Morgunblaðið - 07.09.2003, Blaðsíða 26

LISTIR
26 SUNNUDAGUR 7. SEPTEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
HÖFUÐBORGARBÚUM gefst
næstu vikurnar, og allt til 28. sept-
ember, tækifæri til að skoða sýn-
inguna, Meistarar formsins, sem
sett var upp á Listasafni Akureyr-
ar nú í sumar og kemur úr hirslum
Þjóðlistasafnsins í Berlín. Tala má
um þrjá safnapóla í heimsborginni
við Spree fljót; Charlottenborg í
vestri, Safnaeyjuna í austri og
menningarhverfið. Kulturforum, í
nágrenni Potsdamer Platz, sem
risið hefur upp á undangengnum
áratugum og staðsett er við aust-
urjaðar Tiergarten. Eins og þar-
lendra er von og vísa eru svæðin
afar vel skipulögð varðveita hvert
um sig gríðarlegt samsafn dýr-
gripa úr listasögunni, sem vel er
búið að ásamt því að aðgengi að
þeim er af hárri gráðu. Þá halda
menn í þeim mæli fast utan um
þessa fjársjóði, að við liggur að
það sé ofar mannlegum skilningi
hvernig Hannesi Sigurðssyni hefur
tekist að fá þetta samsafn lánað á
lítið safn á útnára heimsins. Skýr-
ingin gæti í og með verið sú, að
meðan á viðamikilli endurnýjunum
og uppstokkunum stendur hafa
mörg stórsöfn úti í heimi þann
háttinn á, að létta geymslurými sín
með því að lána verk út um hvipp-
inn og hvappinn að segja má, og er
mjög heilbrigður siður. Þetta var
og skýringin á sýningunni frá
Litlu höllinni, Petit Palace, í París
á Listasafni Íslands, sem sló trú-
lega öll aðsóknarmet á þeim bæ,
en við venjulegar kringumstæður
er útilokað að fá slíkt samsafn dýr-
gripa í einum böggli, í mesta lagi
nokkur verk. Það sem hingað hef-
ur ratað frá Berlín eru þó allt
rýmisverk á smærri kantinum en
engu að síður mikið afrek að fá
þau hingað til lands, segir enn og
aftur hvað hægt er að gera þegar
metnaður, atorka og útsjónarsemi
ræður för.
Í skilvirkri og upplýsandi sýn-
ingarskrá segir að að verkin komi
frá Ríkislistasafninu í Berlín, sem
safnað hefur höggmyndum í meira
en öld. Trúlega um að ræða stofn-
un sem heldur utan um öll mynd-
listarsöfnin og mun um leið ábyrgt
á útlánum. Enn mun uppbygging-
unni á safnaeyjunni ekki lokið og
fleiri söfn í endurnýjun, en þegar
það gerist í náinni framtíð mun
Berlín aftur endurheimta titil sinn
sem safnaborg heimsins. Nýja
þjóðlistasafnið, teiknað af Mies
van der Rohe og vígt 1968, hefur
fram að þessu öllu fremur verið
notað sem sýningarými varðandi
stórsýningar, þótt í skránni standi
að það hafi verið byggt til að hýsa
verk sígildu módernistanna, sem
engan veginn skal dregið i efa. Þó
einungis staðbundin sýning högg-
mynda meistaranna í garðinum
kringum safnið og veröndinni við
stóra sýningarrýmið á neðri hæð.
Sá því miður ekki sýninguna á
Akureyri og hef því engan sam-
anburð, en það sem ratað hefur í
sali Sigurjónssafns er vissulega
þess virði að menn geri sér ferð
þangað. Ekki á hverjum degi sem
landanum gefst að berja augum
verk eftir Henry Moore, Käthe
Kollwitz, Ernst Barlach, Edgar
Degas, Alexander Archipenko og
Marino Marini svo einhverjir séu
nefndir og nú er að nota tækifærið
og skunda á Laugarnesið. Að vísu
njóta myndirnar sín misvel, eink-
um í stóra salnum niðri, sem eðli-
lega er ekki hannaður fyrir smá-
verk af þessari gerð. Hins vegar
nýtur hvert einasta verk sín til
fulls í litla salnum uppi fyrir þann
mikla hreinleika og birtu sem er
aðal hans. Salurinn frábært dæmi
þess hvernig hanna eigi rými fyrir
höggmyndir þannig að þær njóti
sín til fulls, hrein opinberun að
koma þangað upp, maður saknar
þess einungis að hann skuli ekki
stærri.
Auðvitað er ekki mögulegt að
gera sér grein fyrir eðli og um-
fangi listar hvers og eins, af í
flestum tilvikum einungis einu
verki, auk þess sem sérkenni listar
þeirra kemur misvel fram. Þetta
yfirleitt afsteypur og hugmynda-
Umtak
og
rými
Flatur bolur: Alexander Archipenko, 1914.
Liggjandi par: Karl Hartung, 1947.