Morgunblaðið - 25.09.2003, Blaðsíða 2

FRÉTTIR
2 FIMMTUDAGUR 25. SEPTEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
RÆDDI VIÐ BUSH
HALLDÓR Ásgrímsson utanrík-
isráðherra ræddi í gær við George
W. Bush Bandaríkjaforseta um
stöðu varnarmála á Íslandi. „Við
ræddum um varnarmálin og af því
samtali er ljóst að hann mun halda
áfram að fylgjast með málinu og
gerir sér grein fyrir viðkvæmni
þess,“ segir Halldór.
Hörpudiskstofninn minnkar
Hörpudiskstofninn í Breiðafirði
heldur áfram að minnka og hefur
minnkað um 12% frá síðustu mæl-
ingu í apríl sl. Stærð stofnsins er nú
innan við 30% af því sem hann var að
jafnaði á síðasta áratugi. Hrafnkell
Eiríksson, fiskifræðingur á Haf-
rannsóknastofnun, segir þetta slæm
tíðindi því í sumar hafi engar veiðar
verið stundaðar úr stofninum en
sumarið sé helsti vaxtartími hörpu-
skeljarinnar.
Rafræn samfélög
Framlag ríkisins til þróunarverk-
efnis um rafrænt samfélag verður
um 120 milljónir á næstu þremur ár-
um, að því er fram kom í máli Val-
gerðar Sverrisdóttur, iðnaðar- og
viðskiptaráðherra, í gær en þá
kynnti hún jafnframt hvaða sveit-
arfélög tækju þátt í þessu verkefni
en þau eru: Árborg, Hveragerði, Ölf-
us, Húsavík, Aðaldælahreppur og
Þingeyjarsveit.
Morðingi Lindh fundinn?
Lögreglan í Stokkhólmi handtók í
gær 25 ára karlmann og sænskir
fjölmiðlar sögðu að hún væri sann-
færð um að hann hefði myrt Önnu
Lindh, utanríkisráðherra Svíþjóðar.
Maðurinn neitaði þó sök í gærkvöldi.
Yfirvöld vildu ekki veita upplýsingar
um hinn grunaða en að sögn
sænskra fjölmiðla er hann á saka-
skrá og býr á Stokkhólmssvæðinu.
25. september 2003
Spjaldadælur
Einfaldar, tvöfaldar, þrefaldar
Stærðir: 6 - 227 cm3/sn.
T6 240 bar, T7 300 bar
Spilverk ehf.
Skemmuvegi 8, 200 Kópavogi,
sími. 544 5600, fax. 544 5301
Fiskvinnsla í Kína veldur titringi á
Vesturlöndum, lífslíkur undirmáls-
þorsks og síldin sýnir sig fyrir austan
Landiðogmiðin
Sérblað um sjávarútveg
úrverinu
EFTIRLITSMÖNNUM verður fækkað
um borð í rækjuveiðiskipum á Flæmingja-
grunni og sparast við það umtalsverðir fjár-
munir. Þetta var samþykkt á ársfundi Norð-
vestur-Atlantshafs fiskveiðistofnunarinnar
(NAFO) sem haldinn var í Dartmouth í Nova
Scotia í Kanada dagana 15.–19. september sl.
Fyrir fundinum lá tillaga um tilraunaverk-
efni um breytt eftirlit á samningssvæði
NAFO. Tillagan gerði ráð fyrir að draga
mætti verulega úr fjölda eftirlitsmanna gegn
mun nákvæmari upplýsingagjöf um veiðarn-
ar, í gegnum gervihnetti. Byggist tillagan á
hugmyndum
og tæknileg-
um útfærslum Ís-
lendinga og hefur verið til
umræðu á ársfundum NAFO í mörg ár.
Tillögur Íslendinga gerðu ráð fyrir
umtalsverðri fækkun eftirlitsmanna og
að gerður yrði samanburður á þeim skip-
um sem hefðu eftirlitsmenn um borð og
þeim sem einungis væru með gervihnattaeft-
irlit. Sú tillaga sem var samþykkt gerir ráð
fyrir að eftirlitsmenn verða í helmingi fiski-
skipa. Öll fiskiskip Íslendinga uppfylla
tæknileg skilyrði fyrir
þátttöku í þessu til-
raunaverkefni. Með
þessari breytingu er
áralangri baráttu
fyrir fækkun eftir-
litsmanna að skila ár-
angri og sparast mikið
fjármagn vegna eftirlits
með samþykktinni, bæði við
rækjuveiðar á Flæmingjagrunni
og einnig við úthafskarfaveiðar á NAFO-
svæðinu.
Fram kom hjá vísindanefnd NAFO að
ástand rækjustofnsins á Flæmingjagrunni er
gott. Samþykkt var óbreytt stjórn á veið-
unum fyrir árið 2003 og að dagafjöldinn yrði
sá sami. Ísland hefur frá því að NAFO sam-
þykkti að taka upp sóknarstýringu til stjórn-
unar á rækjuveiðum á Flæmingjagrunni árið
1995 mótmælt því fyrirkomulagi. Ísland
ítrekaði mótmæli sín við sóknarmarkskerfið
og mun áfram stjórna veiðunum einhliða með
aflamarki, sem ákveðið verður á næstu mán-
uðum. Formaður íslensku sendinefndarinnar
var Þórir Skarphéðinsson.
Eftirlitsmönnum fækkað á Flæmska
LEIGUVERÐ á ýsukvóta hefur
lækkað um 77% á einu og hálfu ári.
Þetta kemur fram í útreikningum
Útvegshússins á verðþróun afla-
marks á síðustu fimm fiskveiðiár-
um.
Útvegshúsið hefur reiknað verð-
vísitölu fyrir aflamark í botnfisk-
tegundum fyrir sl. ár. Með vísitöl-
unni er búið að taka saman í eina
tölu verð á aflamarki helstu botn-
fisktegunda. Hér er aðeins um
leigukvóta að ræða ekki aflahlut-
deild eða varanlegan kvóta. Króka-
aflamark smábáta er ennfremur
ekki meðtalið í þessum reikningum.
Grunnur vísitölunnar er reiknaður
m.v. verð á aflamarki í september
1998 þegar Kvótaþing tók til starfa.
Kvótaverð ýsu hefur sveiflast
mikið á tímabilinu og náði hámarki
á vorvertíð 2002 þegar verðið var
að meðaltali um 130 krónur kílóið
og hafði þá rúmlega fjórfaldast frá
því í september 1998. Síðan þá hef-
ur leiguverð ýsukvóta nánast hrun-
ið og í ágúst sl. var verðið að með-
altali aðeins 30 krónur. Lækkun frá
vorvertíðinni 2002 er því nærri
77%. Á sama tímabili hefur verð á
ýsu á fiskmörkuðum fallið um 68%,
úr 185 krónum í um 60 krónur,
miðað við slægðan fisk. Lækkunina
á fyrst og fremst rekja til batnandi
ýsuveiði og aukins framboðs á
kvóta, enda hefur ýsukvótinn aldrei
verið meiri en á fiskveiðiárinu sem
nú er nýhafið. Verð á úthafsrækju-
kvóta sveiflast verulega mikið og
ekki síst innan hvers fiskveiðiárs.
Leiguverð úthafsrækjukvóta er
jafnan hæst í upphafi fiskveiðiárs-
ins en lækkar þegar líða tekur á
fiskveiðiárið. Skýringin er vafa-
laust sú að undanfarin ár hefur
ekki tekist að veiða upp í kvótann.
Hátt verð í upphafi fiskveiðiárs má
hugsanlega rekja til þess að þá rík-
ir nokkur óvissa um hvort náist
nýta allan kvótann en þegar líða
tekur á fiskveiðiárið er hins vegar
útséð með hvort það tekst. Frá
nóvember 2001 hefur verð úthafs-
rækjukvóta fallið jafnt og þétt úr
35 krónum kílóið í aðeins 1 krónu í
sl. ágústmánuði.
Stöðugt verð á karfa
Ólíkt öðrum kvótategundum þá
hefur verð á karfa verið afar stöð-
ugt eða í kringum 40 krónur kílóið.
Í ágúst sl. kostaði karfakvótinn þó
um 34 krónur samanborið við 42
krónur í ágúst 2002. Kvótaverð
steinbíts var í sl. ágústmánuði um
41 króna en um 53 krónur í ágúst-
mánuði í fyrra. Kvótaverð steinbíts
er nú samt sem áður um helmingi
hærra en það var í september 1998.
Erfitt er að segja til með ná-
kvæmum hætti hvað ræður verði á
leigukvóta hverju sinni enda nokk-
uð margir þættir sem geta haft þar
áhrif. Hagnaður af veiðunum ætti
að ráða þar mestu, að því gefnu að
kvótinn takmarki veiðarnar að ein-
hverju ráði. Hagnaðurinn ræðst af
fiskverði og kostnaði við veiðarnar.
Þegar ekki næst að veiða upp í
heildarkvótann hefur það að sjálf-
sögðu afgerandi áhrif. Aflabrögð
hafa einnig áhrif og þegar vel
veiðist skapast eftirspurn eftir
kvóta sem leiðir til hækkunar.
Jafnframt geta reglur um tilfærslu
aflamarks milli tegunda haft mikil
áhrif og einnig væntingar manna.
Þá getur aflasamsetning viðkom-
andi veiða þar að auki haft áhrif,
m.a. hvort tegundin er meðafli eða
ekki.
Verð á ýsukvóta hefur hrunið
Hefur lækkað um 77% frá vorvertíðinni 2002 – einnig verðfall á ýsuverði

    





  



    



!
 "##
## $#### $###$ $##$#%
&

'

(



 ) * + ,-.

(





 
ÞAU eru mörg, náttúr-
unnar furðuverk. Í fljótu
bragði virðist ekkert at-
hugavert við þessa mynd en
ef vel er að gáð sést að
sandkolinn til vinstri snýr
öfugt, ef svo má að orði
komast, en sá sem er til
hægri snýr rétt. Kolinn
veiddist í Faxaflóa á dög-
unum og segjast sjómenn
stundum verða varir við
slík afbrigði. Jónbjörn Páls-
son, fiskifræðingur á Haf-
rannsóknastofnuninni, segir
þetta ekki algengt en þó
ekki einsdæmi meðal sand-
kola. Þegar myndbreyting
eigi sér stað af lirfustigi
lendi augu sandkolans á
„rangri“ hlið. Jónbjörn seg-
ir „öfuga“ sandkola komast
jafnt af í lífsbaráttunni og
þeir sem rétt snúa, enda
megi líkja þessu við þegar
fólk er örvhent.
Augun á rangri hlið
Morgunblaðið/Jim Smart
29 SÆNÁLAR hafa nú bætzt í
fjölskrúðugt safn lifandi fiska í
Fiska- og náttúrufæðisafni Vest-
mannaeyja. Það var áhöfnin á Port-
landi VE sem færði safninu þessa
fremur fágætu fiska, en þeir fund-
ust í þangdræsu sem kom í net báts-
ins á fimm faðma dýpi við Sandinn
milli lands og Eyja.
Kristján Egilsson, forstöðumaður
safnsins, segir að frekar sjaldgæft
sé að lifandi sænálar veiðist hér við
land, hvað þá svona margar í einu.
Sænálin er eins og nafnið gefur til
kynna öll á lengdina og verður 20
til 30 sentímetrar að lengd hér við
land en getur orðið tvöfalt lengri í
heimskynnum sínum í hlýrri sjó, en
útbreiðslusvæði hennar nær allt
suður til Azoraeyja og Marokkó.
Talið er að aukin hlýindi sjávar hér
við land skýri vaxandi gengd sæ-
nála við landið.
Sænálin er í ætt við sæhest og
syndir upprétt í sjónum. Hrygnan
hrygnir 400 til 1.000 hrognum og
límir þau á hænginn, oft fleiri en
einn ef hrognin eru mörg. Hæng-
urinn sér svo um að klekja þeim út.
Kristján segir að sænálarnar
þrífist vel, að minnsta kosti enn sem
komið er, en þær lifa á örsmáum
svifdýrum, sem hann hefur fengið
frá Fiskeldi Eyjafjarðar sem notar
þau í fæðu fyrir lúðuseiði. Kristján
hefur notað þetta fóður fyrir
hrognkelsa- og steinbítsseiði og
hefur það reynzt vel.
Festir hrognin á hænginn
Morgunblaðið/Sigurgeir Jónasson
Sænálar eru í ætt við sæhesta og synda
uppréttar í sjónum.
PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS FIMMTUDAGUR 25. SEPTEMBER 2003 Á netinu mbl.is/vidskipti BLAÐ B

Bankaútibú í þínu fyrirtæki
Fyrirtækjabanki Landsbankans
Þú stundar öll bankaviðskipti fyrirtækisins á einfaldan og þægilegan
hátt á Netinu – hvenær sem þér hentar.
Í Fyrirtækjabanka Landsbankans býðst þér m.a. að:
• Framkvæma allar almennar bankaaðgerðir (millifæra, sækja yfirlit, greiða reikninga o.s.frv.).
• Safna greiðslum saman í greiðslubunka sem hægt er að greiða strax eða geyma til úrvinnslu síðar.
• Framkvæma greiðslur með því að senda inn greiðsluskrár úr t.d. bókhaldsforritum.
• Stofna og fella niður innheimtukröfur.
• Greiða erlenda reikninga (SWIFT).
Nánari upplýsingar um Fyrirtækjabankann getur þú fengið í næsta útibúi Landsbankans,
í Þjónustuveri bankans í síma 560 6000 eða á vefsetri bankans, www.landsbanki.is
Í S
LE
N
SK
A
A
U
G
LÝ
SI
N
G
A
ST
O
FA
N
/S
IA
.I
S
LB
I
22
05
1
08
/2
00
3
ÁVÖXTUNARKRAFA hús-
bréfa hefur hækkað undanfarna
daga og var í gær komin í 4,58% á
40 ára bréfum. Greiningardeildir
Íslandsbanka og Landsbanka Ís-
lands telja að vöxtur útlána
Íbúðalánasjóðs og óvissan um
endurskipulagningu á íbúðalána-
kerfinu séu helstu orsakir hækk-
unar ávöxtunarkröfunnar að und-
anförnu.
Greining Íslandsbanka telur
jafnframt að vöxtur útlána Íbúða-
lánasjóðs skýri að hluta aukna
einkaneyslu í þjóðfélaginu.
Guðbjörg Anna Guðmunds-
dóttir, sérfræðingur hjá Grein-
ingu Íslandsbanka, segir að óviss-
an um niðurstöðu
endurskipulagningar á íbúðalána-
kerfinu hafi neikvæð áhrif á
markaðinn. Menn óttist að fyrir-
hugaðar breytingar muni hafa í
för með sér meiri útgáfu húsbréfa
en markaðurinn þoli án þess að til
komi hækkun ávöxtunarkröfunn-
ar.
Yfirverð á 40 ára húsbréfum
var í gær 2,60% og hefur lækkað
frá því það var hæst á þessu ári í
ágúst síðastliðnum. Yfirverðið
komst þá yfir 6% en ávöxtunar-
krafan fór þá niður fyrir 4,3%.
Ávöxtunarkrafa húsbréfa hafði
þá ekki verið lægri síðan í febrúar
árið 1999, en þá fór hún einnig
niður fyrir 4,3%.
Nafnvextir af húsbréfum eru
nú 4,75%. Ef ávöxtunarkrafa hús-
bréfa er undir því myndast yfir-
verð við sölu bréfanna á markaði.
Hins vegar koma fram afföll við
sölu þeirra ef ávöxtunarkrafan er
yfir 4,75%.
Ávöxtunarkrafa 40 ára hús-
bréfa var í kringum 5% um síð-
ustu áramót. Hún fór að lækka er
komið var fram í apríl og fór síðan
undir 4,75% í lok maí.
Mikilvægt að fara varlega
Í Morgunkorni Greiningar Ís-
landsbanka í gær segir að hækk-
un ávöxtunarkröfu húsbréfa end-
urspegli mikið framboð og
væntingar um að endurskipu-
lagning íbúðalánakerfisins leiði til
aukins framboðs á skuldabréfa-
markaði. „Þróun síðustu daga
sýnir glöggt hversu mikilvægt er
að varlega verði farið í útlána-
aukningu Íbúðalánasjóðs sem og
að óvarlegt sé að byggja slíka
aukningu á væntingum um fjár-
festingar erlendra aðila í framtíð-
inni,“ segir Ís landsbanki.
„Hækkun hámarksfjárhæðar
húsbréfalána upp í 18 milljónir
króna, í takt við frumtillögur fé-
lagsmálaráðherra frá því fyrr á
þessu ári, gæti hæglega leitt til
þess að langtímavextir hækki um-
talsvert.“
Greining Íslandsbanka segir
jafnframt að tölur sem sýna
aukningu einkaneyslu umfram
aukningu kaupmáttar síðustu
mánuði bendi til þess að neysla
heimilanna sé nú að hluta drifin
áfram af auknum lántökum. Á
síðustu 12 mánuðum hafi útlán
bankanna til einstaklinga, sem
voru um 200 millljarðar króna í
lok júlí, aukist um 1,2% að raun-
virði. Á sama tíma hafi útlán
Íbúðalánasjóðs, sem hafi numið
tæpum 420 milljörðum króna í lok
júlí, aukist um 10,0%. „Af þessu
má ætla að aukin neysla sé nú að
hluta fjármögnuð með ríkis-
tryggðum útlánum Íbúðalána-
sjóðs,“ segir Greining Íslands-
banka.
Í markaðsyfirliti Landsbanka
Íslands í gær segir að engar ný-
legar fréttir hafi borist að und-
anförnu, sem geti skýrt þá miklu
hækkun sem orðið hafi á ávöxt-
unarkröfu húsbréfa. Hækkunin
ætti að endurspegla væntingar
um vaxtahækkanir og veki því þá
spurningu hvort fjárfestar séu að
skipta um skoðun varðandi fram-
vinduna á komandi mánuðum.
„Að mati Greiningardeildar er
það m.a. mikil útgáfa hús- og hús-
næðisbréfa og óvissa í tengslum
við endurskipulagningu á hús-
næðiskerfinu sem eru orsaka-
valdar að þessu sinni,“ segir í
Markaðsyfirlitinu.
Greinignardeildin segir að
reynslan hafi sýnt að oft í kring-
um ársfjórðungslok, eins og nú
sé, hafi ávöxtunarkrafa húsbréfa
tekið að lækka og ávöxtun eig-
enda skuldabréfa þá vænkast.
Það sem vinni hins vegar hugs-
anlega gegn þessari þróun að
þessu sinni sé góð ávöxtun af inn-
lendum og erlendum hlutabréf-
um.
Í ágústmánaðarriti Greiningar-
deildar Landsbankans var birt
spá um þróun helstu markflokka
skuldabréfa. Þar var gert ráð fyr-
ir að ávöxtunarkrafa t.d. 40 ára
húsbréfa myndi sveiflast á bilinu
4,30-4,50% fram til áramóta.
„Greiningardeild sér ekki ástæðu
til þess að breyta þeirri spá og
telur að ávöxtunarkrafa hús- og
húsnæðisbréfa hafi hækkað um of
á undanförnum dögum og væntir
þess að krafan taki að lækka á
nýjan leik á komandi vikum,“ seg-
ir Greiningardeild Landsbank-
ans.
Vextir hækka vegna auk-
inna útlána Íbúðalánasjóðs
Einkaneysla hefur aukist í þjóðfélaginu að undanförnu. Greining Íslandsbanka telur að
aukin einkaneysla sé að hluta fjármögnuð með ríkistryggðum útlánum Íbúðalánasjóðs
/

 

      !" #   $% " & '
01
2  $### $## $##$ $##%

VIÐSKIPTABLAÐ MORGUNBLAÐSINS
VARHUGAVERT er að draga of víð-
tækar ályktanir um þróun fasteignaverðs,
eins og Íbúðalánasjóður gerði í mán-
aðarskýrslu sinni fyrir ágústmánuð. Þetta
er mat Greiningardeildar Landsbanka Ís-
lands. Greining Íslandsbanka kemst að
svipaðri niðurstöðu í umfjöllun um ágústs-
kýsluna og segir að vangaveltur Íbúðalána-
sjóðs um þróun fasteignaverðs og hámark
húsbréfalána séu einungis leikur að tölum.
Í ágústskýrslu Íbúðalánasjóðs var því
m.a. haldið fram að fasteignaverð fylgi
launaþróun en ekki þróun hámarkslána
sjóðsins. Komst sjóðurinn að þeirri niðu-
stöðu, að það verði að teljast hæpin rök að
gildi hámarksfjárhæða Íbúðalánasjóðs séu
eins afgerandi í efnahagslegu tilliti og látið
hafi verið í ljós af ýmsum hagsmunaaðilum.
Guðmunda Ósk Krisjánsdóttir, sérfræð-
ingur hjá Greiningardeild Landsbanka Ís-
lands, segir að ástæða sé til að hvetja til
vandaðri umræðu um málefni Íbúðalána-
sjóðs. Nauðsynlegt sé að hafa í huga að
margir þættir hafi áhrif á þróun fast-
eignaverðs. Ekki megi einfalda þá umræðu
um of, eins og gert hafi verið í ágústskýrslu
Íbúðalánasjóðs.
„Aukin umsvif Íbúðalánasjóðs, sem fyr-
irhuguð eru, munu leiða til aukinnar eft-
irspurnar eftir íbúðarhúsnæði,“ segir Guð-
munda. „Aukin eftirspurn hefur áhrif til
hækkunar á fasteignaverði. Hámarkslán
Íbúðalánasjóðs hafa því klárlega áhrif á
fasteignaverð að öllu óbreyttu, eins og
reyndar á við um marga aðra þætti.“
Stöðvun eignabólu
Í maí síðastliðnum var því haldið fram í
vikuritinu Economist, að afleiðingarnar af
mikilli hækkun fasteignaverðs geti verið af-
drifaríkari en afleiðingarnar af verðbólu á
hlutabréfamarkaði. Economist fjallaði þá
einnig um hvaða möguleika stjórnvöld hafa
til að stöðva myndun eignabólu, t.d. með því
að setja mörk á veðsetningarhlutföll fast-
eigna. Guðmunda segir að þetta sé í beinni
andstöðu við það sem íslensk stjórnvöld
hyggist gera. Ástæða sé til að taka tillit til
þessara ábendinga Economist.
H Ú S B R É F
Umræðan
verði
vandaðri
S É R B L A Ð U M V I Ð S K I P T I , E F N A H A G S M Á L O G A T V I N N U L Í F Á S A M T S J Á V A R Ú T V E G S B L A Ð I
Hver ber ábyrgð?
Ábyrgð stjórnenda og endurskoðenda 2
Maritech og Microsoft
Maritech er að hefja samstarf við Microsoft 12
ERFITT AÐ EINKAVÆÐA
ÚR ENGU
Yf ir l i t
Í dag
Sigmund 8 Viðhorf 32
Erlent 12/13 Minningar 34/39
Minn staður 16 Kirkjustarf 39
Höfuðborgin 17 Myndasögur 40
Akureyri 18 Bréf 40
Suðurnes 19 Dagbók 42/43
Austurland 20 Staksteinar 42
Landið 21 Íþróttir 44/47
Daglegt líf 22/23 Fólk 48/53
Listir 24/27 Bíó 50/53
Forystugrein 30 Ljósvakamiðlar 54
Þjónusta 31 Veður 55
* * *
Kynningar – Morgunblaðinu í dag
fylgir Stúdentablaðið – Þá fylgir einn-
ig Akranesblað Expo 2003, þeir fiska
sem róa.
BANASLYS varð á Reykjanesbraut
við Grindavíkurafleggjara í gær-
morgun um klukkan 7, þegar tveir
fólksbílar lentu harkalega saman
með þeim afleiðingum að 64 ára
karlmaður lést.
Tildrög slyssins voru þau að tæp-
lega tvítugur ökumaður bíls á leið til
Keflavíkur missti stjórn á bílnum og
keyrði út í hægri kant þar sem hann
rakst á ljósastaur. Þaðan kastaðist
bíllinn aftur inn á veginn og upp á
umferðareyju sem aðskilur akrein-
arnar. Af umferðareyjunni kastaðist
bíllinn í loft upp og lenti ofan á bíl
hins látna. Mennirnir, sem voru
báðir einir í bílum sínum, voru flutt-
ir á Landspítalann þar sem sá eldri
lést nokkru síðar. Samkvæmt upp-
lýsingum lögreglunnar í Keflavík
var hann nýkominn inn á Reykja-
nesbraut af Grindavíkurafleggjara
þegar hinn bíllinn lenti á honum.
Áhöfn á tækjabíl Slökkviliðs Kefla-
víkur var kölluð á slysstað og var
klippum beitt til að losa ökumann-
inn úr bílflakinu.
Rannsóknanefnd umferðarslysa
var kölluð á vettvang og sagði Ágúst
Mogensen, formaður nefndarinnar,
við Morgunblaðið, að hún myndi
beina sjónum sínum að mannlega
þættinum varðandi orsök slyssins.
Eftir vettvangsrannsókn væri ekki
uppi grunur um að orsök slyssins
ætti rót sína að rekja til umferð-
armannvirkja eða umhverfis vegar-
ins.
Ekki er unnt að greina frá nafni
hins látna að svo stöddu.
Ljósmynd/Jóhannes Kr. Kristjánsson
Athugun rannsóknanefndar umferðarslysa beinist að mannlega þætti slyssins.
Karlmaður lést í bíl-
slysi á Reykjanesbraut
(
)
3



   
 
  




0





   
 



 
! 

"

KJÖTVINNSLAN Ferskar afurðir
ehf. á Hvammstanga hefur fengið
greiðslustöðvun til þriggja vikna.
Ástæðan fyrir erfiðleikum félagsins
er fyrst og fremst lausafjárskortur,
en það hefur ekki enn lokið við að
gera upp við bændur vegna slátur-
tíðar ársins 2002.
Kaupþing-Búnaðarbanki, við-
skiptabanki Ferskra afurða, lagði
fram kyrrsetningarbeiðni hjá sýslu-
manninum á Blönduósi sl. þriðju-
dagsmorgun á hendur Ferskum af-
urðum ehf. á Hvammstanga. Ekki
kom til þess að sýslumaður tæki af-
stöðu til beiðninnar því að stjórnend-
ur Ferskra afurða lögðu sama dag
fram beiðni um greiðslustöðvun hjá
Héraðsdómi Norðurlands vestra.
Eftir að héraðsdómur samþykkti
greiðslustöðvunina voru ekki lengur
forsendur fyrir kyrrsetningu kjöt-
birgða.
Ef kyrrsetning birgða hefði verið
samþykkt hefðu Ferskar afurðir
tapað yfirráðum yfir öllum kjöt-
birgðum, en fyrirtækið er með sölu-
samning við Bónus. Greiðslustöðv-
unin þýðir hins vegar að fyrirtækið
hefur yfirráð yfir birgðum og fær
ráðrúm til að endurskipuleggja fjár-
hag þess.
Ferskar afurðir lögðu fram gögn
fyrir héraðsdóm sem benda til þess
að fyrirtækið eigi fyrir öllum skuld-
um, en þær nema 372 milljónum
króna. Eignir eru metnar á 381 millj-
ón, þar af vörubirgðir 254 milljónir.
Ágreiningur um
birgðatalningu
Í úrskurðinum kemur fram að
Ferskar afurðir fengu 200 milljóna
króna afurðalán frá Búnaðarbanka
Íslands síðasta haust með bak-
ábyrgð frá Byggðastofnun. Ágrein-
ingur kom upp milli bankans og fé-
lagsins um talningu birgða og varð
það til þess að yfirkjötsmaður var
kallaður til og staðfesti hann taln-
ingu félagsins. Lögmaður félagsins
sagði fyrir héraðsdómi, að þrátt fyrir
þessa niðurstöðu hefði bankinn
gjaldfellt lánið, en hann sagði að lán-
ið væri í skilum.
„Aðgerðir Kaupþings-Búnaðar-
banka leiði til þess að skuldarann
skorti með öllu lausafé sem leiði til
þess að fljótlega megi búast við að
kröfuhafar reyni að innheimta kröf-
ur sínar hjá skuldaranum. Þá telur
skuldarinn að líkur séu til þess að
bankinn gangi með einhverjum
hætti að birgðum sem leiði að öllum
líkindum til þess að þær lækki veru-
lega í verði og mikið tjón hljótist af,“
segir í úrskurði héraðsdóms þar sem
gerð er grein fyrir málsatvikum.
Í fréttatilkynningu frá Ferskum
afurðum segir að alger trúnaðar-
brestur hafi orðið með félaginu og
Kaupþingi-Búnaðarbanka.
Kjötvinnsla í greiðslustöðvun
Viðskiptabanki krafðist kyrrsetn-
ingar birgða Ferskra afurða
LÖGFRÆÐINGUR Sophiu Han-
sen, Hasip Kaplan, segir að nið-
urstaða Mannréttindadómstóls Evr-
ópu, í máli Sophiu gegn tyrkneska
ríkinu, sé ekki síst persónulegur
sigur fyrir Sophiu. Með dómnum
hafi réttlætinu verið fullnægt. Hann
segir að dómur Sophiu sé fyrsti
dómur sinnar tegundar; hann hafi
því fordæmisgildi. Dómurinn ætti
því að hjálpa þeim sem lenda í sömu
aðstæðum og Sophia Hansen. Hann
segir hins vegar að það eigi eftir að
koma í ljós hvort fjölmiðlaumfjöllun
í kjölfar dómsins eigi eftir að þrýsta
á Halim Al, föður stúlknanna, til að
sleppa „taki sínu á þeim“ og leyfa
þeim að hitta móður sína, Sophiu.
Morgunblaðið ræddi við Hasip
Kaplan í gær með aðstoð tyrkneska
túlksins, Svavars Türkers. Kaplan
sagði spurður að dómurinn hefði
vakið mikla athygli í tyrkneskum
fjölmiðlum í gær. Hann sagði að
umfjöllun fjölmiðla væri m.a. á þá
leið að Halim Al hefði gert mikil
mistök með því að leyfa ekki dætr-
um sínum að hitta Sophiu. Og nú
þyrftu tyrknesk stjórnvöld að borga
reikninginn. Er þar vísað til þess að
tyrkneskum stjórnvöldum beri skv.
dómnum að greiða Sophiu um 6,6
milljónir kr. í skaðabætur.
Kaplan telur að fjölmiðlaumræð-
an eigi eftir að þrýsta á stjórnvöld
að breyta lagaákvæðum landsins í
samræmi við umræddan úrskurð
Mannréttindadómstólsins. Hann
bendir á í því sambandi að skv. nú-
gildandi lögum séu refsingar fyrir
að brjóta umgengnisrétt afar lágar
fjársektir. Það hafi því verið „auð-
velt“ fyrir Halim Al að brjóta um-
gengnisréttinn og greiða síðan sekt-
irnar.
Kaplan vonast m.a. til þess að
umræddur úrskurður Mannrétt-
indadómstólsins verði til þess að
Tyrkir geri fólki erfiðara fyrir að
brjóta umgengnisrétt með því t.d.
að þyngja refsingar vegna slíkra
brota. Telur hann að hófsamir músl-
ímar eigi eftir að styðja slíkar
breytingar.
Lögmaður Sophiu Hansen segir réttlætinu fullnægt
Dómurinn vekur mikla
athygli í Tyrklandi
ÁVÖXTUNARKRAFA hús-
bréfa hefur hækkað undanfarna
daga og var komin í 4,58% á 40
ára bréfum í gær. Yfirverð við
sölu 40 ára bréfa á markaði var
2,6% og hefur lækkað frá því
það var hæst á þessu ári, eða
rúmlega 6% í ágúst, en ávöxt-
unarkrafan fór þá undir 4,3%.
Greiningardeildir Íslands-
banka og Landsbankans telja að
vöxtur útlána Íbúðalánasjóðs og
óvissan um endurskipulagningu
íbúðalána séu helstu orsakir
hækkunar ávöxtunarkröfu hús-
bréfa nú.
Ávöxtun-
arkrafa
húsbréfa
hækkar

Vextir hækka/B1
ÞÓRIR Haraldsson, framkvæmda-
stjóri Mjólkurfélags Reykjavíkur,
segir fyrirsjáanlegt að kjarnfóður
komi til með að hækka í verði í haust.
Ástæðan séu miklir þurrkar í Evr-
ópu sem hafi hækkað verð á öllu
korni. Þessi hækkun auki enn á
vanda svína- og kjúklingabænda, en
þessar greinar eiga við mikinn vanda
að stríða vegna lágs verðs á kjöti.
Miklir þurrkar voru í Evrópu í
sumar og hafði það veruleg áhrif á
kornuppskeru. Þórir sagði að erfitt
hefði verið fyrir Mjólkurfélagið að fá
svör frá erlendum birgjum um korn-
verð. Viðskiptasamningar sem
Mjólkurfélagið hefur gert við birgja
væru að renna út og erfiðlega hefði
gengið að fá þá til að staðfesta nýtt
verð og ganga frá nýjum samning-
um. Ástæðan væri óvissa um verð.
Þórir sagði þó ljóst að heimsmark-
aðsverð á korni væri að hækka og
það myndi hafa áhrif á fóðurverð hér
á landi í haust. Hann sagðist ekki
geta svarað því hversu vænta mætti
mikillar hækkunar.
Staða bænda sem framleiða kjöt
hefur verið erfið síðustu misserin
vegna offramleiðslu á kjöti og verð-
lækkunar. Þórir sagði ljóst að yfir-
vofandi verðhækkun á kjarnfóðri
bætti ekki stöðu bænda. Hækkunin
kæmi verr við svína- og kjúklinga-
bændur en kúa- og sauðfjárbændur
vegna þess að svín og kjúklingar eru
eingöngu fóðruð með kjarnfóðri.
Mikill heyfengur hjá kúa- og sauð-
fjárbændum í sumar hjálpaði þeim
að bregðast við hærra verði á fóðri.
Líkur á
hækkun á
kjarnfóðri
Eykur á vanda svína-
og kjúklingabúa