Morgunblaðið - 06.05.2003, Blaðsíða 32

32 ÞRIÐJUDAGUR 6. MAÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
ÞRÁTT fyrir að það sé deginum ljósara
hvern ávinning núverandi skipulag fiskveiða
hefur fært öllum Íslendingum og þá ekki
hvað síst landsbyggðarfólki hefur borið
ótrúlega mikið á fullkomlega óábyrgri um-
ræðu um sjávarútvegsmál nú í aðdraganda
kosninganna. Vitaskuld ber þar hæst hug-
myndir um afskriftir veiðiheimilda sem um
leið fela í sér að landsbyggðin yrði afskrifuð,
því þau stöndugu útvegsfyrirtæki sem
starfa úti á landi yrðu knésett ef þessi leið
yrði farin. Skiptir þá engu hvort farið yrði
hratt eða hægt. Því framtíðarrekstr-
argrundvöllurinn yrði settur í uppnám og þá
um leið hyrfi tiltrú og viðskiptatraust. Hug-
myndir Frjálslynda flokksins þessu til við-
bótar um að taka upp sóknarmark bæta enn
gráu ofan á svart. Sóknarmarkið er þegar
fullreynt. Allir sem til þekkja vita að því
fylgir gegndarlaus offjárfesting, þrældómur
þeirra sem í kerfinu vinna og verðmætasó-
un. Frjálslyndi flokkurinn hefur jafnframt
reynt að telja fólki trú um að í Færeyjum
ríki fyrirmyndarástand í fiskveiðum. Stað-
reyndin er hins vegar sú, að þar er alls ekki
eins tæknivæddur sjávarútvegur og hér á
landi enda er stutt síðan alvarleg kreppa
reið yfir þar í landi sem átti rót sína í offjár-
festingu og hruni fiskstofna. Síðan vil ég
minna á, því ýmsir reyna að telja fólki trú
um að óheilbrigðara sé að versla með fisk-
veiðiréttindi en önnur ítök og verðmæti, að
í Færeyjum eru sóknardagarnir framselj-
anlegir! Og svari þeir fyrir, sem finna að
framsalsákvæðum íslenska fiskveiðiskipu-
lagsins, hver sé eðlismunur þess að versla
með óveiddan fisk eða ónýttan sóknardag?
Stefna okkar sjálfstæðismanna er önnur.
Við höfum staðið traustan vörð um skipu-
lag fiskveiðanna og útfært það jafnt og
þétt. Þar eiga þó fleiri heiður skilinn svo
sem Alþýðuflokkur og Alþýðubandalag,
forverar Samfylkingar og vinstri grænna,
að ógleymdum Framsóknarflokki því nú-
gildandi lög um stjórn fiskveiða voru upp-
haflega sett í tíð þriðja ráðuneytis Stein-
gríms Hermannssonar en megináhersla
stjórnarsáttmála þess var að leysa brýnan
efnahagsvanda og treysta grundvöll at-
vinnulífs og la
áður brá því n
afskrifa lands
öll helstu atvi
inni rekstrarg
an komið í hlu
sonar að stan
útfæra það, e
að megináher
fyrst með Alþ
sóknarflokkn
verið að trygg
almennar aðg
Stefnufest
ur skapað óm
grunni getum
úrlausnarefn
tillit til líffræ
uninni. Atriði
mörg. Ásigko
breytilegt frá
Áherslur í fiskveiðistjór
„Skipulag fiskveiða þar sem
stjórnun fiskveiða er í heiðr
skipulag fiskveiða sem tryg
ingu alls vistkerfis hafsins.“
Eftir Árna M. Mathiesen
ÞRÓUNARAÐSTOÐ ber árangur. Og ár-
angurinn er merkjanlegur. Frá 1990–1999
minnkaði sár fátækt, þar sem fólk hefur
minna en einn Bandaríkjadal á dag til lífs-
viðurværis, úr 29% í 23%. Á þrjátíu ára
tímabili hefur dánartíðni barna undir 5 ára
aldri fallið úr 96 í 56 á hverja þúsund íbúa.
Fleira mætti nefna.
En þróunaraðstoðin er ekki næg. Helsti
óvinur samtímans er ennþá fátækt. Um 1,2
milljarðar manna hafa enn einungis einn
Bandaríkjadal á dag til að draga fram lífið
og um 800 milljónir líða næringarskort.
Víða nær tíunda hvert barn enn ekki 5 ára
aldri. Í fjórum ríkjum sunnanverðrar Afr-
íku er rúmur þriðjungur íbúa smitaður af
eyðniveirunni sem eykur enn á örbirgð og
hamlar framþróun í gjörvallri álfunni.
Árið 2000 sagði alþjóðasamfélagið fá-
tækt stríð á hendur með svokölluðum þús-
aldarmarkmiðum Sameinuðu þjóðanna,
sem meðal annars fela í sér að minnka fá-
tækt um helming fyrir árið 2015. Ári síðar,
á ráðstefnum Sameinuðu þjóðanna í
Monterrey og Jóhannesarborg, skuld-
bundu ýmis ríki sig til aukinna framlaga til
opinberrar þróunaraðstoðar, en talið er að
um 50 milljarða Bandaríkjadala þurfi auka-
lega til þróunaraðstoðar á ári hverju eigi
þúsaldarmarkmiðin að nást og stríðið gegn
fátækt að skila árangri.
Ísland hefur, líkt og önnur ríki, skyldum
að gegna gagnvart fátækari ríkjum heims.
Þróunaraðstoð Íslands hefur lengst af
numið um 0,05–0,09% af landsframleiðslu
sem er lágt hlutfall í samanburði við önnur
iðnríki Evrópu og fjarri samþykkt allsherj-
arþings Sameinuðu þjóðanna frá 1970 um
að iðnríki veiti 0,7% af landsframleiðslu til
þróunaraðstoðar.
Í tíð Framsóknarflokksins og Halldórs
Ásgrímssonar sem utanríkisráðherra hafa
framlög til þr
skrefum og er
0,16% af lands
sendiráð í Mó
styrkja tengs
við vaxandi st
vinnustofnuna
sunnan- og au
fremur hefur
fyrir aukinni þ
þjóðastofnunu
ekki síst í Mat
Sameinuðu þj
þar sem Íslan
skyldur og áb
ur Ísland teki
urfellingar sk
Ísland og baráttan gegn
„Í tíð Framsóknarflokksins o
grímssonar sem utanríkisrá
lög til þróunaraðstoðar auki
og eru nú um 1,3 milljarðar.“
Eftir Árna Magnússon
ÞAÐ ER eðlilegt og sjálfsagt að ræða um kjör
þeirra sem lakast standa í þjóðfélaginu.
Hvaða prósentutölu sem menn hafa kosið að
nota er það óhrekjanlegt að ráðstöf-
unartekjur á Íslandi hafa hækkað meira á
umliðnum árum en í nokkurn annan tíma og
kjörin batnað hraðar og meira en í öðrum
löndum Evrópu á sama tíma. Þar eru með-
talin kjör ellilífeyrisþega, öryrkja og þeirra
sem lægst hafa launin.
Það er þó ein undantekning frá þessu sem
má alls ekki gleymast – en því miður fáir
hafa nefnt, en það eru kjör sauðfjárbænda.
Á þessu tímabili hafa þau alls ekki batnað á
sama hátt og annarra þjóðfélagshópa held-
ur hafa – ef eit
ekki víkja okk
við þessa óþæ
Vandi sauðf
Um fátækt og sauðfjárbú
„Ef heldur fram sem horfir le
sauðfjárbændur landsins í ó
um vandræðum og erfiðleik
Eftir Einar Odd Kristjánsson
JÖFNUN SKATTHLUTFALLA?
Bandalag starfsmanna ríkis ogbæja hefur lagt fram talsvertumfangsmiklar tillögur í
skattamálum. Þær eru augljóslega
enn á hugmyndastigi og eiga án efa
eftir að fá meiri umræðu og skoðun,
bæði innan samtakanna og utan. Engu
að síður snerta ýmis atriði tillagnanna
grundvallarspurningar í umræðum
um skattamál.
Ögmundur Jónasson, formaður
BSRB, sagði í ræðu 1. maí á Ólafsfirði
að unnt yrði að lækka skattprósentu
[tekjuskattsins] umtalsvert með því að
samræma skatta á launatekjur, fjár-
magnstekjur og fyrirtæki. „Innan
verkalýðshreyfingarinnar viljum við
flest viðhalda hátekjuskatti. En gæti
verið að við ættum einnig að fara nýjar
leiðir að því marki að taka mið af nýj-
um aðstæðum í þjóðfélaginu?“ sagði
Ögmundur. „Kjaramisréttið birtist
ekki fyrst og fremst í þeim launum
sem fólki eru greidd heldur mala auð-
menn gull sitt í fjármálakerfi landsins
og taka hagnaðinn út í formi arðs og
vaxtagróða. Fráleitt er að slíkar
tekjur séu skattlagðar á annan hátt en
tekjur af launavinnu. Sama spurning
vaknar gagnvart atvinnufyrirtækjum,
hvers vegna á að skattleggja tekjur
þeirra á annan hátt en einstaklings
sem aflar sér tekna með launavinnu og
þarf að reka heimili sitt?“
Þetta eru auðvitað spurningar sem
verðskulda umræðu. Það kann að
liggja beint við að svara því til að auð-
vitað sé enginn munur á því hvort
menn afli sér tekna með vinnuafli sínu
eða láti peningana sína vinna fyrir sig.
Hvort tveggja eru jafngildar tekjur og
ekkert óeðlilegt við að spurt sé hvort
ekki sé einfaldlega réttlátt að skatt-
leggja þær með sama hætti. Varðandi
tekjuskatt fyrirtækja er dæmið
reyndar ekki alveg svona einfalt því að
þar er ekki verið að skattleggja tekj-
urnar sem slíkar, heldur hagnaðinn,
en auðvitað hljóta menn að staldra við
þegar það blasir t.d. við að þeir, sem
áður voru skattlagðir sem launamenn,
geta sparað sér umtalsverðar fjárhæð-
ir í skattgreiðslur með því að stofna
einkahlutafélag utan um eigið vinnuafl
og greiða þannig fyrirtækjaskatta.
Svörin eru hins vegar ekki endilega
svona einföld. Það er grundvallarmun-
ur á hreyfanleika fólks annars vegar
og fjármagns og fyrirtækja hins veg-
ar. Í raun má segja að ríkisvaldið geti
frekar leyft sér að leggja háa skatta á
launatekjur einstaklinga en fjár-
magnstekjur eða hagnað fyrirtækja,
vegna þess að einstaklingarnir eru lík-
legir til að láta slíkt yfir sig ganga, en
bæði fjármagnið og fyrirtækin geta
auðveldlega horfið til annarra landa
þar sem skattlagning er hagstæðari.
Slíkt myndi hafa neikvæðar afleiðing-
ar fyrir atvinnulíf á Íslandi, atvinnu-
stig og lífskjör.
Skattlagning fyrirtækja og fjár-
magns hlýtur alltaf að þurfa að taka
mið af alþjóðlegri skattasamkeppni og
raunar má halda því fram að lítið land
eins og Ísland verði að bjóða hagstæð-
ara skattaumhverfi en stærri lönd,
einmitt vegna smæðarinnar og ein-
angrunarinnar. Sama á í vaxandi mæli
við um almenna tekjuskatta en ekki þó
að sama marki, a.m.k. ekki ennþá.
Sanngirnisrökin fyrir því að samræma
skatthlutföll – og þá niður á við – eru
hins vegar augljós.
Hvað sem þessu líður er augljóst að
það kveður við nýjan tón í tillögum
BSRB og þær eiga vafalaust eftir að
verða uppspretta gagnlegra um-
ræðna, ekki sízt á vettvangi verkalýðs-
hreyfingarinnar.
„SNYRTILEGIR VEGIR“
Vinstri grænir eru eini stjórnmála-flokkurinn, sem beinlínis kennir
sig við umhverfismál. Þess vegna
kemur á óvart, hversu hikandi Stein-
grímur J. Sigfússon var í samtali við
Morgunblaðið fyrir skömmu, þegar
hann var spurður um afstöðu flokks
hans til hálendisvega.
Umræður um hálendisvegi skjóta
nú upp kollinum aftur og aftur. Ætla
mætti að sá stjórnmálaflokkur, sem
gerir sérstakt tilkall til umhverfis-
mála hefði skýra afstöðu til þessa
máls. Svo er ekki ef marka má fyrr-
nefnd ummæli Steingríms J. Sigfús-
sonar. Hann sagði:
„Við höfum alla fyrirvara á hug-
myndum um að fara í heilsársvega-
gerð með uppbyggðum vegum yfir há-
lendið. Eins og málin standa eru mörg
brýnni verk í samgöngumálum, sem
þarf að ráðast í. Til dæmis að tengja
allar byggðir landsins með nútímaleg-
um hætti við vegakerfið, ég nefni þar
sérstaklega Norðausturland og Vest-
firði. Síðan þarf að ákveða hvernig
menn sjá fyrir sér framtíðartilhögun
mála á hálendinu. Að hvaða marki
uppbygging vega er samrýmanleg
verndun hálendisins. Við tökum ekki
undir áform um vegagerð fyrr en fyrir
liggur hvað menn ætla með stofnun
þjóðgarða á hálendinu og framtíðar-
skipan mála þar.“
Síðan sagði í frásögn Morgunblaðs-
ins: „Steingrímur segist frekar reikna
með að á hálendinu verði lagðir snyrti-
legir vegir, sem liggja í landinu og
varðveita „karakter“ óbyggðanna,
sem mundi glatast með hraðbrautum
og sjoppum. Slíkri starfsemi eigi að
halda í hálendisbrúninni eftir því sem
kostur er.“
Hvað þýðir að leggja „snyrtilega
vegi“, sem „liggja í landinu“? Er ekki
augljóst af þessu svari formanns
Vinstri grænna, að hann er hlynntur
einhvers konar vegagerð á hálendinu
umfram það sem nú er?
Í grein sem birtist hér í blaðinu sl.
sunnudag eftir Ólafíu Jakobsdóttur,
sem er í 3. sæti á lista Vinstri grænna í
Suðurkjördæmi, segir m.a.:
„Vinstrihreyfingin – grænt framboð
er eini umhverfisverndarflokkurinn á
Íslandi og mun hér eftir sem hingað til
standa vaktina með náttúru landsins.
Framundan eru afdrifaríkar kosning-
ar. Ég skora á kjósendur, sem eru
ósáttir við ríkjandi stefnu í virkjana-
og umhverfismálum, að láta nú verkin
tala í kjörklefanum hinn 10. maí. Það
nægir nefnilega ekki að hrópa á torg-
um til varnar náttúrunni, það þarf
meira til.“
Þetta er alveg rétt hjá Ólafíu Jak-
obsdóttur: það þarf meira til. Formað-
ur „eina umhverfisverndarflokksins á
Íslandi“ er augljóslega tregur til að
lýsa andstöðu við frekari vegagerð á
hálendinu. Hann vill leggja þar
„snyrtilega vegi“. Miðað við áskorun
Ólafíu Jakobsdóttur er ljóst, að ekki
eiga umhverfisverndarsinnar að kjósa
framboðslista Vinstri grænna í Norð-
austurkjördæmi.
FRJÁLSLYNDI flokkurinn skilgreinir sig
þannig að hann sé hægra megin við miðju í
íslenskri pólitík vegna þess að við styðjum
einkaframtak og frjálst markaðskerfi.
Hins vegar segja andstæðingar oft að við
séum vinstrisinnuð vegna þess að við höf-
um lagt ríka áherslu á að bæta hag þeirra
sem erfiðast eiga uppdráttar í samfélaginu,
þ.e. fátækir, öryrkjar og eldra fólk. Ef það
heitir að vera vinstri sinnaður að vilja bæta
hag þeirra, þá það! Við höfum stutt öll mál
sem við teljum að komi þessum hópum til
góða, hvaða flokkar sem hafa lagt þau
fram.
Í skattamálum viljum við bæta það sem
brýnast er að bæta, þ.e. lagfæra jað-
arskatta og tekjutengingar sem eru að
sliga þá sem lægst launin hafa og jafnframt
hækka persónuafslátt því sú aðgerð kemur
þeim lægstlaunuðu best.
Við leggjumst eindregið gegn allri sér-
hagsmunagæslu og viljum sporna gegn
þeirri tilhneigingu sem hefur vaxið mjög
hjá Sjálfstæðisflokknum að vilja draga úr
samfélagsþjónustu sem kostur er. Þetta
hefur m.a. sýnt sig í umræðum þeirra um
upptöku skólagjalda, hækkun lyfjakostn-
aðar og að sjúklingar á spítölum greiði
sjálfir fyrir fæði og húsnæði.
Við mótmæltum harðlega á þingi
ábyrgð upp á 20 milljarða sem rík-
isstjórnin ætlar að veita einkafyrirtækinu
deCode. Það samræmist engan veginn
hugsjónum um
einkafyrirtæk
Við mótmæ
Íslands í hern
að það hafði al
lendingar ætlu
burði gegn öðr
að sjá forystum
valdi sínu og v
þá ákvörðun, f
Við erum ei
upphafi barist
köllum gjarna
Eruð þið frjálslynd?
Eftir Margréti Sverrisdóttur „Við erum eini stjórnmálaflo
aðskilnað ríkis og kirkju og
frumvörp þar að lútandi. Me
kirkjuna en ekki veikja.“