Morgunblaðið - 28.05.2003, Blaðsíða 15

ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 28. MAÍ 2003 15
Einnig á internetinu www.bestfratekk.is
Opið frá kl. 14-18
Skúlagötu 10, sími 894 0655
Sjón er
sögu ríkari
Höfum opnað sýningarsal
með handskorin og handmáluð
kristalsljós.
INDÓNESÍSKUR hermaður gætir birgða hersins á leið
hans til hins róstursama Aceh-héraðs í gær. Indónes-
íski herinn tilkynnti í gær að enn yrði gripið til harðari
aðgerða gegn GAM, hreyfingu sjálfstæðissinna í Aceh-
héraði. Þá var jafnframt tilkynnt að mjög hörð átök
hefðu átt sér stað milli hersins og GAM sem lyktaði
með því að herinn náði yfirráðum yfir skógi vaxinni
eyju, Pulo Nasi, sem hreyfingin hefur hingað til notað
sem þjálfunarbúðir fyrir skæruliða. Árás hersins á eyj-
una var gerð frá landi, sjó og úr lofti og stóð yfir í heila
viku. Einn hermaður og sjö sjálfstæðissinnar létu lífið í
átökunum.
Alls hafa 76 úr GAM látið lífið síðan indónesíski her-
inn hóf umfangsmestu aðgerðir sínar í aldarfjórðung
gegn skæruliðahreyfingunni hinn 19. maí sl.
Embættismenn í Jakarta hafa beint þeim tilmælum
til erlendra hjálparstarfsmanna í Aceh að yfirgefa hér-
aðið.
Reuters
Mannskæð átök í Aceh
Banda Aceh. AFP.
Morð
í Ósló
MAÐUR var skotinn til bana á
götu úti í Tonsenhagen í norð-
urhluta Óslóar í Noregi eftir
hádegi í gær. Vitni segja að
maðurinn hafi verið skotinn að
minnsta kosti fimm skotum.
Síðdegis í gær var morðinginn
enn ófundinn, að því er fram
kom í norska netmiðlinum
Nettavisen.
Morðið var framið klukkan
13.50 að norskum tíma utan við
verslun sem stendur við Röd-
bergsveg í Groruddalen í norð-
urhluta borgarinnar. Að sögn
lögreglu var hinn látni 26 ára
gamall maður sem bjó í hverf-
inu þar sem morðið var framið.
Að sögn vitna voru árásar-
mennirnir að minnsta kosti
tveir og sáust þeir hlaupa af
vettvangi. Norska lögreglan
varðist frétta af málinu og segir
það í rannsókn.
TVEIR bandarískir hermenn féllu
og níu særðust í árás á eftirlitsstöð
bandaríska hersins við bæinn Fall-
ujah í Írak í gær. Tveir árásar-
mannanna sem tilheyrðu að sögn
Bandaríkjamanna „óvinveittum
hópi af óræðri stærð“ féllu fyrir
skotum bandarískra hermanna.
Talið er að árásin hafi verið gerð
frá mosku í bænum.
Röð árása hafa verið gerðar á
bandaríska hermenn í Írak und-
anfarna daga. Á mánudag var gerð
árás á bílalest hermanna á vegi
sem liggur frá herbúðum Banda-
ríkjahers við flugvöllinn í Bagdad
til aðalstöðva hans í miðborginni.
Að sögn yfirmanns í bandaríska
hernum var tösku fullri af
sprengjuefni kastað á bílalestina.
Þrír hermenn sem voru í fremsta
bílnum slösuðust í sprengingunni
og sá fjórði við að reyna að koma
þeim til hjálpar. Einn her-
mannanna lést af sárum sínum.
Skotið var að árásarmanninum en
hann náðist ekki. Að sögn sjón-
arvotta sást síðar til sex eða sjö
svartklæddra liðsmanna Fedayeen
Saddam, eða Píslarvotta Saddams,
fagna árásinni haldandi á lofti
Kalashnikov-rifflum og myndum af
íraska leiðtoganum fyrrverandi.
Fedayeen-sveitirnar eru liðsafli
ungra manna sem áttu allt sitt
undir Saddam og stjórn hans.
Varpa skugga á
uppbyggingaráætlanir
Alls hafa fjórir bandarískir her-
menn látið lífið og þrettán slasast í
árásum undanfarinna daga. Þær
þykja grafa undan fullyrðingum
Bandaríkjamanna um að uppbygg-
ing í Írak gangi vel. Árásirnar
skyggja jafnframt á áætlanir Pauls
Bremers, yfirmanns borgaralegrar
stjórnar Bandaríkjamanna í Írak,
um aðgerðir til að styrkja við-
skiptalíf í Írak eftir að viðskipta-
banni Sameinuðu þjóðanna var af-
létt í liðinni viku. Bremer fullyrðir
að uppbygging í Írak sé í góðum
farvegi og „fyrsta stigi [uppbygg-
ingar] sé að ljúka“.
Á sínum fyrstu vikum í embætti
hefur Bremer gripið til fjölda að-
gerða til að reyna að vinna traust
Íraka en hægagangur við uppbygg-
ingu í landinu frá því að stríðinu
lauk hefur skapraunað þeim veru-
lega.
Fjórir féllu í
árás á eftirlits-
stöð í Írak
Bagdad. AFP. AP.
FLEIRI þættir nýrra draga að stjórnarskrársátt-
mála fyrir Evrópusambandið (ESB) voru birtir í
gær. Í þeim er meðal annars að finna ákvæði um
eflt samráð um utanríkismál og samræmda stefnu
á vissum sviðum efnahags- og félagsmála. Þótt
ákvæðin feli í sér margvíslegar málamiðlanir frá
fyrri útgáfum sáttmáladraganna eru ýmsir gagn-
rýnendur enn ekki sáttir og létu strax í sér heyra.
Einkum og sér í lagi er málið umdeilt í Bret-
landi, þar sem efasemdarmenn um Evrópusam-
runann – einkum úr röðum Íhaldsflokksins – hafa
krafizt þjóðaratkvæðagreiðslu um hinar fyrirhug-
uðu breytingar á stjórnskipulagi ESB, sem þeir
segja að séu til þess fallnar að grafa undan sjálf-
stæði brezka þjóðríkisins. Hefur æsifréttablaðið
Daily Mail gengið lengst í áróðursherferð fyrir
þessum málstað. Kröfum um þjóðaratkvæða-
greiðslu hefur brezka stjórnin þó vísað á bug;
brezkra hagsmuna sé fyllilega gætt í þessu ferli.
En brezkir ráðamenn, með Tony Blair forsætis-
ráðherra fremstan í flokki, hafa beitt sér af alefli
til að hafa áhrif á mótun tillagna Framtíðarráð-
stefnu Evrópu, eins og hið 105 meðlima „stjórn-
lagaþing“ ESB heitir formlega.
Á mánudaginn lögðu forsætisnefndarmenn ráð-
stefnunnar fram fyrsta hluta endurskoðaðra sátt-
máladraga, 46 síðna texta. Í gær, þriðjudag, bættu
þeir við 190 síðum til viðbótar af ýtarlegum stjórn-
skipunarákvæðum stækkaðs Evrópusambands
framtíðarinnar. Þessar tillögur allar saman verða
ræddar nánar í vikulokin á allsherjarfundi ráð-
stefnunnar, sem er skipuð fulltrúum frá öllum nú-
verandi og tilvonandi aðildarríkjum auk fram-
kvæmdastjórnar ESB og Evrópuþingsins.
Áríðandi þykir að ráðstefnan komist fljótlega að
samkomulagi, þar sem til stendur að leggja nið-
urstöðuna úr árslöngu starfi hennar fyrir leiðtoga-
fund ESB í Grikklandi hinn 20. júní nk.
Meðal þess sem markverðast þótti við þann
hluta sáttmáladraganna sem birt voru á mánudag
var að þar var orðið „sambandsríki“ (eða „alríki“,
eftir því hvernig orðið „federal“ er þýtt) hvergi að
finna. Tillögur að breyttu nafni á Evrópusam-
bandinu („Sameinuð Evrópa“ eða „Bandaríki Evr-
ópu“), sem Valery Giscard d’Estaing, fyrrverandi
forseti Frakklands sem stýrir starfi Framtíðar-
ráðstefnunnar, var sjálfur áhugasamur um og
hafði verið að finna í eldri drögum, hafa einnig ver-
ið strikaðar út.
Í þeim hlutanum, sem birtur var í gær, er m.a.
að finna lykilkafla um það hvernig ákvarðanatöku
verði háttað í ESB eftir að aðildarríki þess verða
orðin 25, eftir 1. maí á næsta ári. Neitunarvald
stendur þar lítt haggað í ýmsum málaflokkum,
sem margir fulltrúar hafa þó lýst áhuga á að tak-
marka í nafni skilvirkni ákvarðanatöku. Á þetta
m.a. við um samræmda félagsmálastefnu. Að
kröfu Breta er ekki gengið lengra í átt að sam-
ræmingu skattastefnu ESB en gert hefur verið til
þessa, en í drögunum er skýrt kveðið á um mark-
miðið um virka sameiginlega stefnu í utanríkis-
málum. Um efnahagsmál segir, að sambandið
skuli „samræma efnahagsstefnu aðildarríkjanna
með skilvirkum hætti, einkum með því að móta víð
markmið“ í viðkomandi málaflokkum.
Varað við ofvægi hinna stóru
Út af stendur hins vegar að ná samkomulagi um
stofnanaþátt stjórnarskrársáttmálans tilvonandi,
en þar koma átakalínurnar milli aðildarríkjanna
skýrast fram.
Ráðstefnuforsetinn Giscard hefur lagt til að
stofnað verði nýtt embætti varanlegs forseta
ESB, sem væri kjörinn til tveggja og hálfs árs í
senn, og að hætt verði að láta formennskuna
ganga milli ríkisstjórna aðildarríkjanna á hálfs árs
fresti eins og hingað til hefur tíðkazt. Einnig að
stofnað verði nýtt embætti utanríkisráðherra
ESB og róttækar breytingar verði gerðar á skipu-
lagi framkvæmdastjórnar sambandsins og hlut-
verkaskiptum milli hennar og ráðherraráðsins
breytt.
Einkum hafa fulltrúar smærri aðildarríkjanna
risið upp gegn þessum tillögum. Þeir halda því
fram að þær séu til þess fallnar að auka enn vægi
stærstu aðildarríkjanna. „Þetta geta smærri ríkin
ekki sætt sig við. Þetta þýddi að þau yrðu knúin til
að gefa réttindi sín upp á bátinn,“ sagði þýzki Evr-
ópuþingmaðurinn Elmar Brok, sem á sæti á
Framtíðarráðstefnunni. „Viljum við koma á eins
konar stýrihópi innan Evrópu, þar sem stærstu
aðildarríkin sex taka allar ákvarðanir? Ef við
gerðum það myndi það þýða upphafið að endalok-
um sambandsins,“ sagði Brok.
Í Noregi, sem eins og Ísland stendur utan ESB
en er nátengt því í gegn um EES-samninginn, er
grannt fylgzt með framgangi mála á Framtíðar-
ráðstefnunni. Í Óslóarblaðinu Aftenposten er bent
á, að niðurstaðan úr starfi hennar muni ótvírætt
hafa áhrif á Evrópuumræðuna þar í landi á næstu
árum, enda hafi hugmyndir um hugsanlega þróun
ESB í átt að sambandsríki haft áhrif á umræðuna í
kring um þjóðaratkvæðagreiðslurnar um ESB-að-
ild Noregs bæði 1972 og 1994. Fastlega megi
reikna með því að Evrópusambandsaðild verði
kosningamál í næstu kosningum til norska Stór-
þingsins, sem fara fram árið 2005. Hagsmunir
Noregs falli í þessu samhengi nokkuð augljóslega
saman við hinna Norðurlandanna, sem eru innan
ESB og eiga fulltrúa á ráðstefnunni.
Með niðurstöðunni úr starfi Framtíðarráð-
stefnunnar verður reyndar ekki sleginn botninn í
mótun stjórnarskrársáttmála ESB. Niðurstaðan
verður lögð fyrir ríkjaráðstefnu, sem kölluð verð-
ur saman næsta vetur til að taka endanlega
ákvörðun um sáttmálann, sem ætlað er að þjóna
sem stjórnskipulegur rammi sambandsins næstu
áratugina.
Danski forsætisráðherrann Anders Fogh
Rasmussen tilkynnti þegar í gær, að sáttmálinn
yrði borinn undir þjóðaratkvæði í Danmörku.
Átakalínur skýrast
Fleiri drættir fyrirhugaðs stjórnarskrársáttmála ESB
skýrðust í gær, en skoðanir á drögunum eru skiptar.
Auðunn Arnórsson fer hér yfir stöðuna í starfi
svonefndrar Framtíðarráðstefnu Evrópu.
Reuters
Valery Giscard d’Estaing í forsæti Framtíðar-
ráðstefnu Evrópu, sem kemur saman í vikulok til
að ræða ný drög að stjórnarskrársáttmála.
auar@mbl.is