Morgunblaðið - 06.06.2003, Qupperneq 6

FRÉTTIR
6 FÖSTUDAGUR 6. JÚNÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Í NORÐUR-DAKÓTA eru 8
kirkjur sem voru byggðar af ís-
lenskum innflytjendum í kringum
aldamótin 1900. Kirkjan Thing-
valla var byggð í tengslum við
trúardeilur milli íhaldssamra
bókstafstrúarmanna og þeirra
sem voru frjálslyndari.
Ólafur Skúlason flutti, ásamt
eiginkonu sinni Ebbu Sigurð-
ardóttur, til Norður-Dakóta árið
1955 og þjónaði við Thingvalla-
kirkju og sex aðrar kirkjur í ná-
grenninu.
Fyrst um sinn messaði hann á
íslensku en unga fólkið skildi
málið ekki nógu vel svo að hann
skipti yfir í ensku. „Messurnar á
elliheimilinu voru þó alltaf á ís-
lensku fyrstu árin og fólk sem
vildi heyra íslenskuna kom þang-
að. Við jarðarfarir voru bænirnar
á íslensku þó að ræðan væri á
ensku. Ég sagði alltaf að íslenska
væri tungmálið í himnaríki,“ seg-
ir Ólafur.
Tekið fagnandi
Ólafur var mjög ánægður með
árin í Norður-Dakóta en þar
eignuðust hann og kona hans
tvær dætur. Um minningar
tengdar verunni þar segir hann:
„Það er allt bjart í minningunni.
Okkur var tekið svo fagnandi
þegar við komum. Þarna eign-
uðumst við okkar bestu vini. Við
ætluðum aldrei að setjast að svo
að þegar næstum fimm ár voru
liðin ákváðum við að fara. Það
var óskaplega erfitt. Þegar ég
blessaði söfnuðinn í síðasta skipti
gat ég eiginlega ekki lokið við
blessunarorðin vegna klökkva.“
Ólafur, Ebba og Guðrún Ebba
dóttir þeirra heimsóttu Norður-
Dakóta árið 1999 í fylgd með for-
seta Íslands en Ólafur á ekki von
á að fara þangað aftur. „Við
söknuðum svo margra sem ekki
voru þar. Þetta var hreinlega of
erfitt. Ætli við látum ekki mynd-
ir og minningar duga.“
Í dag er engin byggð í Eyford
en sjálfstæðir söfnuðir halda ut-
an um gömlu kirkjurnar. „Það
var sjaldan messað í Thingvalla-
kirkju núorðið svo að tjónið er
fyrst og fremst tilfinningalegt og
menningarsögulegt,“ segir Ólaf-
ur.
Ólafur Skúlason biskup þjónaði við kirkjuna Thingvalla í fimm ár
Tjónið fyrst og fremst tilfinningalegt
Íslenska lúterska kirkjan Thingvalla í Ey-
ford í Norður-Dakóta í Bandaríkjunum
brann til grunna á þriðjudag. Halla Gunn-
arsdóttir hitti Ólaf Skúlason biskup að máli
en hann þjónaði við kirkjuna í tæp 5 ár.
Ólafur Skúlason í kirkjunni Thingvalla: „Amerískir prestar gengu alltaf
með kross um hálsinn en á Íslandi voru það bara biskupar.“
Altarið í kirkjunni Thingvalla.
hallag@mbl.is
Ljósmynd/Curtis Olafson
KÖRFUBOLTADRIPL hófst á Eg-
ilsstöðum í gær á vegum Þórs á Ak-
ureyri og Körfuknattleikssambands
Íslands og á að dripla hringinn í
kringum landið. Tilefnið er lands-
söfnun Regnbogabarna og verður
áheitum safnað í ferðinni.
Tvær fylkingar lögðu upp frá Eg-
ilsstöðum rúmlega fjögur í gærdag
og fór annar hópurinn norður fyrir
og hinn suður fyrir. Suðurhópurinn
á fyrir höndum tæplega 700 km
dripl, en norðurleiðin er 654 km.
Ágúst Guðmundsson, Þórsari og
fyrrverandi þjálfari, er í forsvari
suðurhópsins. „Þetta eru tveir hóp-
ar sem fara norður og suður fyrir
land. Við ætlum að hlaupa allan sól-
arhringinn, allt fram á mánudag.
Klukkan 13 þann dag ætlum við að
hittast í Vetrargarðinum í Smára-
lind þar sem verður móttöku-
athöfn.“
Ágúst segir hópana eiga eftir að
dripla boltum sínum í gegnum bæj-
arfélög þar sem forkólfar viðkom-
andi sveitarfélaga taka á móti hóp-
unum og árita bolta, auk annarra
óvæntra viðburða. „Hópurinn suður
fyrir land er fámennur, það eru tólf
þar, en milli fimmtíu og sextíu í
norðurliðinu, þar sem Akureyri er á
leiðinni og auðvelt að ná í mann-
skap. Þetta er tekið á átta tíma vökt-
um og hver maður hleypur um 18
km á sólarhring, þannig að þetta
tekur svolítið í. Sex menn hlaupa
þessa átta tíma, tíu til fimmtán mín-
útur hver maður, og þannig rúllar
þetta áfram. Við erum með bíla og
nægar vistir og það er vel að okkur
búið.“
Aðspurður segir hann að Þór hafi
átt hugmyndina að samstarfi Þórs-
ara, Körfuknattleikssambandsins og
Regnbogabarna og þeim þyki mál-
staður Regnbogabarna mjög góður.
„Við nýtum þetta náttúrlega sem
fjáröflun líka og okkur sýnist þetta
geta farið vel saman. Það er allt útlit
fyrir að samstarfið gangi vel upp.“
Ekki hefur verið uppreiknað
hversu mörg driplin verða alls á
kílómetrunum 1.350.
Morgunblaðið/Steinunn Ásmundsdóttir
Fyrsta dripltvennan af sex sem fer suður fyrir landið. Ágúst Guðmundsson,
fyrrverandi þjálfari Þórs, t.v., og unglingalandsliðsmaðurinn Ólafur Torfa-
son, 16 ára. Þórsararnir settu stefnuna þarna inn Skriðdal og yfir Öxi.
Körfuboltum dripl-
að kringum landið
Egilsstöðum. Morgunblaðið.
FYRIRTÆKIÐ Móar, sem fram-
leiðir kjúklinga, keypti hlut í fyr-
irtækinu Holdastofni á Kjalarnesi
um mánaðamótin febrúar-mars, á
meðan á greiðslustöðvun stóð.
Greiðslustöðvunartímabil hafði þá
staðið yfir síðan í lok desember,
en nauðasamningar Móa voru
samþykktir á mánudaginn.
Friðrik Mar Guðmundsson,
sem aðstoðað hefur fyrirtækið við
endurskipulagningu rekstrar,
segir að kaupin á Holdastofni hafi
verið heimiluð af aðstoðarmanni
fyrirtækisins vegna greiðslu-
stöðvunarinnar. „Þeir sem að
þessu stóðu gerðu sér vel grein
fyrir því að ef illa færi væri
samningurinn riftanlegur,“ segir
hann.
Krafa vegna vangoldinna
vörsluskatta er forgangskrafa í
nauðasamningum fyrirtækisins.
Friðrik segir að vörsluskattar
hafi verið greiddir á greiðslu-
stöðvunartímabilinu og rúmlega
það, en þær greiðslur hafi sam-
kvæmt venju gengið upp í eldri
ógoldna vörsluskatta. Spurður
segir Friðrik að Móar hafi ekki
greitt upp kröfur lánardrottna á
meðan á greiðslustöðvun hafi
staðið, enda sé það með öllu
óheimilt „Forsendur nauðasamn-
inga og meginmarkmið þeirra er
að allir almennir kröfuhafar sitji
við sama borð.“
Á fundi lánardrottna á mánu-
daginn samþykktu eigendur 76%
krafna að gengið skyldi til nauð-
arsamninga og 90% af fjölda
þeirra kröfuhafa sem mættu á
fundinn. Til að fá nauðasamning-
ana samþykkta þurfti að liggja
fyrir samþykki 70% að fjárhæð
og fjölda krafna.
Keyptu fyrirtæki á
greiðslustöðvunartíma
Heimilt að sögn
talsmanns Móa
HÉRAÐSDÓMUR Reykjavíkur
dæmdi í gær tvo karlmenn og eina
konu til fangelsisvistar fyrir rán
með því að ráðast á mann á fer-
tugsaldri á heimili hans í Reykjavík
í október árið 2001. Var hann bund-
inn á höndum og fótum og því næst
höfðu ákærðu á brott með sér raf-
tæki, geisladiska, peninga og aðra
muni.
Annar karlmaðurinn, sem er á
þrítugsaldri, var dæmdur í 8 mán-
aða fangelsi en hann var einnig sak-
felldur fyrir fleiri afbrot. Hinn mað-
urinn sem er á fimmtugsaldri, var
dæmdur í 6 mánaða fangelsi. Kon-
an, sem var tvítug þegar brotin
voru framin, var dæmd í 9 mánaða
fangelsi, þar af sex mánuði skilorðs-
bundið.
Fangelsi
fyrir rán
á heimili
ÍSLENSK stjórnvöld hafa slegið
slöku við þegar kemur að vernd
villtra laxastofna að mati Orra Vig-
fússonar, stjórnarformanns NASF
– Verndarsjóðs villtra laxastofna.
Lítið gert til að sporna við
áreiti frá fiskeldi
Eins og greint var frá í Morg-
unblaðinu í gær kemur fram í nýj-
asta hefti tímaritsins New Scient-
ist að villtum laxastofnum stafar
mikil hætta af eldislaxi sökum þess
að hann verður fyrr kynþroska og
nær oft að frjóvga hrogn á undan
villtum keppinautum.
„Það er alltaf að koma betur og
betur í ljós hversu mikil hætta er á
ferðum með þetta fiskeldi. Sífellt
fleiri vísindamenn um allan heim
staðfesta þetta. Í nýlegri skýrslu
Worldwide fund for nature er Ís-
land lægst á blaði vegna þess að
hér er lítið sem ekkert gert til
þess að sporna við áreiti frá fisk-
eldi.“
Eldisstöðvar með
frjálsar hendur
Orri segir að stjórnvöld hafi gef-
ið laxeldisstöðvum lausan tauminn
hvað varðar öryggismál og fram-
kvæmdir.
„Hér vantar alla raunhæfa
staðla, kvarða og eftirlit. Allt
byggist á einhliða, huglægu mati
veiðimálastjóra. Hann hefur enga
aðstöðu, þekkingu, reynslu eða
fjármuni til að sinna neins konar
eftirliti. Ekkert samráð er haft við
hagsmunaaðila. Það er farið af stað
og stöðvarnar sjálfar fá nánast að
hafa sjálfdæmi um framkvæmd
mála og öryggissjónarmið.
Stjórnvöld höfnuðu bæði um-
hverfismati og vönduðum undir-
búningi með þolprófunum á um-
hverfisaðstæðum í Mjóafirði og
Berufirði og landbúnaðarráðherra
lagði niður fagráð um samskipti
fiskeldis og villtra stofna þegar
menn fóru að gera kröfur um að
vandlega og faglega væri staðið að
undirbúningi.“
Orri Vigfússon um vernd villtra laxa
Hættan er alltaf að
koma betur í ljós
ELDSVOÐI varð á Möðrudal á
Fjöllum í gærmorgun, þegar fjárhús
og hlaða brunnu til grunna. Elds-
upptök eru ekki ljós. Heimilisfólk í
Möðrudal varð eldsins vart í morg-
unsárið og hringdi þegar á slökkvi-
lið. Þegar það kom um kl. 9 voru fjár-
húsin og hlaða fallin og síðla dags í
gær var enn verið að berjast við eld í
heyi. Tíu kindur, þar af nokkrar
óbornar, drápust í brunanum og seg-
ir Anna Birna Snæþórsdóttir, bóndi í
Möðrudal, að mikið lán sé að öðru fé
hafði daginn áður verið sleppt af húsi
vegna góðs tíðarfars undanfarið.
Möðrudalur
Fjárhús og
hlaða brunnu
Egilsstöðum. Morgunblaðið.
♦ ♦ ♦