Morgunblaðið - 07.08.2003, Síða 22

LISTIR
22 FIMMTUDAGUR 7. ÁGÚST 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Klapparstíg 44,
sími 562 3614
rio pressukanna/8 bolla
áður 3.900
nú kr. 1.995.
Eldföst skál
áður 6.500
nú kr. 1.995
Brauð-og kjöthnífar
Verð áður kr. 2.750 kr. stk.
nú kr. 1.375 kr. stk.
Tilboð Tilboð
fimmtudag, föstudag og langan laugardag
Á HÁDEGISTÓNLEIKUNUM í
Hallgrímskirkju í dag koma fram
þær Alda Ingibergsdóttir sópr-
ansöngkona og Antonía Hevesi
organisti Hafnarfjarðarkirkju. Á
tónleikunum, sem hefjast kl. 12,
flytja þær fjórar Maríubænir.
Fyrst syngur Alda tvær íslenskar
Maríubænir, eftir þá Pál Ísólfsson
og Sigvalda Kaldalóns. Þá leikur
Antonía Ave Maria eftir Schubert.
Síðasta Maríubænin er hin þekkta
Ave Maria eftir Bach og Gounod
sem Alda syngur ásamt tveimur
köflum úr Stabat mater eftir
Pergolesi. Tónleikunum lýkur svo
á orgelverkinu Ite, missa est úr
Organoedia eftir ungverska tón-
skáldið Zoltan Kodály.
Morgunblaðið/Arnaldur
Antonía Hevesi og Alda Ingibergsdóttir.
Maríubænir
á hádegis-
tónleikum
Hallgrímskirkja
EITT af einkennum góðra
listaverka er að þau útskýra sig
sjálf, lifa sjálfstæðu lífi, sjá sjálf
um að ná sambandi við áhorfand-
ann og lifa áfram í huga hans. Við
slík verk hafa orð litlu að bæta.
Þannig verk er ánægjulegt að
skoða, þau auðga heiminn.
Verk af þessum toga er nú að
finna í Galleríi i8 þar sem Roni
Horn sýnir ljósmyndaverk sitt
Þetta er ég, þetta ert þú. Það
samanstendur af tveimur 48 lit-
myndaseríum, andlitsmyndum af
frænku listakonunnar á unglings-
aldri sem teknar voru á tveggja
ára tímabili. Þetta er ég… var
sýnt í Dia-listamiðstöðinni í New
York árið 2001 og í Fotomuseum í
Wintertur í Sviss fyrr á þessu ári,
nú fáum að njóta þess hér í
Reykjavík.
Roni Horn hefur verið Íslands-
vinur frá unga aldri en hún kom
hingað fyrst á áttunda áratugn-
um, fyrir tvítugt. Síðan hefur hún
komið reglulega, unnið hér og á
síðustu árum tekið myndir af
landinu, íbúum þess bæði dýrum
og mönnum sem og mannvirkjum,
til dæmis sundlaugum. Hún hefur
sérhæft sig í Íslandi og margir
ættu að muna eftir ljósmynda- og
textaseríu hennar Sérkenni Ís-
lands sem birtist á baksíðu Les-
bókar um nokkurt skeið á síðasta
ári.
Sjálf hefur Roni Horn líkt Ís-
landsáhuga sínum og dvöl sinni
hér við sjálfskipaða einangrun
bandaríska nítjándu aldar ljóð-
skáldsins Emily Dickinson sem
hefur verið Roni innblástur í
gegnum árin. Dickinson dvaldi
síðustu tuttugu ár ævi sinnar
heima við, hún smækkaði veröld-
ina niður í húsið sitt og garðinn,
líkt og besta leiðin til að velta
fyrir sér umheiminum væri að
upplifa hann í öruggri fjarlægð.
Roni segist finna sjálfa sig og um
leið umheiminn innra með sér á
ferðalögum sínum hér á landi.
Hún ferðast mikið ein og nýtur
þess frelsis sem landið hefur upp
á að bjóða, milli þess sem hún
setur upp sýningar og vinnur að
list sinni víða um heim.
Áhorfandinn ræður
Verk Roni Horn eru aldrei
ágeng heldur alltaf hógvær í
nálgun sinni við áhorfandann.
Hún vinnur mestmegnis með ljós-
myndir, oftast í samspili við ein-
hvers konar textabrot, ljóð, stað-
reyndir, sögubrot, lögreglu-
skýrslur, eigin texta. Áhorf-
andanum er í sjálfsvald sett
hversu djúpt hann kafar í verkin,
hvort hann lætur staðar numið
við yfirborðið, við mynd af
streymandi vatni í myndaseríu af
ánni Thames, mynd af tilbrigða-
litlu landslagi til dæmis á Mel-
rakkasléttu í Hvergi-seríunni inn-
an Sérkenna Íslands, við myndir
af gljáandi flísum sundlaugainn-
réttinga eða af sérkennalausu og
áferðarfallegu andliti fyrirsæt-
unnar í Þú ert veðrið. Áhorfand-
inn ræður hvort hann gefur sér
tíma til að lesa textana sem oft
fylgja myndunum en Roni hefur
unnið á áhrifaríkan hátt með
tengsl mynda og texta þar sem
textinn umbreytir myndinni.
Þó að hún noti ljósmyndina
sem sinn helsta miðil segir hún að
það vaki ekki fyrir sér að fanga
augnablikið. Það er frekar flæði
tímans sem fangar hana. Þetta
kemur greinilega fram í verkinu
sem hún sýnir nú, Þetta er ég,
þetta ert þú. Myndirnar af
frænku listakonunnar eru teknar
á tveggja ára tímabili, barn er að
breytast í ungling. Seríurnar
samanstanda af tvennum, mynd-
um sem teknar eru með nokkurra
sekúndna millibili. Tvennurnar
eru síðan aðskildar og myndunum
raðað upp á veggi hvorum and-
spænis, amk. hér í i8 en fram
kemur í sýningarskrá að þær
hafa líka verið sýndar í hvorar í
sínu herberginu. Í báðum tilfell-
um er áhorfandanum boðið upp í
dans á milli mynda, við fyrstu sýn
eru seríurnar eins en þegar betur
er að gáð breytist andlitssvipur
fyrirsætunnar töluvert á þeim
sekúndum sem líða milli þess sem
myndirnar eru teknar. Á þessum
myndum koma vel fram hin ótelj-
andi andlit unglings sem er bæði
barn og fullorðinn, þetta andlit er
ekkert nema möguleikar, sterkir
og lifandi. Tengslin milli andlits
og landslags, veðrabrigða og
skapsveiflna eru líka skemmtilega
áþreifanleg en tengslin milli
manneskju og náttúru eru rauður
þráður í verkum Horn.
Leikur að hinu ósegjanlega
Eitt af því sem einkennir verk
Roni Horn er leikurinn að því
sem ekki er sagt. Á ljóðrænan
hátt spilar hún saman þessari ei-
lífu tvennu, orði og mynd og
skapar þannig það þriðja, hið
ósegjanlega. Það er best að leyfa
verkum hennar að lifa sjálfum, of-
túlkun bætir litlu við þau og
dregur úr áhrifamætti þeirra.
Verkið Þetta er ég… er einmitt
eitt af þeim verkum hennar sem
tala fyrir sig sjálf, einfaldur leik-
urinn sem það býður upp á og al-
menn skírskotun þess til flæðis
tímans, manns og náttúru, um-
breytingarinnar úr stúlku í konu
og um leið aldursleysis manneskj-
unnar, en við erum öll börn, mið-
aldra, unglingar og gamalmenni í
senn, gerir það að verkum að
frekari útlistun á því gerir ekki
nema draga úr áhrifum þess.
Þetta er verk sem best er að sjá
með eigin augum og vonandi gera
það sem flestir.
Hlynur undir stiga
Gallerí i8 hefur boðið ungum og
upprennandi listamönnum að
sýna verk sín í kjallaranum, í
agnarsmáu rými undir stiganum.
Hlynur Hallsson er reyndar kom-
inn yfir það stig að geta kallast
ungur og upprennandi, hann hef-
ur þegar fest sig í sessi sem lista-
maður með ákveðnar skoðanir og
sýn. En hann hefur unnið mest-
megnis með tengsl texta og
mynda svo það gengur mjög vel
upp að hann sýni hér ásamt Roni
Horn þó hann eigi allt eins fullt
erindi á efri hæðina.
Verk Hlyns undir stiganum er
samsett úr fjórum hlutum. Skilti
eins og þau sem sjá má í sund-
laugunum sem leiðbeina um bað-
siði áður en farið er í laugina
mætir áhorfandanum þegar kom-
ið er niður stigann. Í litla skotinu
undir stiganum er svo úðaður
texti á veggina, eitthvað á þá leið
að listamaðurinn hafi sett sjálfan
sig í skammarkrókinn, hann viti
ekki fyrir hvað en geri það til
vonar og vara. Síðan er ljósmynd
af börnum í sólskini á leikvelli í
útlöndum og texti sem segir frá
óhappi á leikvelli, óhappi sem
kannski hefði ekki orðið hefði
listamaðurinn farið með börn sín í
sundlaugina sem þau vildu og
lokast þannig hringurinn og vís-
unin í sundlaugarnar.
Hlynur hefur unnið fleiri verk í
sama dúr og ljósmyndina og litlu
óhappasöguna eins og sjá mátti á
sýningu hans í Nýlistasafninu
fyrir ekki alls löngu. Þar leikur
hann sér að hinu sértæka og hinu
almenna, einkarými og almenn-
ingsrými. Í verkum sínum al-
mennt notfærir hann sér marg-
víslega framsetningarmöguleika
texta og mynda bæði til að sýna
og fjalla um upplýsingaflæði og
trúverðugheit opinberra miðla um
leið og hann fjallar um einkalífið,
litla persónulega atburði sem eru
sértækir og almennir í senn.
Hlynur vinnur innan þróaðrar
hefðar í samspili texta og mynda,
hefðar sem má rekja aftur til
dadaista og súrrealista sem fyrst-
ir voru til þess að vinna með til
dæmis mótsagnir í texta og mynd
og skapa þannig nýja heild. Lista-
menn hafa allar götur síðan unnið
með texta og myndir á marg-
víslegan hátt, ekki síst á póst-
módernískum tímum í lok síðustu
aldar. Þá hafa kenningar um mið-
ilinn og völd hans, eins og bók
Marshall MacLuhans The Med-
ium is the Message haft töluverð
áhrif á myndlistarmenn sem
vinna innan þessa geira.
Það getur verið vandasamt að
vinna á þennan hátt því ávallt er
hætta á því að listaverkið verði
einhvers konar lexía og glati list-
rænum eiginleikum sínum. En
Hlynur hefur til að bera hug-
myndaflug og næmi sem forða
verkum hans frá þeirri gryfju, í
verkum hans vega salt persónu-
leg einlægni og vitrænar vanga-
veltur og niðurstaðan er marg-
laga opin verk sem áhorfandinn á
auðvelt með að tengjast.
Þegar einn plús einn verða þrír
MYNDLIST
Gallerí i8
Til 13. september.
Gallerí i8 er opið fimmtudaga og föstu-
daga kl. 11–18 og laugardaga frá kl.
13–17.
ÞETTA ER ÉG, ÞETTA ERT ÞÚ
LJÓSMYNDIR, RONI HORN
Roni Horn: Þetta er ég, þetta ert þú.
Ragna Sigurðardóttir
Gallerí i8, undir stiganum
BLÖNDUÐ TÆKNI, HLYNUR HALLSSON
TVÆR sýningar verða opnaðar í
Norska húsinu í Stykkishólmi í dag
kl. 17. Ljósmyndasafn Stykkishólms
sýnir myndir í eigu safnsins og jafn-
framt verður vefur safnsins opnaður.
Þá opna leirlistakonurnar Kogga,
Kristín Garðarsdóttir og Guðný
Magnúsdóttir samsýningu undir
heitinu Tríó.
Safnið er opið daglega frá kl. 11–
17 og sýningarnar standa til 7. sept-
ember.
Morgunblaðið/Ómar
Norska húsið í Stykkishólmi.
Ljósmyndir og leirlist