Morgunblaðið - 28.05.2003, Blaðsíða 32

MINNINGAR
32 MIÐVIKUDAGUR 28. MAÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
E
kki vorum við Ís-
lendingar búnir að
horfa lengi á Evró-
visjón-söngva-
keppnina áður en
við áttuðum okkur á samsærinu.
Nágrannaþjóðirnar höfðu samið
undir borðið og myndað hags-
munabandalög. Svo augljóst var
það að gamla fólkið hristi höfuðið
og jafnvel unga kynslóðin, sið-
spillt og fordekruð, fór hjá sér.
Áfellisdómurinn var óneitanlega
þungur yfir Evrópusambandinu –
nú skildi maður hvernig kaupin
gerðust á þeim bænum.
Rússland veitti Úkraínu tólf
stig. Samsæri! England veitti Ír-
landi tólf stig. Samsæri! Kýpur
veitti Grikklandi tólf stig. Sam-
særi! Við sem
á horfðum
kinkuðum
kolli – það
sem við blasti
var alheims-
samsæri gegn
Birgittu Haukdal frá Húsavík.
Hún sem hafði staðið sig svo vel.
Portúgal veitti Spáni tólf stig.
Samsæri! Þýskaland veitti Pól-
landi tólf stig. Samsæri! Ísland
veitti Noregi tólf stig. Aha, sam-
særi! En bíðum við, var það sam-
særi? Tók þá Eva María þátt í
samsærinu? Hvað um Loga
Bergmann og Gísla Martein?
Voru þeir samsekir? Teygði sam-
særið anga sína alla leið norður
til Húsavíkur?
Ekki dró úr grunsemdunum
þegar Norðmenn endurguldu
greiðann – veittu Íslendingum
tólf stig. Hvernig mátti það vera?
Höfðum við þá setið að leyni-
makki með frændum okkar
Norðmönnum? Höfðu Halldór
Ásgrímsson utanríkisráðherra og
Jan Petersen utanríkisráðherra
Noregs hist á leynifundum? Var
þetta liður í samningum um
norsk-íslenska síldarstofninn?
Auðvitað trúir því enginn heil-
vita Íslendingur upp á Íslend-
inga. Það gæti aldrei gerst að að-
alsamningamaður Norðmanna
sendi samningamanni Íslendinga
kveðju og krefðist tólf þúsund
tonna fyrir stigin tólf. Og Íslend-
ingar svöruðu í sömu mynt. Sam-
særiskenningar stranda nefni-
lega iðulega á okkur sjálfum. Um
leið og þær beinast að okkur, þá
vitum við betur. Ef talað er um
okkur sem hluta af samsærinu,
þá er það ekkert annað en sam-
særi, – gegn okkur. Ég hef aldrei
heyrt um neinn sem býr til sam-
særiskenningar um sjálfan sig.
Það gæti líka orðið dálítið rugl-
ingslegt:
„Ég meinti örugglega eitthvað
annað með því sem ég sagði núna
en það sem ég sagði.“
Í raun gæti þetta varla talist
samsæri, þar sem látið væri vita
af verknaðinum og hætt við að
ráðabruggið rynni því út í sand-
inn.
En sambandið við nágranna-
þjóðirnar Norðmenn og Dani
hefur orðið okkur drjúgur efni-
viður í samsæriskenningar. Ef til
vill af svipuðum toga og samsær-
iskenningar um nágrannana.
Þannig hefur frakkaklædd per-
sóna í Spaugstofunni, leikin af
Erni Árnasyni, næmt auga fyrir
samsærum af ýmsum toga og
trúir eftirlitsmyndavélum fyrir
því sem hann kemst á snoðir um.
Oftar en ekki kemst hann að því
að maðkur er í mysunni í sam-
skiptum okkar við frændur okkar
Norðmenn.
Ég spurði Karl Ágúst Úlfsson
út í þessa áráttu persónunnar.
Hann sagði að tortryggnin í garð
Norðmanna væri alveg úr lausu
lofti gripin, en hefði reynst vel í
samsæriskenningasmíðum, því
Norðmenn kæmu víða við sögu.
Og aðspurður um stigin tólf sem
Íslendingar og Norðmenn gáfu
hver öðrum sagði hann að sér
fyndist það afskaplega bróð-
urlega og frændræknislega að
verki staðið. Ef um samsæri væri
að ræða þá væri það mjög flókið
og viðamikið og hlyti að teygja
anga sína mjög víða.
Kveikjan að persónunni voru
allar þær samsæriskenningar
sem eru á kreiki í þjóðfélaginu,
misjafnlega vel ígrundaðar og
sumar afskaplega langsóttar.
Þær eru einnig kveikjan að þess-
um pistli. Það er vandalaust að
búa til samsæriskenningu.
Ég var á gangi með barna-
vagninn í miðbænum um helgina
og naut mín í dásamlegu veðri.
Áður en ég uggði að mér var ég
lentur í háskalegum torfærum í
Bankastræti út af gatnafram-
kvæmdum. Þá rann upp fyrir
mér að alltaf þurfa að vera
gatnaframkvæmdir í miðbænum
á sumrin. Einmitt þegar Reyk-
víkingar vilja sleikja sólina og
spóka sig, þá komast þeir ekki
ferða sinna. Að ekki sé talað um
útlendingana. Þá loksins þeir
komast í miðbæinn fyrir veðri, þá
eru allar götur rifnar upp til þess
að hrekja þá upp á hálendið.
Eina hugsanlega ástæðan fyrir
þessu er sú að verkamennirnir
vilji vera í miðbænum á sumrin
alveg eins og þorri almennings.
Eftir að kommúnisminn leið und-
ir lok varð þetta krafa verkalýðs-
ins og nú hefur þögul bylting átt
sér stað. Framkvæmdir í mið-
bænum eru látnar sitja á hak-
anum þangað til á sumrin. Ef
verkefnin eru ekki til eru þau bú-
in til. Þess vegna gerist það á
nokkurra ára fresti að Austur-
stræti er breytt í göngugötu og
svo aftur í umferðargötu.
Svona fabúlerar fólk á kaffi-
húsunum og samsærin verða til.
Og þau fara eins og eldur í sinu
um samfélagið og gefa því nýja
merkingu. Það verður engu sann-
ara en bókmenntirnar og spjall-
þættirnir. Hvaða máli skiptir
hvað gerðist í raun og veru? Aðr-
ir lesa út úr því það sem þeim
finnst krassandi og til verður nýr
sannleikur. Og allt er þetta bara
leikur – sannleikur. Og ekkert
meira ekta við hann en Evró-
visjón.
Það skekkir myndina að Malta
skyldi gefa Íslendingum tólf stig.
En þegar samsæriskenningar
eru annars vegar þá borgar sig
ekki að horfa á heildarmyndina.
Það er betra að gefa sér nið-
urstöðuna fyrst og velja síðan
þær forsendur sem renna stoðum
undir hana. Og fá sér síðan kaffi
og með því á kaffihúsi í mið-
bænum.
Þetta er
samsæri!
Portúgal veitti Spáni tólf stig. Samsæri!
Þýskaland veitti Póllandi tólf stig.
Samsæri! Ísland veitti Noregi tólf stig.
Aha, samsæri! En bíðum við,
var það samsæri?
VIÐHORF
Eftir Pétur
Blöndal
pebl@mbl.is
✝ Njörður Hall-dórsson Snæ-
hólm, fyrrverandi
yfirlögregluþjónn
hjá Rannsóknarlög-
reglu ríkisins, fædd-
ist hinn 4. júlí árið
1917 á Sneis í Lax-
árdal, A-Húna-
vatnssýslu. Hann
lést á hjúkrunar-
heimilinu Sunnuhlíð
að kveldi 18. maí síð-
astliðins. Foreldrar
hans voru hjónin
Halldór Halldórsson
Snæhólm búfræð-
ingur, f. á Auðkúlu í A-Húna-
vatnssýslu, d. 28. nóvember 1964
23. september 1886, og Elín Krist-
ín Guðmundsdóttir húsmóðir, í
Hnífsdal f. 10. apríl 1894, d. 6.
apríl 1988. Fyrstu árin bjó Njörð-
ur á Sneis en fluttist svo til
Blönduóss og síðar til Akureyrar
með foreldrum sínum og systkin-
um þar sem þau bjuggu í Gler-
árþorpi. Systkini Njarðar voru
Alda Snæhólm Einarsson lista-
maður, f. 8. apríl 1916, d. 5. októ-
ber 2002, Kristín Ingibjörg Snæ-
hólm Hansen, fyrrverandi yfir-
flugfreyja, f. 23. apríl 1921, d. 21.
janúar 1996, Guðmundur Halldór
Snæhólm rafvirki, f. 27. mars
1928, kona hans er Sunneva Guð-
jónsdóttir Snæhólm, f. 18. septem-
ber 1936, og Edda Snæhólm fyrr-
verandi flugfreyja, f. 3. september
1932. Tveir synir Halldórs og
Elínar létust í bernsku.
Hinn 28. júlí 1939 gekk Njörður
að eiga Magnhild Hopen Snæhólm
húsmóður, f. 27. júní 1911, d. 3.
mars 1992, frá Leinstrand við
Þrándheim í Noregi. Þau eignuð-
ust tvö börn: 1) Harald, flugstjóra
hjá Icelandair, f. 25. júní 1939,
ritaðist þar í Norsk Aeroklub í
Ósló og lauk þar B-prófi í svifflugi
á námskeiði sem haldið var að Öra
við Fredrikstad sumarið 1938.
Hann lauk A-flugprófi hjá
Wideröes flyveselskap í Ósló árið
1939 og nam herfræði og siglinga-
fræði í Kanada árin 1940–1941.
Árið 1943 tók hann lögreglu- og
liðsforingjanámskeið í Toronto og
lögreglunámskeið í Reykjavík ár-
ið 1947. Hann lauk bréfanám-
skeiði í lögreglufræðum hjá
Institute of Applied Science í
Chicago 1948. Njörður fór til Nor-
egs árið 1937 og vann þar að
sveitastörfum til ársins 1940 þeg-
ar hann sneri aftur heim til Ís-
lands. Árið 1940 sigldi hann til
Kanada þar sem hann gekk í Kon-
unglega norska flugherinn og fór
í flugskóla í Toronto þar til hann
var sendur til Íslands árið 1941 og
gerðist lögreglustjóri í 330. flug-
sveit norska flughersins í Naut-
hólsvík allt til ársins 1945 en
lögreglustjóri sömu flugsveitar á
Sola-flugvelli við Stavanger. Hann
gerðist lögreglumaður í Reykja-
vík 1946 og rannsóknarlögreglu-
maður árið 1950, varð varðstjóri
hjá rannsóknarlögreglunni árið
1961, aðalvarðstjóri 1969 og
deildarstjóri 1976. Hann varð yf-
irrannsóknarlögregluþjónn hjá
Rannsóknarlögreglu ríkisins árið
1977, þegar hún tók fyrst til
starfa, og til ársins 1984 er hann
lét af störfum fyrir aldurs sakir.
Njörður sat í stjórn Skotfélags
Reykjavíkur 1954–1957, í stjórn
Lögreglufélags Reykjavíkur
1954–1957 og í stjórn Svifflug-
félags Íslands í tíu ár. Nirði hlotn-
aðist Minningarorða Hákonar VII,
þáverandi Noregskonungs, árið
1942 og Norska stríðsorðan ásamt
heiðursskjali frá Ólafi krónprinsi
Noregs árið 1945. Hann skrifaði
bókina Á kafbátaveiðum árið
1949.
Útför Njarðar verður gerð frá
Fossvogskirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 13.30.
kvæntur Þórunni Haf-
stein, BA, f. 5. októ-
ber 1945. Börn þeirra
eru: a) Jón Kristinn,
MA, f. 31. maí 1967,
kvæntur Oddnýju
Halldórsdóttur flug-
freyju, f. 25. júlí 1967;
börn þeirra eru Þór-
unn Soffía, f. 3. febr-
úar 1998, og Fannar
Alexander, f. 14. októ-
ber 1999. b) Njörður
Ingi, MBA, f. 15. októ-
ber 1969, kvæntur Ír-
isi Mjöll Gylfadóttur,
BS; dóttir þeirra er
Elma Sól og eiga þau von á öðru
barni sínu í næsta mánuði. 2) Vera
BA, f. 28. júlí 1946, var gift Gylfa
Hjálmarssyni prentara, f. 13. jan-
úar 1944. d. 20. febrúar 1994.
Börn þeirra eru a) Magnhild,
skrifstofustjóri í Toronto, f. 26.
ágúst 1966, maki Brent Dunnett
símtæknifræðingur, f. 26. febrúar
1958; börn þeirra eru Kristín
Alda, f. 30. nóvember 1994, og Ei-
ríkur Þór, f. 10. nóvember 1996.
b) Gylfi Örn, f. 27. júlí 1968, d. 29.
júlí 1968. c) Vera Ósk, skrifstofu-
stjóri í Toronto, f. 29. ágúst 1969,
gift Paul Evans auglýsingahönn-
uði, f. 27. mars 1967. Sonur þeirra
er Kristján Tosh, f. 21. júlí 1998.
Eiginmaður Veru er Elías Ragnar
Gissurarson flugumferðarstjóri, f.
27. september 1945. Á síðustu ár-
um átti Njörður góðan ferða-
félaga og vin í Kristjönu Ágústs-
dóttur, f. 27. desember 1920, sem
búsett var í Búðardal en dvelst nú
á Dvalar- og hjúkrunarheimilinu
Grund í Reykjavík.
Njörður stundaði nám við
Gagnfræðaskólann á Akureyri og
Héraðsskólann á Laugarvatni. Ár-
ið 1937 fór hann til Noregs og inn-
Vegna mistaka birtust minningar-
greinar um Njörð H. Njarðvík á
mánudag og er beðist velvirðingar á
því.
Elskulegur tengdafaðir minn og
traustur vinur er látinn. Í tæp fjöru-
tíu ár hef ég notið handleiðslu hans,
stuðnings og félagsskapar sem ég
met meira en orð fá lýst. Sonum
mínum og sínum eigin börnum
reyndist hann einnig hinn besti læri-
faðir sem ávallt stóð eins og klettur
við hlið þeirra á lífsleiðinni. Sam-
heldni fjölskyldunnar var einstök.
Hann átti sér „brynju“ sem varði
hann allt frá því hann var lítill og
aleinn strákur í sveit þar sem besti
vinurinn var hesturinn á bænum.
Þessi brynja var þó ekki alveg skot-
held því fyrir innan sló stórt og hlýtt
hjarta sem allir fengu notið þegar á
reyndi. Njörður var dverghagur og
eftir hann liggja fágætir munir sem
hann dundaði sér við að skapa í frí-
stundunum, sem ekki voru margar,
því aldrei mátti verk úr hendi falla.
Lífið var vinna! Gamalt hús vestur á
fjörðum stendur hnípið þar sem
styrkasta stoðin er fallin en það mun
halda velli og standa stolt eftirleiðis
vegna umhyggjusamra og lipurra
handa endurreisnarans.
Tengdaforeldrar mínir voru að
mínu mati einstakar persónur.
Heimili þeirra stóð alltaf opið fyrir
stórum sem smáum og ekki fóru þau
í manngreinarálit. Aldrei skorti neitt
á gestrisnina þótt fjárhagurinn væri
NJÖRÐUR H.
SNÆHÓLM
✝ Andrjes Gunnars-son fæddist að
Hólmum í Austur-
Landeyjum 29. sept.
1904. Hann lést á St.
Jósefsspítalanum í
Hafnarfirði 18. maí
síðastliðinn. Foreldr-
ar hans voru Gunnar
Andrjesson, bóndi og
hreppstjóri að Hólm-
um í Austur-Landeyj-
um, f. 31. des. 1853, d.
31. júlí 1921, og kona
hans Katrín Sigurð-
ardóttir, f. 19. mars
1857, d. 24. des. 1951.
Systkini Andrjesar voru Sigurður,
f. 17. sept. 1883, d. 16. jan. 1917,
Andrjes, f. 16. des. 1884, d. 11. maí
1898, Kolbeinn, f. 18. des. 1885, d.
6. febr. 1886, Ólafur, f. 6. apríl
1887, d. 3. des. 1907, Dýrfinna, f. 3.
júlí 1889, d. 29. maí 1979, Oktavía,
f. 16. október 1890, d. 5. mars 1921,
Guðrún, f. 24. febr. 1894, d. 6. jan.
1992, Magnús, f. 13.
júlí 1896, d. 13. apríl
1973, og Katrín, f. 15.
des. 1901, d. 13. febr.
1996.
Andrjes kvæntist
7. desember 1940 Að-
alheiði Magnúsdótt-
ur, f. 24. maí 1914, d.
24. febrúar 1994.
Foreldrar hennar
voru Magnús Jó-
hannsson, kaupmað-
ur á Patreksfirði og
kona hans Þóra Vig-
fúsdóttir.
Andrjes tók sveins-
próf í vélsmíði 1926 og vélstjóra-
próf frá Vélstjóraskóla Íslands
1929. Hann starfaði sem vélstjóri
til sjós og lands. Hann yfirvélstjóri
í Áburðarverksmiðju ríkisins frá
stofnun hennar til starfsloka.
Útför Andrjesar verður gerð frá
Hafnarfjarðarkirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 15.
Látinn er í Hafnarfirði vélstjórinn
og hugvitsmaðurinn Andrjes Gunn-
arsson. Þegar hann lést átti hann að-
eins rúmt ár í að ná 100 ára aldri og
hélt hann andlegum styrk sínum allt
til síðasta dags. Eftir áratuga sam-
veru og vináttu langar okkur systk-
inin að minnast þessa heiðursmanns
nokkrum orðum. Andrjes var fædd-
ur og uppalinn í Austur-Landeyjum.
Hann lærði vélsmíði í Vestmanna-
eyjum og Hafnarfirði og útskrifaðist
úr Vélstjóraskóla Íslands árið 1929.
Þá lá leiðin til sjós þar sem Andrjes
sigldi árum saman vítt um höf, m.a.
til Spánar og Miðjarðarhafslanda.
Hafði hann gaman af að rifja upp
þær ferðir, þótt sennilega sé litlu
saman að jafna við sólarlandaferðir
nútímans. Gæfuspor í lífi hans var
þegar hann réð sig sem forstöðu-
mann fyrir vélsmiðju Vatneyrar-
bræðra á Patreksfirði. Þar kynntist
hann og kvæntist síðar föðursystur
okkar Aðalheiði Magnúsdóttur.
Oddgeir faðir okkar og Andrjes
byggðu saman tvíbýlishús og bjugg-
um við saman í því húsi þar til
Andrjes og Heiða fluttu til Reykja-
víkur.
Á árunum um og eftir síðari
heimsstyrjöld var aðstaða útgerðar
og fiskvinnslu á Vatneyri einhver sú
glæsilegasta sem fannst á landinu.
Við höfnina var fullkominn raf-
magnslöndunarkrani sem rann á
teinum. Löndunarkassar sem opn-
uðust og lokuðust sjálfkrafa án þess
að mannshöndin kæmi þar nærri.
Færiband sem dreifði ís eða salti
beint niður í lest togaranna. Í frysti-
húsinu var ný gerð frystitækja, sem
urðu reyndar síðar fyrirmynd að
frystitækjum í flestum frystihúsum
landsins. Öll þessi tæki voru hönnuð
og smíðuð af Andrjesi. Það sem átti
þó hug hans á þessum árum voru til-
raunir og módelsmíði á nýrri gerð
togara þar sem trollið var híft inn
um skutinn. Þetta var gjörbylting
frá því sem áður var. Hugmyndin
var þaulhugsuð og framkvæmdin
sýnd með módelum sem Andrjes
smíðaði. Þessar hugmyndir og mód-
el voru sýnd breskum skipasmíða-
stöðvum. Lítinn stuðning og áhuga
fékk Andrjes frá íslenskum ráða-
mönnum og meira að segja var full-
yrt að brugðið hefði verið fæti fyrir
að þessar hugmyndir næðu fram að
ANDRJES
GUNNARSSON