Morgunblaðið - 06.05.2003, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 6. MAÍ 2003 33
andsbyggðar. Öðruvísi mér
nú vilja arftakar A-flokkanna
sbyggðina með því að svipta
innufyrirtækin á landsbyggð-
grundvellinum. Það hefur síð-
ut ráðuneyta Davíðs Odds-
nda vörð um þetta kerfi og
enda hefur það ætíð fallið vel
rslu stjórnarsáttmálanna,
þýðuflokknum og síðar Fram-
num. Megininntak þeirra hefur
gja stöðugleika með áherslu á
gerðir.
ta okkar sjálfstæðismanna hef-
mældan ávinning og á þeim
m við horft fram á veg til nýrra
na. Eitt þeirra er að taka aukið
ðilegra atriða í fiskveiðistjórn-
in sem þar koma til eru fjöl-
omulag einstakra fiskstofna er
á einni árstíð til annarrar. Það
orsakar misjöfn gæði hráefnis eftir árstíð-
um og veiðisvæðum. Einnig hefur verið
rætt um áhrif veiðarfæra og friðunar smá-
fisks, s.s með svæðalokunum, á stofnstærð-
arsamsetninguna. Einnig ber að hyggja að
því hvort rétt sé að stýra fiskveiðunum eftir
mismunandi stofnhlutum.
Fyrir liggur að stór þorskur er verðmæt-
ari til hrygningar en smærri fiskur. Því er
mikilvægt að fiskveiðistjórnunin taki tillit
til þess og varðar það bæði ákvarðanir um
veiðarfæri, s.s. möskvastærð og svæða-
lokanir.
Fiskur með háan holdastuðul gefur
mun betri vinnslunýtingu en holda-
stuðullinn er breytilegur eftir árstímum
og veiðisvæðum sem þýðir að fyrirtækin
geta með vali á veiðisvæði og tíma nýtt
kvóta sinn á hagstæðastan máta. Í þessu
sambandi og einnig vegna hrygning-
arþorsks er vert að rannsaka hvort rétt sé
að endurskoða þann mælikvarða sem
þorskígildisstuðlarnir eru, þannig að afli
innan sömu tegundar geti haft mismun-
andi vægi og stór fiskur nyti því vernd-
unar með markaðslegri lausn. Einnig þarf
að kanna hvort ákvarðanir um slæging-
arhlutföll gætu endurspeglað betur
breytileika í náttúrunni. Mikilvægt er að
rannsaka hvort hægt sé að beita hlið-
stæðri aðferðafræði við stjórnun á nýtingu
uppsjávarfisks.
Öll fiskvinnsla byggist á því að rétt sé farið
með aflann og hann uppfylli gæðavæntingar
kaupenda á bestu mörkuðum. Í því samhengi
þarf að huga að hversu ólík áhrif veiðarfæri
hafa á gæði hráefnis og á lífríki sjávar.
Skipulag fiskveiða þar sem líffræðilega
rétt stjórnun fiskveiða er í heiðri höfð er um
leið skipulag fiskveiða sem tryggir sjálfbæra
nýtingu alls vistkerfis hafsins. Þetta er atriði
sem við Íslendingar höfum sett á oddinn og
talað fyrir um allan heim.
Til að sinna því verkefni sem hér greinir
hef ég gengið frá skipun nefndar undir for-
mennsku Tryggva Þórs Herbertssonar dós-
ents, forstöðumanns Hagfræðistofnunar Há-
skóla Íslands.
Sjávarútvegurinn er einn af hinum gömlu
atvinnuvegum þjóðarinnar en hann end-
urnýjar sig stöðugt, fyrst og fremst fyrir
frumkvæði þess mikla fjölda öflugs fólks sem
í greininni starfar til sjós og lands. Þetta ger-
ir hann best fái hann verkfrið og skilning.
Þannig gildir hið sama um útveginn eins og
auðlindina í sjónum, hún dugir best sé hún
nýtt af skynsamlegu viti og skilningi á lífríki
hafsins.
rnun
m líffræðilega rétt
i höfð er um leið
ggir sjálfbæra nýt-
“
Höfundur er sjávarútvegsráðherra.
óunaraðstoðar aukist jöfnum
ru nú um 1,3 milljarðar, eða
sframleiðslu. Opnað var
ósambík árið 2001 til að
l Íslands við Afríku og styðja
tarfsemi Þróunarsam-
ar Íslands í fjórum ríkjum
ustanverðrar Afríku. Enn-
utanríkisráðherra beitt sér
þátttöku Íslands í al-
um er fjalla um þróunarmál,
tvæla- og landbúnaðarstofnun
jóðanna og Alþjóðabankanum,
nd hefur tekið á sig auknar
byrgðir á síðustu árum. Þá hef-
ið fullan þátt í átaki til nið-
kulda í fátækustu ríkjum
heims og í haust mun Ísland tilnefna fulltrúa
til þriggja ára í stjórn Alþjóðabankans fyrir
hönd Norðurlanda og Eystrasaltsríkja og
taka að sér forystu í samskiptum þeirra í
þessari stærstu þróunarstofnun heims.
Öryggi og þróunaraðstoð
Tæpast þarf að fjölyrða um mikilvægi þró-
unaraðstoðar og áframhaldandi aukna
áherslu Íslands á því sviði. Okkur ber, sem
velferðarríki, siðferðisleg skylda til að styðja
við bakið á fátækum ríkjum. En þróun-
araðstoð grundvallast ekki einungis á sið-
ferðislegum sjónarmiðum, heldur varðar ör-
yggismál og hagsmuni allra ríkja heims.
Samfélög sem einkennast af örbirgð og
skorti geta og hafa til lengri tíma reynst
öfgahópum frjór jarðvegur. Talibanar í Afg-
anistan voru dæmi um slík öfgaöfl. Þá eru vel
þekkt ýmis vandamál er tengjast fólki sem
nauðugt leggur á flótta, jafnvel yfir landa-
mæri, í leit að og í von um betri lífskjör.
Öryggismál og þróunaraðstoð eru því
samtvinnaðir þættir og í sífellt minnkandi
heimi alþjóðavæðingar hefur Halldór Ás-
grímsson margbent á að Ísland geti ekki
staðið á hliðarlínunni. Við höfum skyldum að
gegna og berum ábyrgð. Stofnun og efling Ís-
lensku friðargæslunnar undanfarin ár er
þannig liður í að Ísland axli meiri ábyrgð á
alþjóðavettvangi. Friðargæslan er borgaraleg
í eðli sínu og hafa verkefni hennar einungis átt
sér stað í þróunarlöndum, þar sem stuðlað
hefur verið að uppbyggingu og þróun. Í þessu
ljósi ber einnig að líta nýlegt framlag ríkis-
stjórnarinnar til enduruppbyggingar í Írak og
áður í Afganistan. Þá hefur ríkisstjórn Íslands
staðið myndarlega að móttöku flóttamanna á
undanförnum árum.
Á síðasta flokksþingi Framsóknarflokksins
var samþykkt að áfram skyldi vinna að þróun-
armálum í samræmi við alþjóðaskuldbind-
ingar og frekari eflingu Íslensku friðargæsl-
unnar. Framsóknarflokkurinn, með formann
flokksins og utanríkisráðherra í broddi fylk-
ingar, hefur sýnt að hann situr ekki við orðin
tóm. Flokkurinn hefur staðið að utanrík-
isstefnu Íslands síðustu átta ár af ábyrgð og
festu. Svo mun áfram verða fái hann til þess
brautargengi hinn 10. maí.
n fátækt
og Halldórs Ás-
ðherra hafa fram-
ist jöfnum skrefum
“
Höfundur er stjórnarformaður Þróunarsam-
vinnustofnunar Íslands og skipar 2. sæti á lista
Framsóknarflokksins í Reykjavík norður.
tthvað er – rýrnað. Við megum
kur undan því að horfast í augu
gilegu staðreynd.
fjárræktarinnar er að sjálf-
sögðu margslunginn og ekkert einfalt mál að
bæta þar um. Það er gríðarlegt framboð á
verksmiðjuframleiddu kjöti og engar líkur til
annars en að svo verði áfram. Og þó að betur
sé staðið nú að öllum tilraunum til að mark-
aðssetja íslenskt dilkakjöt á erlendum mörk-
uðum en nokkurn tíma áður höfum við ekki
enn séð þann árangur sem vonir manna stóðu
til. Á sama tíma og framleiðsla dilkakjöts vex
dregst sala þess hér innanlands heldur sam-
an. Með allri virðingu fyrir því góða fólki sem
stóð að gerð síðasta samnings milli ríkis og
sauðfjárbænda er það dagljóst að þau ráð sem
menn hugðu að gætu gagnast þessum búskap
duga alls ekki. Ef heldur fram sem horfir lenda
allir sauðfjárbændur landsins í óumræðilegum
vandræðum og erfiðleikum. Þeir munu hverfa
af jörðum sínum og tjónið verður óbæt-
anlegt.Við verðum að vernda sauðfjárbúskap-
inn á þeim hlutum landsins sem hann hefur
mesta þýðingu fyrir byggð og kosta til þeim
fjármunum sem til þarf. Við verðum að við-
urkenna að okkur hefur mistekist. Við verðum
að þora að hugsa nýjar hugsanir.
úskap
enda allir
óumræðileg-
um.“
Höfundur er alþingismaður.
Þ
AÐ líður að vori eftir
viðburðaríkan vetur.
Ekki hefur verið jafn-
sviptingasamt í íslensk-
um stjórnmálum síðan
haustið 1988 þegar Framsókn-
arflokkur, Alþýðuflokkur og Al-
þýðubandalag tóku við stjórn-
artaumunum eftir skipbrot
ríkisstjórnar Þorsteins Pálssonar.
Ríkisstjórn Steingríms Her-
mannssonar sem við tók var sögu-
leg í meira lagi. Stjórnarmyndun
tók aðeins viku. Ríkisstjórnin varð
að veruleika vegna sögulegra sátta
Framsóknarflokks og Alþýðuflokks
og þess að Alþýðubandalagið átti líf
sitt undir stjórnarsetu. Þjóð-
arsáttastjórnin 1988–1991 lagði
grunninn að nútímanum á Íslandi.
Hún var jafnframt fyrsta vinstri
stjórn lýðveldissögunnar sem sat til
loka kjörtímabils og hélt velli í
kosningum.
Ekki vantaði bölbænir í upphafi.
Kannski var það ekki að undra því
aðkoman 1988 var erfið. Efnahags-
mál voru í uppnámi og stöðvun út-
flutningsatvinnuveganna yfirvof-
andi. Markmið stjórnarinnar voru
hallalaus fjárlög, lækkun vaxta, lag-
færing raungengis og varanlegar
aðgerðir í atvinnu- og efnahags-
málum. Á öllum þessum sviðum
náðist verulegur árangur. Grunnur
að stöðugleika síðustu ára var lagð-
ur með þjóðarsátt. Verðbólga sem
verið hafði óviðráðanleg í áratugi
fór niður fyrir 5% vorið 1991. Síðari
hluta ársins 1991 mældist hún 1,5%
og hagvöxtur var á uppleið.
Nútíminn var innleiddur í rík-
isfjármál með rammafjárlögum,
fjáraukalögum og aðhaldi á erfiðum
tímum. Virkur innlendur fjár-
málamarkaður varð að veruleika
með lögum um eignarleigur, verð-
bréfafyrirtæki og fjárfestingar-
lánasjóði. Sett voru lög gegn inn-
herjaviðskiptum og lögfestar
kröfur til verðbréfamiðlara og verð-
bréfafyrirtækja. Bönkum var fækk-
að úr sjö í þrjá. Nútíma hús-
næðakerfi var fest í lög með
tilkomu húsbréfa og eflingu fé-
lagslegra þátta. Umhverfisráðu-
neytið var sett á stofn.
Ísland var opnað gagnvart um-
heiminum. Frelsi í gjaldeyr-
isviðskiptum var innleitt með opn-
un landsins fyrir fjármagns-
flutningum og afnámi leyfisskyldu á
lántökum fyrirtækja og ein-
staklinga í erlendri mynt. Lagður
var grunnur að framtíðinni í samn-
ingum um hið evrópska efnahags-
svæði þrátt fyrir harða andstöðu
Sjálfstæðisflokksins. Sjálfstæð-
ismenn á þingi vildi tvíhliða við-
ræður en ekki samflot við aðrar
EFTA-þjóðir. Davíð Oddsson, for-
maður framtíðarnefndar flokksins,
taldi ef til vill „skynsamlegast að
óska beinlínis eftir viðræðum um
inngöngu Íslands í Evrópu-
bandalagið“ þrátt fyrir EES-
viðræður.
Réttarbætur urðu á fjölmörgum
sviðum. Lög um aðskilnað dóms og
umboðsvalds í héraði voru sam-
þykkt árið 1989. Samkeppnis-
löggjöf var undirbúin, stofnað til
embættis Umboðsmanns Alþingis
og lögð fram frumvörp um stjórn-
sýslu og upplýsingalög þótt þær
réttarbætur hafi að vísu verið
stöðvaðar af Sjálfstæðisflokknum
fram yfir kosningar 1991.
Eftir að þjóðarsáttarstjórnin fór
frá völdum vorið 1991 hefur Davíð
Oddsson verið óslitið í forsæt-
isráðuneytinu. Mörg verka rík-
isstjórna hans hafi verið rökrétt og
gott framhald af verkum þjóð-
arsáttarstjórnarinnar. Árangri
hennar var ekki fórnað. Sjálfstæð-
isflokkurinn snerist til stuðnings
við EES-samninginn, samkeppn-
iseftirlit var fest í lög sem og frjáls-
ræði á fjármagnsmarkaði og fjöl-
margt annað sem af EES leiddi.
Bestu verk sín vann Sjálfstæð-
isflokkurinn í fjármálaráðuneytinu.
Á öðrum sviðum hefur allt of víða
verið sofið á verðinum.
Merki valdþreytunnar, ofstjórn
og afskipti einkenna nú forsætis-
ráðherrann sem áður talaði fyrir af-
námi ríkisafskipta. Þetta kallar á
breytingar í landsstjórninni. Eftir
að Roosevelt bandaríkjaforseti
hafði verið við stjórnvölinn í tólf ár
breytti Bandaríkjaþing stjórn-
arskránni á þann veg að hámarks-
tími á forsetastóli eru átta ár. Fjög-
ur síðustu ár sextán ára valdatíðar
Kohls kanslara voru hvorki honum
né Þjóðverjum holl. Jafnvel bestu
stjórnendur þurfa að
þekkja vitjunartíma sinn.
Vanahugsun valdsins er
óumburðarlynd í eðli sínu.
Afhjúpandi samantekt
Birgis Hermannssonar
stjórnmálafræðings um
„hin leiftursnöggu högg“ á
www.kreml.is sem birst
hefur síðustu daga er
skyldulesning og órækt
vitni um að Sjálfstæð-
isflokkurinn þarf frí.
Einsog 1988 stendur samfélagið
á krossgötum. Einsog þá snúast
verkefni morgundagsins um að
opna samfélagið. Innleiða þarf nýja
stjórnunarhætti. Takast á við
þenslu komandi ára af ábyrgð og
festu. Tryggja raunverulegan stöð-
ugleika, lægri vexti og matarverð.
Þjóðinni þarf að tryggja afgjald af
auðlindum og atvinnutækifæri um
land allt. Menntun er meginvið-
fangsefni. Skapa á öryggi með öfl-
ugri nærþjónustu, hverfalöggæslu
og endurreistri heilsugæslu.
Sjálfstæðisflokknum hefur verið
treyst til forystu í þessum efnum í
tólf ár. Hún hefur brugðist.
Af þeim ástæðum þögnuðu ekki
þær raddir sem kölluðu eftir for-
ystu Ingibjargar Sólrúnar Gísla-
dóttur í landsmálum þrátt fyrir af-
dráttarlausar og ítrekaðar
yfirlýsingar hennar um annað síð-
asta haust. Krafan um framboð
Ingibjargar Sólrúnar var ekki krafa
um að hún hætti sem borgarstjóri
heldur að sú pólitík sem samstarf
flokka og fólks innan Reykjavík-
urlistans byggir á verði leidd til
öndvegis í íslenskum stjórnmálum:
leikreglur og jafnræði í stað flokks-
ræðis og geðþótta, sanngjörn sam-
keppni í stað fákeppni í skjóli hins
opinbera og lýðræðislegir stjórn-
unarhættir. Ingibjörg Sólrún er
tákn fyrir þetta. Allt það sem Sjálf-
stæðisflokkurinn er ekki. Í orrahríð
kosningabaráttunnar eiga Reykja-
víkurlistaflokkarnir að gæta þess
að gleyma því aldrei að sá árangur
sem náðst hefur í höfuðborginni
geta þeir allir kallað sinn, og með
stolti.
Margt bendir því til að samstarf
Reykjavíkurlistaflokkanna að af-
loknum kosningum sé ekki síður
tímabært en þjóðarsáttarstjórnin
1988 og Reykjavíkurlistinn 1994.
Enginn ætti þó að útiloka Frjáls-
lynda flokkinn sem samstarfsaðila í
verkum næstu ára. Borgaraflokk-
urinn var lengi vel í viðræðum um
þjóðarsáttarstjórn og gekk til liðs
við hana í september 1989. Það var
tvímælalaust til góðs. Meginatriðið
er þó landslag stjórnmálanna hefur
tekið stakkaskiptum. Í haust virtist
óbreytt ástand óumflýjanlegt.
Framboð Ingibjargar Sólrúnar
gjörbreytti því. Allir Reykjavík-
urlistaflokkarnir eiga ótvíræð tæki-
færi í hinni nýju stöðu. Nú er vor.
Reykjavíkur-
listastjórn?
Eftir Dag B. Eggertsson
’ Í haust virtist óbreyttástand óumflýjanlegt. Fram-
boð Ingibjargar Sólrúnar
gjörbreytti því. Allir
Reykjavíkurlistaflokkarnir
eiga ótvíræð tækifæri í hinni
nýju stöðu. Nú er vor. ‘
Höfundur er læknir og borgarfulltrúi.
m frjálsa samkeppni að hygla
ki þannig.
æltum líka harðlega þátttöku
naðinum gegn Írak vegna þess
lltaf legið ljóst fyrir að Ís-
uðu ekki að fara með vopna-
rum þjóðum og nöturlegt var
menn þjóðarinnar misbeita
vanvirða Alþingi er þeir tóku
framhjá þingi og þjóð.
ini flokkurinn sem hefur frá
t af hörku gegn því sem við
an mesta óréttlæti Íslandssög-
unnar, kvótakerfinu, vegna áhrifa þess á
byggðir landsins og við höfum komið með
skýrar og raunhæfar tillögur um breyt-
ingar.
Umhverfismál eru okkur hugleikin. Við
erum ekki á móti öllum virkjunum, en vilj-
um að stóriðja sé aukabúgrein í landinu.
Aðalatriði okkar umhverfisstefnu er að
nýta náttúruna án þess að eyðileggja hana.
Þess vegna teljum við hentugt að virkja
jarðvarmann betur, sbr. Nesjavallavirkjun
– búnað hennar má allan nema á brott
þannig að náttúruspjöll verða engin.
Við lítum á okkur sem Evrópuþjóð en er-
um ekki hlynnt inngöngu í ESB ef við fáum
ekki að halda fullum yfirráðum yfir okkar
fiskimiðum. Okkur finnst ekkert liggja á að
kanna aðild, viljum sjá fyrst hver þróunin
verður með þau 10 lönd sem hafa nýlega
gerst aðilar að bandalaginu.
Við erum eini stjórnmálaflokkurinn sem
vill aðskilnað ríkis og kirkju og höfum lagt
fram frumvörp þar að lútandi. Með því viljum
við efla kirkjuna en ekki veikja.
Við erum með mikið af ungu og öflugu hug-
sjónafólki á okkar framboðslistum og við vor-
um fyrsti íslenski stjórnmálaflokkurinn til að
starfa fyrir opnum tjöldum með því að hafa op-
ið bókhald, aðgengilegt öllum á vefnum okkar.
Þetta eru nokkur dæmi sem sýna að við höf-
um skýra stefnu í öllum málaflokkum. Gott
væri að lesendur færu inn á heimasíðu flokks-
ins www.xf.is og leituðu að ,,STEFNA“ og þar
undir ,,Málefnaskrá“, þar er
að finna stefnu okkar í öllum málaflokkum.
Við lofum að starfa heiðarlega, fyrir opnum
tjöldum og með hagsmuni almennings að leið-
arljósi.
Þetta eru bara nokkrar góðar ástæður fyrir
því að kjósa Frjálslynda flokkinn – það mælir
miklu fleira með því! Skoðið www.xf.is
okkurinn sem vill
höfum lagt fram
eð því viljum við efla
Höfundur skipar 1. sæti á lista Frjálslynda flokksins
í Reykjavík suður.