahhaf er á lífi virðist hann
ekki þurfa að hafa áhyggjur af
langvarandi atvinnuleysi því að
honum hefur verið boðið starf
fréttaskýranda hjá arabísku sjón-
varpsstöðinni Al-Arabiya í Samein-
uðu arabísku furstadæmunum.
„Við sjáum ekkert því til fyr-
irstöðu að Sahhaf gangi til liðs við
okkur,“ sagði sjónvarpsstjóri Al-
Arabiya, Ali Al-Hedeithy. „Í fyrsta
lagi er Sahhaf ekki á listanum yfir
þá 55 Íraka sem Bandaríkjamenn
vilja handsama og hann er heims-
frægur. Okkur væri ánægja að því
að fá hann til liðs við okkur.“
Sahhaf er ekki aðeins vinsæll í
arabalöndum, jafnvel George W.
Bush Bandaríkjaforseti við-
urkenndi að hann hefði gert hlé á
fundum í Hvíta húsinu til að missa
ekki af fundum Sahhafs. „Hann
var stórkostlegur,“ sagði Bush í
viðtali við NBC-sjónvarpið.
Sahhaf boðið
starf fréttaskýr-
anda í sjónvarpi
Innrásarliðið sagt neita að handtaka
fyrrv. upplýsingamálaráðherra Íraks
Dubai, Kaíró. AFP.
Mohammad Said
al-Sahhaf
STJÓRN Bandaríkjanna hefur gagn-
rýnt harðlega þá niðurstöðu Efna-
hags- og félagsmálaráðs Sameinuðu
þjóðanna að Kúba haldi sæti sínu í
Mannréttindanefnd Sameinuðu þjóð-
anna.
„Þetta er eins og að fela [mafíufor-
ingjanum] Al Capone umsjón með ör-
yggismálum banka,“ sagði Ari Fleisc-
her, talsmaður Bandaríkjaforseta.
„Kúba verðskuldar ekki sæti í mann-
réttindanefndinni. Kúba verðskuldar
að sæta rannsókn nefndarinnar.“
Í mannréttindanefndinni eiga sæti
53 ríki, sem valin eru af Efnahags- og
félagsmálaráði Sameinuðu þjóðanna
(ECOSOC) til þriggja ára í senn.
Sichan Siv, sendiherra Bandaríkj-
anna, gekk af fundi ráðsins í fyrradag
til að mótmæla endurkjöri Kúbu og
skírskotaði m.a. til þess að 78 stjórn-
arandstæðingar, þeirra á meðal
bókaverðir og blaðamenn, voru ný-
lega dæmdir í sex til 28 ára fangelsi
fyrir andóf gegn stjórnvöldum á
Kúbu. Þarlend yfirvöld hafa einnig
verið gagnrýnd fyrir að dæma þrjá
menn til dauða fyrir að ræna ferju og
reyna að sigla henni til Bandaríkj-
anna.
Valin án atkvæðagreiðslu
Líbýumenn gegna formennsku í
mannréttindanefndinni og á meðal
annarra landa sem eiga sæti í henni
eru Súdan, Zimbabve, Sádi-Arabía
og Lýðveldið Kongó, en öll þessi ríki
hafa verið gagnrýnd fyrir mannrétt-
indabrot. Er þetta einkum rakið til
þess að hver heimshluti, til að mynda
Rómanska Ameríka og Austur-Evr-
ópa, á ákveðinn fjölda sæta í nefnd-
inni og nokkrir heimshlutanna til-
nefna jafnmörg ríki og þeir eiga rétt
á. Atkvæði eru ekki greidd um til-
nefningarnar nema þær séu fleiri en
sætin sem eru í boði og Bandaríkin
misstu sæti sitt í nefndinni í slíkri at-
kvæðagreiðslu fyrir tveimur árum en
endurheimtu það ári síðar.
Rómanska Ameríka á sex sæti í
mannréttindanefndinni og tilnefndi
Kúbu, Kosta Ríka, Dóminíska lýð-
veldið, Gvatemala, Hondúras og
Perú. Rússland, sem hefur verið
gagnrýnt fyrir mannréttindabrot í
Tétsníu, hélt einnig sæti sínu í nefnd-
inni án atkvæðagreiðslu.
Mannréttindahreyfingar gagn-
rýndu Rómönsku Ameríku og Aust-
ur-Evrópu fyrir að tilnefna ekki fleiri
ríki og tryggja þannig Kúbu og Rúss-
landi sæti í nefndinni án atkvæða-
greiðslu.
Joanna Weschler, fulltrúi Human
Rights Watch hjá Sameinuðu þjóð-
unum, sagði að ríki, sem sökuð eru
mannréttindabrot, notuðu oft sæti
sín í nefndinni til að hindra rannsókn-
ir á brotunum. „Þetta fer síversn-
andi,“ sagði Weschler. „Aðildarríkin
ættu að staðfesta og virða mannrétt-
indasáttmálana og eiga samstarf við
eftirlitsmenn Sameinuðu þjóðanna,
þannig að rannsóknir nefndarinnar
þurfi ekki að beinast að þeim.“
Ríki valin í mannréttindanefnd
Sameinuðu þjóðanna
Mótmæla end-
urkjöri Kúbu
Sameinuðu þjóðunum. AFP, Los Angeles Times.
ARABÍSKT dagblað í London
birti í gær bréf, sem undirrit-
að var „Saddam Hussein“, en
í því eru Írakar hvattir til að
rísa upp gegn bandarískum
hermönnum í landinu.
Abdul Bari Atwan, ritstjóri
Al-Quds Al-Arabi, sagði, að
bréfið væri dagsett 28. apríl
en þá varð Saddam 66 ára.
Sagði hann, að bréfið hefði
borist blaðinu á faxi og hefðu
menn, nánir Saddam, stað-
fest, að um hans rithönd væri
að ræða.
Í bréfinu segir, að sigur
bandamanna hafi aðeins „ver-
ið gerlegur vegna svika“ og
Írakar hvattir til að setja nið-
ur deilur sín í milli og „rísa
upp gegn hernáminu. Eina
takmarkið er að reka burt
hernámsliðið, hina huglausu
morðingja. Nágrannaríkin eru
andvíg ykkur en guð er með
ykkur. Við munum sigra, end-
urheimta það, sem stolið hef-
ur verið, og byggja upp það
Írak, sem þeir vilja búta í
sundur“.
Al-Quds Al-Arabi birti í
fyrradag bréf frá áður
óþekktum samtökum, sem
kalla sig „Írösku andspyrnu-
og frelsishreyfinguna“, en í
því sagði, að Saddam væri enn
á lífi og myndi birta lands-
mönnum sínum yfirlýsingu
innan þriggja daga.
Bréf frá Saddam
Hussein?
Hvetur
Íraka
til and-
spyrnu
London. AFP.
GERT er ráð fyrir því í friðaráætl-
uninni sem nefnd er Vegvísir og lögð
var fram í gær að Palestínumenn
stofni algerlega sjálfstætt ríki árið
2005. Að áætluninni, sem er í þrem
liðum stendur „kvartettinn“ þ.e.
Bandaríkin, Evrópusambandið,
Rússland og Sameinuðu þjóðirnar en
George W. Bush Bandaríkjaforseti
boðaði hana þegar í júní í fyrra. For-
sætisráðherrum Ísraela og Palestínu-
manna var fengið eintak af áætluninni
í gær en drög að henni hafa verið til
umfjöllunar í nokkra mánuði. En
deiluaðilar hafa hins vegar ekki ennþá
samþykkt áætlunina formlega, eink-
um hafa Ísraelar gert athugasemdir
við sum atriði hennar.
Í inngangi Vegvísisins segir m.a. að
aðeins verði hægt að leysa deilur
þjóðanna tveggja og tryggja að þær
geti lifað í friði í tveim ríkjum ef bund-
inn verði endi á ofbeldi og hryðjuverk.
 Fyrsti áfanginn stendur frá því
að deiluaðilar samþykkja áætlunina
og fram í maí 2003. Hann kveður á um
að Palestínumenn hætti umsvifalaust
öllum árásum á Ísraela, stjórnirnar
tvær taki upp samstarf í öryggismál-
um og Palestínumenn geri miklar
umbætur á stjórnsýslu sinni. Ísraelar
geri það sem þeir geti til að búa Pal-
estínumönnum eðlilegar aðstæður.
Einnig stöðvi Ísraelar allar frekari
framkvæmdir í landtökubyggðum
gyðinga á hernumdum svæðum og
leggi niður byggð sem reist hafi verið
síðan í mars 2001. Þeir munu einnig
draga her sinn frá svæðum sem þeir
hafa hernumið síðan 28. september
árið 2000. Öryggissveitir Palestínu-
manna taka við öryggisgæslu á svæð-
um sem herinn yfirgefur.
Leiðtogar beggja þjóða lýsa því yf-
ir með ótvíræðum orðum að þeir vilji
friðsamlega sambúð í tveim ríkjum og
lýsa yfir tafarlausu vopnahléi og
banni við öllum ofbeldisaðgerðum.
Þetta merkir að Palestínumenn við-
urkenna tilverurétt Ísraels án nokk-
urra skilyrða. Fulltrúar kvartettsins
byrja að leggja drög að eftirliti með
því að samkomulagið sé haldið. Varð-
andi eftirlit með öryggismálum munu
Bandaríkjamenn, Egyptar og Jórd-
anar gegna lykilhlutverki.
Arabaríkin stöðva opinberan fjár-
stuðning og aðra hjálp, einnig frá fé-
lagasamtökum, við hópa sem styðja
eða taka þátt í ofbeldisaðgerðum og
hryðjuverkum.
 Annar áfangi á að standa frá júní
fram í desember 2003. Athyglinni
verður beint að þeim kosti að stofna
eftir kosningar bráðabirgðaríki Pal-
estínumanna með landamærum sem
ekki verða endanleg en skilyrðið er að
liðsmenn kvartettsins álíti að forsend-
ur fyrir því séu í lagi.
Kvartettinn efnir til alþjóðlegrar
ráðstefnu strax og lokið er kosningum
í Palestínu til að stuðla að efnahags-
legri og pólitískri endurreisn á svæð-
um Palestínumanna. Ýtt verður úr
vör ferli sem á að leiða til stofnunar
sjálfstæðs ríkis þeirra.
 Síðasti áfanginn hefst í ársbyrj-
un 2004 og stendur fram á árið 2005.
Þá verður haldið áfram að treysta
undirstöður Palestínuríkis, öryggis-
stofnanir efldar og hafnar viðræður
milli Palestínumanna og Ísraela um
endanlegt samkomulag árið 2005.
Önnur alþjóðaráðstefna mun verða
haldin í ársbyrjun 2004 og þar verður
stefnt að því að finna heildarlausn ár-
ið 2005 á deilum um landamæri, yf-
irráð Jerúsalem, réttindi flóttamanna
og landtökubyggðir gyðinga á svæð-
um Palestínumanna. Einnig verður
þar reynt að finna leið til heildarsam-
komulags um frið í Miðausturlöndum
eins fljótt og unnt er.
Friðaráætlun kynnt
Með Vegvísi
stórveldanna er
stefnt að friði
milli Ísraela og
grannþjóðanna
Reuters
Mahmud Abbas (lengst t.v.) og Yasser Arafat með fulltrúa Evrópusam-
bandsins, Miguel Angel Moratinos, á milli sín í borginni Ramallah í gær.
Jerúsalem. AFP.