Morgunblaðið - 01.07.2003, Blaðsíða 22

LISTIR
22 ÞRIÐJUDAGUR 1. JÚLÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
ÞAÐ var fyrir tilviljun aðGuðni Emilsson hljóm-sveitarstjóri hitti dr. Hend-rik Bernhard Dane í Aust-
ur-Afríku fyrir tveimur árum. Guðni
var þá á tónleikaferð með hljómsveit
sinni, Kammersveitinni í Tübingen,
en dr. Dane var þá á leið til Berlínar
að læra íslensku. Þegar Guðni kynnti
sig sem Íslending og spurði hvers
vegna hann vildi læra íslensku,
kvaðst dr. Dane vera í framhaldi af
náminu, á leið til Íslands, þar sem
hann myndi taka við starfi sendi-
herra Þýskalands, en Guðni hefur
um árabil starfað í Þýskalandi við
hljómsveitastjórn. Tæpum tveimur
árum síðar fékk Guðni upphringingu
frá dr. Dane, sem spurði hvort hann
vildi ekki koma með hljómsveitina
með sér til Íslands í tilefni af heim-
sókn þýska forsetans, Johannesar
Rau, til landsins. „Þetta er frábær
tilviljun – sendiherrann, dr. Dane,
hafði heyrt í okkur í Afríku eftir tón-
leika þar; en ég hafði ekkert heyrt í
honum aftur þar til hann hringdi í
mig – og nú erum við komin hingað
til að spila í heimsókn þýska forset-
ans,“ segir Guðni.
Guðni Emilsson hefur verið
stjórnandi Kammersveitarinnar í
Tübingen frá árinu 1999, en hefur
einnig stjórnað öðrum hljómsveitum,
stórum og smáum. Hljómsveitin fer
reglulega í stórar tónleikaferðir um
heiminn, oftast á vegum þýska utan-
ríkisráðuneytisins. Árið 2000 hélt
hljómsveitin til dæmis sautján tón-
leika í sex löndum Suðaustur-Asíu; í
ferðinni sem greint er frá hér að ofan
voru sex lönd Austur-Asíu heimsótt
með þrettán tónleikum; í fyrra var
leikið á Kóreuskaganum, en nú í vor
var aftur farið til Afríku og leikið í
fjölmörgum löndum vesturhluta álf-
unnar.
Mozart, Bach,
Schubert og Grieg
Tónleikar Kammersveitarinnar í
Tübingen hér á landi verða tvennir.
Hljómsveitin leikur í Salnum, Kópa-
vogi, á fimmudagskvöld kl. 20 og á
efnisskrá er Divertimento í F-dúr
KV 138 eftir Mozart, Konsert fyrir
tvær fiðlur í d-moll BWV 1043 eftir
Jóhann Sebastian Bach, Rondó fyrir
fiðlu og strengja-
sveit í A-dúr eftir
Franz Schubert og
Holbergsvítan í G-
dúr op. 40 eftir Edv-
ard Grieg.
Einleikarar með
kammersveitinni eru
fiðluleikararnir Sus-
anne Calgéer og
Julia Galic, sem
einnig er konsert-
meistari sveitar-
innar. Annað kvöld
leikur hljómsveitin á
lokuðum tónleikum
fyrir gesti þýska for-
setans.
Kammersveit
Tübingen var stofnuð árið 1957 af
Helmut Calgéer. Markmiðið með
stofnun hljómsveitarinnar var að ná
tengslum við aðra háskóla, menning-
arstofnanir og hljómsveitir víðs veg-
ar um heim. Kammersveitin hefur
haldið tónleika í yfir 90 löndum og
farið í yfir 65 tónleikaferðalög í öllum
fimm heimsálfunum. Kammersveitin
hefur oft leikið við stóra heims-
viðburði, svo sem Heimssýninguna í
Bogota, Olympíuleikana í Mexíkó,
200 ára afmæli Ameríku og heim-
sóknir þýska forsetans til Ameríku,
Asíu og Afríku.
Guðni segir að ferðalög Kammer-
sveitarinnar hafi jafnan verið mikil
ævintýri. „Við erum búin að heim-
sækja fjölmörg lönd, meðal annars
Kóreu, Víetnam, Kambódíu og Mal-
asíu, Súdan, Eþíópíu, Kenýa, Zamb-
íu og Egyptaland, Senegal, Gana,
Kamerún, Togo, Benín og Kongó.
Við förum yfirleitt í eina stóra tón-
leikaferð á ári, og erum í um mánuð í
senn.“
Afríkubúar taka okkar
tónlist vel
Þjóðir Austur-Asíu hafa margar
hverjar tileinkað sér vestræna tón-
list til jafns við sína eigin, og margir
mestu snillingar klassíkurinnar
koma þaðan. En sjaldgæfara er að
heyra um afdrif klassískrar tónlistar
í Afríku. Afríkumenn hafa líka lagt
mikla rækt við eigin tónlist, sem oft-
ar en ekki á sér djúpar rætur í menn-
ingu þjóðanna. Afrísk tónlist hefur
hins vegar náð miklum
vinsældum á Vestur-
löndum. Það hlýtur að
vera mjög sérstakt að
spila Mozart og Schubert
fyrir Afríkubúa.
„Það er áhugavert að
því leyti að fókið sem
kemur á tónleikana getur
margt hvert ekki borgað
sig inn, en er boðið á tón-
leikana af tónlistarskól-
um, kórum og fleiri menn-
ingarstofnunum. Það er
líka séð um að skipuleggja
sérstakar strætisvagna-
ferðir svo fólk komist á
tónleikana, því margt af
því býr við svo mikla fá-
tækt að eiga ekki einu sinni fyrir
strætómiða á tónleikana. Og aðsókn-
in á tónleikana er mjög góð.
Það er ótrúlegt hvað Afríkubúar
taka okkar tónlist vel. Við erum
kannski að spila Mozart og allur sal-
urinn fer af stað, mannhafið iðar, og
maður gæti haldið að maður væri á
djasstónleikum. Það eru yfirleitt
sendiráðin og Göthe-stofnunin á
hverjum stað sem skipuleggur sjálft
tónleikahaldið fyrir utanríkisráðu-
neytið, býður fólki og sér um ferð-
irnar fyrir tónleikagesti. Þjóðverjar
eru mjög duglegir að kynna eigin
menningu út um allan heim, og þar
er tónlistin í öndvegi.“
Guðni segir að klassísk tónlist eigi
sér hljómgrunn í Afríku og að fólk
þekki hana að einhverju leyti, enda
áhugi á tónlist almennur. „Fólk
þyrstir í að heyra þessa tónlist, og
þegar við komum heyrum við fólk oft
biðja okkur að koma aftur, þeir hafi
ekki fengið svona hljómsveit til sín
jafnvel í átta ár. En ef ferðirnar
væru ekki styrktar, gætum við þetta
ekki, því þetta er mjög dýrt. En það
er víst að Afríkubúar hafa jafn gam-
an af að hlusta á okkar tónlist og við
á þeirra.“
Guðni segir að fyrir hafi komið að
hljómsveitin yrði vör við pólitíska
erfiðleika í löndum Afríku – einkum
þó í Kinshasa í Kongó. „Þar var mjög
mikil spenna í lofti, og eins þegar við
fórum á milli landamæra Gana og
Benín. Það var að kvöldlagi og ekki
til að hlæja að. Við þurftum að borga
undir borðið til að fá vegabréfin okk-
ar í gegn, þótt við værum öll með
vegabréfsáritun. Pólitískur órói var
mikill og okkur stranglega bannað að
fara út eftir klukkan sjö á kvöldin.
Sendiráðsfólk fer heldur ekki út eftir
þennan tíma dags. Að öðru leyti var
þetta mikil upplifun og ánægjuleg.“
Tók við af
stofnanda sveitarinnar
Guðni segir að menningarlanda-
kortið líti svolítið öðru vísi út í
Þýskalandi en hér heima, og að þar
ráði mestu munur á fólksfjölda. „Hér
eru yfir 100 atvinnuhljómsveitir, yfir
20 tónlistarháskólar, kringum 1.000
tónlistarskólar og svo auðvitað fullt
af öðrum hópum og hljómsveitum.
Ég vinn náið með Háskólanum í
Tübingen, og ég er búinn að vinna
lengi með Helmut Calgéer, stofn-
anda hljómsveitarinnar, alveg frá
1984, en hann er nú á níræðisaldri.
Ég er eftirmaður hans í starfi við
Háskólann og tók líka við kammer-
sveitinni af honum. Hann er líka yfir
Þýska tónlistarráðinu hér í Suður-
Þýskalandi í Baden-Württemberg.
Þess vegna veit ég að það fara
sautján hljómsveitir og hópar í tón-
leikaferðir á þessu ári bara á vegum
Tónlistarráðs Suður-Þýskalands. Þá
eru aðrir landshlutar eftir. En þetta
tónlistarfólk er að fara til staða eins
og Rússlands, Suður-Ameríku, Suð-
austu-Asíu og víðar. Þjóðverjar sjá
sér pólitískan hag í því að kynna
menningu sína og sýna öðrum þjóð-
um hvað þeir leggja mikið uppúr því
að vera með menningarstarfsemi um
allan heim. Ég fer til dæmis með
annarri hljómsveit í tónleikaferð til
Spánar í haust. Mér líður mjög vel í
Þýskalandi og hef nóg að gera. Það
hefur líka mikið að segja hvað starfið
er ánægjulegt. En það er nú alltaf
gaman að koma heim í góða loftið,
þótt það sé ekki nema í nokkra
daga.“
Ferð Kammersveitar Tübingen til
Íslands er studd af Háskóla Íslands,
Goethe Centrum Reykjavík, þýska
sendiráðinu, utanríkisráðuneyti
Þýskalands og af Forsetaembættinu
í Berlín.
Guðni Emilsson er aðalstjórnandi Kammersveitarinnar í Tübingen í Þýskalandi. Guðni
hefur ferðast víða með Kammersveitinni, meðal annars til Afríku. Bergþóra Jónsdóttir
talaði við Guðna, en á fimmtudagskvöld stjórnar hann sveitinni á tónleikum í Salnum.
Kammersveitin í Tübingen hefur haldið tónleika í yfir 90 löndum og farið í yfir 65 tónleikaferðalög í öllum fimm heimsálfunum.
Guðni Emilsson
hljómsveitarstjóri
begga@mbl.is
Þjóðverjar sjá sér pólitískan
hag í að kynna menningu sína
LISTASAFN ASÍ opnar sýningu á
verkum Nínu Tryggvadóttur, Krist-
jáns Davíðssonar og Svavars Guðna-
sonar. Sýnd verða verk frá 5. og 6.
áratug síðustu aldar sem öll eru í
eigu safnsins. Um er að ræða verk
sem safnið hefur hlotið að gjöf frá
velunnurum sínum. Listasafn ASÍ
var stofnað árið 1961 þegar Ragnar
Jónsson gaf Alþýðusambandinu
fjölda ómetanlegra listaverka eftir
nokkra helstu listamenn þjóðarinnar
og eru flestar myndanna á sýning-
unni úr gjöf Ragnars. Síðan hafa
margar góðar gjafir borist safninu.
Frú Margrét Jónsdóttir ánafnaði
safninu á fjórða tug málverka, mest
abstraktverk, í júní 1973. Úr þeirri
gjöf eru sýnd verk eftir Nínu
Tryggvadóttur og Kristján Davíðs-
son. Árið 1994 gaf frú Ásta Eiríks-
dóttir safninu olíumálverk og vatns-
litamyndir eftir Svavar Guðnason og
er hluti þeirrar gjafar einnig á sum-
arsýningunni.
Listasafn ASÍ er opið alla daga
nema mánudaga kl. 13–17. Aðgangur
er ókeypis. Sýningin stendur til 3.
ágúst.
Listasafn ASÍ
sýnir verk úr
eigin safni
Listasafn Reykjavíkur – Hafn-
arhúsi kl. 12 Kvikmyndin SSL 25,
eftir Óskar Jónasson í fjölnotasal
hússins. Myndin er í tengslum við
sýninguna Humar eða frægð –
Smekkleysa í 16 ár.
Café Nilsen, Egilsstöðum Mynd-
listarkonan Sigurrós opnar sýningu á
olíupastelmyndum. Sigurrós lauk
námi frá Myndlistaskólanum á Akur-
eyri vorið 1997 og hefur síðan þá
haldið margar einkasýningar og tekið
þátt í samsýningum víða um landi.
Myndirnar sem hún sýnir nú skír-
skota til náttúrunnar og fólksins sem
býr á landsbyggðinni og tileinkar hún
m.a. sýninguna þeirri uppbyggingu
sem er að hefjast á Austfjörðum.
Myndirnar bera m.a. titlana „staður
tækifæranna“, „stöndum saman og
„horft til framtíðar“.
Aðalheiður S. Eysteinsdóttir opnar
sýningu í Singapore, Schulpture
Square. Opnun sýningarinnar er lið-
ur í verkinu „40 sýningar á 40 dög-
um“.
Í DAG
TRÍÓ Cantabile leikur létta tónlist í
tónleikaröðinni Bláu kirkjunni á
Seyðisfirði annað kvöld, miðviku-
dagskvöld, kl. 20.30. Tríóið er skip-
að Birnu Helgadóttur píanóleikara,
Emílíu Rós Sigfúsdóttur þver-
flautuleikara og Sigríði Ósk Krist-
jánsdóttur sópransöngkonu. Þær
hafa allar lokið námi frá Tónlistar-
skólanum í Reykjavík. Birna stund-
ar meistaranám við Sibelíusar Aca-
demiuna í Helsinki í Finnlandi, en
þær Sigríður Ósk og Emílía Rós eru
á leið í framhaldsnám til London í
haust, Sigríður Ósk í Royal College
of Music og Emílía Rós í Trinity
College of Music. Tónlistin sem
tríóið leikur er allt frá drama-
tískum verkum til léttra dægur-
laga, verk eftir Georg F. Handel,
Gabriel Fauré, Thea Musgrave,
Atla H. Sveinsson, Karl O. Runólfs-
son, Jón Ásgeirsson, Maurice Ravel
og Francis Poulenc.
Tríó Cantabile, f.v.: Emílía Rós Sig-
fúsdóttir, Sigríður Ósk Kristjáns-
dóttir og Birna Helgadóttir.
Cantabile
tríó í Bláu
kirkjunni